SAMORZĄD TERYTORIALNY W ANGLII

Historia

• państwo anglosaskie - podział na hrabstwa (do dzisiaj)

• na czele hrabstwa - urzędnik (alderman); od X w. szeryf ; administracja wykonywana przez zgromadzenie hrabstwa (panowie feudalni, szeryf)

• hrabstwa podzielone na okręgi- do XIX w.- królewskim przedstawicielem w okręgu był reeve, później bailiff

• od XIV w. w miejsce szeryfa- sędzia pokoju, początkowo pod ścisłą kontrolą Korony (Tajna Rada i Izba Gwiaździsta), od 1688 już nie

• parafia- jednostka samorządowa, wykorzystywana przez sędziów pokoju do zaradzania hrabstwami; najmniejsza jednostka Kościoła w Anglii, władza należała do rady parafialnej (prawo nakładania podatku kościelnego)

• boroughs- korporacje tworzone przez dokumenty (Royal Charters), otrzymywanymi od Korony; dawały miastom prawo wybierania własnych sędziów, prawo organizowania targów, posiadania osobowości prawnej, reprezentacja w Parlamencie

• nowoczesny samorząd terytorialny - 1834-opieka nad ubogimi najważniejszą funkcją samorządową; 1835- władza w borough należała do pochodzącej z wyborów rady

• 1888- dla każdego hrabstwa wybierane rady, przekazanie im administracyjnych uprawnień sędziów; większe miasta uzyskały status miast wydzielonych z hrabstw (country boroughs)

• 1894- podzielenie hrabstw na dystrykty miejskie i dystrykty wiejskie, dla każdego wybierana rada; w dystryktach wiejskich zebrania parafialne, w większych parafiach rady parafialne → uprawnienia podzielone między hrabstwa i dystrykty

Ustawa The Local Government Act - 1972r. - podstawa struktury administracji lokalnej

1. ORGANY ADMINISTRACJI LOKALNEJ

1. Pojęcie

Organy Administracji Lokalnej - organy władzy wykonawczej, które pozostając poza strukturą administracji centralnej sprawują zarząd terenowy.

• Prawo do zarządzania przez organy administracji lokalnej pochodzi z wyborów - lokalni wyborcy powierzają mandat w imieniu społeczności lokalnej

• Brak pojęcia państwa

Elementy pojęcia:

1. Posiada osobowość prawną; doktryna ultra vires - osoby prawne mogą robić tylko to, do czego są uprawnione przez ustawę

2. Zakres kompetencji obejmuje określona część terytorium państwa - organizacja dwustopniowa (może być jednostopniowa lub trzystopniowa)

3. Koszty pokrywane z podatków lokalnych

4. Działalność kontrolowana przez radnych wybranych w sposób bezpośredni

5. Realizuje na swoim terytorium pewną liczbę funkcji (przyznawanych przez ustawę)

2. Organy

• 
  Rada hrabstwa rady podstawowe (wg ustawy)

• Rada dystryktu

• Rada dzielnicy Londynu

• rada parafii

- system partnerski

Obszary metropolitalne:

• rady dystryktów metropolitalnych lub organy wspólne

Obszary niemetropolitalne:

• rady hrabstw (szkolnictwo, drogi, opieka społeczna, biblioteki, policja, rekreacja, itp.)

• rady dystryktów (budownictwo, sprawy mieszkaniowe, podatek lokalny, cmentarze ...)

• rady parafialne ( ogródki działkowe, przystanki autob., ścieżki, zieleń wiejska, itp.)

• dla organów administracji lokalnej możliwość zawierania porozumień w kwestii delegacji funkcji

• możliwość tworzenia komisji wspólnych

LONDYN

• obszar Wielkiego Londynu

• rady dzielnic i wspólny organ do spraw obrony cywilnej i ochrony przeciwpożarowej

• 32 dzielnice

• w Londynie administrację stanowią 3 Courts:

1. The Court of Common Council - organ zarządzający; skład: Lord Mayor, dożywotni radni, 159 radnych wybieranych corocznie

2. The Court of Common Hall - skład: Lord Mayor, 2 szeryfów, nie mniej niż 4 dożywotnich radnych, obywatele the City of London, którzy przynajmniej rok byli członkami gildii na jego terenie; wybiera 2 kandydatów na Lorda Mayora

3. The Court of Aldermen - wybiera Lorda Mayora; skład: 26 radnych (dożywotnio) do 75 lat

3. Ustrój organów administracji lokalnej

• RADY PODSTAWOWE

1. 
   Rada hrabstwa skład: przewodniczący, zastępca, radni

2. Rada dystryktu

3. Dystrykt o statusie borough - na czele radny burmistrz i jego zastępca

Przewodniczący

• wybierany co roku spośród radnych, zwykłą większością głosów członków rady

• możliwość ponownego wyboru

• zadania: zwoływanie posiedzeń rady (z własnej inicjatywy lub na pisemne żądanie co najmniej 5 radnych) , kierowanie ich przebiegiem (przysługuje mu decydujący głos w przypadku równej liczby głosów)

Wiceprzewodniczący

• wszystkie uprawnienia przewodniczącego, gdy nie może on pełnić swojej funkcji lub gdy stanowisko przewodniczącego nie jest obsadzone

Radni

• liczba nie jest stała, zależy od okręgów wyborczych, ich liczba i granice może być zmieniona przez Sekretarza Stanu ds. Środowiska na wniosek odpowiedniej komisji (w hrabstwach 60 do 100, w dystryktach metropolitalnych 50 do 80, w niemetropolitalnych 30 do 60)

• PARAFIE

1. Parafie z radą parafialną - na czele przewodniczący, wybrany przez radę spośród członków (na rok), może wybrać zastępcę, radni na 4 lata, przynajmniej 5 czł., posiada osobowość prawną, musi się zebrać co najmniej 4 razy w roku

2. Parafie bez rady parafialnej - przewodniczący zebrania parafialnego + urzędnik rady dystryktu = ciało zwane Parish Trustees (posiada osobowość prawną) - działa zgodnie z instrukcją zebrania parafialnego luz z wł. inicjatywy

W każdej musi odbywać się zebranie parafialne = członkowie: wszyscy wyborcy parafii, zwołane przynajmniej raz w roku.

4. Stosunki między organami administracji lokalnej

1. Organy wspólne

- tworzone w przypadkach określonych ustawą

- cel: administrowanie niektórymi usługami na większym obszarze od obszaru zwykłych organów administracji lokalnej

- posiadają osobowość prawną

- prawo do udziału w dochodach organów administracji lokalnej, mogą pożyczać pieniądze

- kadra: wyznaczeni pracownicy zainteresowanych organów administracji lokalnej

2. Komisje wspólne

- tworzone na podst. porozumienia między organami administracji tego samego stopnia, ma tylko takie uprawnienia jaki otrzyma od tworzących ją rad

- nie posiada osobowości prawnej

- finansowo zależna od organów, które ją powołały

3. Delegacja funkcji

- jeden organ administracji lok. może przekazać innemu jedną lub więcej swoich funkcji, drugi organ działa jako jego przedstawiciel

- tylko w przypadkach przewidzianych przez ustawy

- nie jest możliwa w przypadkach: nakładania podatków, pożyczania pieniędzy,

4. Związki i stowarzyszenia

- ciała reprezentatywne; komunikacja i wymiana stanowisk między organami administracji lok.; grupy nacisku reprezentujące interesy swoich członków

5. Powiększanie kompetencji (sposoby)

1. Realizacja funkcji uznaniowych

2. Ustawy adopcyjne

-pewne uprawnienia organów administracji lokalnej mogą być wykonywane dopiero po zrealizowaniu wymogów proceduralnych określonych w ustawach ( pewne uprawnienia mogą być zdobyte przez adopcję ustaw adopcyjnych)

3. Ustawy lokalne

- ubieganie się konkretnego organu o wydanie przez Parlament ustawy lokalnej

4. Przepisy miejscowe

5. Delegacja funkcji

-uzyskanie kompetencji od innych organów administracji lok.

2. RADNI I URZĘDNICY

• Radni - członkowie organu administracji, wybierani przez mieszkańców, formułują politykę, reprezentanci

• Urzędnicy - pracownicy organów administracji, odpowiedzialni przed radnymi, udzielanie radnym pomocy w określaniu polityki i jej realizacja, prowadzenie codziennych spraw

1. Wybory samorządowe

• Czynne prawo wyborcze

- do 1948 - związane z zajmowaniem posiadłości na danym obszarze przez co najmniej 3 miesiące

- do glosowania w wyborach samorządowych uprawnieni są parowi

- 18 lat, mieszkaniec terytorium danego organu administracji lokalnej → miejsce w spisie wyborców → możliwość głosowania

• Bierne prawo wyborcze

- obywatel Wspólnoty Narodów lub Republiki Irlandii, 21 lat, spełnia jeden z warunków: znajduje się w spisie wyborców; zajmował lub dzierżawił ziemię lub posiadłość na tym obszarze przez 12 miesięcy; praca przez 12 miesięcy na obszarze rady; zamieszkiwał na obszarze rady przez 12 miesięcy; w wypadku rady parafialnej - zamieszkanie na terenie parafii lub 3 mile od niej (12 miesięcy).

- przeszkody: pełni stanowisko opłacane przez radę, której chce być członkiem; uznana sądownie za bankruta; w ciągu poprzednich 5 lat skazana na karę pozbawiania wolności, nie mniejszą niż 3 miesiące; skazana za nadużycia i bezprawne polityki; pozbawiona na określony czas członkostwa organu administracji lok. - za sprzeczne z prawem wydatki, odpowiedzialna za niedobór lub stratę

• Wybory

- 1) radni wybrani razem i wspólnie kończą kadencję po 4 latach lub 2) trzecia część może być wybrana w każdym z trzech lat 4- letniego cyklu, kończąc kadencję po 4 latach

- radni w hrabstwach - jednomandatowe okręgi; w pozostałych jedno lub wielomandatowych

- największa liczba głosów - wygrany; remis - wynik ustala się przez losowanie

2. Radni

• Rezygnacja i wygaśnięcie mandatu - rezygnacja przez złożenie podpisanego oświadczenia właściwemu urzędnikowi rady, której jest członkiem (rada parafialna- przewodniczącemu rady) → natychmiast, nieodwołalnie / śmierć, utrata biernego prawa wyborczego, nieuczestniczenie w pracach rady przez 6 miesięcy

• Diety i zwrot kosztów - praca dobrowolna, możliwość ubiegania się o diety i zwrot kosztów, o refundację poniesionych strat (radny, który utracił pobory)

• Ujawnienie zainteresowania finansowego - obowiązek poinformowania o tym, konsekwencja- nieuczestniczenie w glosowaniu i obradach

• Prawo wglądu do dokumentów i uczestniczenia w zebraniach

• Obowiązki: komisje podejmują decyzje jako grupy i nie można podważać decyzji jakiejś komisji na tej podstawie, że nie każdy członek brał pełny udział w podejmowaniu decyzji

3. Urzędnicy

• Mianowanie urzędników uważanych za niezbędnych do prawidłowej realizacji swoich funkcji

• Kiedyś - główny urzędnik - przełożony całego personelu urzędniczego

• obecnie stanowiska obligatoryjne: urzędnik ds. oświatowych, ds. opieki społecznej, ds. ochrony przeciwpożarowej; mianowanie naczelnego kierownika

• każdy urzędnik pracownikiem rady, przez którą został mianowany

• niektórzy mianowani i odwoływani tylko za zgodą odpowiedniego ministra

• warunki zatrudnienia, ustalane w kontraktach służbowych muszą być racjonalne

• uprawnienia emerytalne urzędników samorządowych muszą być zachowane w przypadku przejścia urzędnika z jednej rady do innej luz z rady do innego rodzaju zatrudnienia publicznego

• urzędnicy zorganizowani w wydziały (oświaty, budownictwa, opieki społ., architektury, zdrowia), na czele kierownik (specjalista w danej dziedzinie, członek ogólnokrajowych organizacji zawodowych)

• bliski związek pracy kierownika wydziału z kierownikiem komisji (wpływ na funkcjonowanie komisji)

• naczelny kierownik- przełożony kierowników - nadzór nad aparatem administracyjnym rady, polityka kadrowa, organizacja pracy, uczestniczy we wszystkich pojedzeniach rady i jej komisji

• działania urzędników w ramach wytycznych od kierownika naczelnego

• zobowiązanie urzędników do ujawnienia niektórych interesów finansowych (obowiązek pisemnego powiadomienia o swoim zainteresowaniu)

3. FUNKCJONOWANIE ORGANÓW ADMINISTRACJI LOKALNEJ

1. Posiedzenia rady

• Przynajmniej jedno w roku, rada parafialna - 4 razy w roku

• Decyzje podejmowane tylko przez radę - większością głosów - w czasie zwołanego posiedzenia rady przy quorum (¼ - rady hrabstwa i dystryktów, ⅓- rady parafialne)

• Proces przygotowania decyzji - odbywa się w komisjach

• Posiedzenia rady - rozpatrywanie przygotowanych przez komisje raportów, podejmowanie decyzji (przyjęcie lub odrzucenie propozycji)

• Zwołanie posiedzenia: zawiadomienie radnych (każdego z osobna) 3 dni przed terminem, określenie przedmiotu obrad; posiedzenie nadzwyczajne zwołuje przewodniczący rady z własnej inicjatywy lub na wniosek co najmniej 5 radnych

• Sporządzanie listy obecności, protokołu, decyzje - większość głosów,

• Publiczny dostęp do posiedzeń rady, komisji, podkomisji - dla prasy i mieszkańców - możliwość lub obowiązek wykluczenia

• Zniesławienie - odnosi się do składania w czasie posiedzeń rad (komisji i podkomisji) oświadczeń i towarzyszących im dokumentów

2. System komisji

- organy administracji lokalnej powołują komisję w każdej sprawie, związanej z realizacją ich funkcji, mogą powierzyć komisji lub podkomisji realizację swoich funkcji

- do pracy w komisjach można dokooptować osoby nie będące radnymi (oprócz finansowej), nie więcej niż ⅓ członków komisji - są pozbawieni prawa głosowania

Rodzaje komisji:

1. Stałe i specjalne - stałe- na okres kadencji rady, realizują funkcje powierzone im przez radę (zakres się zmienia); specjalne- w szczególnych sytuacjach lub w szczególnym celu (nie mają stałych funkcji) badanie konkretnych spraw, sporządzanie raportu - koniec komisji

2. „resortowe” i funkcjonalne - resortowe- określone zadania rady, funkcjonalne- pewne aspekty wszystkich zadań rady

3. Ustawowe - utworzenie przez ustawy, działanie rady na podstawie raportu komisji,

4. Wspólne

5. Wykonawcze i doradcze - wykonawcze- prawo podejmowania decyzji, doradcze- bez tego prawa

3. Przepisy miejscowe

• Uchwalane przez organy administracji publicznej, w szczególności lokalnej; dla ważności wymagają zatwierdzenia przez właściwe organy administracji centralnej; zakres obowiązywania ograniczony dla danego terytorium; ważność może być kwestionowana w sądzie

• procedura stanowienia: 1) uchwalenie- uchwała rady 2) obwieszczenie i zatwierdzenie - w prasie lokalnej inf. o wystąpieniu o ich zatwierdzenie do właściwego ministra (na miesiąc przed złożeniem wniosku), do wglądy każdego; zaakceptowanie lub nie przez ministra; ustalenie terminu wejścia w życie, jeżeli nie to miesiąc od daty zatwierdzenia 3)promulgacja- publikacja

• maja charakter nakazów lub zakazów - naruszenie - zagrożone karą

• muszą mieć oparcie w obowiązującym prawie

• muszą być racjonalne

• prawo miejscowe musi być pewne

• musi być spójne z prawem ogólnym

4. Zarządzenia wewnętrzne

• każdy organ administracji lokalne MOŻE przyjąć zarządzenia wewnętrzne określające swoją organizację i funkcjonowanie, MUSI wydać zarządzenia wewnętrzne, regulujące procedurę zawierania umów przez radę i jej komisje

• nie wywierają skutków prawnych na zewnątrz organu administracji lokalnej

• kwestie, których dotyczą:

- procedura posiedzeń rady

- ustrój, obowiązki i uprawnienia komisji rady

- procedura składania przez radnych oświadczeń

- sposoby mianowania urzędników i zmiany warunków ich służby

- podział obowiązków między wydziały i naczelnego kierownika

- procedura wstępnego wyboru przewodniczącego rady

- procedura przyjmowania i wypłacania pieniędzy

- podpisywanie dokumentów

- procedura zawierania umów

4. FINANSE

1. Wydatki i dochody

1. bieżące (np.: pobory, płace, koszty utrzymania budynków)

• finansowane z: opłaty komunalnej, wpływów z centralnego funduszu podatku od obiektów niemieszkalnych, subsydiów z budżetu centralnego - dotacje lub subwencje, z pozostałych przychodów (czynsze, opłaty)

• rada hrabstwa/ dystryktu - przychód musi być wpłacony na opłaty komunalne lub pozostałe dochody

• kontrola - dokonywana przez organ administracji lokalnej za pomocą środków:

- kontrola komisji finansowej - wymóg akceptacji wydatków przez komisję

- kontrola rachunków - przez członków podkomisji komisji finansowej

- kontrola przez urzędników z wydziału finansowego

2. kapitałowe, inwestycyjne (np.: budowa dróg i budynków)

• finansowanie: przez pożyczanie pieniędzy z wpływów gotówkowych ze sprzedaży ziem i budynków; dotacje; wsparcie z administracji centralnej (kredytu)

2. Ostatnie zmiany i tendencje

• od końca lat 70 - konflikt między administracją centralną i lokalną

• 1980r.- wprowadzenie przez rząd nowych zasad przyznawania subwencji organom samorządowym (przekroczenie oszacowanych wydatków- utrata subwencji)

• 1980r. - kontrolowanie pożyczek samorządowych przez aprobatę na zaciągnięcie pożyczki do bezpośredniej kontroli wydatków kapitałowych, bez wzglądu na źródło ich finansowania

• 1982r. - nowe cele dla organów administracji lokalnej, 1986r. - odstąpienie od utraty subwencji, zaostrzenie systemu oszacowań wydatków lokalnych, redukcja wydatków samorządowych

• nakładanie podatku lokalnego - w konsekwencji odebranie organom administracji lokalnej prawa nakładania podatku uzupełniającego (dodatkowego); kolejne ograniczenia → 1984r. silniejsza kontrola rządu nad organami administracji lokalnej - limitowanie podatków lokalnych (do 1988r.)

• wysiłki rządu w celu zmuszenia organów administracji lokalnej do ograniczenia wydatków; radykalne rozwiązanie → zniesienie rad na tych obszarach gdzie panowała największa rozrzutność

• rozpoczęcie przez organy administracji lok. kampanii publicznej (poparcie wśród społeczeństwa) → 1986 zakaz wydawania przez organy administracji lok. pieniędzy na kampanie publiczne, 1988 określenie co jest, a co nie jest właściwą kampanią publiczną / brak pożądanego (przez rząd) skutku

• postanowienia rządu (1988r.): 1) przekształcenie lokalnego podatku od nieruchomości niemieszkalnych w podatek zuniformizowany, wpłacany do budżetu centralnego i dzielony pomiędzy organy administracji lokalnej 2) zastąpienie podatku od nieruchomości, opłatą komunalną

→ powiększenie zakresu kontroli funkcjonowania organów administracji lokalnej i zmiana ich roli w systemie administracji publicznej

• 1.04.1993r. → podatek na rzecz rady, w zamian za opłatę komunalną; 8 przedziałów wartości nieruchomości - wysokość podatku zależna jest od przedziału, podatek ustalany jest corocznie przez rady

5. KONTROLA

• organy administracji lokalnej nie są lokalnymi organami administracji centralnej → są niezależnymi organami, wykonującymi powierzone im przez ustawy funkcje zarządzające

• ich uprawnienia mogą być zmienione przez prawodawstwo parlamentarne

• podlegają kontroli sądowej, finansowej czy politycznej

1. Kontrola administracyjna

1. kontrola finansowa

- najważniejsza

- kontrola nad zaciąganiem pożyczek przez rady; kontrola związane z dotowaniem i subwencjonowaniem funkcjonowania rad; kontrola rachunków rad (rewidenci)

- obowiązki rewidentów: zapewnienie przestrzegania przepisów wydanych przez sekretarza stanu ds. środowiska i inne przepisy prawne; zapewnienie, że organ, którego rachunki są kontrolowane, podjął odpowiednie kroki dla zapewnienia wydatkowania swoich zasobów w sposób ekonomiczny, skuteczny i wydajny

- rewident ma prawo dostępu do wszystkich dokumentów

- prawo wyborców do zgłaszania pytań do rewidenta dotyczących rachunków

- rewident może się zwrócić do Sądu Najwyższego, jeżeli uzna, że rachunki są niezgodne z prawem

2. akceptacje

- kontrole ministerialne

- zgoda lub zatwierdzenie przez ministra

- decyzje wywłaszczeniowe- upoważnienie organu administracji lokalnej do nabycia pewnego terenu w sposób przymusowy

- plany i projekty zarządzania poszczególnymi usługami

- przepisy miejscowe

- uznanie

- mianowanie i odwoływanie urzędników

3. instrukcje i rady

- zarządzenia i regulaminy- mają siłę prawa

- inspekcje- inspektorzy udzielają rad, wskazówek, składają raporty o poziomie efektywności w zakresie poszczególnych usług organów administracji lokalnej

- okólniki- pisma okólne wydawane przez ministra, zawierają rady i wskazówki

- uprawnienia nadzwyczajne, związane z niewywiązywania się rady z realizacji powierzonych jej funkcji

2. Kontrola polityczna

• sprawowana przez opinię publiczną

• uprawnienia obywateli: prawo uczestniczenia w posiedzeniach rady, komisji, podkomisji; prawo przeglądania rachunków rady; prawo przeglądania kopii protokołów posiedzeń rady; prawo przeglądania różnych rejestrów i dzienników, dokumentów; prawo składania skarg

3. Komisarze do spraw administracji lokalnej

• 1974- Komisja do Spraw Administracji Lokalnej = Komisarz Parlamentarny + mianowani przez koronę komisarze lokalni (badanie skarg obywateli)

• Przedmiot zarzutów: doznana niesprawiedliwość ze strony organów administracji lokalnej (oprócz rad parafialnych)

• Skarga: forma pisemna - bezpośrednio do komisarza lub do organu administracji lokalnej, który musi ją zreferować komisarzowi → komisarz po zbadaniu sporządza raport i wysyła go skarżącemu, organowi administracji lokalnej i przedstawicielowi organu, który skargę zreferował

• Obowiązek udostępnienia raportu do wiadomości publicznej

• Każdy komisarz lokalny co roku sporządza raport - przedkłada go Komisji do Spraw Administracji Lokalnej, ona zaś musi przedłożyć coroczny raport reprezentatywnej grupie, obejmującej osoby z tych organów administracji lokalnej, których funkcjonowanie było poddane badaniu przez komisarzy lokalnych

1

---