Harwas Napierała, Trempała Tom III

Rozdział 1

Rozwój poznawczy

Plan rozdziału: płaszczyzny zmian rozwojowych do rozważenia

a) Zmiany ilościowe w zakresie poziomu inteligencji ogólnej

2. Zmiany konfiguracyjne w relacjach między zdolnościami poznawczymi

3. Zmiany jakościowe w zakresie procesów, strategii i operacji umysłowych

1. Zmiany ilościowe w zakresie poziomu inteligencji ogólnej

Rozwój zdolności poznawczych ma krzywoliniowy charakter- wzrost, stabilizacja, regres

Badania poprzeczne- wady:

1. to artefakt - efekt kohorty (różnice międzygeneracyjne)

Badania sekwencyjne- Schaie wnioski: regres nie jest znowu aż tak istotny statystycznie, występuje duże zróżnicowanie indywidualne wyników i także wnioskowanie o przebiegu rozwoju na podstawie wartości przeciętnych osiągnięć w grupach wiekowych jest ograniczone.

Przekształcenia struktury zdolności:

1. zadania werbalne i niewerbalne

poziom zdolności niewerbalnych obniża się w dorosłości, a werbalnych wzrasta

2. zadania szybkościowe i nieszybkościowe

3. inteligencja płynna i skrystalizowana

poziom wykonania zadań związanych z inteligencją skrystalizowaną nie spada a nawet wzrasta do 70 rż, zaś związanych z inteligencją płynną spada już od 35-40 rż.

4. inteligencja mechaniczna i pragmatyczna- model Baltesa

int mechaniczna= płynna a pragmatyczna = skrystalizowana +szerszy zakres umiejętności i zdolności (np. znawstwo, zdrowy rozsądek, zdolności specjalne)

1. Przekształcanie się sposobów myślenia

1. rozwój poznawczy w ujęciu Piageta (jaki jest każdy wie)

po adolescencji rozwój polega wyłącznie na stopniowym konsolidowaniu i stabilizowaniu się formalnych sposobów rozumowania logicznego lub na wyrównywaniu ewentualnych opóźnień rozwojowych

2. krytyka Piageta

pewne operacje umysłowe pojawiają się wcześniej niż P sądził, a myślenie formalne pojawia się nie tylko później ale i rzadko

Rozwój postformalnych sposobów myślenia:

1. nurt zachowawczy- dlaczego dorosły nie stosuje formalno-operacyjnych sp rozumowania log?

- opóźnienia rozwojowe

- odchylenie wykonania od kompetencji (umie ale nie robi)

b) teorie „piątego stadium”- (jeśli to mają być teorie stadialne to muszą spełnić kryteria def dla stadium)

- dalszy rozwój ma nadal charakter formalno-logiczny

* Commons koncepcja myślenia metasystemowego i paradygmatycznego

- dalszy rozwój zatraca formalno-logiczny charakter

* Perry koncepcja zaangażowania epistemicznego

* Riegel k. operacji dialektycznych

* Arlin postformalne stadium odkrywania problemów

c) właściwości myślenia dorosłych

- relatywistyczne (warunek konieczny osiągnięcia stadium operacji formalnych)

- kontekstualne

-dialektyczne

d) status rozwojowy postformalnych sposobów myślenia

- modele twarde (stadia, np. Piaget, Kohlberg)

- model postformalny- rozwój jest wielokierunkowy, złożony, brak twardych stadiów

1. Przekształcenia rozwojowe w procesach przetwarzania informacji

1. spostrzeganie i uwaga

- wraz z wiekiem i ćwiczeniem doskonali się percepcja i wyrabia odporność na złudzenia optyczne

- w okresie starzenia się spada pojemność uwagi

b) pamięć

- model magazynowy

* pamięć sensoryczna- brak regresu

* pamięć krótkotrwała- wiek ma tylko częściowy wpływ na spadek jej zakresu, natomiast ćwiczenie

bardziej efektywne u dorosłych i starzejących się

* pamięć długotrwała - starzejący mają większe kłopoty z przypominaniem niż zapamiętywaniem bo

występują deficyty na najgłębszym, semantycznym poziomie przetwarzana (po 60 rż)

- model głębokości przetwarzania

c) szybkość przetwarzania informacji

- spowolnienie procesów poznawczych, utrata płynności i pojemności systemu przetwarzania; (mech neurofizjologiczne np. ubytki w mielinizacji- spadek szybkości przewodzenia impulsu)

- ćwiczenie- większy przyrost wprawy u starych niż u młodych- badania Baltesa.

Rozdział 2

Rozwój emocjonalny

1. Emocje jako obszar badań w psychologii rozwojowej (rola ciała migdałowatego i hipokampu)

Czynniki wywołujące emocje:

1. neuronalne

2. stymulacja sensoryczna

3. stymulacja hedonistyczna (np. słodkie substancje)

4. systemy motywacyjne, popędy

5. procesy poznawcze

1. Poglądy na temat natury emocji

1. teoria emocji osobnych

- poznanie i emocje to oddzielne procesy Izard

- emocje podstawowe : lęk, zdziwienie, złość, smutek, ciekawość, radość, wstręt

- R emocjonalne są wrodzone, ale też częściowo wyuczane

- gotowe wzory ekspresji emocjonalnej u niemowląt

b) poglądy konstruktywistów społecznych

- odrzucają założenia biologiczne a podkreślają rolę kultury (dowody? Bardzo proszę ;-p inne emocje w różnych kulturach, treść emocji różni się w zależności od czynników ją wywołujących, zanikające emocje- np. melancholia)

c) podejście poznawcze

- procesy poznawcze konieczne dla powstania emocji - Frijda, Lazarus, Fischer, Ortony

W zależności od kontekstu pobudzenie emocjonalne może być odmiennie interpretowane

- Frijda: prawo sytuacyjnego znaczenia (wydarzenie- cel- interpretacja)

- poznawczo- motywacyjno- relacyjna teoria emocji Lazarus - każda emocja ma temat relacyjny

- rozwój to różnicowanie i indywidualizacja schematów i skryptów emocjonalnych

d) podejście funkcjonalistyczno- organizacyjne - emocje łatwo zmieniają się odpowiednio do zmieniającej się stymulacji, ograniczone są kontekstem i zorientowane na cel, są też ściśle związane z regulacją działania i tendencjami do działania

- koncepcja rodzin emocji- emocja to rodzina stanów pokrewnych (podobieństwo do prototypu), właściwości charakterystyczne dla rodziny emocji to rezultat ewolucji, a różnice to efekt uczenia się

- koncepcja regulacji emocji- emocja to termin relacyjny dot związków jednostki ze środowiskiem; dot zarówno emocji, które regulują zachowanie jak i samoregulacji; rozregulowanie emocji to patologia

e) próba integracji- hierarchiczna koncepcja poznawczo- rozwojowa Fischera

- emocje pojawiają się w momencie dostrzeżenia i oceny zmiany znaczącej dla jednostki

- 2 główne kategorie emocji: pozytywne (miłość, radość)

Negatywne (złość, smutek, lęk)

dzielą się na kategorie podrzędne

- podstawowe kategorie są uniwersalne (specyficzne cechy gatunku ludzkiego, wrodzone), a podrzędne zależą od warunków kulturowych i rozwijają się później

- poziomy rozwoju :

1. odruchy 0- 3 miesiące

2. koordynacja odruchów, szczegółowe skrypty od 4 miesiąca

3. rozumienie zjawisk 2 lata

4. zdolność do abstrahowania 10-12 lat

1. Emocje w ciągu życia człowieka

1. wczesne dzieciństwo - funkcje emocji to zyskanie opieki rodzicielskiej

emocjonalne punkty zwrotne

* 1 miesiąc- emocje wywoływane przez stany wewnętrzne

* 2 miesiące- uśmiech egzogenny, złość, zainteresowanie, niesmak, niepokój, zaskoczenie i smutek, zarażenie emocjami

* 3,4 miesiące- zdziwienie, radość

* 8 miesiąc- rozwój pamięci (lęk przed obcymi), społeczne porównywanie

* 2 lata- wzrost porównań społecznych, początek empatii, prospołeczności, ale też labilność nastroju, rozproszona uwaga; pojawia się zakłopotanie i zawiść, duma, pierwszy opór czyli pierwszy wiek przekory

b) okres średniego i późnego dzieciństwa

* 4,5 lat- emocje związane z ocenianiem właściwości innych ludzi (poczucie niższości, zaufanie, poczucie winy i bezpieczeństwa)

* 6 lat- pojawiają się emocje konfliktowe (ambiwalentne)

c) lęki dziecięce

* niemowlęce (przed rozłąką, hałasem, itd.)

* wieku przedszkolnego- zwierzętami, ciemnością, imaginacyjne

* później- fobie

* dziedziczone lęki zw z fizycznym zagrożeniem, lęk przed niepowodzeniem uwarunkowany środowiskowo

d) adolescencja

- emocje negatywne, labilność nastroju (hormony płciowe)

- emocje bardziej ekstremalne niż u dorosłych

- rozwój ego (im wyższy tym wyższy lęk)

e) dorosłość, starzenie się

- silniejsza samoregulacja emocji

- G. Labouvie-Vief poziomy rozwojowe:

1. przedsystemowy- kontrola przez impulsywne myśli, odwrócenie sytuacji

2. intrasystemowy - zapominanie, ignorowanie, wsparcie innych

3. intersystemowy- dystansowanie się, odwrócenie uwagi, krytyczna ocena, obiektywność

4. regulacji autonomicznych- integracja standardów własnego ja ze standardami innych ludzi

- ludzie starzy wycofują się z kontaktów społecznych, ale wzrasta bliskość emocjonalna z rodziną (mniejsza aktywność AUN, a kontakty są zbyt obciążające emocjonalnie- ograniczenie ich powoduje max pozytywnych emocji).

THE END

3

---