984501786

sobie odsyła czytelnika do tradycji proroków⁴¹ i do modlitwy psalmów⁴², a także do epifanii nad Jordanem⁴³. W modlitwie pojawiają się hebrajskie zwroty przetłumaczone jako światłość świata i światłość ludów. Biblijną proweniencję mają również symbole sied-mioramiennego świecznika, soli, uzdrowienia wód zatrutych. Sied-mioramienny świecznik - menora - pojawia się w Biblii po raz pierwszy w wizji proroka Zachariasza⁴⁴. Światło, potraktowane jako symbol oczu Jahwe przypatrujących się całej ziemi⁴⁵, w tym kontekście podkreśla godność wybranych, którzy mają Go reprezentować na ziemi. Na symboliczne rozumienie soli w Nowym Testamencie wskazuje wymowa Kazania na Górze, gdyż tam pojawia się zalecenie Jezusa: aby apostołowie byli „solą ziemi” i „światłem świata”⁴⁶. Przestrzega przed utratą światła i zwietrzeniem soli⁴⁷. Symbole te należy rozumieć jako taką postawę uczniów Chrystusa, która odpowiada głoszonej przez Niego nauce⁴*. O uzdrowieniu zaś wód zatrutych mówi prorok Ezechiel⁴⁹.

Słowa modlitwy Jeszuy ben Josef przejęto ze starotestamen-towych obrazów i porównań, gdyż jako wierny Syn Izraela na Biblii uczył się dróg modlitwy. Wychowany na tej lekturze, ukształtował w sobie typowy dla Jego rodaków zmysł sakralności. Jezus więc - podobnie jak i inne postacie powieści - bardzo żywo od-

⁴¹ Iz 4, 21.

^4: Ps 1, 1-2.

⁴⁵    Lk 3, 22; Mk 1,11.

⁴⁴ Zach 4, 2-5; 4, 10.

⁴* Pilon z Aleksandrii dostrzega! w układzie menory odniesienie do układu planetarnego, w którym lampa środkowa symbolizowała jednocześnie Boga i słońce. A. L u r k c r. Przesłanie symboli ® mitach, kulturach i religiach, Kraków 1994, s. 88, 207, 208.

⁴⁶    Por. Mt5, 13-16.

⁴⁷    Por. Mk 9, 5, Lk 14, 34-35, Mt 6, 22-23.

^Ali Por. BL, komentarze do Mk 9, 49-50 i do Mt 15, 13-16. Sól jest także symbolem sił moralnych i duchowych. Por. Leksykon symboli [Hcrder-Lcxikon N^Tcul3nd], oprać. M. Oesterrcłcher-Mollwo, Warszawa 1992, s. 149.

⁴⁹ Ez 47, 1-12. Prorokowi została dana wizja źródła wód wypływających spod prawej strony Świątyni. Wody te ciągle przybierały i łącząc się zc słonymi wodami Morza Martwego czyniły je życiodajnymi. Zob. reż D. F o r s r n c r, Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa 1990, s. 69.

165