uwagę sam pisarz. W rozmowie z Janem Grzegorczykiem zgodził się z jego stwierdzeniem, że Jezus z Nazarediu jest pierwszą polską epopeją o Chrystusie. Przyznał też, żc bliskie jest mu określenie powieść egzegetyczna44, więc taka, w której egzegeza tekstu biblijnego dokonywana jest za pomocą środków' artystycznego wyrazu. To z kolei, ze względu na wysoki styl, również zbliża powieść do epopei. Mając na uwadze tc względy, warto przypomnieć stanowisko Kazimierza Wyki. który przedstawiając trzy główne odmiany powieści, jedną z nich nazywał „powieścią rozcieńczoną epopeją”45. Można w tym miejscu również przywołać termin, którego użył Aleksander Lipatow w odniesieniu do Nocy i dni Marii Dąbrowskiej, określając ten utwór mianem „powieść-cpopeja”46. Jego też zdaniem ten gatunek pojawił się w wyniku wzajemnego oddziaływania eposu i różnych odmian powieści; wyrastał ze stylistycznych kanonów zarówmo poezji, jak i prozy, gdyż wartości artystyczne powieści-epopei są wyraźnym nawiązaniem do tradycji decorum. Tradycja ta już starożytnej epopei przyznawała najwyższe - obok tragedii - miejsce w hierarchii gatunków' literackich. W związku z tym, że zarówno refleksja teo-rctycznoliteracka, jak i pisarskie realizacje powieści-epopei nie są w pełni ukształtowane, ciągle podlegają zmianom, gatunek ten można zaliczyć - korzystając z określenia Bachtina - do gatunków niego towych47.
Określając utwór Brandstaettera terminem powieść epopeicz-na, zwrócę uw'agę na te cechy epopei, które można odnaleźć w powdeści oraz na te, które są skutkiem kontaminacji powieści z epopeją.
Bohaterem epopei jest zawsze jakaś wybitna postać wyróżniająca się. wyraźnie na tle innych postaci. W dziele Brandstaet-
244