DEMOGRAFIA, WYKA
AD 2
(9.10.2009)
PODSTAWOWE POJ
CIA I DEFINICJE
y
RÓDA
A DANYCH
METODY ANALIZY I POMIARU, SIATKA
LEXISA
SYNTETYCZNE MIERNIKI REPRODUKCJI
LUDNOŚCI
" jednostki badania
poszczególne osoby
rodzina  para heteroseksualna bez dzieci, para z
dziećmi, samotny rodzic z dzieckiem (dziećmi)
gospodarstwo domowe  jedna osoba lub grupa osób
wspólnie zamieszkująca i ponosząca koszty
utrzymania
" cechy demograficzne i społeczno-ekonomiczne
" struktury demograficzne
" z
ródła informacji:
badania pełne (np. powszechne spisy ludności)
badania częściowe (np. specjalne badania ankietowe)
rejestracja bie\
ąca (np. ewidencja bie\
ąca stanu ludności  księgi
meldunkowe, ewidencja ruchu naturalnego ludności (dane urzędów
stanu cywilnego o urodzeniach, zgonach i zawartych mał\
eństwach)
rejestry  np. PESEL  Powszechny Elektroniczny System Ewidencji
Ludności, prowadzony od 1979 r., zawiera dane:
osób przebywających stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt
stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące,
osób ubiegających się o wydanie dowodu osobistego lub paszportu,
osób, dla których odrębne przepisy przewidują potrzebę posiadania numeru
PESEL.
" Struktura ludności: według płci, wieku, stanu cywilnego,
cech społeczno-zawodowych, wykształcenia i miejsca
zamieszkania
" Reprodukcja ludności
" Ruch naturalny
- urodzenia
- zgony
- tworzenie i rozwiązywanie rodzin (mał\
eństwa, rozwody,
separacje, kohabitacja)
" Ruch wędrówkowy (migracyjny)
- migracje wewnętrzne
- migracje zewnętrzne (imigracja i emigracja, repatriacja)
Zjawiska i procesy demograficzne:
rodność i płodność, mał\
eńskość, umieralność, migracje,
tworzenie i rozpad rodzin oraz gospodarstw domowych
Zmienne zasobów  np. liczba ludności, kobiet, nowo\
eńców,
gospodarstw domowych), pomiar w ustalonym momencie
czasu
Zmienne strumieni  zdarzenia zachodzące w tych
zbiorowościach (np. urodzenia, zgony), pomiar w ustalonym
przedziale czasu
stan ludności w momencie t = stan ludności w momencie t -1
+ urodzenia w okresie (t-1, t) - zgony w okresie (t-1, t)+
imigracje w okresie (t-1, t) - emigracje w okresie (t-1, t)
metody analizy demograficznej:
" analiza poprzeczna (przekrojowa) - dotyczy zdarzeń, które
wystąpiły w danej populacji w pewnym przedziale czasu
" analiza wzdłu\
na (kohortowa) - dotyczy zdarzeń, które
wystąpiły w jednej generacji (kohorcie) w ciągu czasu istnienia tej
generacji (mo\
liwość analizy natę\
enia i kalendarza, czyli rozkładu
zdarzeń w czasie)
kohorta - zbiorowość osób, które doświadczyły określonego zdarzenia
w tym samym czasie
kohorta hipotetyczna - populacja poddana obserwacji w ustalonym
okresie składająca się z wielu kohort
pomiar zjawisk i procesów demograficznych
wielkości absolutne i względne
Ut -Zt
współczynniki demograficzne
Wt pn = C
Lt
współczynniki demograficzne ogólne i cząstkowe
Z (x)
t
rodzaj zmiennych
DR (x) = C
t
L(x)
" iloraz zmiennych zasobu
t
" iloraz zmiennych strumieni
" iloraz zmiennych strumieni i zmiennych zasobu (miary natę\
enia)
" inne
współczynniki demograficzne pierwszej i drugiej kategorii
Siatka Lexisa
Siatka demograficzna
Osoby \
yjące w pewnym momencie
5
Zbiorowość
\
yjących II
rodzaju
Z.st 4 (2005)
Osoby, które do\
yły
4
linia \
ycia Z.mł 3 (2005)
wieku x ukończonych lat
Zbiorowość
\
yjących I
rodzaju
U.3 (2002)
3
Zbiorowość
zdarzeń II
rodzaju
linia wieku
2
Zbiorowość
Z.mł 1 (2004)
zdarzeń III
Zbiorowość rodzaju
zdarzeń I
Z.st 1 (2004)
rodzaju
1
Z.mł 0 (2002)
0 Z.st 0 (2002)
1.01. 1.01. 1.01. 1.01. 1.01.
1.01.
2001 2002 2004 2005 2006
2003
Oś czasu
Data kalendarzowa t
linia
linia
obserwacji
L.4 (1.01.2004)
obserwacji
wiek
O
ś
wieku
REPRODUKCJA LUDNOŚCI
- MIARY SYNTETYCZNE (1)
" przyrost naturalny - ró\
nica między liczbą urodzeń a
liczbą zgonów w danym okresie
" przyrost rzeczywisty - ró\
nica między przyrost
naturalnym i saldem migracji zagranicznych
" współczynnik przyrostu naturalnego
" współczynnik przyrostu rzeczywistego
" współczynnik dynamiki demograficznej
REPRODUKCJA LUDNOŚCI
- MIARY SYNTETYCZNE (2)
" współczynnik dzietności ogólnej (TFR  total fertility rate)
" współczynnik reprodukcji brutto (GRR - gross reproduction
rate)
" współczynnik reprodukcji netto (NRR- net reproduction rate)
Syntetyczne miary rozwoju ludności Polski w latach 1950-2007
Lata Przyrost Przyrost Wsp.płci Wsp. Współczynniki
Wr.n.
�"100%
naturalny rzeczy  (kobiety dynamiki
Dziet- Repro- Repro-
Wr.b
(w %) wisty na 100 demogra- ności dukcji dukcji
(w % ) mę\
czyzn) ficznej
ogólnej brutto netto
1950 1,91 1,7 110 2,643 3,705 1,790 1,491* 83%
1960 1,5 1,1 107 2,986 2,980 1,438 1,339* 93%
1970 0,85 0,8 106 2,039 2,200 1,064 1,011 95%
1980 0,96 0,9 105 1,970 2,276 1,108 1,073 97%
1990 0,41 0,4 105 1,403 2,039 0,991 0,967 98%
1995 0,12 0,07 106 1,122 1,611 0,783 0,765 98%
1999 0,0 -0,03 106 1,002 1,366 0,664 0,654 98%
2000 0,03 -0,02 106 1,028 1,337 0,649 0,640 99%
2001 0,01 -0,03 106 1,014 1,315 0,638 0,630 99%
2002 -0,01 -0,06 107 0,984 1,249 0,606 0,599 99%
2003 -0,04 -0,07 107 0,961 1,222 0,594 0,588 99%
2004 -0,02 -0,04 107 0,980 1,227 0,595 0,590 99%
2005 -0,01 -0,04 107 0,989 1,243 0,604 0,599 99%
2006 0,01 -0,1 107 1,012 1,267 0,615 0,611 99%
* J.Z.Holzer, Demografia, PWE 2003, s. 262
y
ródło: na podstawie Rocznik Demograficzny 2008.