Postępowanie przedoperacyjne,
śródoperacyjne i pooperacyjne
u chorych z cukrzycÄ…
AKTUALNE STANOWISKO POLSKIEGO
TOWARZYSTWA DIABETOLOGICZNEGO
Prof. dr hab. med. Andrzej Nowakowski
Katedra i Klinika Endokrynologii
Akademii Medycznej im. Prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie
Lublin, 26 -04 -2006
DEFINICJA
Mianem cukrzycy określamy grupę chorób
metabolicznych charakteryzujÄ…cych siÄ™
hiperglikemiÄ… wynikajÄ…cÄ… z defektu wydzielania
i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia
w cukrzycy wiąże się z uszkodzeniem,
zaburzeniem funkcji oraz niewydolnością takich
narządów jak: oczu, nerek, nerwów, serca,
naczyń krwionośnych.
KLASYFIKACJA CUKRZYCY WG ADA 1997
(ETIOLOGICZNA)
I. CUKRZYCA TYPU 1
DESTRUKCJA KOMÓREK ² WIOD
CA DO BEZWZGL
DNEGO DEFICYTU INSULINY
A. IMMUNOLOGICZNA
B. IDIOPATYCZNA
II. CUKRZYCA TYPU 2
OD PRZEWAGI INSULINOOPORNOÅšCI ZE WZGL
DNYM DEFICYTEM INSULINY DO
PRZEWAGI DEFICYTU INSULINY I UMIARKOWANEJ INSULINOOPORNOÅšCI
III. INNE TYPY CUKRZYCY
A. DEFEKTY GENETYCZNE FUNKCJI KOMÓREK ²
B. DEFEKTY GENETYCZNE DZIAA
ANIA INSULINY
C. SCHORZENIA ZEWN
TRZWYDZIELNICZEJ CZ
ÅšCI TRZUSTKI
D. ENDOKRYNOPATIE
E. LEKI I SUBSTANCJE CHEMICZNE
F. ZAKAŻENIA
G. RZADKIE POSTACIE CUKRZYCY WYWOA
ANE PROCESEM
IMMUNOLOGICZNYM
H. INNE ZESPOA
Y GENETYCZNE CZASEM ZWI
ZANE Z CUKRZYC

IV. CUKRZYCA CI
ŻARNYCH (GDM)
 Przygotowanie przedoperacyjne
Postępowanie w dniu zabiegu
Postępowanie w okresie pooperacyjnym
Zabieg planowany
Zabieg nagły
WYMAGANE BADANIA
PRZEDOPERACYJNE
Dobowy profil glikemii
Pełna morfologia krwi
Układ krzepnięcia
Elektrolity - Na+, K+
Funkcja nerek - kreatynina, mocznik
Analiza moczu
Gazometria
Funkcja wÄ…troby - Asp.At., Al.At.
EKG
RTG klp
Dno oka
 Pacjenci z cukrzycÄ… typu 1 leczeni metodÄ…
intensywnej insulinoterapii, dobrze
wyrównani mogą być operowani w systemie
 jednego dnia .
Pacjenci z cukrzycÄ… typu 2 skutecznie
leczeni dietÄ… lub lekami doustnymi,
u których glikemie poposiłkowe
< 180 mg/dl = 10,0 mmol/l
nie wymagajÄ… przestawienia na insulinÄ™.
PRZYGOTOWANIE PRZEDOPERACYJNE
Możliwie najlepsze wyrównanie metaboliczne
cukrzycy
" dobowy profil glikemii
" glikemia poposiłkowa < 200 mg/dl
< 11,1 mmol/l
" HbA1C < 9,0%
T2DM - na 2-3 dni przed planowanym zabiegiem
insulinoterapia intensywna w modelu:
" 3 x insulina krótkodziałająca przed posiłkami (50-60%
dobowego zapotrzebowania na insulinÄ™)
" 1 x lub 2 x insulina NPH o przedłużonym okresie
działania 700-800 / 2200-2300 (40-50% dobowego
zapotrzebowania na insulinÄ™)
PRZYGOTOWANIE PRZEDOPERACYJNE
Kryteria wyrównania
" glikemia na czczo
100 - 120 mg/dl = 5,6 - 6,6 mmol/l
" glikemia poposiłkowa
135 - 160 mg/dl = 7,5 - 9,0 mmol/l
Uświadomienie zespołowi anestezjologiczno-
chirurgicznemu o istnieniu powikłań zwiększających
ryzyko zabiegu:
" choroba niedokrwienna serca
" nefropatia cukrzycowa
" neuropatia cukrzycowa
" retinopatia proliferacyjna
U chorych zwiększonego ryzyka (choroby
serca) i/lub wymagających rozległych
zabiegów należy wykonać:
" próbę wysiłkową EKG
" echo serca
" EKG met. Holtera
POST
POWANIE W DNIU ZABIEGU
OPERACYJNEGO
Zabieg w pierwszej kolejności
dożylny wlew 10% glukozy + 10 mmol KCl + 16 j insu-
liny krótkodziałającej
METODA 1
insulina krótkodziałająca:
Actrapid HM; Gensulin R; Humulin R; Polhumin R;
Maxirapid
dodana do kroplówki z 5% glukozą i KCl, podawana
z szybkością 100 ml/godz.
Dawki: 12 j insuliny = 2,4 j.m./godz.
16 j insuliny = 3,2 j.m./godz.
20 j insuliny = 4,0 j.m./godz.
25 j insuliny = 5,0 j.m./godz.
METODA 2
Dożylny wlew 5-10% glukozy podawany z
szybkością 100-150 ml/godz.
Insulina krótkodziałająca:
Actrapid HM; Gensulin R; Humulin R; Polhumin R;
Maxirapid
podawana w pompie infuzyjnej
50 j w 50 ml 0,9% NaCl = 1 j.m./ml lub
50 j w 250 ml 0,9% NaCl = 1 j.m./5 ml
z szybkością: 2 ml/godz. = 2 j.m./godz.
3 ml/godz. = 3 j.m./godz.
4 ml/godz. = 4 j.m./godz.
5 ml/godz. = 5 j.m./godz.
Wlew 5%
Glikemia mg/dl Wlew insuliny
glukozy
(mmol/l) (j./godz.)
(ml/godz.)
< 80 (4,4) 150 0,5
80  150
150 1,5  2,0
(4,4  8,3)
150  200
100 2,0
(8,3  11,1)
PODCZAS ZABIEGU NALEŻY
KONTROLOWAĆ GLIKEMI
CO 1-2 GODZ.
I UTRZYMYWAĆ J
W GRANICACH
150-200 mg/dl (8,3-11,1 mmol/l)
ODPOWIEDNIO DAWKUJ
C INSULIN
.
POST
POWANIE W DNIU
ZABIEGU OPERACYJNEGO
Kontynuacja podawania KCl do powrotu do
normalnego odżywiania
Kontrola stężenia K+ bezpośrednio po
zabiegu oraz co 6 godz. po zabiegu
Kontrola glikemii co 2 godz. w okresie
pierwszej doby po zabiegu
POST
POWANIE W OKRESIE
POOPERACYJNYM
Powrót do poprzedniego modelu
insulinoterapii u chorych z cukrzycÄ… wraz
z powrotem do żywienia doustnego
Po zagojeniu rany można powrócić do
leczenia doustnego w typie cukrzycy 2
OPERACJA ZE WSKAZAC

NAGA
YCH
Wykluczyć  ketotic abdomen
Wyprowadzenie pacjenta ze stanu kwasicy
ketonowej lub śpiączki hipermolalnej
Dalsze postępowanie podczas zabiegu
zgodnie z ustalonym standardem dla
zabiegu planowanego