OPRACOWANE TEZY:
Profilaktyka.
Termin profilaktyka rozumiemy jako „działanie i środki stosowane w celu zapobiegania chorobom. Ogólnie : stosowanie różnych środków zapobiegawczych w celu niedopuszczenia do wypadków, uszkodzeń, katastrof itp.” ( Mały Słownik Języka Polskiego 1997 ). Można także przyjąć, że profilaktyka to działanie , które ma celu zapobieganie pojawieniu się lub rozwojowi niekorzystnego zjawiska. Jest też jednym ze sposobów reagowania na zjawiska społeczne, które oceniamy jako szkodliwe i niepożądane. Ta ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagrożeń i podejmowanych wysiłków w celu ich eliminowania lub choćby ograniczenia. Powszechnie uważa się, że skuteczna profilaktyka jest optymalnym sposobem hamowania rozwoju lub ograniczenia skali zjawisk uznanych za nieakceptowane społecznie. Zgodnie z takim rozumieniem poprzez pojęcie profilaktyki możemy rozumieć także postępowanie zapobiegające różnorodnym problemom, które towarzyszą używaniu substancji psychoaktywnych ( np. środków odurzających – narkotyki lub alkohol ).
Bezpieczeństwo publiczne i porządek publiczny.
Bezpieczeństwo i porządek publiczny
- przez bezpieczeństwo publiczne rozumie się na ogół stan, w którym nie są popełniane przestępstwa,
- a przez porządek publiczny stan, w którym nie są popełniane wykroczenia.”
Trójkąt przestępstwa.
Na podstawie teorii M. Felsona oraz L.Cohena oraz doświadczeń płynących z badania przyczyni źródeł przestępczości sformułowano pojecie trójkąta kryminalnego. Według koncepcji tych kryminologów o rozmiarach przestępczości decyduje podaż okazji przestępczych. Im więcej okazji do popełnienia przestępstw tym więcej popełnionych przestępstw. Warunkiem do zaistnienia przestępstwa są trzy elementy- boki trójkąta kryminalnego: sprawca, ofiara, miejsce spotykający się w jednym czasie. Trójkąt kryminalny znajduje szerokie zastosowanie w analizie problemu kryminalnego. Jednak jego istota powinna odnosić się do istoty profilaktyki- znalezienia przyczyn niekorzystnych zjawisk, czyli odpowiedzi na pytania: jakie przyczyny leżały u podłoża działania sprawcy? Jak zachowała się ofiara? Czemu przestępstwa dokonano w tym, a nie innym miejscu?
Piramida potrzeb człowieka.
Maslow przedstawił hierarchie potrzeb człowieka od tych najważniejszych do mniej istotnych. Sformułował tezę, według której naturalna droga rozwojowa człowieka wiedzie od zaspokajania potrzeb podstawowych do coraz wyższych.
1. potrzeby fizjologiczne: głód, pragnienie, wypoczynek, unikanie bólu.
2. potrzeby bezpieczeństwa: ochrona przed nieprzyjaznych otoczeniem dzięki domowi i ubraniu, ochrona przed przestępczością i kłopotami finansowymi.
3. potrzeby przynależności i miłości: miłość i akceptacja innych dzięki
utrzymywaniu intymnych związków, istnienie grup społecznych, podtrzymywanie przyjaźni.
4 potrzeby szacunku i dowartościowania: osiągnięcia kompetencje szacunek prestiż status
5. potrzeby samourzeczywistnienia: zaspokojenie potrzeb poznawczych (nowości zrozumienia i wiedzy) i estetycznych (sztuka piękno)
Funkcjonowanie profilaktycznej działalności policji.
Ze względu na zakres działań zapobiegawczych policji można wyróżnić trzy funkcje profilaktycznej działalności policji:
- funkcja operatywna – najszerzej stosowana. To działania operacyjno-rozpoznawcze, których celem jest zebranie podstawowych informacji związanych z działalnością osób podejrzewanych o prowadzenie działalności przestępczej.
- funkcja badawcza – wykorzystuje prowadzenie badań na potrzeby działań profilaktycznych. Jedną z najczęściej stosowanych w jednostkach policji są badania na potrzeby dyslokacji służb prewencyjnych, analiza na potrzeby prowadzonego postępowania przygotowawczego, typowanie sprawców.
- funkcja instruktażowa – to oddziaływanie na ogół obywateli, aby uniemożliwiali lub utrudniali popełnienie przestępstw. Od kilku lat sztandarowym przejawem tej funkcji są powiedzenia ”zamknij drzwi unikniesz włamania”, „uwaga kieszonkowcy”
Etapy tych działań zapobiegawczych.
Etapy tych działań zapobiegawczych:
- etap działań pierwotnych, w którym chodzi o takie kształtowanie polityki społecznej, aby eliminować warunki sprzyjające popełnianiu przestępstw.
- etap działań wtórnych, w którym chodzi o usuwanie warunków sprzyjających popełnianiu przestępstw oraz tworzenie utrudnień ich popełnia.
- etap działań następczych obejmuje reakcje na popełnione przestępstwa,
a więc nastawiony jest na zapobieganie ponownemu popełnieniu przestępstwa przez tego samego sprawcę lub inne osoby.
7. Strategie działań profilaktycznych i ich metody.
Strategia jest ogólnym programem definiowania i realizacji celów organizacji oraz pełnienia jej misji. (…)
Strategia jest układem w czasie reakcji organizacji na jej otoczenie.
Każda strategia powinna zawierać 5 głównych cech:
- horyzont czasowy.
- efekty.
- skupienie wysiłków.
- układ decyzji.
- wszechobecność.
Przy podejmowaniu działań profilaktycznych możliwe są dwie strategie:
- kreatywna.
- destruktywna
- neutralizująca.
Strategia kreatywna: polega na rozwijaniu zjawisk pożądanych, aby wypierały zjawiska niepożądane lub nie pozostawiały dla nich miejsca.
Strategia destruktywna: polega na podejmowaniu działań niszczących niepożądane zjawisko.
Strategia neutralizująca: polega na niszczeniu zjawisk niepożądanych przy pomocy metod strategii kreatywnych.
Metodami strategii kreatywnej są:
- szkolenie, świadome wpajanie wiedzy i umiejętności w określonych dziedzinach
- przekonywanie, czyli wskazywanie argumentów przemawiających za wyborem określonego zachowania.
- propaganda, czyli oddziaływanie na zachowanie poprzez sferę emocji oraz podświadomość.
- przetwarzanie, czyli wprowadzenie takich zmian w środowisku, które sprzyjają zachowaniom poprawnym.
Metodami strategii destruktywnej są:
- uniemożliwianie, czyli odcinanie możliwości lub utrudnianie podejmowania określonych zadań, np. rozprowadzania narkotyków, dokonywania włamań.
- wytłumianie, czyli reagowanie sankcją negatywną na zachowanie przestępcze.
- zagrażanie, czyli zapowiadanie reakcji negatywnej na określone zachowanie.
- zagrażanie, czyli zapowiadanie reakcji negatywnej na określone zachowanie.
Modele funkcjonowania policji.
Professional model- oparty na założeniu, że skupienie uwagi na doskonaleniu policyjnego zarządzania sprzyja realizacji celów obejmujących kontrolę przestępczości i przestrzeganie prawa.
Problem oriented model- opiera się na przeświadczeniu, że większa efektywnośc policji będzie osiągana, gdy rozwinie się zdolność organizacji do zbierania i analizowania danych oraz oszacowania efektywności.
Security oriented model- jest oparty na podejściu sytuacyjnym w prewencji kryminalnej, w którym zakłada się blokowanie lub zapobieganie tworzeniu się sposobności, ma istotny wpływ na ograniczanie przestępstw.
Community policing model- jest wynikiem potwierdzenia istotnego wpływu społeczności lokalnej na poziom kontroli przestępstw i efektywności prewencji kryminalnej.
Problem kryminalny.
cechy charakterystyczne.
- wiele powiązanych ze sobą wydarzeń nieznikających samoistnie. Mogą być to czynniki wzbudzające niepokój tj. brak wystarczającego oświetlenia ulicznego, nieuzasadnione krzyki dochodzące z oddali, hałasy wzbudzające niepokój, grupy blokersów, które swoim zachowaniem i wyglądem wywołują strach i poczucie zagrożenia,
- wpływ na problem kryminalny ma wielu mieszkańców,
- skłania do wspólnego działania,
- można rozwiązywać go przy użyciu dostępnych środków.
Kompetencje i zakres działań władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego:
GMINA:
Zapewnienie ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej
Zapewnienie bezpieczeństwa gminnych dróg, ulic, placów oraz organizacja ruchu drogowego
Uporządkowanie i zabezpieczenie wodociągów i zaopatrzenie w wodę, kanalizację, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych, utrzymanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną, cieplną oraz gaz
Zabezpieczenie lokalnego transportu zbiorowego
Ochrona zdrowia
Stworzenie sprawnego aparatu pomocy społecznej, zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, bezpieczeństwa osób starych
Zapewnienie edukacji publicznej
Rozwój ośrodków kultury w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
Stworzenie ośrodków kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych
Zabezpieczenie targowisk i hal targowych
Zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, wyposażenie i utrzymanie magazynu przeciwpowodziowego
Utrzymanie obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych
Promowanie gminy osiągnięciami na płaszczyźnie bezpieczeństwa(„bezpieczna gmina”)
Współpraca z organizacjami pozarządowymi w sferze zadań publicznych związanych z pomocą społeczną oraz przeciwdziałanie patologiom społecznym
POWIAT:
Edukacja publiczna
Promocja ochrony zdrowia
Pomoc społeczna
Polityka prorodzinna
Wspieranie osób niepełnosprawnych
Transport zbiorowy i drogi publiczne
Ochrona zabytków i opieka nad nimi
Kultura fizyczna i turystyka
Gospodarka wodna
Geodezja, kartografia
Ochrona środowiska i przyrody
Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli
Ochrona przeciwpożarowa i przeciwpowodziowa
Przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja lokalnego rynku pracy
Utrzymanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych
Promocja powiatu
Współpraca z organizacjami pozarządowymi
Władze gminy obejmują swoim działaniem obszar gminy a władze powiatowe obszar powiatu. Władze powiatu realizują podobne działania jak gmina, ale w szerszym zakresie.
Etap działań profilaktycznych.
Rozpoznanie potrzeb i oczekiwań społecznych.
Analiza wskazująca przyczyny negatywnych zjawisk.
Zainteresowanie potencjalnych partnerów.
Organizacja spotkania otwartego.
Określenie kosztów programu.
Realizacja programu.
Ocena efektywności działań.
Jakie są główne typy podejść do działań zapobiegawczych
Zagadnienie to odnosi się do programów prewencyjnych. Ze względu na główne typy podejść do działań zapobiegawczych programy te dzielimy na:
programy informacyjne – dostarczają adekwatnych, prawdziwych i aktualnych informacji ułatwiających podjęcie właściwej decyzji i uniknięcie patologii.
programy edukacyjne – pomagają w rozwijaniu prostych umiejętności życiowych: radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji
programy alternatyw – proponują pozytywne alternatywy poprzez stymulowanie działalności społecznej. Stwarzają możliwości rozszerzenia doświadczeń życiowych, potwierdzenia własnej wartości, uzyskania satysfakcji z pozytywnego reagowania.
programy interwencyjne – pomagają jednostkom identyfikować problemy i poszukują możliwości ich rozwiązania przez wsparcie w krytycznych okresach życia.
programy zmian środowiskowych – ich istota polega na identyfikowaniu i zmianie tych czynników środowiska, które przyczyniają się do powstania i rozwoju przestępczości.
programy zmian przepisów – wyposażone są w określone sankcje karne.
Antyspołeczny, aspołeczny.
Aspołeczny oznacza nieangażujący się w sprawy innych ludzi i nieuczestniczący w życiu społecznym, natomiast antyspołeczny to sprzeczny z interesami społeczeństwa. Przejawem aspołecznych zachowań może być brak inicjatyw obywatelskich, brak angażowania się w życie społeczności lokalnych, nieuczestniczenie w wyborach.
Natomiast działania antyspołeczne to wszystkie działania łamiące normy określone przez społeczeństwo. Działaniem antyspołecznym jest włamanie, kradzież i bójka ale także źle zaparkowanie samochodu używanie wulgarnych słów, niszczenie przyrody, zaśmiecanie, jazda samochodem w stanie nietrzeźwości.
Program „Razem bezpieczniej”
„Razem bezpieczniej” – rządowy program ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań.
Głównym założeniem programy jest ograniczenie skali zjawisk i zachowań budzących powszechny sprzeciw i poczucie zagrożenia.
„Przy współpracy z lokalnymi społecznościami należy dążyć do tworzenia efektywnych lokalnych systemów bezpieczeństwa oraz wspierać działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa lokalnego, w szczególności mając na celu ograniczenie najbardziej dokuczliwej dla obywateli przestępczości pospolitej.”
Cele programu:
- wzrost realnego bezpieczeństwa w Polsce
- wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców Polski
- zapobieganie przestępczości i aspołecznym zachowaniom poprzez zaktywizowanie i zdynamizowanie działań administracji rządowej na rzecz współpracy z administracją samorządową, organizacjami pozarządowymi i społecznością lokalną
- poprawienie wizerunku policji i wzrost zaufania społecznego do tej i innych służb działających na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego
podstawowe obszary rządowego programu ograniczenia przestępczości i zachowań antyspołecznych „Razem Bezpieczniej”.
Alkoholizm
Bezpieczeństwo w ruchu drogowym
Biznes
Bójki i pobicia
Chuligaństwo
Imprezy masowe i sportowe
Kradzieże
Narkomania
Nieletni
Pomoc sąsiedzka
Przemoc domowa
Przemoc w środowisku szkolnym
Rozboje
Ruch drogowy
Włamania
Zabytki
Comumunity Policing.
cechy konstytutywne community policing
1. konsultacje
2.adaptacja
3.mobilizacja
4. rozwiązywanie problemów
Na czym polegają konsultacje w ramach realizacji idei community policing?
Na prowadzeniu systematycznych badań na temat potrzeb mieszkańców w zakresie poprawy bezpieczeństwa oraz związanych z tym oczekiwań wobec policji.
Na czym polega adaptacja w ramach realizacji idei „community policing”?
Adaptacja to przystosowanie się jednostki społecznej, instytucji lub grupy do nowych warunków społecznych i kulturowych. W ujęciu CP to zmiana dowodzenia w taki sposób, aby w małych lokalnych jednostkach policji możliwe było decydowanie o przesunięciu sił i środków w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb poszczególnych rejonów.
Wyjaśnij pojęcie mobilizacji w kontekście realizacji idei „community policing”.
Mobilizacja polega na aktywnym zaangażowaniu ludzi i instytucji(publicznych i prywatnych) spoza policji w rozwiązywanie problemów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa.
Rozwiązywanie problemów jako element idei „community policing”.
Rozwiązywanie problemów jest to eliminowanie warunków, które wywołują przestępczość i strach, a w konsekwencji prewencja na lokalnym poziomie, skoncentrowana na warunkach powstania przestępstw.
CP jest filozofią utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego mającą na celu redukcję przestępczości i braku porządku w społeczeństwie, poprzez tworzenie atmosfery zaufania, poszanowania i współpracy między policjantami a obywatelami. Cechuje się:
-budowaniem partnerstwa (między policją, obywatelami i innymi instytucjami)
-podejściem do przestępczości i braku porządku polegającym na rozwiązanie problemu
-kładzeniem nacisku na proaktywną kontrolę przestępczości
-tworzeniem policyjnych struktur czułych na społeczne sprawy
-uznaniem tego, iż problemy społeczne inne niż przestępczość (takie jak społeczne poczucie zagrożenia i styczność z przypadkami naruszenia porządku publicznego) mogą być ważne dla tworzenia atmosfery zaufania
Przedstaw wady „Community Policing”.
CP jest „miękka” wobec przestępczości. Koncentrując się na praworządnych obywatelach, ich troskach oraz rozdrabniając policję trudno jest ścigać przestępców.
CP poprzez nawiązywanie lokalnych kontaktów z lokalną władzą, organizacjami i obywatelami może prowadzić do korupcji i upolitycznienia działań policji.
Nawiązanie ścisłych kontaktów przez policjantów z obywatelami stanowi możliwość nieograniczonego wręcz zbierania informacji o obywatelach, co w konsekwencji prowadzi do pogwałcenia ich konstytucyjnych praw i wolności.
Przedstaw zalety „community policing”.
-wysoka skuteczność w walce z przestępczością
-efektywniejsza kontrola przestępczości
-lepsze wykorzystanie środków społecznych wspomagających pracę policji
-usprawnienie procesu zbierania informacji
-poprawa relacji zachodzących między obywatelami a policją
-podniesienie rangi i autorytetu policji
-zmniejszenie poziomu poczucia zagrożenia przestępczością(poprawa jakości życia)
-możliwość większego wpływu na kierunki działania policji
-zwiększenie odpowiedzialności i rzetelności w pracy policji
-usprawnienie pracy policji
-ochrona najbardziej zagrożonych wiktymizacją członków danej społeczności.
Wymień i opisz elementy "community policing"
Community partnership - długotrwała partnerska współpraca policjanta z mieszkańcami, kościołem, szkoła, stowarzyszeniami itd. Działania policjanta odpowiedzialnego za rejon służbowy polegają na stworzeniu sieci osób i instytucji współdziałających w celu poprawy bezpieczeństwa społeczności lokalnej. Policjant, przebywając w rejonie służbowym, nawiązuje kontakt z mieszkańcami, próbując rozwiązać ich drobne problemy. Przez takie działania zyskuje zaufanie grup społecznych i w efekcie włącza te grupy w działania, które mogą spowodować poprawę bezpieczeństwa w rejonie. Odzyskiwanie zaufania społeczności lokalnej w tym działaniu nie jest łatwe. To proces długotrwały, a policjant przystępujący do działania, w polskich warunkach - dzielnicowy, powinien być do tego działania przygotowany. Musi on być komunikatywny, mieć wiedzę na temat przepisów prawa, musi mieć wpływ na dyslokowanie innych służb policyjnych w rejonie, musi często przebywać w rejonie służbowym. Powinien pełnić służbę kilka a najlepiej kilkanaście lat.
Problem solving - wspólne rozwiązywanie problemów, przy współpracy policji z administracją miasta. Wspólne rozwiązywanie problemów jest niezwykle istotnym działaniem, ponieważ policjanci nie są w stanie sami rozwiązać większości problemów związanych z przestępczością. Przyczyny przestępczości bowiem często leżą poza obszarem działania policji. Na przykład, badania dotyczące możliwości legalnego zarobkowania przez młodych, niewykwalifikowanych mężczyzn potwierdzały by związek możliwości zarobkowych młodzieży z poziomem przestępczości . Związek natomiast z siecią sprzedaży alkoholu a poziomem przestępczości w danym miejscu potwierdziły badania dotyczące dostępności alkoholu. Przyznać trzeba, że na te czynniki policja ma ograniczone możliwości oddziaływania zaś wspólnie rozwiązywanie problemów przez jednostki administracji i mieszkańców oraz służby bezpieczeństwa sprzyja także wzrostowi aktywności społeczności lokalnej. Przykładem może być ta akcja z zamykaniem domofonami klatek schodowych. Dzielnicowy wiedząc to, że zabezpieczenie klatki schodowej domofonem może ograniczyć włamania do piwnic, gromadzenie sie obcej młodzieży w piwnicach, inicjuje takie działanie. Społeczność powinna się zgodzić na zainstalowanie domofonu, zebrać pieniądze, właściwie korzystać z domofonu. Proste działanie spowoduje wspólną odpowiedzialność za klatkę schodową.
Wymień efekty „community policing” z perspektywy społecznej.
Zmniejszenie poziomu poczucia zagrożenia przestępczością (poprawa jakości życia),
Możliwość większego wpływu na kierunki działania policji,
Zwiększenie odpowiedzialności i rzetelności w pracy policji,
Usprawnienie pracy policji,
ochrona najbardziej zagrożonych wiktymizacją członków danej społeczności.
Wymień efekty community policing z perspektywy policyjnej.
-efektywniejsza kontrola przestępczości
-lepsze wykorzystanie środków społecznych wspomagających pracę policji
-usprawnienie procesu zbierania informacji
-poprawa relacji zachodzących między obywatelami a policją
-podniesienie rangi i autorytetu policji
SARA, CAPRA, CAPS
SARA
Identyfikacja – Stwierdzenie istnienia w danej społeczności problemu i braku porządku publicznego.
Analizowanie – zrozumienie przyczyn warunkujących występowanie problemu.
Działanie – Opracowanie rozwiązania i wdrożenie go w życie.
Ocena – Ustalenie efektów podjętych działań.
CAPRA
CLIENT (klient)
Określenie osób i podmiotów bezpośrednio lub pośrednio związanych z problemem.
ANALYSE (analiza)
Identyfikacja problemu i określenie przyczyn warunkujących jego występowanie.
PARTNERSHIP (partnerstwo)
Tworzenie międzyinstytucjonalych i problemowych zespołów roboczych.
RESPONSE (działanie)
Opracowanie rozwiązania i wdrożenie w życie.
ASSESMENT (ocena)
Ustalenie efektów podjętych działań.
CAPS.
- określenie problemu
- analiza problemu
miejsce
ofiara
sprawca
- ustalenie strategii
zgodna z prawem,
możliwa do wykonania,
nie może zbyt długo trwać,
współdziałanie wielu(zainteresowanych) podmiotów
- sposoby działania
Miejsce
Ofiara
Sprawca
- ocena i uroczystości
sukcesów
strategii
dalszych działań
uroczystości (motywowanie, podtrzymanie zapału)
Diagram Ishikawy.
Diagram Ishikawy nazwany tak od nazwiska japońskiego ekonomisty Karou Ishikawy jest popularnym narzędziem stosowanym do prowadzenia analizy związków przyczynowo -skutkowych. Jego istotą jest graficzna prezentacja analizy wzajemnych powiązań przyczyn wywołujących określonych problem. Diagram ten często jest też nazywany schematem jodełkowym lub schematem rybiej ości ze względu na swoją budowę i kształt.
Zaletami diagramu Ishikawy są:
kompleksowość w ujęciu zjawiska
możliwość hierarchizacji przyczyn danego zjawiska
prostota i przejrzystość opisu
uporządkowany przekaz informacji
łatwość ustalania powiązań między zjawiskami i problemami.
Cykl Deminga
cykl Deminga w kontekście projektowania przedsięwzięć profilaktycznych.
a)rozpoznanie potrzeb i oczekiwań społecznych
b)Analiza wskazująca przyczyny negatywnych zjawisk
c)zainteresowanie potencjalnych partnerów
d)organizacja spotkania otwartego
e)określenie kosztów programu
f)realizacja programu
g)ocena efektywności działań
7 złotych pytań kryminalistycznych.
1.Co?- co się zdarzyło , jakie owo zdarzenie ma kształt i jakie są jego rozmiary;
2.Gdzie?-gdzie miało miejsce to zdarzenie;
3.Kiedy? –jaki był czas zdarzenia;
4.W jaki sposób? -jak doszło do zdarzenia, jaki był jego przebieg i jaki był mechanizm działania sprawcy;
5.Dlaczego?-pytanie to odnosi się zarówno do motywu działania sprawcy, jak i roli ofiary w określonym przestępstwie;
6.Jakimi środkami? –jakimi narzędziami oraz przy czyjej pomocy dokonano określonego czynu;
7.Kto?-kto jest sprawcą , a kto ofiarą zdarzenia.
Holenderski program certyfikowania obiektów spełniających określone wymagania Policyjnym Znakiem Jakości „Bezpieczne mieszkanie”
Na początku lat 90. XX w. holenderska policja opracowała program certyfikowania obiektów spełniających określone wymagania policyjnym znakiem jakości „Bezpieczne mieszkanie”. Program ten odniósł olbrzymi sukces. Nie dość, że ograniczył liczbę włamań do mieszkań, to spowodował również zmniejszenie liczby bójek, rozbojów, uszkodzeń mienia, drobnych kradzieży. Sukces dotyczył zmniejszenia zagrożenia przestępczością jak i uczucia strachu przed nią. Zagrożenie włamaniami do mieszkań na osiedlach objętych certyfikatem znacznie spadło [2% - 0,1%o (1 promil ;p )].
Podstawowe elementy CPTED
O strategii CPTED można mówić jako:
Koncentrowaniu się na warunkach, w których przestępstwa powstają oraz technikach służących ograniczaniu sprzyjających im okoliczności,
Identyfikowaniu warunków środowiska fizycznego i społecznego, które stwarzają okazję do popełniania przestępstw oraz modyfikowanie przestrzeni fizycznej w taki sposób, aby przestępstwa nie występowały,
Szczególnej formie zarządzania, projektowania oraz manipulowania środowiskiem fizycznym, w którym nieustannie popełniane są przestępstwa.
Elementami składowymi strategii CPTED są:
Terytorialność – polega na wyodrębnieniu terenu poprzez odpowiednie usytuowanie płotów, budynków, chodników, znaków i napisów, zastosowanie różnych kolorów np. bruku czy ławek, właściwe rozplanowanie zieleni w celu ustanowienia jednoznacznej granicy informującej o przynależności danego terenu do kogoś i oddzielenie przestrzeni publicznej od niepublicznej. Wywołanie poczucia terytorialności służy sygnalizowaniu obcym, że znajdują się na obszarze kontrolowanym przez innych.
Nadzór – rozumiany nie tylko jako kontrolowanie, pilnowanie, ale również jako obserwowanie, czyli uważne przyglądanie się czemuś, śledzenie czegoś, dokonywanie systematycznych spostrzeżeń
Nadzór możemy podzielić ze względu na podmiot na:
Formalny – sprawowany przez funkcjonariuszy różnych służb (policjanci, strażnicy miejscy, pracownicy ochrony)
Nieformalny – sprawowany przez wszystkich ludzi przebywających w danym miejscu. Polega na wzajemnym obserwowaniu się, nawet mimowolnie. Osoby takie przez samą swoją obecność wywołują wrażenie chronienia innych. Innymi istotnymi elementami nadzoru nieformalnego są np. listonosze, pracownicy sklepów, roznosiciele ulotek, taksówkarze.
Ze względu na warunki nadzór dzielimy na
Naturalny – osiągnięty jest wtedy, gdy rozmieszczenie urządzeń, oświetlenia, aktywności ludzkiej, usytuowania budynków umożliwia ludziom w sposób rutynowy obserwację
Wymuszony – polega na stosowaniu takich form przestrzennych i urządzeń, które spowodują, że mimo braku warunków sprzyjających naturalnej obserwacji, powstanie inna możliwość obserwowania newralgicznego miejsca np. zainstalowanie monitoringu.
Kontrola dostępu – służy kanalizowaniu ruchu pieszego i kołowego w celu ograniczenia dostępu do obszarów i budynków osobom niepożądanym. Środkami technicznymi służącymi do kontroli dostępu są np. domofony, videofony, zamki drzwiowe, ogrodzenia, ciągi żywopłotów itp.
Uodpornienie celu – odnosi się do przewidywania mogących wystąpić zagrożeń (np. wandalizm), a następnie zastosowanie materiałów które są w stanie się im przeciwstawiać tzw. materiały typu vandalproof.
Wygląd i stan utrzymania – polega na dokonywaniu konserwacji i napraw. Słaby stan techniczny lub niewłaściwe utrzymanie wyraża brak troski o własność i stwarza przekonanie o istnieniu okazji do popełnienia czynów zabronionych.
Wsparcie użytkowania – polega na dążeniu do zapewnienia funkcjonalności zastosowanych rozwiązań oraz umożliwieniu wykorzystywania przestrzeni i jej urządzeń zgodnie z określoną funkcją np. odpowiednia konstrukcja kosza na śmieci w parku, a konkretnie rozmiar otworu, uniemożliwiająca wrzucanie do niego większych elementów (całe worki ze śmieciami).
Terytorialność wyżej wyjaśnienie w pkt. 17
Mikrosąsiedztwa
Podział na minisąsiedztwa to jeden z projektów zapobiegania przestępczości przez kształtowanie przestrzeni.
Osiedle dzieli się na minisądziedztwa uformowane na bazie krzyża greckiego. Taki układ zabudowy ma na calu wyodrębnienie grupy sąsiedzkiej zamieszkałej przy kilku sąsiednich ulicach, do której prowadziłby tylko jeden wjazd.
Ważną rzeczą jest to, że takie rozwiązanie nie prowadzi do tworzenia społeczności zamkniętych.
Przykład: osiedle Five Oaks (Dayton, stan Ohio)
Dyfuzja odpowiedzialności.
Dyfuzja(rozproszenie) odpowiedzialności - obniżenie indywidualnego poczucia odpowiedzialności za udzielenie pomocy, np. ofierze wypadku, wraz ze wzrostem liczby świadków. Wypadek obserwowany w grupie oceniany jest jako mniej groźny niż wtedy, kiedy obserwowany jest w odosobnieniu.
Dyfuzja odpowiedzialności - polega na obniżaniu się prawdopodobieństwa zareagowania świadków kryzysowego zdarzenia wraz ze zwiększaniem się ilości świadków tego zdarzenia.
Metoda 3D oceny przestrzeni
3D – designation, definition, design
Metoda ta dotyczy 3 aspektów przestrzeni: przeznaczenia, zdefiniowania poszczególnych obszarów oraz ukształtowania przestrzeni fizycznej.
Celem tej analizy jest zidentyfikowanie konfliktów zachodzących pomiędzy konstytutywnymi cechami danej przestrzeni.
Teoria wybitej szyby.
Za autorów powyższej teorii uznaje się G. Kellinga oraz J. Wilsona, którzy w roku 1982 w piśmie The Atlantic Monthly opublikowali artykuł pod tytułem Wybite szyby.
Istotę tej koncepcji oddaje niniejszy pogląd autorów:
Jeżeli (…) wybito okno w fabryce lub w biurze, przechodzień, który to zauważy, dojdzie do wniosku, że nikomu taki stan rzeczy nie przeszkadza, i że nikt nie jest za stan budynków odpowiedzialny. Po jakimś czasie znajdą się tacy, którzy zaczną rzucać kamieniami w pozostałe okna. Wkrótce nie ostanie się żadna szyba, przechodzień zaś dojdzie do wniosku, że nie tylko nikt nie odpowiada za budynek, ale również za ulicę, którą spaceruje. Na pozbawionej kontroli i dozoru ulicy będą sie pojawiać tylko przestępcy, młodzież … albo ryzykanci. Szybko zawładną ulicą, natomiast zwykli obywatele będą ją omijać z daleka. W ten sposób pozornie nieznaczne i nikłe przejawy braku poszanowania prawa i porządku prowadzą do powstania coraz groźniejszych objawów tego procederu, a w efekcie do wzrostu przestępczości.
Przeciwnicy teorii zarzucają, że owa teoria nie ma żadnych znamion naukowości. Jej wiarygodność podważa fakt, że obaj autorzy byli ultrakonserwatywnymi politologami. Ich tekst liczył zaledwie 9 stron, został opublikowany nie w piśmie kryminologicznym, gdzie musiałby się spotkać z oceną kryminologów, lecz w popularnym wysokonakładowym tygodniku.
Należy zwrócić uwagę na problem wykorzystywania teorii wybitych szyb do sankcjonowania strategii zero tolerancji. Agresywne i dyskryminujące stosowanie prawa wywołuje tak silne negatywne reakcje społeczne, że pozytywne skutki eliminacji braku porządku i drobnych naruszeń prawa, stają się trudne do wychwycenia.
Obroną teorii wybitych szyb mogą być elementy koncepcji zapobiegania przestępczości przez kształtowanie przestrzeni. Wszak zakłada się w niej, że proces zarządzania i konserwacji przestrzeni fizycznej zapobiega jej degradacji i społecznej dezorganizacji. Jednak sfera ta dotyczy jedynie środowiska fizycznego. Przeniesiona na środowisko społeczne okazuje się nieefektywna. Doraźne korzyści uzyskane ze stosowania represji wobec obywateli są niewspółmierne do tych, które można osiągnąć dzięki długoterminowym działaniom, wykorzystującym społeczną aktywność i zaangażowanie.
Sztywne uznawanie relacji: brak porządku równa się przestępczość jest źródłem poważnych nieporozumień, choćby opisywane zero tolerancji. Jednocześnie praktycy, tę fałszywą regułę próbują odwrócić zakładając, że istnieje relacja: porządek równa się brak przestępczości. Skutki działań opartych o nią są bardzo często opłakane, i co gorsze bardzo kosztowne.
Fenomen własnego boiska
Fenomen efektu przewagi własnego bosika:
| Wynik | Dyscyplina |
|---|---|
| Koszykówka | |
Zwycięstwa Porażki |
53 47 |
Zasady i etapy budowy badań profilaktycznych.
Zasady budowy programów profilaktycznych:
Program profilaktyczny powinien obejmować swoim działaniem te aspekty bezpieczeństwa społeczności lokalnej, które są dla tej społeczności najbardziej uciążliwe.
Działania programowe powinny być poprzedzone dokonaniem rzetelnej analizy, w oparciu o różne źródła.
Precyzyjnie określić adresata, do którego chcemy kierować działania profilaktyczne.
Program powinien być tworzony w konkretnej społeczności, w tej społeczności powinien być diagnozowany w oparciu o lokalne źródła.
Ważną zasadą jest, aby pozyskiwać autorytety w społecznościach lokalnych do działań związanych z lobowaniem na rzecz programu.
Pozyskiwanie osób, które ze względu na zajmowane stanowisko, sytuację materialną, wiedzę mogą pomóc wspierając program finansowo lub w inny sposób.
Planowania działań profilaktycznych.
Nadrzędności działań kreatywnych nad represyjnymi.
Wykorzystania nowoczesnych metod zabezpieczenia osób i mienia.
Typując realizatorów do poszczególnych działań należy brać pod uwagę zainteresowania, wiedzę, doświadczenie poszczególnych osób.
Określając czas realizacji całego programu lub poszczególnych zadań w tym programie należy precyzyjnie określać czas ich realizacji.
Współpracy wielu podmiotów.
Systematyczności i wielopłaszczyznowości działań profilaktycznych, która sprowadza się do działania w wielu kierunkach.
Adekwatności podjętych działań zapobiegawczych do zagrożenia przestępczością.
Etapy działań zapobiegawczych:
Analiza wskazująca przyczyny negatywnych zjawisk.
Zainteresowanie potencjalnych partnerów.
Organizacja spotkania otwartego.
Określenie kosztów programu.
Realizacja programu.
Ocena efektywności działań.
Koncepcja formułowania celów SMART.
SMART koncepcja formułowania celów, np. programów profilaktycznych
S –Simple – prosty,
M –Measurable – mierzalny,
A –Achievable – osiągalny,
R-Relevant – istotny,
T -Timely defined – określony w czasie.
Prawdziwa wiedza - to znajomość przyczyn – F. Bacon
Polityka społeczna, polityka kryminalna, dziedziny profilaktyki.
A. Wiśniewski system ochrony bezpieczeństwa i porządku określa jako system przeciwdziałania zagrożeniom wewnętrznym, który z kolei dzieli się na dwa podsystemy: zapobiegania ogólnego (polityka społeczna) i zapobiegania specjalnego (polityka kryminalna, która dzieli się na: profilaktykę kryminalistyczną, kryminologiczną, politykę karną i profilaktykę penitencjarną.)
Polityka społeczna – obejmuje przedsięwzięcia o charakterze ekonomicznym, politycznym, ideologicznym i organizacyjnym. W skali ogólnopaństwowej np. obowiązkowa nauka od 18. roku życia, zapewnienie bezpłatnej opieki lekarskiej; w skali lokalnej: strategia dystrybucji koncesji na alkohol.
Polityka kryminalna :
Profilaktyka kryminalistyczna (prewencja sytuacyjna) – zespół metod i środków mających na celu uniemożliwienie lub utrudnienie dokonania przestępstwa np. poprzez planowanie zabudowy miast, techniczne i fizyczne zabezpieczenie obiektów, patrole policyjne, monitoring, obserwacja podejrzanych, a także działania w ramach strategii CPTED.
Profilaktyka kryminologiczna – obejmuje zagadnienie genezy i etiologii czynu przestępnego, operując głównie metodami z zakresu psychologii i pedagogiki społecznej, ma na celu nadanie pozytywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz wywarcie wpływu na zmianę ujemnych postaw i tendencji. Obejmuje badania kryminologiczne, przedsięwzięcia operacyjne policji, przedsięwzięcia zapobiegawcze i opiekuńcze, edukację.
Polityka karna – ma na celu takie dostosowanie kary do rodzaju i okoliczności przestępstwa oraz osobowości sprawcy, aby kara przyczyniła się do spełnienia zadania ochrony społeczeństwa, a jednocześnie gwarantowała jeśli to możliwe powrót skazanego do życia w społeczeństwie. Obejmuje orzekanie kar zasadniczych i dodatkowych, efektywność ścigania sprawców.
Profilaktyka penitencjarna – sprowadza się do samego wykonania kary, ma na celu wyłącznie takie ukształtowanie jej przebiegu, aby w optymalnym stopniu realizować funkcję resocjalizacji.
Partycypacja społeczna na rzecz bezpieczeństwa.
Partycypacja społeczna na rzecz bezpieczeństwa lokalnego to zaangażowanie obywateli w działania na rzecz bezpieczeństwa.
Straże obywatelskie są efektem zaangażowania obywateli w bezpieczeństwo własnej okolicy.
Tworzeniu grup społecznej samoobrony sprzyja szereg rozwiązań prawnych. Do najistotniejszych należą:
- obrona konieczna,
- stan wyższej konieczności,
- zatrzymanie obywatelskie.
Obrona konieczna polega na odpieraniu bezpośredniego, bezprawnego i rzeczywistego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
Stan wyższej konieczności ma miejsce, gdy dobro poświęcone przedstawia wartość oczywiście niższą od dobra ratowanego
Zatrzymanie obywatelskie. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce policji. Formy działań na rzecz bezpieczeństwa:
- społeczne patrole obywatelski
- straże obywatelskie
- prywatne firmy ochron
31. Przestrzeń obronna – zasad Jacobsa, Jeffery, van Soomeren, Szczepański.
Jane Jacobs sformułowała trzy podstawowe zasady projektowania bezpiecznych miast:
- jednoznaczne rozgraniczenie przestrzeni prywatnej i publicznej;
- zróżnicowanie wykorzystania przestrzeni miejskiej;
- wszechobecny ruch pieszych o dużym natężeniu.
Crime prevention through environmental design - CPTED C. Ray Jeffery
Koncepcja Jeffery opierała się na przekonaniu, iż ukształtowanie fizyczne otoczenia wywołuje u potencjalnego sprawcy przyjemne lub nieprzyjemne doznania, które stymulują lub ograniczają jego wolę popełnienia przestępstwa.
P. van Soomeren:
- nie zapominaj o sprawcy i ofierze; nie koncentruj się jedynie na czynnikach fizycznych - to połączenie fizycznej przestrzeni i środowiska społecznego dają efekt w postaci bezpieczniejszych miast;
- nie koncentruj się jedynie na planowaniu i projektowaniu - to połączenie planowania przestrzennego, projektowania architektonicznego oraz utrzymania i konserwacji przestrzeni fizycznej, dają efekt w postaci bezpieczniejszych miast;
- nie traktuj zapobiegania przestępczości jako działania, które opierać się może na jednej grupie wykonawców (tylko policji, planistów, projektantów itp.) - wymagane jest wieloresortowe i strukturalne partnerstwo (lokalne władze + policja + planiści + architekci + mieszkańcy+itp.)
Marek Szczepański - cztery podstawowe typy zespołów mieszkaniowych:
- osiedle społeczne,
- wielki zespół mieszkaniowy – bokowisko,
- stara zabudowa
- zespół domków jednorodzinnych.
Marek Szczepański osiedle społeczne:
- liczebność całej jednostki około 5000-6000 osób,
- łączna powierzchnia około 65 hektarów (25 rodzin na 1 hektar),
- budynki o wysokości do 5 kondygnacji,
- szkoła podstawowa jako szczególny ośrodek integracji,
- 10% terenu przeznaczonego na obszary urządzonej zieleni i rekreacji,
- niezbędna ilość podstawowych usług w zakresie handlu, rzemiosła, itd.,
- ulice wewnętrzne wyłączone z ruchu przejazdowego,
- przystanki transportu masowego w pobliżu osiedla,
- względnie zamknięty charakter jednostki,
- znaczne nasycenie obiektami małej architektury,
- istotne znacznie jednostki sąsiedzkiej.