ScanImage154

206

Rozdział 19: Semiotyka strukturalna

odrębnej materii ekspresji. Można powiedzieć, że nie pozostają one w relacji paradygmatycznej, lecz syntagmatycznej, co zakłada dodawanie i kombinację na tej zasadzie, że twórca będzie używał i łączył ze sobą w obrębie filmu na przykład kod oświetlenia i kod montażu.

Nie należy przy tym utożsamiać systemu tekstualnego z filmem jako tekstem. System lekslualny jest strukturą rekonstruowaną przez analityka, a więc rzeczą całkowicie abstrakcyjną. Tekst natomiast - zdaniem Metza — jest rzeczą ze świata realnego, przedmiotem rzeczywistym, czymś danym i określonym przez swoje źródło, czyli przez twórcę.

Zmierzając do konkluzji na temat języka filmu, Metz powraca do kwestii specyficzności. W grupie kodów kinowych istnieje rodzaj hierarchii specyficzności. Jej najwyższy stopień przysługuje tym kodom, które występują tylko w kinie - będzie to przypadek kodu z pojedynczą manifestacją. Dalej następują kody specyficzne dla jednej grupy systemów językowych, ale Lu już „specyficzność” zaczyna się zatracać. Metz ma na myśli grupę audiowizualnych systemów językowych (obok kina chodzi tu o telewizję, komiks, fotopowieść, malarstwo i fotografię). Jeszcze dalej sytuują się kody, które wprawdzie są kinowe, ale ich „kinowość” jest już mocno zredukowana. Okazuje się jednak, że poszukiwana przez niego „specyficzność” nie należy do charakterystyki kodów, lecz języków. Poszukiwanie kodu kinowego doprowadziło go do znalezienia jedynie specyficznej kombinacji kodów, same zaś kody mogą być specyficzne lub nie. Największą dawkę specyficzności zawiera grupa charakteryzowana jako obrazy mechaniczne, ruchome i multiplikowane. Z tego punktu widzenia kino i telewizja okazują się dwiema technologicznie i społecznie różnymi wersjami jednego systemu językowego, opartego na kombinacji ruchomych obrazów z mową, muzyką, szmerami i napisami.

Ostatecznie Metz dochodzi do wniosku, że kino bliższe jest Barthes’ow-skiej koncepcji pisma jako ecriture niż językowi w rozumieniu językoznawstwa strukturalistycznego. Zarówno kino, jak i pismo są technikami rejestracji, mającymi trzy fazy: właściwej rejestracji, utrwalenia i reprodukcji. Ponadto ecriture w rozumieniu Barthes’a jest sposobem wypowiedzi przyjętym w danym czasie, funkcjonującym na styku wspólnego dla całego społeczeństwa języka i indywidualnego stylu danego pisarza. Z jednej strony istnieje język, który należy do wszystkich, z drugiej zaś formy ecriture — literatura i kino — należące do specjalistów.