9621686823

Sposoby łączenia spółgłosek ze spółgłoskami. 47

ustnej; w ten sposób wyrazy, np. wiatr, Piotrków często otrzymują brzmienie [vatŚ], [p'otśkuf].

§ 35. Upodobnienia pod względem miejsca rozwarcia lub zwarcia w jamie ustnej polegają na tem, że w połączeniu spółgłoskowem spółgłoska poprzedzająca upodabnia miejsce swojego wytwarzania do miejsca wytwarzania spółgłoski następującej. Np. zszywać wymawiamy [sśyvać], upodobniając zębowe [s] do dziąsłowego [ś]j tak samo zżyć się, sczernieć, ściemnieć wymawiamy [żżyc śe, śóerńeć, śćemneć], upodobniając w pierwszych dwóch wyrazach zębowe [z s] do dziąsłowych [ż ci], a w wyrazie trzecim zębowe [s] do średniojęzykowego [ć].

Spółgłoska nosowo-zębowa [n] w położeniu przed tylnoję-zykowem [k] lub [g] w wymowie wyrazów zapożyczonych przesuwa miejsce swojego zwarcia przedniojęzykowo - zębowego na tylnojęzykowo-miękkopodniebienne. Takie [n] tylnojęzykowe dla odróżnienia od zwykłego [n] zębowego oznacza się literą n; z takiem [n] wymawiamy np. wyrazy bank = [bank], Anglia — [angl'ia].

Uwaga. W wyrazach swojskich zachowuje się zazwyczaj

[n]    zębowe także przed [k] lub [g], wymawiamy więc słonico, panienka, ongiś (= niegdyś) z [n] zębowem, a nie [n] tyłnoję-zykowem, stąd różnica wymowy w zdaniu: [dostauem franka ot Franka]. Taka wymowa nie jest jednak powszechna w całej Polsce; w Krakowskiem, naprzykład, upodobniają [n] zębowe do następującego [k] lub [g] także w wyrazach swojskich, wymawiają więc [suonko, pańenka, oi>g'iś].

§ 36. Samogłoski nosowe [ę o] zachowują właściwe sobie brzmienie tylko przed spółgłoskami szczelinowemi, a więc w takich wyrazach, jak, naprzykład, wąs, wąż, wiąz, kęs, węch, wąchać. W położeniu przed spółgłoskami zwartemi i zwarto-szcze-linowemi samogłoski nosowe rozpadają się na dwie głoski, z których pierwsza jest odpowiednią samogłoską czystą [e] lub

[o] , niekiedy z mniej lub bardziej silnem zabarwieniem nosowem, a druga spółgłoską nosową, wytwarzaną w tem samem miejscu, w którem powstaje następująca po niej spółgłoska zwarta lub