9621686814

44 Sposoby łączenia spółgłosek ze spółgłoskami.

Różnice między poszczególnemi spółgłoskami są wynikiem różnego układu każdego z tych narządów mowy. Jeżeli się więc zdarza, że mamy wymówić jedną po drugiej dwie lub więcej spółgłosek, to często dla ułatwienia przystosowujemy w układzie narządów mowy jedną spółgłoskę do drugiej. Takie przystosowy-r wanie układu narządów mowy jednej spółgłoski do drugiej nazywa się upodobnieniem. Upodobnienie może obejmować układy różnych narządów mowy. Zależnie od tych różnic mogą być trzy główne rodzaje upodobnienia spółgłosek:    1) upodob

nienie pod względem czynności wiązadeł głosowych; 2) upodobnienie pod względem miejsca rozwarcia lub zwarcia nasady i 3) upodobnienie pod względem stopnia rozwarcia nasady.

§ 34. Jeżeli w połączeniu spółgłosek znajdą się obok siebie spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, to całe połączenie wymawiamy jednolicie, dźwięcznie lub bezdźwięcznie, zależnie od tego, jaką jest ostatnia spółgłoska w połączeniu, np. trawka wymawiamy [trafka], prośba wymawiamy [proźba]. W pierwszym wyrazie połączenie dźwięcznego [v] z bezdźwięcz-nem [k] wymawiamy bezdźwięcznie, bo na końcu połączenia jest spółgłoska bezdźwięczna; w wyrazie prośba, odwrotnie, połączenie bezdźwięcznego [ś] z dźwięcznem [b] wymawiamy dźwięcznie, bo końcowa spółgłoska połączenia jest dźwięczna. W pierwszym wypadku spółgłoska dźwięczna upodabnia się do bezdźwięcznej i staje się bezdźwięczną, w wypadku drugim spółgłoska bezdźwięczna upodabnia się do dźwięcznej i przechodzi w odpowiednią dźwięczną. Przy tej różnicy w wynikach upodobnienia cechą wspólną obu tych wypadków jest to, że w jednym i drugim spółgłoska poprzedzająca upodabnia się do następującej.

O dźwięczności lub bezdźwięczności połączeń spółgłoskowych rozstrzyga więc spółgłoska końcowa połączenia. Od tej zasady ogólnej są jednak dwa wyjątki. Jeżeli na końcu połączenia spółgłoskowego jest spółgłoska [v] lub [ź]<[r], to o dźwięczności lub bezdźwięczności takiego połączenia spółgłoskowego rozstrzyga spółgłoska nie ostatnia, lecz przedostatnia, np. twój,