9621686811

Sposoby łączenia spółgłosek ze spółgłoskami. 43

Wyjątek stanowią spółgłoski miękkie wargowe: [p^ł b' lń]; w a r g o w o - z ę b o w e: [f v] i tylnojęzykowe: [k' g' y]; które przed spółgłoskami w środku wyrazów wymawiamy twardo, zastępując je spółgłoskami: [p b m f v k g 7]. Mówimy więc: łapcie, chociaż łapię] róbcie, chociaż robię; łamcie, chociaż łamię] postawcie, chociaż postatoię; — ale gońcie (gonię). Mówimy łokcia, chociaż łokieć] stągwi, chociaż stągiew] krawca, chociaż krawiec] samca, chociaż samiec] ale końca obok koniec-, Strzelca obok strzelec.

2) Inaczej rzecz się miewa na końcu wyrazów, a w szczególności na końcu wyrazu przed t. zw. pauzą, t. j. większą przerwą, wywołaną końcem zdania, tutaj bowiem liczba spółgłosek jest znacznie mniejsza wskutek pewnych, właściwych językowi polskiemu zwyczajów, a mianowicie:

a)    Spółgłoski miękkie wargowe: [p' 1/ m], i w a r-g o w o - z ę b o w e: [f' v] wymawiamy na końcu wyrazów, na-ogół biorąc, twardo, zastępując je spółgłoskami: [p b m f v] Np. łap obok łapię] rób obok robię] łam obok lamię] postaw obok postawię] ale goń obok gonię.

Spółgłoski miękkie: [p' b' m f' v] spotykamy niekiedy (w wymowie prowincjonalnej) na końcu rzeczowników, np. karp’ H karpia; gołąb’U gołębia] karm’ // karmi] paw' // pawia (ale Radom H Radomia, Oświęcim // Oświęcimia); w pisowni jednak miękkości nie uwydatniamy, pisząc: karp, gołąb i t. d.

b)    Do bardzo ważnych właściwości języka polskiego należy zastępowanie na końcu wyrazów przed pauz ą spółgłosek dźwięcznych odpowiedniemi bezdźwięczneini, np. żłób wymawiamy [żłupj; staw wym. [staf]; bród wym. [brut]; wóz wym. [vus]; pieniądz wym. [p'eńoc]; strat wym. [stras]; weź wym. [veś]; siedź wym. [śeć]; stóg wym. [stuk].

e) Sposoby łączenia spółgłosek ze spółgłoskami.

§ 33. Każda spółgłoska, jak zresztą każda głoska, jest wytworem jednoczesnego współdziałania różnych narządów mowy: wiązadeł głosowych, podniebienia miękkiego, języka i warg.