Podstawy Prawa Administracyjnego
IDENTYFIKACJA y
RÓDEA
PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
y
ródłem prawa jest normatywny akt generalny i abstrakcyjny, powstały drogą
konsensualną bądz
ustanowiony jednostronnie w przewidzianym trybie, przez
legitymowany konstytucyjnie lub ustawowo podmiot.
Są trzy kategorie z
ródeł prawa:
1. z
ródła prawa powszechnie obowiązującego (art. 87k), które kształtuje z
ródło
prawa jednostek (obywateli). Takim katalogiem z
ródeł prawa jest np.:
konstytucja, ustawy, umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą wyrażoną
w ustawie, rozporządzenia. Jest to katalog zamknięty.
2. y
ródła prawa powszechnie obowiązującego miejscowego na terenie działania
organu, które je ustanowiły. Konstytucja nie precyzuje kto takie z
ródła prawa
wydaje, możemy dowiedzieć się o tym z ustaw. Prawo miejscowe jest tworzone
przez organy samorządu terytorialnego (np.: uchwały sejmików wojewódzkich,
rad gminy, rad powiatów) oraz przez terenowe organy administracji rządowej
(np.:rozporządzenia wykonawcze i porządkowe wojewodów).
3. y
ródła prawa wewnętrznego (art. 93k) jest to prawo, które może być
skierowane wyłącznie do jednostek organizacyjnie podległych organowi
wydającemu taki akt np. MF podlegają US, nie może kształtować obywateli.
Konstytucja wskazuje jako z
ródła prawa: uchwały RM, zarządzenia Prezesa Rady
Ministrów i Ministrów oraz okólniki, dyrektywy. Zarządzenia mogą mieć wyłącznie
charakter wykonawczy do ustaw, ale w stosunku do uchwał RM nie ma tego
wymogu a więc są samoistne (wydawane są na podstawie konstytucji lub ustaw ).
KONSTYTUCJA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ  ustawa zasadnicza z dnia
02.04.1997 roku,
W hierarchii z
ródeł prawa administracyjnego Konstytucja RP zajmuje najwyższe miejsce.
Konstytucja stanowi najwyższe prawo w Rzeczpospolitej Polskiej będące bezpośrednią lub
pośrednią podstawą funkcjonowania wszelkich struktur państwa.
1
Jako z
ródło prawa administracyjnego Konstytucja odnosi się m.in. do:
1. ustroju administracji publicznej,
2. podstawowych celów, zadań, kompetencji podmiotów administrujących,
3. podstawowych zasad i form działania administracji,
4. kontroli administracji.
USTAWY w hierarchii z
ródeł prawa administracyjnego zajmują miejsce bezpośrednio po
Konstytucji RP. Konstytucja przewiduje, że pewne stosunki społeczne mogą podlegać
wyłącznie regulacjom ustawowym. Do materii ustawowej należą m.in.:
1. Ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności,
2. Wprowadzenie ciężarów i świadczeń publicznych w tym podatki,
3. Nakładanie na samorząd terytorialny obowiązków wykonywania zadań.
UMOWY MI
DZYNARODOWE Związanie Rzeczpospolitej Polskiej umową
międzynarodową wymaga zgody w drodze ratyfikacji albo zatwierdzenia dokonanego
przez Radę Ministrów. Ratyfikacji podlegają umowy międzynarodowe o których mowa w
art. 89 ust. 1 Konstytucji  dotyczące np. sojuszy, pokoju, układów politycznych bądz

wojskowych, wolności praw lub obowiązków obywatelskich.
Zgodnie z art. 91 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w
Dz.U. RP stanowi część krajowego porządku prawnego, chyba że jej stanowienie jest
uzależnione od wydania ustawy. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią
zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da
się pogodzić z umową.
ROZPORZ
DZENIA Z MOC
USTAWY -Zgodnie z art. 234 Konstytucji RP jeżeli
w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzeniu, Prezydent RP na
wniosek RM wydaje podlegające zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu
rozporządzenia z mocą ustawy. Moc takich aktów odpowiada mocy prawnej ustaw.
ROZPORZ
DZENIA wykonawcze wydawane przez naczelne organy administracji
publicznej.
Akty te należą do tradycyjnych przejawów udziału władzy wykonawczej w stosowaniu
prawa. Posiadają charakter wykonawczy i uzupełniający stanowiąc rozwinięcie regulacji
ustawowych. Wydawane są w zakresie jakim nie jest możliwe dostatecznie kompletne,
2
wyczerpujące, szczegółowe uregulowanie określonych stosunków w ustawie.
Rozporządzenia wydawane są na podstawie szczegółowych upoważnień zawartych w
ustawach (delegacji ustawowych) określających właściwe do wydania rozporządzeń
organy, zakres spraw do uregulowania oraz wytyczne co do treści rozporządzenia.
Rozporządzenie nie może ani rozszerzać ani zawężać zakresu delegacji. Samo
upoważnienie zaś nie może wynikać z domniemania czy też z wykładni celowościowej.
Konstytucja RP zawiera zamknięty katalog organów uprawnionych do wydawania
rozporządzeń. Są nimi:
1. Prezydent RP;
2. Prezes Rady Ministrów
3. Rada Ministrów;
4. Ministrowie kierujący określonymi działami administracji rządowej;
5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
6. Przewodniczący określonych w ustawach komitetów
Organ upoważniony do wydawania rozporządzeń nie może przekazać swych kompetencji
innemu organowi. Rozporządzenia wydawane przez Ministrów oraz Przewodniczących
określonych w ustawach komitetów mogą być na wniosek Prezesa RM uchylone przez
Radę Ministrów.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP z
ródłami
powszechnie obowiązującego prawa RP są na obszarze działania organów, które je
ustanowiły, akty prawa miejscowego. Do stanowienia tego typu aktów upoważnione są:
- organy administracji publicznej;
- organy jednostek samorządu terytorialnego
- terenowe organy administracji rządowej
Obok Konstytucji RP podstawy prawne do stanowienia aktów prawa miejscowego
odnalez
ć można w ustawach ustrojowych min. w ustawie gminnej, powiatowej, samorządu
województwa.
Podział:
1. Ze względu na kryterium podmiotu uprawnionego do stanowienia aktu wyróżnić
można:
-akty stanowione przez terenowe organy administracji rządowej
3
-akty stanowione przez wojewodę (w ramach całej terenowej administracji
rządowej zespolonej wyłącznie wojewoda posiada kompetencje do
stanowienia aktów prawa miejscowego)
-akty stanowione przez terenowe organy administracji niezespolonej.
2. Ze względu na kryterium przedmiotu regulacji oraz podstawy prawnej do
stanowienia aktu prawa miejscowego wyróżnić można:
-akty prawa miejscowego zawierające przepisy ściśle wykonawcze- akty
należące do tej kategorii wydawane są na podstawie szczegółowych
upoważnień towarzyszących regulacjom materialno-prawnym, określających
organ właściwy do wydawania aktu, zakres spraw do uregulowania oraz
wskazówki dotyczące jego treści. Niezależnie od szczegółowego
upoważnienia podstawa do wydawania tego rodzaju aktów są przepisy
zawarte w ustawach ustrojowych przyznające ogólną kompetencje dla
wydawania tego rodzaju aktu.
-akty prawa miejscowego zawierające przepisy o charakterze ustrojowo-
organizacyjnym- wydawane są one na podstawie generalnych upoważnień
wskazujących organy uprawnione do regulowania określonych stosunków
organizacyjnych w określonych w każdym przypadku zakresach. Taki
charakter mają min. statuty jednostek samorządu terytorialnego.
-akty prawa miejscowego zawierające przepisy porządkowe- akty tego
rodzaju wydawane mogą być przez organy samorządu lokalnego oraz
wojewodę, a także przez niektóre organy rządowej administracji
niezespolonej. Podstawa do wydawania przepisów porządkowych stanowią
generalne upoważnienia zawarte w ustawach ustrojowych.
AKTY PRAWA WEWN
TRZNEGO Zgodnie z art. 93 Konstytucji aktami prawa
wewnętrznego są uchwały RM oraz zarządzania Prezesa RM i Ministrów. Akty te
pozwalają organom nadrzędnym w układzie hierarchicznego podporządkowania
administracji publicznej ingerować w działalność podmiotów podporządkowanych (są one
instrumentem kierownictwa wewnętrznego zawierającym z reguły normy abstrakcyjne i
generalne). Akta prawa wewnętrznego nie mogą regulować materii ustawowej, pośrednio
jednak wpływają często na sytuację prawną adresatów norm ustawowych (taka sytuacja ma
miejsce np. w przypadku wyznaczenia w akcie prawa wewnętrznego sposobu korzystania
przez podmiot administrujący z kompetencji dyskrecjonalnej).
4
UCHWAA
Y RADY MINISTRÓW Akty tego rodzaju nie muszą mieć odrębnej podstawy
ustawowej, dla ich wydania wystarczy generalne upoważnienia zawarte w Konstytucji.
Dużo uchwał RM posiada jednak dodatkowo swoją odrębną podstawę wydania. W związku
z tym możemy wyodrębnić dwie kategorie uchwal RM:
1. uchwały wydane na podstawie Konstytucji RP oraz delegacji ustawowej
2. tzw. uchwały samoistne- wydawane wyłącznie w oparciu o podstawę konstytucyjną.
ZARZ
DZENIA W odróżnieniu od uchwał RM, zarządzenia o których mowa w
Konstytucji RP wydawane mogą być wyłącznie na podstawie upoważnienia ustawowego.
Poza organami wskazanymi w art. 93 Konstytucji, Konstytucja RP upoważnia do
wydawania zarządzeń również Prezydenta RP oraz Przewodniczących określonych w
ustawach Komitetów.
5