9988996322

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Cfinanse

lina usuwy kwartalnik internetowy

Efekt dostępności

Wszystko to, co najświeższe wydaje się najbardziej dostępne i użyteczne. Cechę łatwej dostępności ma także wszystko to, co wywołuje silne emocje, robi wrażenie i rodzi różne wyobrażenia. Na rynku kapitałowym niedawny wzrost cen może skłaniać potencjalnych zainteresowanych do kupna akcji, natomiast ich spadek do sprzedaży. Osoby tak postępujące ulegają efektowi dostępności.

Stephan (1999, s. 101-134) udostępnił respondentom raport z wyników giełdowych dla akcji 51 niemieckich spółek, z których 25 było dobrze znanych, zaś 26 mało znanych. Gdy raporty wykazywały, że wśród akcji znanych firm przeważają spadki kursów, zaś wśród akcji mniej znanych wzrosty, wówczas większość respondentów reprezentowała mylny pogląd o przewadze spodków w kontekście całego rynku. Natomiast gdy w grupie dobrze znanych spółek przeważały wzrosty, a w grupie mniej znanych spadki, wówczas respondenci błędnie przekonani byli, że kursy większości spółek na rynku rosły. Za każdym razem dobrze znane spółki okazywały się bardziej dostępne, przez co dominowały w ocenie całej populacji.

Aby nie ulegać temu efektowi, autorzy artykułu proponują:

1) wybierać instrumenty, w które chcemy zainwestować, dopiero wówczas gdy formułujemy strategie inwestycyjną (tym samym, nie będziemy sugerować się informacjami prasowymi),

2)    sprawdzać aktualność i źródło informacji, które otrzymują inwestorzy, aby nie podejmować decyzji inwestycyjnej w oparciu o nierzetelne źródła,

3)    nie ulegać paradoksowi owczego pędu, któremu uległa duża część inwestorów w czasie „bańki technologicznej” w końcu II poł. lat 90. XX w.

Mentalne księgowanie

Wielokrotnie zaobserwowanym zjawiskiem jest sytuacja, w której inwestorzy, można by rzec, na oddzielnych kontach księgują pewne zdarzenia, które z punktu widzenia finansowego powinny być rozważane wspólnie, zdarzają się bowiem bardzo często sytuacje, w których inwestorzy biorą kredyt na zakup nowej emisji, choć znacznie niższym kosztem mogliby go pokryć z lokaty, którą także dysponują. Albo inny przykład, gdy trzymają pieniądze na rachunku oszczędnościowym, by w tym samym czasie korzystać z karty kredytowej. Jeszcze ciekawsze porównanie zaproponował J. R. Ritter (2003, s. 433), który wskazał, że bardzo często ludzie dzielą budżet na rozrywkę i konsumpcję. W drugim przypadku nigdy nie pozwolą sobie na zakup homara czy krewetek, choć w restauracji są w stanie znacznie przepłacić właśnie za te potrawy.

M. Pompain (2006, s. 174-176) wskazuje na pięć głównych pomyłek inwestycyjnych, które oparte są o mentalne księgowanie (autorzy artykułu prezentuje cztery wybrane, które z punktu widzenia Wealth Management mają największe znaczenie). Ich uniknięcie pozwoli na zdecydowane zniwelowanie tego efektu. Są nimi:

1)    mentalne księgowanie może sprawiać iluzję posiadania przez inwestora wielu portfeli inwestycyjnych, dla których oddzielnie kalkulowany jest rachunek zysków i strat. Takie postępowanie może powodować w przypadku zagregowania tych portfeli stratę inwestycyjną pomimo faktu, że przy podejściu indywidualnym inwestor zyskał na większości portfeli,

2)    mentalne księgowanie może powodować irracjonalne podejście inwestorów do dzielenia zysków płynących z dochodów i wzrostu inwestycji. Tym samym proces

Finansowy Kwartalnik Internetowy „e-Finanse" 2011, vol. 7, nr 4 www.e-finanse.com

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Ul. Sucharskiego 2 35-225 Rzeszów

NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

65