9621686820

Sposoby łączenia spółgłosek ze spółgłoskami.

Połączenia spółgłosek są więc, naogół biorąc, pod względem dźwięczności lub bezdźwięczności, jednolite. Od tej ogólnej zasady wyjątek stanowią tylko te wypadki, kiedy w połączeniach ;

l

spółgłoskowych trafiają się spółgłoski spółotwarte [m n ń r 11]. j Spółgłoski te są z natury swojej dźwięczne; jeżeli więc znajdują się w takiem połączeniu, w którein końcowa spółgłoska jest bezdźwięczna, to wtedy powstaje połączenie pod względem dźwięczności niejednolite, składające się ze spółgłosek dźwięcznych (spółotwartych) i bezdźwięcznych, np. lampa, lalka, kurta-, tutaj dźwięczne [m 1 r] nie upodobniają się do końcowych bezdźwięcznych [p k t].

Takie same niejednolite grupy powstają i wtedy, gdy końcowe miejsce w połączeniu spółgłoskowem zajmuje spółgłoska spółotwarta, gdyż jak tam nie ulegała ona upodobnieniu końcowej spółgłoski bezdźwięcznej, tak tu nie wywiera upodobniającego wpływu na poprzedzające ją spółgłoski bezdźwięczne, np. sosna, strumień, kosmyk; tutaj końcowe spółotwarte dźwięczne [n r m] nie wpływają na udźwięcznienie poprzedzających bezdźwięcznych [s st s'J.

Można więc ustalić zasadę ogólną, że spółgłoski spółotwarte w upodobnieniach udziału nie biorą, gdyż ani same ubezdźwięcz-nieniu nie ulegają, ani też własnego wpływu udźwięczniającego na inne spółgłoski nie wywierają. Rzadkim wyjątkiem od tej ogólnej zasady są wypadki, w których spółgłoska spółotwarta znajdzie się albo na końcu wyrazu po spółgłosce bezdźwięcznej, albo w środku wyrazów między dwiema spółgłoskami bez-dźwięcznemi, np. wiatr, pieśń, piekł; Piotrków, piosnka, płci, krwi, w wymowie [krf'i], jabłko, w wymowie [iapłko]. W takich położeniach spółgłoski spółotwarte zatracają właściwą sobie dźwięczność i otrzymują wymowę bezdźwięczną. Bezdźwięczne [ł] bardzo często ginie zupełnie, tak że, naprzykład, wyrazy piekł, jabłko otrzymują brzmienie [p'ek], [iapko]; a bezdźwięczne [rj, zatracając siłę swojego drgania, zbliża się w brzmieniu swojem do [s], z którem w takich warunkach łączy je bezdźwięczny układ wiązadeł głosowych i to samo dziąsłowe miejsce rozwarcie jamy