9621686837

Sposoby łączenia spółgłosek ze spółgłoskami. 51

łączeniach międzywyrazowych występuje nawet bardziej bezwzględnie, bo zupełnie bezwyjątkowo, to znaczy, nie wyłączając nawet grup spółgłoskowych ze spółgłoską [v], [ż] < [r'j na końcu grupy, t. j. w takich wypadkach w nagłosie następującego wyrazu, gdy w połączeniach wewnątrzwyrazowych w tego rodzaju grupach następuje upodobnienie postępowe, np. brat wyszedł — [brad vyset], ale twój — [tfui], brat rzucił = [brad zucił], ale trzeba = [tseba]. W pewnym zakresie upodobnienia między wyrazowe wykazują swoiste właściwości prowincjonalne.

Sposób wymawiania spółgłosek końcowych wyrazu przed początkową samogłoską lub spółgłoską spółotwartą następnego wyrazu w różnych częściach Polski bywa różny, a różnice te nietylko są właściwe gwarom ludowym, lecz uwydatniają się także w mowie wykształconej. Na obszarach zachodnich i południowych końcowa spółgłoska wyrazu w takiej pozycji wymawiana bywa zawsze dźwięcznie, bez względu na to, czy z pochodzenia swojego jest dźwięczna, czy bezdźwięczna; wymowa wschodniopółnocna nadaje spółgłoskom w takiem położeniu brzmienie zawsze bezdźwięczne. Zdania grad napadały las opustoszał, kosz owoców, Lud ruszył, lud otoczył w Krakowie i Poznaniu są wymawiane [grad napadał], [laz opustośał], [koź ovocuf], [lud ru-sył], [lud otocył], w wymowie natomiast warszawskiej mają brzmienie: [grat napadał], [las opustośał], [koś ovocuf], [lut ruśył], [lut otocył]. Tak samo wyrażenie rug ulicy, rok naprawy w wymowie krakowskiej i poznańskiej mają brzmienie [rug ulicy], [rog na-pravy], a w Warszawie są wymawiane z bezdźwięcznem brzmieniem końcowych spółgłosek: [ruk ulicy], [rok napravy]. Zgodność z potoczną pisownią w obu wypadkach jest tylko częściowa^J).

Szczególniejsze stanowisko w połączeniach międzywyrazowych zajmują przyimki. Jako proklityki, łączą się one pod względem fonetycznym z wyrazem następującym i, zatracając fonetycznie swoją niezależność, są traktowane nie jako osobne

*) Ob. K. Nitsch. Próba ugnipowania gwar polskich (część druga) RWF 46, 649 nst. Kraków 1910 oraz Polska fonetyka międzywyrazowa. MPKJ. 5, 393 nst. Kraków 1912.