tom 4, nr 1, 33 38
© Copyright 2007 Via Medica
Psychiatria PRACA P OGL 
DOWA ISSN 1732 9841
Katarzyna Jakuszkowiak-Wojten, Maria Swinarska-Naumiuk, Anna Burkiewicz,
Piotr Pankiewicz
Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych, Katedra Chorób Psychicznych
Akademii Medycznej w Gdańsku
Zespół Aspergera  opis przypadku
Asperger syndrome  case report
Abstract
The paper presents a case of a 29-year-old female patient who was treated in 2006 at the psychiatric day-care
department admitted with the diagnosis of inborn encephalopathy and childhood schizophrenia. The aim of this
paper is to look over the patient s history which lead to the alternation of the initial diagnosis to Asperger syndro-
me. Asperger syndrome which is an uncommon diagnosis in adulthood is considered by the authors as notable
and worth remembering. The manifestation of this disorder alters across life, nevertheless, at all stages of individu-
al s development the problems with communication, socialization and imagination are observed leading to isola-
tion and loneliness. The described case exhibited those characteristic features from childhood and those traits
cannot be considered as deterioration due to psychosis.
key words: Asperger syndrome, pervasive developmental disorders, childhood schizophrenia,
autism
Wstęp takie cechy, jak: trudny kontakt z otoczeniem, nieumie-
Zespół Aspergera, autyzm, autyzm atypowy, zespół jętność wyrażania emocji, słaba koordynacja ruchowa,
Retta, zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym przesadna intelektualizacja, szczególne zainteresowa-
upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowy- nia. Do tej grupy należą na przykład ,,ludzie kalenda-
mi oraz inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne rze albo dzieci znające wszystkie przystanki czy linie
należą do grupy całościowych zaburzeń rozwoju [1]. tramwajowe w swoim mieście. Dzieci z zespołem Asper-
Zaburzenia te charakteryzują się występującymi we gera chętnie demonstrują swoją fragmentaryczną, od-
wczesnym dzieciństwie zakłóceniami rozwoju komu- twórczą pamięć, natomiast największą trudność spra-
nikacji społecznej, utratą zainteresowania otoczeniem, wia im mechaniczna nauka w szkole, na przykład ta-
zubożeniem i stereotypowością zachowań [2]. Zespół bliczki mnożenia, chyba że przedmioty szkolne pokry-
Aspergera został opisany w 1944 roku przez Austria- wają się z zainteresowaniami dziecka. Pacjenci ci są
ka  Hansa Aspergera  w pracy  Psychopatia auty- bardzo egocentryczni, podążają za swoimi myślami,
styczna okresu dzieciństwa . Określenie ,,zespół Asper- rozpoczynają rozmowę na wybrany przez siebie temat,
gera po raz pierwszy użyła Lorna Wing w 1981 roku, nie biorąc pod uwagę różnicy wieku, płci, pozycji spo-
tłumacząc pracę Hansa Aspergera z niemieckiego na łecznej, obowiązujących zasad grzeczności [3].
angielski [3]. Według klasyfikacji International Statistical Classifica-
Asperger, specjalista w dziedzinie pediatrii i psychiatrii, tion of Disease and Health-related Problems, 10th
stwierdził, że u pacjentów, których badał, już od 2. roku revision (ICD-10), można rozpoznać zespół Asperge-
życia występują charakterystyczne, stałe przez całe życie, ra, gdy są spełnione następujące kryteria:
a) brakuje istotnego klinicznie opóz
nienia w zakre-
sie języka mówionego i rozumienia języka lub roz-
woju czynności poznawczych:
 do 2. roku życia lub wcześniej dziecko wypo-
Adres do korespondencji:
wiadało pojedyncze słowa oraz wypowiadało
lek. Katarzyna Jakuszkowiak-Wojten
komunikatywne wyrażenia do 3. roku życia lub
Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych,
Katedra Chorób Psychicznych Akademii Medycznej wcześniej,
w Gdańsku
ul. Dębinki 7, 80 952 Gdańsk
tel.: [phone]
www.psychiatria.viamedica.pl
33
Psychiatria 2007, tom 4, nr 1
 umiejętność pomagania sobie, zachowania mu wyjście z fazy psychotycznej (symbiotycznego au-
adaptacyjne, zaciekawienie środowiskiem tyzmu) i blokują dalszy rozwój [5]. Jaklewicz podkre-
w okresie pierwszych 3 lat życia było na poziomie śla, że autyzm wczesnodziecięcy powstaje w wyniku
odpowiadającym rozwojowi intelektualnemu, współdziałania osobniczej wrażliwości i nieswoistych
 fazy rozwoju ruchowego mogą być nieco czynników zewnętrznych [5]. Zahamowanie rozwoju
opóz
nione, psychicznego może się wiązać z zahamowaniem or-
b) występują jakościowe nieprawidłowości w zakre- ganizacji procesów neurofizjologicznych [2], natomiast
sie wzajemnych interakcji społecznych, według koncepcji biologicznych autyzm jest behawio-
c) pacjent przejawia nasilone, wyizolowane zainte- ralną reakcją na różnego stopnia uszkodzenie ośrod-
resowania albo stereotypowe wzorce zachowania, kowego układu nerwowego [2]. Istnieją dwie teorie
aktywności, wyjaśniające funkcjonowanie poznawcze i społeczne
d) zaburzenia nie można traktować jako innej z po- osób z autyzmem i zespołem Aspergera, za pomocą
staci całościowych zaburzeń rozwojowych, prostej których próbuje się określić deficyt psychologiczny
schizofrenii, zaburzenia typu schizofrenii, zaburzeń w autyzmie: teoria umysłu (TMM, theory of mind me-
obsesyjno-kompulsyjnych, osobowości ananka- chanism) oraz koncepcja braków w centralnej kohe-
stycznej, zaburzeń przywiązania w dzieciństwie [1]. rencji. Teoria umysłu, nazywana inaczej  ślepotą umy-
Christopher Gillberg, zajmujący się zespołem Asperge- słu , oznacza niezdolność do przypisywania ludziom
ra, zdefiniował kryteria schorzenia w następujący spo- stanów umysłowych w celu wyjaśnienia i przewidy-
sób: upośledzenie społeczne (skrajny egocentryzm), wania ich zachowania [7]. Niezdolność odczytania
wąskie zainteresowania, powtarzające się codziennie tego, co czują i myślą inni, co wyrażają w sposób nie-
zajęcia, osobliwości mowy i języka, zaburzenia w ko- werbalny, powoduje niezdolność do przewidywania
munikacji niewerbalnej, niezdarność ruchowa [3]. ich zachowań i wnioskowania o ich stanach psychicz-
Szwedzcy naukowcy w 1993 roku przeprowadzili ba- nych. SÅ‚aba centralna koherencja oznacza defekt po-
danie dzieci z miasta Göteborg w wieku 7 16 lat. znawczy polegajÄ…cy na niezdolnoÅ›ci Å‚Ä…czenia różnych
Opierając się na kryteriach Gillberga, rozpoznali ze- informacji w jedną wspólną całość, aby uchwycić i zro-
spół Aspergera u 3,6 na 1000 badanych, przy czym zumieć istotę tematu oraz móc odróżnić rzeczy waż-
stosunek chłopców do dziewczynek wynosił 4:1. Je- ne od nieważnych [8].
żeli uwzględni się również dzieci, które nie spełniały Leczenie chorych z zespołem Aspergera polega na tre-
dokładnie kryteriów Gillberga, ale stwierdzono u nich ningu wyrażania emocji, poprawy kontaktów społecz-
prawdopodobnie zespół Aspergera, można przyjąć, nych, psychoterapii edukacyjnej [2]. Wskazana jest
że zaburzenie to występowało u 7,1 na 1000 bada- terapia rodziny. Leczenie farmakologiczne polega tyl-
nych, przy stosunku chłopcy dziewczynki: 2,3:1 [4]. ko na objawowej redukcji lęku, objawów obsesyjno-
Niektórzy badacze nie wyodrębniają zespołu Asper- -kompulsyjnych, depresyjnych lub zachowań agresyw-
gera jako oddzielnej jednostki nozologicznej, lecz trak- nych [3]. Znaczna część dorosłych cierpiących na to
tują powyższy zespół jako zaburzenie z kręgu auty- schorzenie nie wie o chorobie ani nie ma potrzeby
zmu, a dokładniej  szczególną formę autyzmu [6]. kontaktu z psychiatrą, dopóki nie dojdzie do wtórne-
Można postawić pytanie: Czym różnią się dzieci z ze- go nawarstwienia wymienionych wyżej zespołów psy-
społem Aspergera od innych dzieci z autyzmem? Od chopatologicznych na skutek poczucia osamotnienia,
wczesnego dzieciństwa występuje u nich ten sam ro- frustracji, braku możliwości realizacji planów życio-
dzaj upośledzeń, ale chorzy z zespołem Aspergera wych. Wydaje się, że środowisko ma ograniczony
charakteryzują się większą elokwencją, lepszą ada- wpływ na specyficzne cechy występujące w powyż-
ptacją społeczną, z wiekiem ich zainteresowanie in- szym zaburzeniu. Chociaż umiejętności społeczne sta-
nymi ludz
mi staje się coraz większe i u niektórych nowią tylko część umiejętności rozwojowych, to jed-
z nich dochodzi do znacznej poprawy funkcjonowa- nak przypisujemy im ogromną rolę, ponieważ ich za-
nia [3]. Patomechanizm choroby nie jest jasny. Zna- burzenie wpływa na rozwój osobowości dziecka, jego
czenie w rozwoju zaburzenia przypisuje się czynnikom szansę na uzyskanie niezależności, wykształcenia, pra-
genetycznym oraz psychospołecznym. Traktując ze- cy, zdolności do stworzenia rodziny.
spół Aspergera jako schorzenie z kręgu autyzmu,
można się odwołać do koncepcji psychoanalitycznych Opis przypadku
autyzmu M. Mahler oraz M. Klein, zwracających uwa- Matka pacjentki podała w wywiadzie obiektywnym,
gę na rolę traumatycznych doświadczeń dziecka że jej bratanica choruje na schizofrenię (inne choroby
w pierwszych miesiącach życia, które uniemożliwiają psychiczne nie występowały w rodzinie). Wywiad oko-
www.psychiatria.viamedica.pl
34
Katarzyna Jakuszkowiak-Wojten i wsp., Zespół Aspergera
łoporodowy był nieobciążony. Chora urodziła się dro- Zdaniem matki jest infantylna, naiwna, mało samo-
gami natury, z wrodzonym niedowładem kończyny dzielna, wymaga kierowania we wszystkich dziedzi-
górnej prawej. Gdy pacjentka miała 2 lata, matka zgło- nach życia. Jest jedynaczką, rodzice mają wyższe wy-
siła się z nią do neurologa,  zauważając, że coś nie kształcenie, pracują, są w miarę zgodną rodziną. Matka
jest w porządku . Rozwój psychomotoryczny był opóz
- przez cały okres edukacji pracowała z córką, która
niony od wczesnego dzieciństwa: pacjentka zaczęła ostatecznie, mimo dużych problemów z nauką, uzy-
siadać w 9. miesiącu życia, a chodzić w 16. miesiącu. skała średnie wykształcenie, ukończyła ponadto 2-let-
Bardzo długo nic nie mówiła i raczej nie reagowała nią policealną szkołę.
na słowa mówione do niej. Podejrzewano, że nie sły- W trakcie pobytu na oddziale pacjentka opowiadała
szy. Z tego względu została skierowana na badanie o swoich zainteresowaniach w sposób natrętny, z naj-
słuchu, w którym nie stwierdzono odchyleń. Pierwsze drobniejszymi szczegółami, wyczerpująco, mówiąc
słowa wypowiedziała w wieku 2 lat, całe zdania od jakby  w kierunku , a nie  do słuchającego. Zwraca-
3. roku życia. Ponadto od 3. roku życia samodzielnie ła uwagę skrajnie wyrażona prawdomówność chorej,
załatwiała potrzeby fizjologiczne. Pacjentka nie przy- brak zdolności do rozpoznawania i wczuwania się
tulała się do rodziców z własnej inicjatywy, była nad- w stany emocjonalne innych ludzi, brak rozumienia
pobudliwa ruchowo, nadwrażliwa na hałasy. W wieku żartów, nieświadomość, że można kogoś urazić przez
4 lat u chorej wykonano badania w poradni gene- nietaktowne wypowiedzi. Chora potrafiła wymienić
tycznej, gdzie postawiono rozpoznanie  encefalopatia wszystkie pośrednie stacje kolejowe do wybranych
o niejasnej etiologii, przyczyna choroby niejasna . Pa- miast, daty przyjęcia, wypisania innych chorych, ich
cjentka w tym okresie (w wieku 4 lat) była badana nazwiska, tytuły wybranych utworów muzycznych
w Zakładzie Psychologii w Centrum Zdrowia Dziecka. i nazwiska ich wykonawców. Namawiała do pozowa-
Rozpoznano upośledzenie umysłowe w stopniu lek- nia do zdjęć. Przestrzegała porządku dnia na oddzia-
kim, zaburzony rozwój mowy, nadpobudliwość psy- le, denerwowała się każdą ewentualną zmianą. Poda-
choruchową, obserwację w kierunku autyzmu. Chora ła, że jej hobby to: rysowanie, konie, nauka języka an-
nigdy nie bawiła się w zabawy oparte na wyobraz
ni gielskiego, pociągi, fotografowanie, słuchanie radia.
z elementami udawania, nie miała poczucia humoru, W stanie psychicznym: orientacja pełna, świadomość
niszczyła zabawki, nie interesowała się nimi, niechęt- jasna. Nastrój dobry, napęd psychoruchowy w nor-
nie chodziła do szkoły, odrabiała lekcje pod ścisłym mie, widoczna ,,niezgrabność ruchowa . Afekt mo-
nadzorem matki. W dzieciństwie pacjentkę 2-krotnie dulowany w wąskim zakresie. Utrzymuje kontakt wzro-
hospitalizowano psychiatrycznie na oddziale dziecię- kowy, ale chwilami jej wzrok błądzi, sprawia wrażenie
cym w 9. roku życia z rozpoznaniem   schizofrenia nieobecnej. Ton wypowiedzi jest monotonny, wystę-
dziecięca, współistniejąca encefalopatia wrodzona . pują perseweracje, wypowiedzi rozwlekłe, pełne dy-
Z historii chorób z tamtego okresu nie wynika jedno- gresji na temat zainteresowań pacjentki, bez zwraca-
znacznie, aby opisywane przez nią doznania miały cha- nia uwagi na słuchacza. Chora skraca dystans, chodzi
rakter omamowy. W tym okresie u chorej wystąpiła za rozmówcą mimo zakończonego spotkania. Widocz-
duża nadwrażliwość na dz
więki. Dziewczynka reago- ne niezrozumienie ogólnie przyjętych zasad funkcjo-
wała agresją, napadami paniki na próby zatrzymania nowania społecznego, brak rozumienia i dostosowa-
w mieszkaniu, gdzie było słychać odgłosy wiertarek, nia zachowania do kontekstu sytuacji, duża męczliwość
natomiast zupełnie spokojnie i poprawnie zachowy- i problemy z koncentracją uwagi, bardzo dobra pamięć
wała się w mieszkaniu babci lub na podwórku. Lekarz fragmentaryczna. Przeczy omamom, nie wypowiada
prowadzący pisał między innymi o dziwacznych wy- urojeń. Sen, łaknienie niezaburzone. Osobowość zwarta.
powiedziach dziewczynki, tendencji do monologizo- W badaniu neurologicznym stwierdzono niedowład
wania, perseweracjach, niezwykłej modulacji głosu, kończyny górnej prawej o niskim napięciu, odruchy
nieuzasadnionej agresji względem innych dzieci na od- średnio żywe, obustronnie odruch podeszwowy, poza
dziale. W tym okresie leczono ją thioridaziną (400 mg/d.) tym bez zmian. W tomografii komputerowej mózgo-
oraz pernazyną (300 mg/d.). W wieku 9 lat podczas wia stwierdzono prawidłowy obraz struktur mózgu,
hospitalizacji wykonano jej badanie psychologiczne za a w badaniu EEG  zapis prawidłowy.
pomocÄ… testu Wechslera dla dzieci. Poziom inteligencji W badaniu psychologicznym, wykonanym za pomocÄ…
oceniono wtedy na 110 punktów, co odpowiada inte- Skali Inteligencji Wechslera, stwierdzono: skala słow-
ligencji powyżej przeciętnej. na  94, skala bezsłowna  93, skala pełna  93.
Pacjentka od lat pozostaje pod psychiatryczną opieką Sprawność intelektualną oceniono na poziomie inteli-
ambulatoryjną, nie przyjmuje leków psychotropowych. gencji poniżej przeciętnej. Na podstawie wyników w pod-
www.psychiatria.viamedica.pl
35
Psychiatria 2007, tom 4, nr 1
testach jest widoczna dysharmonia świadcząca o róż- W ICD-9 zaburzenia autystyczne traktowano jako psy-
nym poziomie sprawności poszczególnych funkcji. chozy. W badaniu D. Tantam zaburzenia psychiczne
Badana posiada ponadprzeciętny zasób wiedzy ogól- w 35% współwystępowały z zespołem Aspergera.
nej (Wiadomości). Zakres słownictwa, rozumienie Najczęściej były to: depresja (15%), mania (9%), za-
werbalne, tworzenie pojęć  przeciętne (Słownik). burzenia lękowe (7%), schizofrenia (3,5%). Ryzyko
Operacje arytmetyczne wykonuje z trudnością (Aryt- zachorowania na schizofrenię w populacji ogólnej
metyka). Analiza i synteza wzrokowa (Klocki) również wynosi 1%. U chorych z zespołem Aspergera jest ono
poniżej przeciętnej. Słabo prezentuje się rozumienie większe, ale częstsze występowanie zaburzeń nastroju
złożonych sytuacji społecznych; zwraca uwagę niero- niż schizofrenii stanowi argument przeciwko genetycz-
zumienie znaczenia przysłów z powodu nadmiernie nemu związkowi między zespołem Aspergera i schi-
konkretnego myślenia i niezdolności do wychwycenia zofrenią, co sugerowali niektórzy badacze. W póz
niej-
podtekstu (co m.in. obniża wynik w podskali Rozu- szych badaniach nie potwierdzono również pierwot-
mienie). Pacjentka jest spostrzegawcza (sprawnie wy- nej hipotezy związku częstości występowania zabu-
krywa Braki w Obrazkach). Dobrze wypada koordy- rzeń z kręgu autyzmu w zależności od wysokiego sta-
nacja wzrokowo-ruchowa (szybko i sprawnie wyko- tusu ekonomicznego [6].
nuje Układanki). Zdolność rozumienia i organizowa- U opisywanej pacjentki rozpoznawano encefalopatię
nie fragmentów w logiczną całość są przeciętne (Po- wrodzoną (chora urodziła się z niedowładem kończy-
rządkowanie Obrazków). Lateralizacja lewostronna. ny górnej prawej oraz w badaniu psychologicznym za
W projekcyjnym Teście Rorschach jest widoczna trud- pomocą skali Psyche Cattell stwierdzono w 4. roku
ność w interpretowaniu obrazu, nadawania mu kształ- życia iloraz inteligencji = 60, co oznacza opóz
nienie
tu i znaczenia; przyspieszony czas reakcji początko- rozwoju umysłowego w stopniu lekkim). Obraz to-
wej, bardzo zły poziom formy (F ), mała liczba wypo- mografii komputerowej mózgowia oraz badanie EEG
wiedzi pospolitych, wypowiedzi chaotyczne sugerują były prawidłowe. Van Krevelen już w 1971 roku suge-
brak kontroli nad własnym myśleniem. Widoczne są rował, że u podłoża autyzmu, oprócz uwarunkowań
perseweracje. Cechy autystyczne  niewidzenie lu- genetycznych, leży uszkodzenie mózgu [9]. Wyniki ba-
dzi, brak realistycznego podchodzenia do rzeczywi- dań innych autorów wskazywały, że im bardziej dana
stości. Uczuciowość niedojrzała (niezorganizowana osoba jest niezdarna, tym częściej występują
wokół obiektu), niekontrolowana, impulsywna, ten- u niej zmiany w EEG lub tomografia komputerowa
dencje agresywne (sygnatura C). mózgowia oraz lekkie objawy neurologiczne [3].
Kwestionariusz Minnesota Multiphasic Personality In- W badaniach neuroobrazowych u chorych z zespo-
ventory (MMPI): badana niechętnie przystępuje do łem Aspergera stwierdzano między innymi mniejszą
wykonania zadania, ustosunkowanie się do zdań an- średnicę śródmózgowia niż w grupie kontrolnej [10].
kiety sprawia jej wyraz
ną trudność, unika wykonania W innym badaniu opisywano większe wymiary mó-
testu, którego nie kończy. zgowia, móżdżku, komory trzeciej, komór bocznych
Test Stroopa: zwraca uwagę niezdolność pacjentki do oraz zwiększenie istoty szarej u chorych z rozpozna-
zastosowania się do instrukcji podanej przez osobę niami z kręgu autyzmu [11].
badającą i różnicowania informacji istotnych od nie- Autorom trudno jednoznacznie odnieść się do rozpo-
znaczących. Badana, mimo kilkukrotnego powtarza- znania schizofrenii u chorej w okresie dziecięcym.
nia instrukcji i wcześniejszego sprawdzenia jej zrozu- U około 0,5 1% chorych schizofrenia rozpoczyna się
mienia,  musiała podać obie informacje, to znaczy przed ukończeniem 10. roku życia  schizofrenia
zarówno żądany w instrukcji kolor czcionki, jak i na- o bardzo wczesnym początku [12]. Objawy schizofre-
zwę koloru, którą miała ignorować. Widoczna jest nii u dzieci są różnorodne, często trudne do sprecyzo-
niezdolność pacjentki do rezygnowania z podawania wania. Dziecko zwykle izoluje się, nie toleruje obcych
wszystkiego, co wie na dany temat przy całkowitym osób, nowych sytuacji, jego zabawy stają się stereoty-
pomijaniu rozumienia celu zadania. Ta cecha jest zgod- powe, monotonne, występuje różnego stopnia au-
na z przedstawioną wyżej koncepcją braków w cen- tyzm, który może hamować rozwój intelektualny i pro-
tralnej koherencji. wadzić do objawów pseudooligofrenicznych. Często
występuje mutyzm, echolalia, nieprawidłowe używa-
Dyskusja nie zaimków osobowych, echomimia, echopraksja.
Dopiero w ICD-10 zespół Aspergera został wyodręb- Dzieci stają się obojętne albo wrogo nastawione do
niony jako osobna jednostka nozologiczna i zakwali- otoczenia, prowadzÄ… rozmowy z niewidzialnymi oso-
fikowany do grupy całościowych zaburzeń rozwoju. bami, nasłuchują [12]. Obecnie pacjentka nie spełnia
www.psychiatria.viamedica.pl
36
Katarzyna Jakuszkowiak-Wojten i wsp., Zespół Aspergera
kryteriów diagnostycznych schizofrenii. W opisanym u niej trudny do zatrzymania monolog na ulubiony
przypadku nie doszło do postępującego pogorszenia temat. Interesuje się innymi ludz
mi, chociaż jej inte-
funkcjonowania, jakie występuje w psychozie, do roz- rakcje społeczne odzwierciedlają upośledzenie w za-
padu struktury osobowości, pogorszenia funkcji po- kresie empatii i wrażliwości społecznej. Nie wystę-
znawczych. Na podstawie wywiadu wiadomo, że puje jednak tak znaczne wycofanie jak w autyzmie.
u opisywanej chorej od wczesnego dzieciństwa wy- Na podstawie wywiadu wiadomo, że rozwój psycho-
stępowały upośledzenie społeczne, zaburzenia komu- ruchowy był nieco opóz
niony. U chorej obserwuje
nikacji, wyobraz
ni i zachowania stereotypowe. Pacjent siÄ™ powtarzajÄ…ce siÄ™ zachowania, ale sÄ… to raczej za-
ze schizofrenią stopniowo traci kontakt z otaczają- wężone zainteresowania (pociągi, rozkłady jazdy,
cym światem. U opisywanej pacjentki od wczesnego konie, rysowanie, fotografowanie), zaabsorbowanie
dzieciństwa występowały zaburzone relacje społecz- pewnymi sprawami niż stereotypie ruchowe typowe
ne, natomiast z wiekiem nastąpiła częściowa popra- dla autyzmu.
wa przystosowania społecznego. Chora przejawiała Powyższy przypadek wydał się autorom ciekawy, po-
zainteresowanie innymi ludz
mi, dążyła do kontaktu, nieważ psychiatrzy pracujący z osobami dorosłymi
nie obserwowano u niej zaostrzeń psychotycznych, często nie biorą pod uwagę rozpoznania z kręgu au-
nie wymagała leczenia neuroleptykami. Wielu chorych tyzmu, zapominając, że niektórym pacjentom mogła
hospitalizowanych w dzieciństwie z rozpoznaniem zostać z
le postawiona diagnoza w dzieciństwie albo
zespołów schizofrenicznych wymaga w póz
niejszym trafiają oni do psychiatry dopiero w wieku dorosłym.
okresie wielokrotnych hospitalizacji psychiatrycznych. Z drugiej strony, nawet psychiatrze dziecięcemu czy
Większość badanych ogólnie z
le funkcjonuje w wieku pediatrze trudno postawić pewną diagnozę psychia-
dorosłym, niewielu pracuje zawodowo [12]. tryczną we wczesnym dzieciństwie, ponieważ proces
Opisany przypadek różni się od klasycznego autyzmu chorobowy nakłada się na kolejne okresy rozwoju oso-
niewystępowaniem znacznego opóz
nienia w rozwoju bowości dziecka, które mogą nadawać nietypowy
słownictwa i opanowaniu zasad gramatyki. Zgodnie obraz choroby. Ponadto dziecko nie posiada umiejęt-
z tym, co charakteryzuje osoby z zespołem Asperge- ności rejestrowania oraz przekazywania swoich prze-
ra, mowa chorej jest nienaturalna, ma nieprawidłową żyć psychicznych i trudno jest uzyskać wgląd w świat
intonację, jest pedantyczna. Można łatwo wywołać jego przeżyć wewnętrznych.
Streszczenie
W pracy opisano przypadek 29-letniej chorej leczonej w 2006 roku na psychiatrycznym oddziale dziennym,
u której wstępnie rozpoznano wrodzoną encefalopatię i schizofrenię dziecięcą. Celem pracy jest opisanie dotychcza-
sowej historii choroby pacjentki oraz badań, które doprowadziły do postawienia ostatecznej diagnozy zaburzeń
z kręgu autyzmu, a ściślej  zespołu Aspergera. Zdaniem autorów artykułu, zespół ten  rzadko rozpoznawany
w wieku dorosłym  jest godny uwagi i przypomnienia. Objawy tego zaburzenia zmieniają się wraz z wiekiem, ale
na wszystkich etapach rozwoju jest widoczne upośledzenie komunikacji, socjalizacji i wyobraz
ni, najczęściej pro-
wadzące do izolacji i osamotnienia [3]. U opisywanej pacjentki wymienione wyżej cechy występowały od dzieciń-
stwa i nie można ich przypisać deterioracji po epizodzie psychozy.
słowa klucze: zespół Aspergera, całościowe zaburzenia rozwojowe, postać dziecięca schizofrenii,
autyzm
PIÅšMIENNICTWO
3. Frith U. (red.). Autyzm i zespół Aspergera. Wydawnictwo Lekar-
1. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zachowania w ICD-10. Ba- skie PZWL, Warszawa 2005.
dawcze kryteria diagnostyczne. Instytut Psychiatrii i Neurologii, 4. Ehlers S., Gillberg C. The epidemiology of Asperger syndrome.
Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne ,,Vesalius , Kraków A total population study. J. Child Psychol. Psychiatry 1993; 34
(8): 1327 1350.
Warszawa 1998.
5. Jaklewicz H. Autyzm wczesnodziecięcy. Gdańskie Wydawnictwo
2. Rajewski A. Całościowe zaburzenia rozwoju. W: Bilikiewicz A.,
Psychologiczne, Gdańsk 1993.
Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.). Psychiatria klinicz-
6. Goldman R., Scott S. Psychiatria dzieci i młodzieży. Wydawnic-
na. T. II. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław
two Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000.
2002: 646 653.
www.psychiatria.viamedica.pl
37
Psychiatria 2007, tom 4, nr 1
7. Murphy D. Theory of mind in Asperger s syndrome, schizophre- brain in 28 persons with Asperger syndrome. Int. J. Circumpo-
nia and personality disordered forensic patients. Cognit. Neu- lar. Health 2002; 61 (supl. 2): 22 35.
ropsychiatry 2006; 11 (2): 99 111. 11. Palmen S.J., Hulshoff P.H.E., Kemner C. i wsp.: Increased gray-
8. Lang N.D.J., Bouma A., Sytema S., Kraijer D.W., Minderaa R.B.
matter volume in medication-naive high-functioning children
A comparision of central coherence skills between adolescents
with autism spectrum disorder. Psychol. Med. 2005; 35 (4):
with an intellectual disability with an intellectual disability with
561 570.
and without comorbid autism spectrum disorder. Research in
12. Fryze M., Gromska J. (promotor). Akademia Medyczna, Klinika
Developmental Disabilities 2006; 27: 217 226.
Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Po-
9. Krevelen D.A.V. Early infantile autism and autistic psychopathy.
deszłego w Gdańsku. Ocena aktualnego stanu psychicznego
Journal of Autism and Childhood Schizophrenia 1971; 1: 82 86.
oraz funkcjonowania społecznego pacjentów hospitalizowanych
10. Nieminen-von Wendt T., Salonen O., Vanhala R., Lulomaki T.,von
w dzieciństwie z rozpoznaniem zespołów schizofrenicznych.
Wendt.L., Autti T. A quanitative controlled MRI study of the
Praca doktorska 2003.
www.psychiatria.viamedica.pl
38