Organizacja i zarządzanie - definicje

Wykład I Kierownicy i kierowanie

§ Co rozumiemy pod pojęciem organizacja

Organizacja to grupa ludzi współpracujących ze sobą w sposób systematyczny, skoordynowany i uporządkowany aby osiągnąć jakiś cel.

§ Co to jest organizacja (w sensie rzeczowym)?

Organizacja w sensie rzeczowym - to organizacja, która jest zorganizowana w sposób wysoce sformalizowany i tak, jak każda organizacja ma określony cel.

Np. firma, duży koncern, przedsiębiorstwo.

§ Do czego potrzebne są organizacje?

- Organizacje osiągają cele - przezwyciężając granice naszych możliwości jako jednostek, umożliwiają nam realizację celów, których osiągnięcie bez nich byłoby trudniejsze lub nawet niemożliwe.

- Organizacje przechowują wiedzę - uniwersytety, muzea czy koncerny- mają zasadnicze znaczenie, gdyż gromadzą i chronią przeważającą część ważnej wiedzy zebranej i zarejestrowanej przez naszą cywilizację. W ten sposób przyczyniają się one do przekształcenia tej wiedzy w ciągły pomost między dawnymi, obecnymi i przyszłymi pokoleniami. Ponadto rozszerzają naszą wiedzę, opracowując nowe i skuteczniejsze sposoby działania.

- Organizacje tworzą kariery - organizacje zapewniają swoim pracownikom źródło utrzymania, a nawet umożliwiają im osobiste zadowolenie i samorealizację. Większość ludzi wiąże możliwość zrobienia kariery z koncernami gospodarczymi, a wiele innych organizacji, jak kościoły, instytucje rządowe, szkoły, szpitale itd., również stwarza okazje do satysfakcjonujących karier.

§ Co to są zasoby organizacji?

Zasobami organizacji są: ludzie, pieniądze, rzeczy, budynki i informacje.

§ Co to znaczy, że kierowanie jest sprawne i skuteczne? Proszę podać przykłady

Kierowanie sprawne - umiejętność minimalizowania zużycia zasobów przy osiąganiu celów organizacji: „robienie rzeczy we właściwy sposób”. Sprawny kierownik to taki, który osiąga wyniki współmierne do nakładów (pracy, materiałów, czasu) zużytych na ich realizację. Kierownik, który potrafi minimalizować koszty nakładów zużytych na osiągnięcie celów, działa sprawnie.

Kierowanie skuteczne - umiejętność wyznaczania odpowiednich celów: „robienie właściwych rzeczy”. Żaden stopień sprawności nie zrównoważy braku skuteczności. Skuteczność jest kluczem powodzenia organizacji. Zanim skupimy się na sprawności, musimy mieć pewność, że robimy właściwe rzeczy. Kierownik, który wybiera nieodpowiedni cel - na przykład - produkuje głównie duże samochody, gdy gwałtownie wzrasta popyt na małe - jest kierownikiem nieskutecznym, chociażby duże samochody były produkowane maksymalnie sprawnie.

§ Co to jest kierowanie (zarządzanie)? Proszę podać definicję

Zarządzanie to zestaw czynności (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, kierowanie ludźmi oraz kontrolowanie) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywanych z zamiarem sprawnego i skutecznego osiągnięcia celów organizacji.

§ Proszę omówić funkcje procesu zarządzania

1) Planowanie ustalenie celów i programów działania, planów krótkoterminowych i długoterminowych

2) organizowanie budowanie organizacji (określenie jakie stanowiska, zatrudnienie ludzi, grupowanie działań i zasobów)

3) przewodzenie to praca nad ludźmi i motywowanie ich do pracy

4) kontrolowanie sprawdzanie czy wszystko idzie zgodnie z planem (określenie miernika efektywności, pomiar efektywności)

§ Jaka rolę pełnią w przedsiębiorstwach kierownicy

Pełnią oni następujące role;

1)społeczne (interpersonalne)

- reprezentant - reprezentuje firmę

- przywódca - osoba, która kontaktuje się z pracownikami i motywuje ich do pracy

- łącznik- łączy różne grupy ludzi

2) informacyjne

- obserwator, zbiera informacje

- propagator, przekazuje informacje różnym osobom w firmie

- rzecznik, przekazywanie informacji ludziom spoza jednostki

3)decyzyjne

- przedsiębiorcza, dobrowolny inicjator zmian

- przeciwdziałający zakłóceniom, zajmuje się strajkami itp

- dysponent zasobów, rozporządza zasobami, określa kto będzie jego najbliższym współpracownikiem

- negocjator, stara się uzgadniać różne rzeczy między firmami, prowadzi negocjacje

§ Jakie są szczeble zarządzania

1) najwyższy, menedżerowie najwyższego szczebla stanowią względnie niewielką grupę kadry kierowniczej kontrolującej organizacje. Posługują się tytułami; prezesa, wiceprezesa, dyrektora naczelnego. Menedżerowie tego szczebla wyznaczają cele organizacji, jej ogólną strategię a także politykę operacyjną. Ich praca jest na ogół złożona i zróżnicowana. Podejmują decyzje dotyczące takich działań jak; zakup innych firm, inwestycje badawczo-rozwojowe, wchodzenie na określone rynki. Często pracują dłużej niż zwykły pracownik.

2) Średni szczebel, menedżerowie średniego szczebla, jest to prawdopodobnie najliczniejsza grupa menedżerów w większości organizacji. Ich tytuły służbowe to; kierownik zakładu, eksploatacji, szef wydziału. Menedżerowie tego szczebla odpowiadają przede wszystkim za realizacje polityki i planów opracowanych na najwyższym szczeblu, oraz za nadzorowanie i koordynowanie działań menedżerów niższego szczebla np. kierownicy zakładów zajmują się zarządzaniem zapasami, kontrolą jakości, awariami sprzętu. W ostatnich latach ich liczba znacznie się zmniejszyła w celu obniżenia kosztów i pozbycia się zbędnej biurokracji.

3) Pierwszej linii menedżerowie pierwszej linii nadzorują i koordynują działania pracowników wykonawczych, przeważnie nasza tytuły; brygadzisty, nadzorcy, kierownika biura. W przeciwieństwie do menedżerów średniego szczebla i najwyższego spędzają oni większość swojego czasu na nadzorowaniu pracy podwładnych

§ Jakie są obszary (funkcje) zarządzania w przedsiębiorstwie

1) finanse, menedżerowie finansów zajmują się głównie zasobami finansowymi organizacji, odpowiadają za takie działania jak rachunkowość, zarządzanie zasobami pieniężnymi, inwestycje

2) eksploatacja (operacje), kierownicy operacyjni zajmują się konstruowaniem systemów wytwarzających produkty i usługi oraz zarządzaniem tymi systemami. Typowy zakres obowiązków obejmuje kontrolę produkcji, zapasów, kontrolę jakości itp.

3) Zasoby ludzkie, menedżerowie zasobów ludzkich tj, kierownicy działu kadr są odpowiedzialni za zatrudnienie i rozwój pracowników. Na ogół zajmują się planowaniem zasobów ludzkich, rekrutacją i doborem pracowników, szkoleniem, rozwojem kadr

4) Administracja, menedżerowie administracyjni są związani z jakąś określoną specjalnością kierowniczą, są oni raczej wszechstronni, dysponują podstawową znajomością wszystkich dziedzin funkcjonalnych zarządzania, ale nie mają specjalistycznego wykształcenia w żadnej konkretnej dziedzinie

5) Inne, inne typy menedżerów, w wielu organizacjach występują wyspecjalizowane stanowiska kierownicze np.; menedżer do spraw public relation

§ Jakie umiejętności powinni posiadać kierownicy

1) Techniczne, są umiejętnościami niezbędnymi do wykonywania pracy lub zrozumienia sposobu, w jaki wykonywana jest konkretna praca w ramach organizacji

2) Społeczne(interpersonalne), umiejętność współpracy z ludźmi, nawiązywania kontaktów, rozumienia i motywowania zarówno jednostek jak i grup

3) koncepcyjne, zdolność do abstrakcyjnego myślenia

4) diagnostyczne i analityczne, umiejętności umożliwiające menedżerowi zaprojektowanie najwłaściwszej reakcji w danej sytuacji.

Wykład II i III Historia organizacji i zarządzanie

§ Jaki jest wkład Roberta Owena w rozwój organizacji i zarządzania

Brytyjski przemysłowiec i reformator był jednym z pierwszych menedżerów, który dostrzegł znaczenie zasobów ludzkich organizacji. Owen który sam był właścicielem fabryki, był przekonany, że robotnicy mają prawo do poszanowania godności. Wprowadził lepsze warunki pracy, wyższy minimalny wiek dla zatrudnianych dzieci, posiłki pracownicze i krótszy czas pracy. Wychodził z założenia iż większa troska o robotnika zaowocuje zwiększona produkcją.

§ Jaki jest wkład Charlesa Babbage`a w rozwój organizacji i zarządzania

Angielski matematyk, koncentrował uwagę na efektywności produkcji. Jego głównym wkładem była książka „ W sprawie oszczędności maszyn i manufaktur”. Wiązał wielkie nadzieje z podziałem pracy i był orędownikiem zastosowania matematyki do takich problemów, jak efektywne wykorzystanie pomieszczeń i materiałów. Rozumiał, że harmonijne stosunki pomiędzy kierownictwem i siłą roboczą mogą przynosić korzyści obu stronom.

§ Jaka jest różnica między zarządzaniem administracyjnym i naukowym

Naukowe zarządzanie zajmuje się pracą poszczególnych pracowników zaś zarządzanie administracyjne koncentruje się na zarządzaniu całą organizacją.

§ Proszę omówić 14 zasad zarządzania wg Fayol`a

1) podział pracy, wysoki stopień specjalizacji powinien przynieść wzrost efektywności. Specjalizacji podlega zarówno praca techniczna jak i kierownicza

2) autorytet, do wykonywania obowiązków kierowniczych niezbędny jest autorytet, formalny do wydawania poleceń i osobisty wynikający z wiedzy i doświadczenia

3) dyscyplina, członkowie organizacji musza szanować reguły rządzące organizacją

4) jedność rozkazodawstwa, każdy pracownik powinien otrzymywać polecenia tylko od jednego przełożonego

5) jedność kierownictwa, podobne czynności w organizacji powinny być zgrupowane i podległe tylko jednemu kierownikowi

6) podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu, interesy jednostek nie powinny być przekładane ponad cele całej organizacji

7) wynagrodzenie, powinno być sprawiedliwe zarówno dla pracowników jak i dla organizacji

8) centralizacja, władza i autorytet powinny być możliwie silnie skoncentrowane na wyższych szczeblach organizacji

9) hierarchia, linia władzy powinna przebiegać z góry na dół organizacji i należy jej zawsze przestrzegać

10) ład, zasoby ludzkie i rzeczowe powinny być koordynowane tak, by znalazły się na właściwym miejscu we właściwym czasie

11) sprawiedliwość, menedżerowie powinni być uprzejmi i sprawiedliwi w stosunkach z podwładnymi

12) stabilizacja personelu, należy unikać dużej fluktacji pracowników

13) inicjatywa, podwładni powinni mieć swobodę inicjatywy

14) harmonia, praca zespołowa, duch zespołu, poczucie jedności powinny być popierane i podtrzymywane

§ Jaki jest wkład Webera w rozwój organizacji i zarządzania

Centralną częścią rozważań Webera był biurokratyczny model organizacji

Weber mawiał, że biurokratyczna forma organizacji jest logiczna, racjonalna i sprawna. Jego model miał być wzorcem, do którego powinny dążyć wszystkie organizacje. Według Webera idealna biurokracja wykazuje pięć podstawowych cech;

1) powinna przyjąć wyraźny podział pracy, a każde stanowisko powinno być zajęte przez eksperta

2) powinna stworzyć spójny zestaw zasad w celu zapewnienia jednolitego wykonywania zadań

3) powinna ustalić hierarchię stanowiska dla urzędów tworzącą linię podporządkowania od góry do samego dołu organizacji

4) menedżerowie powinni prowadzić przedsiębiorstwo w sposób bezosobowy i utrzymywać odpowiedni dystans z podwładnymi

5) przyjmowanie pracowników i awansowanie organizacji powinno być oparte na technicznej wiedzy fachowej

Głównym atutem modelu biurokratycznego jest fakt, że niektóre jego elementy rzeczywiście często poprawiają sprawność.

§ Jakie są 3 uniwersalne elementy systemu kooperacyjnego wg Chestera Barnarda

Zaproponował on ważną teorie akceptacji autorytetu. Twierdził on, że podwładni oceniają zasadność poleceń przełożonego i następnie decydują, czy je zaakceptować. Polecenie zostaje zaakceptowane, jeśli podwładny je rozumie, jest zdolny je wykonać i uważa je za właściwe. Trafność spostrzeżeń Barnarda wzmacnia jego doświadczenie w pracy na najwyższych szczeblach kierowniczych.

1) akceptacja autorytetu, podwładni oceniają polecenia przełożonego, akceptują je jeśli je rozumieją i uważają za właściwe i są w stanie wykonać

2) ludzie zrzeszają się w organizacjach, żeby osiągnąć efekt synergii

3) cele prywatne są tak samo ważne jak cele firmy

§ Jaki jest wkład Fredericka Taylor`a w rozwój organizacji i zarządzania

Należał do wczesnych orędowników naukowego zarządzania. Jako brygadzista obserwował on zjawisko, które nazwał spowalnianiem pracy, celowa prace w tempie niższym od możliwości każdego pracownika. Taylor badał i mierzył czas każdego elementu pracy robotników stalowni. Określił co powinien wytwarzać każdy robotnika a następnie zaprojektował najbardziej efektywny sposób wykonywania poszczególnych elementów. Potem wprowadził akordowy system wynagrodzeń.. Wprowadził również przerwy w pracy w celu zmniejszenia znużenia. W wyniku tych działań uzyskał wyższą jakość i większą ilość produkcji oraz poprawę morale pracowników.

§ Jaki jest wkład Henry`ego Gantt`a w rozwój organizacji i zarządzania

Był kolejnym twórcą naukowego zarządzania. Pracując samodzielnie opracował inne techniki poprawy rezultatów pracy robotnika. Do dziś stosuje się jedną z nich, nazwaną „wykresem Gantta”. Wykres ten jest w zasadzie narzędziem programowania pracy i może być sporządzony dla każdego robotnika albo dla całego złożonego projektu. Gantt doskonalił również pomysły Taylora w dziedzinie akordowych systemów wynagrodzeń.

§ Jaki jest wkład małżeństwa Gibreth w rozwój organizacji i zarządzania

Małżeństwo Gilbrethów tworzyło zespół inżynierów przemysłowych. Jedno z najbardziej interesujących osiągnięć Franka dotyczyło sztuki układania cegieł. Po dokładnym zbadaniu pracy murarzy opracował on kilka technik pozwalających wykonywać te pracę bardziej wydajnie. Np., określił standardowe materiały i techniki, włącznie z pozycją ciała murarza, cegłami i zaprawa na różnych poziomach. W wyniku wprowadzonych zmian zdołał zmniejszyć liczbę odrębnych ruchów z 18 do 15 i zwiększyć produkcję o około 200%. Lilian Gilbreth przyczyniła się do ukształtowania psychologii przemysłu, wniosła również sporo do kierowania personelem. Gilbrethowie opracowali różne techniki i strategie eliminacji nieefektywności

§ Jakie są zalety i wady klasycznej szkoły zarządzania

Zalety:

· wprowadzono linię montażową

· wprowadzono techniki sprawnościowe

· naukowo dobierano i szkolono pracowników

· projektowano metody pracy

Wady:

· wzrost wydajności = zwolnienia z pracy

· założenie, że ludzi do pracy motywują tylko pieniądze i ludzi trzeba karać żeby pracowali

§ Proszę omówić eksperyment Hawthorne i co z niego wynikło?

Pierwotnym katalizatorem rozwoju behawioralnego podejścia do zarządzania był cykl badań przeprowadzonych w zakładzie Hawthore. Pierwsze badanie obejmowało zmianę oświetlenia miejsca pracy wybranej grupy robotników i porównanie jej konsekwencji dla wydajności z wydajnością innej grupy, która pracowała przy niezmienionym oświetleniu. Po zwiększeniu oświetlenia dla jednej grupy rosła wydajność obu i utrzymywała się ona nawet po powrocie do poprzednich warunków. Wydajność zaczęła spadać wówczas gdy oświetlenie zredukowano do równego blaskowi księżyca.

Inny eksperyment polegał na ustaleniu akordowego planu zachęt płacowych dla grup dziesięciu robotników. Pracownice które te wewnętrzne normy przekraczały to „naganiacze”, te które wytwarzały mniej „dłubacze”. Robotnice starały się utrzymywać w przyjętej normie, by zyskać akceptacje grupy. Dochodząc do tego poziomu, zwalniały tempo, by uniknąć nadprodukcji.

Stwierdzono zatem, że ludzkie zachowanie w miejscu pracy ma znaczenie większe niż dotąd sadzono. Badania te doprowadziły do powstania nowego kierunku -szkoły behawioralnej .

§ Proszę omówić teorię McGregora

Uważał, że kierownicy mogą mieć różne poglądy na pracowników. Nazwał je teoria X (negatywne) i teorią Y (pozytywne)

Teoria X głosiła, że;

1) ludzie nie lubią pracować i starają się unikać pracy

2) ludzie wolą, by nimi kierowano, pragną unikać odpowiedzialności, pragną też bezpieczeństwa, ich ambicje są niewielkie

3) ponieważ ludzie nie lubią pracować, menedżerowie by skłonić ich do pracy na rzecz realizacji celów organizacji, musza ich kontrolować, zmuszać, kierować nimi i grozić im krami

Teoria Y przeciwstawna do X, głosi, że;

1) ludzie zdolni są do nowatorskiego podejścia do rozwiązywania problemów organizacji

2) we właściwych warunkach ludzie dążą do odpowiedzialności oraz ja podejmują

3) ludzie nie wykazują przyrodzonej awersji do pracy; praca jest naturalna częścią ich życia

4) ludzie są wewnętrznie motywowani do osiągania celów do których są przywiązani

5) ludzie są przywiązani do celów w stopniu odpowiadającym osobistym nagrodom jakie otrzymują za osiągnięcie tych celów

6) ludzie nie są głupi ale w najczęstszych warunkach organizacyjnych ich możliwości intelektualne są wykorzystywane tylko częściowo.

§ Jaki jest wkład Abrahama Maslowa w rozwój organizacji i zarządzania

Uważał, że człowiek jest motywowany przez potrzeby. W 1943r. przedstawił teorię motywów, którymi kieruje się człowiek. Wg niego motywy układają się w piramidę (hierarchię). Na dole są potrzeby fizjologiczne np., powietrza, żywności -podstawowe sprawy przetrwania i biologicznego funkcjonowania. Potrzeby te muszą zostać zaspokojone, zanim w ogóle weźmie się pod uwagę inne potrzeby. Następnie są potrzeby bezpieczeństwa-stabilnego środowiska psychicznego i emocjo9nalnego np., potrzeba dachu nad głową. Potrzeby przynależności odnoszą się do procesów społecznych, obejmują potrzebę miłości i przywiązania oraz akceptacji ze strony kolegów. Potrzeby szacunku, potrzeba pozytywnego obrazu we własnych oczach oraz potrzeba uznania i szacunku w oczach innych. Na samym szczecie hierarchii są potrzeby samorealizacji, które obejmują realizacje możliwości osiągania przez jednostkę ciągłego wzrostu i indywidualnego rozwoju.

Maslow sugerował, że pięć kategorii potrzeb układa się w pewną hierarchie.

§ W jaki warunkach powstała ilościowa szkoła zarządzania? W jakich dziedzinach zarządzania mogą być stosowane jej osiągnięcia?

Szkoła ilościowa ukształtowała się w latach 20 i 30 XXw., ale rozwinęła się dopiero w czasie II wojny światowej. Zespoły złożone z ekspertów różnych dziedzin opracowywały dla armii metody prowadzenia działań wojennych. Grupa pod kierownictwem prof. Blacetta (nazywana Cyrkiem Blacetta) wykorzystywała do zarządzania metody matematyczne. Po wojnie modelowanie matematyczne wykorzystywano do zarządzania przedsiębiorstwami.

§ Proszę podać wady i zalety ilościowej szkoły zarządzania

Wady szkoły ilościowej:

- operowanie zbyt skomplikowanym aparatem matematycznym

- niechęć pracowników do wykorzystywania metod

- niedokładne odwzorowanie rzeczywistości za pomocą modeli matematycznych

Zalety:

- powstanie zespoły badań operacyjnych

- powstanie teorii decyzji

§ Co to jest system? Co to jest podsystem? Co to jest system otwarty i zamknięty? Jak systemy różnią się między sobą pod względem złożoności?

System to zestaw wzajemnie powiązanych elementów funkcjonujących jako całość. (nakłady, procesy transformacji, wyniki i sprzężenie zwrotne)

Podsystemy to systemy w ramach szerszego systemu

Systemy otwarte są systemami wchodzącymi w interakcje z otoczeniem. Wszelkie organizacje są systemami otwartymi, czasami jednak popełniają one błąd, nie dostrzegając swojego otoczenia.

§ Dlaczego sprzężenie zwrotne jest istotne w organizacjach?

Patrząc na organizacje jako na systemy, menedżerowie mogą lepiej zrozumieć znaczenie środowiska w jakim działają i stopień współzależności między podsystemami organizacji. Muszą również zrozumieć jak ich decyzje wpływają na inne podsystemy organizacji i jak te systemy oddziałują zwrotnie na ich decyzje. Pierwszy element nakłady z otoczenia składające się z zasobów rzeczowych, ludzkich, finansowych i informacyjnych pobieranych przez organizację z otoczenia. Poprzez procesy techniczne i kierownicze nakłady są przetwarzane w wyniki. Wyniki obejmują produkty, usługi, zyski, straty itp. wreszcie otoczenie reaguje na te wyniki sprzężeniem zwrotnym skierowanym na system.

§ Jak teoria sytuacyjna różni się od wcześniej omawianych?

Podejście klasyczne, behawioralne, ilościowe można nazwać podejściami uniwersalnymi w których następuje próba określenia najlepszego sposobu zarządzania organizacjami, natomiast podejście sugerujące, że właściwe zachowanie kierownicze w danej sytuacji zależy od szerokiej gamy elementów. Skuteczne zachowanie kierownicze w danej sytuacji nie zawsze może być uogólniane na inne sytuacje.

§ Proszę omówić teorię Z

William Ouchi wyróżnił dwa typy firm; amerykańskie (typ A) i japońskie (typ J). Między nimi występują różnice;

- czas trwania zatrudnienia

- tryb podejmowania decyzji

- umiejscowienie odpowiedzialności

- szybkość oceny i awansu

- mechanizmy kontroli

- specjalizacja ścieżki kariery

- charakter troski o pracownika

Ouchi zauważa również, że niektóre firmy amerykańskie uzyskujące szczególnie dobre wyniki nie stosują się do typowego modelu A. Wykorzystują natomiast pewne podejście mieszane (typu Z), wykazujące jedną cechę typu A (odpowiedzialność indywidualna), trzy cechy typu J (zbiorowe podejmowanie decyzji, powolne awansowanie i całościową troskę o pracownika) oraz zmodyfikowane cechy odpowiadające pozostałym trzem wymiarom.

§ Proszę omówić strategie konkurencyjne Portera

1. zróżnicowanie, strategia zakładająca wypracowanie przez jednostkę wizerunku produktu czy usługi, który klienci postrzegają jako różny od pozostałych

2. przewaga kosztowa, próba maksymalizacji sprzedaży w drodze minimalizacji kosztów jednostkowych

3. koncentracja na niszy rynkowej, strategia zakładająca koncentrację produktów lub usług w obszarze określonym jako lokalizacja geograficzna lub grupa klientów

Wykład V, VI, VII Planowanie

§ Jakie są rodzaje celów

Ze względu na szczeble organizacji wyróżniamy:

- cele strategiczne, to cele wyznaczone na najwyższym szczeblu i dla najwyższego kierownictwa organizacji. Koncentrują się one na szerokich, ogólnych problemach.

- Cele taktyczne, są ustalane na średnim poziomie i dla menedżerów średniego szczebla. Koncentrują się one na sposobie operacjonalizacji działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych.

- Cele operacyjne, są wyznaczane dla menedżerów niższego szczebla. Dotyczą one krótkookresowych problemów związanych z celami taktycznymi

Organizacje wyznaczają również cele dla różnych dziedzin np., innowacje produktów

Organizacje ustalają cele w różnych ramach czasowych(cele długofalowe, średniofalowe, krótkookresowe)

§ Jakie są rodzaje planów

· plan strategiczny, ogólny plan zawierający decyzje dotyczące alokacji zasobów, priorytetów i działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych. Plany te ustalane przez zarząd i najwyższe kierownictwo na ogół mają dłuższy charakter

· plan taktyczny, skierowany na osiągnięcie celów taktycznych, opracowany dla realizacji elementów planu strategicznego. Zajmują się bardziej realizacją zadań niż ich stawianiem.

· plan operacyjny, nastawiony na wykonywanie planów taktycznych dla osiągnięcia celów operacyjnych. Każdy plan obejmuje dosyć wąski zestaw działań

§ Omówić plany jednorazowe

To plany przygotowywane do realizacji zadań, które zapewne w przyszłości nie będą powtarzane

1) projekt to element programu, zawiera opisy zadań, czas wykonywania tych zadań, osoby które są odpowiedzialne.

2) Program, jednorazowy plan dla szerszego zestawu działań

§ Omówić plany trwale obowiązujące

Plany te opracowywane są dla działań które się regularnie powtarzają w pewnym okresie

1) polityka, jest to ogólna wskazówka działania przy podejmowaniu decyzji, określa ogólną reakcję organizacji na pewien problem lub sytuację

2) reguła, decyduje czy w danym momencie może się zacząć działalność, określa kroki jakie należy podjąć w określonych okolicznościach

3) procedura, to szczegółowa instrukcja, która mówi jak należy wykonać działanie

§ Omówić zarządzanie przez cele

Zarządzanie przez cele jest to proces wspólnego ustalania celów przez menedżera i podwładnego; stopień realizacji celów jest głównym czynnikiem oceny i nagradzania wyników podwładnego

1) kierownicy najwyższego szczebla określają cele ogólne

2) kierownicy i pracownicy wspólnie analizują cele ogólne

3) kier. i pracownicy wspólnie ustalają cele które mają być zrealizowane

4) pracownicy sami wybierają metody służące do realizacji celów

5) w czasie pracy przełożony jest konsultantem

6) pracownika należy okresowo oceniać

Korzyści:

- podwładni musza się zaangażować

- cele są określone

- pracownicy identyfikują się z celami

- pracownicy dostosowują cele do własnych możliwości

- pracownicy sami się kontrolują

Wady:

- proces jest długotrwały

- kierownik musi być cierpliwy

- po pewnym czasie pracownicy są znudzeni albo zniechęceni planowaniem

§ Na jakich poziomach opracowuje się plany strategiczne

Przedsiębiorstwo może formułować strategie na poziomie;

1) przedsiębiorstwa, jest kursem wytyczonym dla całej organizacji. Zajmuje się przede wszystkim zasięgiem i dystrybucją zasobów oraz odpowiada na pytanie „na jakich rynkach będziemy konkurować?”

2) autonomicznej jednostki gospodarczej, koncentruje się mniej na zasięgu i dystrybucji zasobów a bardziej na przewadze konkurencyjnej i synergii. Próbuje odpowiedzieć na pytanie „w jaki sposób powinniśmy konkurować na każdym z rynków na które zdecydowaliśmy się wejść”

3) na poziomie funkcjonalnym, dla obszaru w którym działa organizacja.

§ Proszę omówić elementy „wielkiej strategii”

„Wielka” strategia tworzy ogólne ramy dla działalności opracowanych na poziomie całej firmy. Najczęściej wykorzystuje się ja wtedy gdy firma konkuruje tylko na jednym rynku lub na kilku rynkach silnie ze sobą powiązanych. Obejmuje ona;

- strategie wzrostu, przewidującą ogólny wzrost przedsiębiorstwa w jednym lub w kilku wymiarach

- strategie cięć, zakłada ograniczenie skali aktualnych operacji, redukcję w różnych dziedzinach albo całkowite pozbycie się nierentownych operacji

- strategie stabilizacji, firma planuje pozostanie w dotychczasowych obszarach działalności, utrzymanie dotychczasowego stylu zarządzania i próbuje uchronić się od zagrożeń ze strony toczenia

§ Proszę omówić cykl życia produktu

Cykl życia produktu to pożyteczny schemat, który menedżerowie mogą wykorzystać do lepszego zrozumienia zmian popytu na produkt. Po wprowadzeniu nowego produktu zazwyczaj musi upłynąć jakiś czas zanim ten produkt się przyjmie. Następnie może on przezywać okres szybkiego wzrostu. W końcu jednak popyt nań słabnie i rynek danego produktu osiąga dojrzałość. Na koniec produkt może wejść w fazę spadku. Czas trwania cyklu życia produkt jest bardzo różny dla różnych typów produktów.

W fazie wprowadzania produkt można traktować jako znak zapytania. W miarę jak zwiększa on swój udział w rynku staje się gwiazdą. Kiedy osiągnie fazę dojrzałości spełnia funkcje dojnej krowy. Wreszcie w miarę spadku udziału w rynku staje się pieskiem.

W fazie wprowadzanie produktu firma może pragnąć wyróżnić swój produkt spośród wszystkich innych, kiedy rozpocznie się wzrost firma może wybrać podejście poszukiwacza, próbując znaleźć nowe możliwości dla produktu. Kiedy produkt osiągnie fazę dojrzałości firma może zdecydować się przejść na pozycje obronną w celu utrzymania osiągniętego już udziału w rynku.

§ Proszę omówić macierz BCG

Macierz BCG klasyfikuje poszczególne strategiczne jednostki operacyjne według stopy wzrostu ich rynku oraz względnego udziału w rynku. Macierz BCG pomaga menedżerom w lepszym rozumieniu wkładu różnych strategicznych jednostek operacyjnych do wyników całego przedsiębiorstwa. Oceniając każdą jednostkę na podstawie tempa wzrostu jej rynku i względnego udziału w rynku, menedżerowie mogą podejmować decyzje o tym, czy inwestować w nią dalsze środki, czy też ją sprzedać lub zlikwidować.

Szybki wzrost gwiazd (jednostek operacyjnych o względnie dużym udziale w szybko rosnącym rynku) wymaga znacznych zastrzyków środków w celu dotrzymania kroku szybkiemu wzrostowi rynku. W miarę dojrzewania ich rynków wiele gwiazd przekształca się w dojne krowy (jednostki o dużym udziale na rynku wykazującym niska dynamikę). Jej wzrost i ekspansja wymagają niewielkich środków, dzięki czemu przysparza ona nadwyżki dochodów, którą firma może wykorzystywać w innych dziedzinach.

§ Proszę omówić strategię dla SJO

Punktem wyjścia przy wykorzystaniu podejścia portfelowego jest zidentyfikowanie w ramach przedsiębiorstwa poszczególnych strategicznych jednostek operacyjnych. Każda SJO jest zwykle odrębną, autonomiczną jednostką gospodarczą. Jest wyposażona we własne misje, ma swoich konkurentów oraz strategię. Koncepcję SJO opracowali menedżerowie w General Electric, kiedy przekonali się, że potrzebny im jest jakiś schemat do oceny tej wielkiej i zróżnicowanej organizacji. Postanowili przedstawić sobie firmę jako zbiór (portfel) samodzielnych jednostek operacyjnych. I tak np. jedną z takich jednostek zdefiniowano jako zestaw wszystkich wytwórców sprzętu do przygotowywania żywności. Wkrótce niektóre inne przedsiębiorstwa również zaczęły określać się jako zbiór strategicznych jednostek organizacyjnych

§ Proszę omówić strategię konkurencyjne Portera

1) zróżnicowanie , strategia zakładająca wypracowanie przez jednostkę wizerunku produktu czy usługi, który klienci postrzegają jako różny od pozostałych

2) przewaga kosztowa, próba maksymalizacji sprzedaży w drodze minimalizacji kosztów jednostkowych

3) koncentracja na niszy rynkowej, strategia zakładająca koncentrację produktów lub usług w obszarze określonym jako lokalizacja geograficzna lub grupa klientów

§ Proszę omówić strategie funkcjonalne

1) strategia marketingowa, zajmująca się takimi sprawami jak techniki promocyjne, które zostaną zastosowane, kształtowanie cen, struktura produkcji oraz ogólny wizerunek firmy. Zajmuje się ona szeregiem poważnych problemów przed jakimi staje organizacja, jednym z nich jest asortyment

2) strategia finansowa, określająca strukturę kapitałową organizacji, politykę zadłużenia, procedury zarządzania aktywami oraz politykę dywidendy.

3) Strategia produkcyjna, zajmująca się problemami jakości, wydajności, techniki. Pod pewnymi względami wynika ona ze strategii marketingowej, jeśli strategia marketingowa wymaga promocji produktów o wysokiej jakości to produkcja powinna w sposób naturalny koncentrować się na jakości.

4) Strategia dotycząca zasobów ludzkich zajmująca się takimi problemami jak wynagrodzenia, dobór kadr, ocena wyników, orz innymi aspektami zasobów ludzkich organizacji.

5) Strategia badawczo-rozwojowa, koncentruje się na sprawach rozwoju produktu, licencjonowaniu i wysiłku innowacyjnego organizacji.

§ W jaki sposób wdraża się strategie?

Sposoby wdrażania strategii:

- wdrażanie przez strukturę, schemat organizacyjny, podział pracy, centralizacja /decentralizacja, podejście funkcjonalne, SJO lub macierzowe

- wdrażanie przez przywództwo , pomyślna realizacja strategii wymaga skutecznego przywództwa. Przywódca musi popierać komunikację i motywację oraz pomagać w ukształtowaniu kultury niezbędnej do realizacji wytyczonych celów. Komunikacja, motywacja i kultura / wartości.

- wdrażanie przez systemy informacyjne i kontrolne, menedżerowie formułujący strategię muszą mieć dostęp do informacji. Systemy informacyjne są również potrzebne do przekazywania celów i decyzji strategicznych innym członkom organizacji. Z kolei kontrola ma duże znaczenie w obserwacji postępu wysiłków na rzecz osiągnięcia tych celów. Zarządzanie przez cele, system wynagrodzeń, alokacja środków budżetowych, systemy informacyjne, przepisy/ procedury.

- Wdrażanie przez zasoby ludzkie, , organizacja musi mieć właściwych ludzi, odpowiednio wyszkolonych, którzy będą wykonywali plany strategiczne. Rekrutacja/ dobór, przesunięcia / awanse, zwolnienia / odwołania.

- wdrażanie przez technikę, właściwa technika obejmuje zakład i sprzęt orz ukształtowanie przepływów roboczych. Przepływy robocze/ rozkład, maszyny/ sprzęt, techniki wytwarzania, projektowanie zadań.

W firmie silnie zdecentralizowanej menedżerowie niższego szczebla będą mieli znacznie silniejszy wpływ na zarządzanie strategiczne, niż mieliby w firmie scentralizowanej (zwiększenie sprzedaży i zysków).

---