Agrobiznes - część 2. - mgr Kurek

SYSTEM PODATKOWY AGROBIZNESU

• Podatek - świadczenie powszechne, pieniężne, przymusowe, nieodpłatne, nakładane jednostronnie przez państwo lub związek publiczno - prawny, w celu finansowania jego potrzeb publicznych.

• Z podatków finansowane są:

• Oświata

• Służba zdrowia

• Policja

• Sądownictwo

• Opieka socjalna

• W agrobiznesie są płacone podatki:

• Gruntowy (rolny)

• Dochodowy

• Od nieruchomości

• Od towarów i usług

• Leśny

• Akcyzowy

• Podatek rolny:

• Ustawa o podatku rolnym z 15 listopada 1984 roku.

• Przedmiot opodatkowania:

• Grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż rolnicza

• Płacą go rolnicy indywidualni, nie prowadzący ksiąg rachunkowych

• Podmioty opodatkowania:

• Właściciele

• Posiadacze samoistni

• Osoby władające gruntem jak właściciel

• Użytkownicy wieczyści

• Dzierżawcy (gdy grunty należą do Skarbu Państwa lub JST, albo gdy grunty zostały wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników → minimum 10 lat)

• Naliczanie podatku - przeliczanie hektarów fizycznych na przeliczeniowe - uwzględnia się rodzaj gruntu, ilość hektarów fizycznych, klasy bonitacyjne użytków rolnych, miejsce położenia gruntów względem rynków zaopatrzenia i zbytu

• 1 ha przeliczeniowy obciąża się równowartością 2,5 kwintali żyta (0,25 t)

• stawka jest obliczana według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy (w 2004 r. = 37,67 zł)

• Rada Gminy może obniżyć cenę skupu żyta na obszarze swojej gminy

• Obowiązek podatkowy:

• powstaje od 1 dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym nabyto tytuł prawny do gruntów lub objęto grunty w posiadanie

• wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek

• Czynności i dokumenty związane z podatkiem rolnym:

• Osoby fizyczne zobowiązane są składać organowi podatkowemu informacje o gruntach w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie lub wygaśnięcie obowiązku

• Osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nie posiadające osobowości prawnej, muszą składać deklarację w terminie do 15 I roku podatkowego, a jeśli obowiązek powstał później to tak jak osoby prawne

• Organem podatkowym jest wójt, burmistrz, prezydent miasta właściwy ze względu położenia gruntów

• Podatnicy są zobowiązani do złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego

• Obowiązek złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego nie dotyczy tych, którzy mają nadany NIP

• Osobom fizycznym doręczana jest deklaracja, nakaz płatniczy ustalający wysokość podatku i podatek płatny jest w 4 ratach, do 15 marca, maja, września i listopada

• Osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nie posiadające osobowości prawnej wpłacają obliczony w deklaracji podatek rolny w terminach jak osoby fizyczne.

• Podatek jest płatny w kasie lub na rachunek budżetu właściwej gminy

• W przypadku osób fizycznych można podatek zapłacić bezpośrednio u sołtysa (w formie inkasa)

• Nie wszyscy rolnicy płacą podatek rolny - rolnicy prowadzący działy specjalne płacą podatek dochodowy od tych działów - mogą oni płacić ten podatek od dochodu:

• Szacunkowego - jest to sposób uproszczony, stosuje się tu normy szacunkowe określane corocznie przez ministra finansów

• Rzeczywistego - trzeba przy tym prowadzić ewidencję zaszłości gospodarczych w postaci ksiąg podatkowych, np. księgi przychodów i rozchodów

• Podatek leśny:

• Ustawa z dnia 30 X 2002 roku o podatku leśnym

• Przedmiot opodatkowania:

• Grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna

• Podmioty opodatkowania:

• Właściciel

• Posiadacz samoistny

• Użytkownik wieczysty

• Posiadacz zależny (dzierżawca) - jak w podatku rolnym

• Powstanie obowiązku podatkowego i jego wygaśnięcie - jak w podatku rolnym

• Stawki:

• 1 ha lasu stanowi równowartość pieniężną 0,220 m³ drewna obliczoną według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze 3 kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy (w 2004 r. Cena 1 m³ drewna = 120,40 zł)

• Dla lasów chronionych stawka podatku wynosi 50% stawki podstawowej

• Osoby fizyczne płacą podatek leśny tak jak podatek rolny, tzn. do 15 marca, maja, września i listopada

• Osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej płacą podatek leśny co miesiąc do 15 dnia każdego miesiąca

• Podatek od towarów i usług VAT

• Jest to podatek od wartości dodanej przez kolejno po sobie następujące jednostki (ogniwa) uczestniczące w produkcji i obrocie danym towarem lub usługą

• Podatek wielofazowy - pobierany w każdej fazie obrotu, od momentu wytworzenia do chwili sprzedaży towarów (usług) konsumentom

• Podatnik wpłaca kwotę różnicy między podatkiem należnym a naliczonym

• W imporcie towarów podstawą opodatkowania jest ich wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy (jeżeli przedmiotem eksportu są towary objęte akcyzą)

• Są trzy stawki VAT dla produktów rolno - spożywczych:

• Stawka podstawowa 22% na towary:

• Wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego, wyroby winiarskie, produkty przemysłu piwowarskiego

• Wyroby cukiernicze trwałe, przyprawy i dodatki piekarskie i ciastkarskie, wody mineralne i inne napoje bezalkoholowe, ocet, używki naturalne, tytoń i wyroby tytoniowe

• Stawka obniżona 7% przewidziana jest dla pozostałych towarów spożywczych, z wyłączeniem wyrobów objętych stawką 0% i zwolnionych z podatku

• Stawka 0% jest stosowana w eksporcie towarów i usług, upoważnia eksportera do odliczenia od kwoty podatku należnego kwoty podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług na potrzeby produkcji eksportowej

• Od podatku VAT zwolniona została sprzedaż artykułów żywnościowych nisko przetworzonych:

• Produkty przemysłu mięsnego, z wyłączeniem przetworów mięsnych

• Produkty uboczne uboju i przetwórstwa mięsnego

• Wyroby przemysłu jajczarsko - drobiarskiego, oprócz konserw i wędlin drobiowych

• Produkty połowów i przetworów rybnych, oprócz konserw

• Surowce mleczarskie

• Mleko z produkcji przemysłowej

• Miód pszczeli standaryzowany

• Produkty: upraw polowych i łąkowych, ogrodnictwa, hodowli, gospodarki leśnej i łowieckiej

SYSTEM BANKOWY AGROBIZNESU

• System bankowy (w sensie instytucjonalnym) - stanowi sieć wzajemnie ze sobą powiązanych banków, które działają na podstawie jednolitych przepisów prawa bankowego oraz własnych statutów i wypełniają określone prawem funkcje gospodarcze

• System bankowy (w sensie ekonomiczno - prawnym) - jest zespołem norm, które regulują gospodarkę pieniężną oraz obieg pieniądza w gospodarce

• Podstawowe funkcje banków to:

• Udzielanie kredytów

• Przyjmowanie depozytów pieniężnych

• Prowadzenie kont rozliczeniowych poszczególnych klientów

• Świadczenie innych usług, np.: emitowanie papierów wartościowych, pośrednictwo w obrotach międzybankowych, prowadzenie działalności gospodarczej, doradztwo finansowe, itp.

• W Polsce występuje system dwuszczeblowy:

• NBP

• Inne banki

• Kryterium różnicowania banków:

• Specjalizacja

• Uniwersalizm

• Rolnicy korzystają z banków spółdzielczych, ponieważ są one najczęściej działają w obrębie jednej gminy, są blisko rolnika.

• Bank narażony jest na trojakiego rodzaju ryzyko:

• Operacyjne - w tym kredytowe, braku płynności, rynkowe

• Ekonomiczne - związane z ogólnym pogorszeniem koniunktury gospodarczej

• Administracyjne - ryzyko pomyłek, nadużyć, fałszerstw, kradzieży , klęsk żywiołowych itp.

• System kredytowy agrobiznesu:

• Stanowi on integralną część systemu bankowego

• Tworzą go banki oraz zasady i normy prawne regulujące tryb udzielania i spłacania kredytów

• Kredyt preferencyjny:

• W szerokim zakresie korzystają z niego rolnicy

• Ma charakter celowy - udzielany jest na ściśle określone cele. Wyboru celów dokonuje rząd stosownie do aktualnych potrzeb i preferencji.

• Kredyt ten jest przyznawany najczęściej na:

• Zakup ziemi

• Modernizację i restrukturyzację gospodarstwa (działalność inwestycyjna)

• Zakup nawozów mineralnych

• Finansowanie skupu i przechowywania produktów rolnych

• Tworzenie elementów technicznej infrastruktury obszarów wiejskich

• Tworzenie nowych miejsc pracy

• Cele są zmienne, a skala i zakres aktywnego oddziaływania państwa zależy od możliwości budżetu i pilności poszczególnych zadań

• Zakres pomocy kredytowej:

• zależy od różnicy między rynkową stopą oprocentowania kredytów (po jakiej udzielają kredytów banki komercyjne) a stopą preferencyjną, która jest niższa od rynkowej. Powstałą różnicę pokrywa budżet państwa.

• Stosuje:

• Dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno - spożywczym i usługach dla rolnictwa

• Dopłaty do oprocentowania kredytów klęskowych

• Do końca 2004 roku dopłaty do oprocentowania kredytów na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej oraz na skup i przechowywanie płodów rolnych

• Obecnie istnieje 13 linii kredytowych kredytu inwestycyjnego, które służą (cele):

• Rozszerzeniu asortymentu produkcji

• Zwiększeniu skali produkcji

• Dostosowaniu do wymogów sanitarno - weterynaryjnych UE

• Zwiększeniu wykorzystania zdolności produkcyjnych

• Wprowadzeniu nowych technologii

• Poprawie jakości produkcji

• Poprawie gospodarki odpadami

• Doskonaleniu dotychczasowej technologii produkcji

• Poprawie struktury obszarowej gospodarstw

• Utworzeniu kwater agroturystycznych

• Usuwaniu skutków klęski suszy, gradobicia, nadmiernych opadów, wymarznięcia, powodzi, huraganu, pożaru, plagi gryzoni lub osuwisk ziemi

• Podstawowe elementy ubiegania się o kredyt niezależnie od linii kredytowej:

• Sporządzenie planu przedsięwzięcia inwestycyjnego

• Uzyskanie pozytywnej opinii ośrodka doradztwa rolniczego, właściwego dla miejsca realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego

• Złożenie tych dokumentów wraz z wnioskiem o kredyt w banku współpracującym z agencją ARiMR

• 13 linii kredytowych - czyli kredyt:

• na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno - spożywczym i usługach dla rolnictwa

• na zakup gruntów rolnych

• na utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez osoby, które nie przekroczyły 40 roku życia

• kredyt w ramach branżowego programu wspólnego użytkowania maszyn i urządzeń rolniczych

• w ramach branżowego programu restrukturyzacji przetwórstwa ziemniaka na skrobię w Polsce

• branżowy w ramach programu wspierania restrukturyzacji i modernizacji przemysłu mięsnego i przetwórstwa jaj w Polsce

• w ramach branżowego programu mleczarskiego

• w ramach branżowego programu wspierania restrukturyzacji i modernizacji przemysłu utylizacyjnego w Polsce

• na utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w ramach realizacji programu osadnictwa rolniczego na gruntach skarbu państwa, wytypowanych przez Agencję Nieruchomości Rolnych

• na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie i usługach dla rolnictwa przez grupy producentów rolnych

• na zakup nieruchomości rolnych przeznaczonych na utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rodzinnego

• na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie nowych technologii w rolnictwie lub w zakresie dostosowania produkcji zwierzęcej do wymogów sanitarnych, ochrony środowiska i utrzymywania zwierząt

• na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej znajdujących się na obszarach dotkniętych klęską (kredyty klęskowe - mogą być inwestycyjne jak i obrotowe)

• Kredyty udzielane na zwykłych zasadach pełnią 3 funkcje:

• Proefektywnościową

• umożliwia kompleksowe i bardziej efektywne wykorzystanie całego potencjału wytwórczego przedsiębiorstwa

• największą efektywność nakładów osiąga się wówczas, kiedy relacje między czynnikami wytwórczymi osiągają punkt technicznego optimum

• kredyt podnosi efektywność całego potencjału

• Substytucyjną - jest ona interpretowana dwojako:

• Kredyt jest substytutem środków własnych

• Kredyt uruchamia w przedsiębiorstwie procesy substytucyjne, gdyż zwykle pojawiają się nowe składniki majątku, które zastępują środki stosowane dotychczas

• Strukturotwórczą

• Ma bezpośredni związek z państwową polityką modernizacji rolnictwa oraz innych ogniw agrobiznesu (zmiana struktury agrarnej, struktury potencjału wytwórczego i struktur przestrzennych)

• Tym zmianom struktur agrobiznesu służą kredyty na zakup ziemi, modernizację gospodarstw rolnych, modernizację zakładów przetwórstwa spożywczego, rozwój infrastruktury technicznej, organizowanie giełd towarowych itp.

• Do kredytów dopłaca:

• ARiMR

• Bank Światowy

• Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej

• Fundusz na rzecz rozwoju polskiego rolnictwa, itp.

UBEZPIECZENIA W AGROBIZNESIE

• UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE:

• W 1977 roku rolnicy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym. Ale wtedy rolnik musiał sprzedawać określoną ilość produktów rolnych na zorganizowanym rynku uspołecznionym i wyzbyć się prawa własności gospodarstwa, aby uzyskać prawo do świadczeń w długim okresie

• 1982 rok - ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych zabezpieczała cele polityki rolnej państwa. Wówczas państwo było zainteresowane przepływem ziemi do sektora uspołecznionego. Istniał wtedy obowiązek nieodpłatnego przekazania gospodarstwa państwu, w przypadku gdy ubiegający się i emeryturę lub rentę rolnik nie posiadał następcy

• na początku lat 90 -tych system ubezpieczeń społecznych rolników został zreformowany

• w 1991 roku weszła nowa ustawa o ubezpieczeniach społecznych rolników

• obecnie obowiązuje nowa ustawa z 2004 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniach społecznych rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw

• w 1991 roku powołano do realizacji nowego systemu ubezpieczeń społecznych rolników odrębną wyspecjalizowaną instytucję KRUS (Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego)

• Ubezpieczenie społeczne rolników ma charakter komplementarny wobec systemu ubezpieczeń społecznych innych grup ludności realizowanych przez ZUS

• Oznacza to, że obowiązek ubezpieczeń w KRUS dotyczy:

• tylko tych rolników, dla których gospodarstwo rolne stanowi jedyne stałe źródło utrzymania i tylko wtedy, jeśli obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub działów specjalnych.

• rolników należących do grup producenckich

• małżonka rolnika oraz domowników stale pracujących w gospodarstwie pod warunkiem, że nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytuly, renty lub innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłku chorobowego)

• Wg ustawy z roku 2004, z prawa do ubezpieczenia w KRUS mogą korzystać polscy rolnicy, a także obywatele państw członkowskich UE, podejmujący osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie położonym na terytorium Rzeczpospolitej

• Ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu podlegają osoby pobierające rentę strukturalną, współfinansowaną z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, a także współmałżonkowie tych osób, jeśli renta jest wypłacana wraz z dodatkiem dla tego małżonka

• Ustawa dale możliwości ubezpieczenia dobrowolnego na wniosek. Mają do niego prawo rolnicy prowadzący gospodarstwa rolne o powierzchni poniżej 1 ha przeliczeniowego, a także osoby, które będąc rolnikami przeznaczyły grunty swojego gospodarstwa do zalesienia

• Ustawa z 2004 roku wprowadziła nowe zasady dotyczące ubezpieczenia się w KRUS-ie osób prowadzących równocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujących w prowadzeniu takiej działalności

• Osoby te mogą pozostać w ubezpieczeniu rolniczym pod warunkiem, że ich działalność pozarolnicza opodatkowana jest na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym i jeżeli kwota granicznej ogłaszanej corocznie w „Monitorze Polskim” przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (w 2003 r. = 2 528 zł)

• Rolnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą płacą te składki w podwójnej wysokości

• Na system składają się:

• Fundusz Emerytalno - Rentowy

• Fundusz Administracyjny

• Fundusz Prewencji i Rehabilitacji

• Pozabudżetowy Fundusz Składkowy

• W ubezpieczeniu rolniczym funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia:

• Ubezpieczenie emerytalno - rentowe → finansowane z Funduszu Emerytalno - rentowego (dochody funduszu w 94% pochodzą z budżetu państwa, a uzupełniane są ze składek ubezpieczonych)

• Kwartalna składka na ubezpieczenie emerytalno - rentowe wynosi 168,80 zł za osobę → to stanowi 30% najniższej emerytury

• Świadczenia pieniężne wypłacane z ubezpieczenia emerytalno - rentowego:

• Emerytura lub renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy

• Renta rolnicza szkoleniowa

• Renta rodzinna

• Dodatki do emerytur i rent:

• Dodatek pielęgnacyjny

• Kombatancki

• Z tytuły pracy przymusowej

• Dla sieroty zupełnej

• Ryczałt energetyczny

• Dla osób, które ukończyły 100 lat

• Zasiłek pogrzebowy

• Ubezpieczenia wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie → finansowane wyłącznie ze składek ubezpieczonych

• Kwartalna składka wynosi 60 zł n osobę → nie zależy od dochodu ani od wielkości gospodarstwa

• Świadczenia wypłacane z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego:

• Jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej

• Zasiłek chorobowy

• Zasiłek macierzyński

• Składki płaci ok. 1,5 mln ludzi, a pobiera 1,7 mln

• Od 1990 roku nabycie uprawnień emerytalno - rentowych nie zależało już od przekazania gospodarstwa następcy, ale zależało od wieku uprawnionego i okresu składkowego (kobiety = 60 lat, mężczyźni = 65 lat) i muszą oni płacić składki przez minimum 100 kwartałów

• Jedynie przyznanie rolnikowi wcześniejszej emerytury zostało uzależnione od zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej (kobiety = 55 lat, mężczyźni = 60 lat → ale min 120 kwartałów)

• Ustawa przewiduje różnorodność form zbycia gospodarstwa:

• Umowa sprzedaży

• Umowa dożywocia

• Umowa darowizny

• Umowa dzierżawy na okres minimum 10 lat

• Rolnik ma także pełną swobodę wyboru kontrahenta

• Można przekazać gospodarstwo lub jego część na rzecz Skarbu Państwa, ale tylko na wniosek rolnika w sytuacji, gdy emeryt czy rencista nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży gruntów co najmniej w cenie odpowiadającej ich oszacowaniu przez rzeczoznawcę majątkowego.

• Emerytura i renta rolnicza składa się z:

• Części składkowej - przy jej naliczeniu przyjmuje się zasadę, ze za każdy rok stażu ubezpieczeniowego zwiększa się ją k 1% emerytury podstawowej

• Części uzupełniającej - jest faktyczną emeryturą państwową i wynosi 85 - 95% emerytury podstawowej, przy czym im dłuższy staż ubezpieczeniowy, tym część ta jest mniejsza

• Uzyskanie prawa do emerytury lub renty, które uwarunkowane jest posiadaniem wymaganego okresu ubezpieczenia i osiągnięcia wieku emerytalnego lub uzyskaniem orzeczenia o długotrwałej niesprawności do pracy w gospodarstwie rolnym, uprawnia rolnika do pobierania świadczenia jedynie w części składkowej.

• Aby pobierać pełną emeryturę lub rentę należy zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej

• W 2001 roku:

• Emerytura rolnicza wynosiła 63% emerytury pracowniczej

• Renta rolnicza wynosiła 85% renty pracowniczej

• Na podstawie ustawy z 190 roku KRUS pomaga rolnikom w korzystaniu z różnych form rehabilitacji

• Działalność prewencyjna KRUS - badanie i analizowanie okoliczności oraz przyczyn wypadków i chorób zawodowych rolników, a także prowadzeniu nieodpłatnych dobrowolnych szkoleń o przepisach BHP w gospodarstwie rolniczym KRUS publikuje wykaz niebezpiecznych prac, których nie należy zlecać dzieciom do lat 15, itd.

• UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE

• Obowiązkowe - są nim objęte:

• Budynki wchodzące w skład gospodarstw rolnych

• Pojazdy mechaniczne

• Rolnicy są objęci ubezpieczeniem od nieszczęśliwych wypadków odpowiedzialności cywilnej

• Dobrowolne - ubezpieczenie mienia ruchomego:

• Sprzęt rolniczy

• Ziemiopłody

• Zwierzęta

• Ruchomości domowe, itp.

• Koszty są zbyt wysokie

• UBEZPIECZENIA HANDLOWE

• Występują głównie w handlu międzynarodowym

• Objęci są nim inwestorzy i eksporterzy

• Przyczyny korzystania z tego ubezpieczenia:

• Niskie koszty produkcji,

• tania siła robocza,

• względy polityczne

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA UNII EUROPEJSKIEJ

• jest realizowana od początku istnienia EWG (1957r.)

• stanowi skomplikowany system regulacji rynków rolnych i procesów rozwojowych obszarów wiejskich

• jest to polityka jednolita - przyjęte rozwiązania obowiązują na obszarze całej wspólnoty, chociaż poszczególne kraje mogą podejmować działania narodowe, mające na celu dostosowanie przyjętych zasad do warunków danego kraju

• wspólna polityka rolna zdominowała działalność i budżet UE do lat 90-tych

• w 1990 roku wydatki na wspólną politykę rolną stanowiły ponad 60% budżetu

• Wspólna Polityka Rolna obejmuje działania w trzech dziedzinach:

• produkcja i obrót artykułami rolnymi, hodowlanymi i rybołówstwa

• kształtowanie struktur agrarnych i ochrona środowiska

• sprawy socjalne ludności wiejskiej

• przyczyny powstania Wspólnej Polityki Rolnej:

• deficyt żywności po wojnie w Europie - Europa była silnie uzależniona od importu głównie z USA i Australii

• gospodarstwa były zacofane i rozdrobnione, trwał intensywny proces migracji ludności ze wsi do miast

• polityka rolna była zróżnicowana w każdym kraju, różne były ceny produktów rolno - żywnościowych w poszczególnych krajach

• ceny na produkty rolno - żywnościowe w Europie były wyższe niż ceny rynku światowego

• Cały system wprowadzono do 1968 roku

• Koncepcja Wspólnej Polityki Rolnej została oparta na zasadach:

• Jednolitości rynku

• Organizacja wspólnego rynku produktów rolnych. Oznacza ona jednolite zasady interwencji i swobodę cyrkulacji produktów rolnych na całym obszarze wspólnoty

• Zlikwidowano cła i inne ograniczenia związane z ochroną rynków narodowych, wprowadzono wspólne ceny, stabilne kursy wymiany walut w rolnictwie, przepisy fitosanitarne i weterynaryjne oraz ujednolicono reguły konkurencji i handlu z krajami trzecimi

• Preferencji dla Unii

• Związane z przyznaniem pierwszeństwa sprzedaży produktom wytworzonym na obszarze wspólnoty

• Zastosowano instrumenty protekcjonizmu granicznego - wysokie cła, opłaty graniczne

• Solidarności finansowej

• Wszystkie kraje mają obowiązek finansowania kosztów interwencji bez względu na ich wykorzystanie w kraju

• Pierwotne cele wspólnej polityki rolnej zostały zapisane w traktacie Rzymskim z 25 III 1957 r.:

• Zwiększenie i ciągłe podnoszenie produktywności rolnictwa europejskiego przez unowocześnienie, postęp techniczny oraz optymalne zatrudnienie czynników produkcji, głównie pracy

• Zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia przez zwiększenie dochodów

• Stabilizacja rynków rolnych

• Zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w produkty rolne

• Zapewnienie rozsądnych cen dla konsumentów

• Cele te uległy pewnym zmianom.

• Mechanizmy wspólnej polityki rolnej:

• Mechanizm podtrzymywania cen wewnętrznych realizowany przez system interwencyjnych zakupów nadwyżek produkcji ze środków Funduszu Rolnego, gdy ceny spadały poniżej cen gwarantowanych (zajmuje się tym Agencja Rynku Rolnego)

• Protekcja przed niskimi cenami produktów z importu - polega na zapobieganiu importowi (napływowi) tanich produktów za pomocą różnych instrumentów, np. kwot importowych, ceł, regulacji administracyjnych

• System subsydiów eksportowych - działają one na zasadzie refundacji producentom rolnym kwot stanowiących różnicę między niższą ceną światową i wyższą wspólnotową ceną interwencyjny

• Instrumenty polityki rolnej:
  Najważniejsza była organizacja rynków branżowych

• Cztery typy regulacji w zakresie organizacji poszczególnych rynków branżowych:

• Wewnętrzna interwencja i ochrona zewnętrzna - dotyczy około 60% produkcji wspólnoty: zbóż, ryżu, cukry, mleka, wołowiny, baraniny, wieprzowiny, wina stołowego , oraz wybranych owoców i warzyw

• Zewnętrzna ochrona bez interwencji wewnętrznej - dotyczy około 25% produkcji rolnictwa wspólnoty: rynek jaj, drobiu, win wytrawnych, kwiatów, owoców i warzyw

• Dopłaty do cen produktów przetworzonych

• subwencje dla przemysłu przetwórczego zużywającego produkty rolne pochodzące z krajów UE

• dotyczą około 5 % produkcji: nasion rzepaku i słonecznika, bawełny, roślin białkowych, oliwa z oliwek, tytoń

• inne formy pomocy

• np. pomoc ryczałtowa do 1 ha upraw lub do określonej ilości produkcji

• dotyczy producentów lnu, konopii, chmielu , nasion

• wyodrębnia się dwa obszary wspólnej polityki rolnej:

• I FILAR - dotyczy polityki rynkowej - ukształtowania wspólnego rynku

• Polityka rynkowo cenowa ma na celu:

• Stabilizację rynku

• Podnoszenie produktywności

• Utrzymanie odpowiedniego poziomu dochodów

• Polityka rynkowo - cenowa polega na finansowaniu interwencjonizmu na rynku rolnym, jego ochrony zewnętrznej i dopłat bezpośrednich dla producentów rolnych

• Polityka rynkowo - cenowa:

• Wewnętrzna - obejmuje:

• system cen minimalnych

• zakupy interwencyjne

• magazynowanie nadwyżek

• kwotowanie wielkości produkcji

• dotacje bezpośrednie dla producentów rolnych

• Zewnętrzna - ochrona rynku wspólnotowego za pomocą:

• Cen minimalnych importu (ceny wejścia)

• Obciążeń importowych (np. cła)

• Regulacji administracyjnych

• Dotacji do eksportu
  

• II FILAR - dotyczy polityki strukturalnej - przekształcenia strukturalne

• Polityka strukturalna ma na celu wyrównywanie warunków rozwoju i zapewnienie odpowiedniego poziomu życia mieszkańcom wsi

• Obejmuje środki na rozwój wsi

• Polityka ta rozwijała się od 1972 roku

• Cele polityki strukturalnej:

• Wspieranie regionów szczególnie opóźnionych w rozwoju

• Przywracanie zdolności rozwojowych regionom dotkniętym upadkiem przemysłu

• Zwalczanie bezrobocia (głównie wśród młodzieży)

• Reformowanie wspólnej polityki rolnej

• Pomoc w rozwoju i zmianach strukturalnych obszarów wiejskich

• Promowanie rozwoju regionów słabiej rozwiniętych

• Formy pomocy w ramach polityki strukturalnej:

• Dotacje przeznaczone na finansowanie przemian strukturalnych w rolnictwie i jego otoczeniu, np.:

• Dotacje na inwestycje w gospodarstwach rolnych

• Poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych

• Różnicowanie działalności rolniczej na wsi

• Szkolenia zawodowe

• Instrumenty towarzyszące, np.:

• Renty strukturalne

• Programy agrośrodowiskowe

• Pomoc dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania

• Zalesianie

• Finansowanie wspólnej polityki rolnej odbywa się głównie z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.

• Został on utworzony w 1962 roku i jest częścią budżetu Wspólnoty. Zasilany z wkładów krajów członkowskich i z ceł i płat pobieranych przy imporcie towarów rolno - żywnościowych

• Fundusz składa się z sekcji:

• Gwarancji - finansuje interwencjonizm na rynku rolnym i subsydia eksportowe, czyli działania związane z organizacją rynków rolnych (I filar)

• Orientacji - finansuje politykę strukturalną, czyli rozwój obszarów wiejskich (II filar)

• Skutki wspólnej polityki rolnej po około 20 latach jej funkcjonowania:

• Realizacja celów pierwotnych doprowadziła do silnego regulowania podaży i popytu na artykuły rolne i żywnościowe - zostały one wyłączne spod działania mechanizmu rynkowego

• Zwiększyły się nadwyżki produkcji

• Wysokie transfery pieniężne do rolnictwa odciążały podatników i konsumentów

• Były pozytywne i negatywne skutki wspólnej polityki rolnej:

• Skutki pozytywne:

• Ukształtował się potężny sektor żywnościowy (zapewniał on bezpieczeństwo żywnościowe UE)

• Wzrost produktywności i efektywności rolnictwa:

• nowe technologie,

• specjalizacja i koncentracja produkcji

• wzrost dochodów rolników

• wzrost konkurencyjności rolnictwa

• odpływ czynnika praca

• Skutki negatywne:

• Poważny kryzys ekonomiczny, społeczny i ekologiczny

• Produkcja rosła szybciej niż popyt

• Pojawiła się pętla nadprodukcji (wyższe koszty interwencji)

• Trudności z finansowaniem

• Destabilizacja rynku światowego przez subsydiowanie eksportu

• Wzrost dochodów nie był wystarczający, zwiększyło się zróżnicowanie w dochodach rolników z UE

• Reformy wspólnej polityki rolnej:

• Plan Mansholta - 1960 r.

• Nie został w pełni zrealizowany

• Zapoczątkował intensywne przekształcenia strukturalne w krajach UE

• Zaprojektowano te przekształcenia w 2 obszarach:

• Zatrudnienie w rolnictwie

• Wielkość gospodarstw rolnych

• Warunkiem modernizacji było zmniejszenie zatrudnienia i zwiększenie obszaru gospodarstw

• Miały temu służyć środki finansowe dla osób, które decydują się odejść z rolnictwa i dla tych, którzy w rolnictwie pozostaną

• Dla osób, które zdecydowały się odejść z rolnictwa przewidziano wcześniejsze emerytury, zasiłki, premie, pomoc przy przekwalifikowaniu się

• Celem miało być też kreowanie nowych miejsc pracy

• Dla osób, które pozostaną w rolnictwie funkcjonowały różne subsydia czy ulgi podatkowe

• Działania te mogły być skuteczne w latach 60-70, bo gospodarka rozwijała się i mogła wchłonąć nadwyżki ludności z rolnictwa

• Skutki realizacji części planu:

• Polaryzacja - gospodarstwa rozwojowe stawały się coraz silniejsze a słabsze były zachęcane do likwidacji

• Poprawa struktury agrarnej (ale wciąż rosła nadprodukcja i koszty interwencji)

• „Zielona Księga” - 1986 r.

• określa perspektywy wspólnej polityki rolnej

• zakładała urynkowienie rolnictwa przy większej trosce o sprawy socjalne i ekonomiczne wsi

• wprowadzono pakiet skoordynowanych środków np. stopniowo obniżano ceny gwarantowane na artykuły nadwyżkowe, wprowadzono limity gwarantowanej interwencji podnosząc przy tym wymogi jakościowe i wprowadzając zasadę współodpowiedzialności producentów za nadwyżki we wszystkich sektorach

• przyznano pomoc dla obszarów ekologicznie wrażliwych

• premiowano dywersyfikację produkcji i rozwijanie alternatywnych kierunków produkcji w celu zmniejszenia nadwyżek

• Plan Mac Sharry'ego - 1992 r.

• Wychodził z krytyki słabości plany Mansholta

• Podkreśla większe znaczenie społeczne funkcji polityki rolnej, jak np. redystrybucji dochodów w kierunku sprawiedliwości i równości społecznej, ochrony środowiska naturalnego oraz rozwoju obszarów wiejskich

• Uwzględnia

• Rosnące nadwyżki i koszt interwencji

• Degradację środowiska naturalnego

• Głównym celem jest utrzymanie dotychczasowego poziomu dochodów rolników przy jednoczesnym ograniczeniu rozmiarów produkcji, spadku cen na produkty rolne i żywnościowe oraz zwiększenia możliwości eksportowych

• Wymagało to zmian form i instrumentów wspierania rolnictwa przez ograniczenie odpłat do cen produktów rolnych w zamian za dopłaty bezpośrednie niezwiązane z jakością produkcji, co zniechęci do rozwijania produkcji (redukcja nadwyżek)

• Wieś pełni podwójną rolę - producent żywności i świadczy usługi środowiskowe

• Realizacja Nowej Wspólnej Polityki Rolnej polegała na:

• Obniżeniu cen gwarantowanych na zboża, mięso wołowe, owoce i warzywa w celu zbliżenia ich do cen światowych

• Wprowadzeniu bezpośrednich dopłat dla producentów rolnych

• Wprowadzeniu systemu rekompensat dla rolników za wyłączenie ziemi z uprawy (tzw. ugorowanie), głównie w produkcji zbóż

• Rozwijaniu programów wspomagania i rozwoju regionów wiejskich

• Promowaniu rolnictwa przyjaznego środowisku

• Promowaniu zalesiania gruntów uprawnych

• Promowaniu wcześniejszego przechodzenia na emeryturę

• Ekstensyfikowaniu produkcji rolniczej

• Rozwijaniu pozarolniczej działalności gospodarczej

• Rozwijaniu produkcji surowców nieżywnościowych

• Redukowaniu nadwyżek towarów

• Nadrzędny cel Wspólnej Polityki Rolnej to utrzymanie dostatecznej liczby ludności wiejskiej w celu zachowania walorów środowiska naturalnego, ochrony tradycyjnego wiejskiego krajobrazu i modelu rolnictwa rodzinnego zajmującego się nietradycyjnymi zajęciami

• Realizacja tego planu została pozytywnie określona przez Komisję Europejską, bo :

• wzrosły dochody i poziom życia rolników,

• obniżył się poziom produkcji i zapasów,

• wzrosła powierzchnia gruntów wyłączonych z użytkowania,

• obniżył się poziom intensywności wykorzystania gruntów wyłączonych z użytkowania,

• poprawił się stan środowiska naturalnego

• Ochrona środowiska stała się ważną częścią polityki rolnej

• Nie udało się w widoczny sposób obniżyć cen produktów rolnych i poprawić konkurencyjności na rynkach światowych

• Agenda 2000 - 1999 r.

• Zapowiadała przyjęcie nowych członków i określała pakiet budżetowy do 2006 roku

• Zakładała radykalną reformę Wspólnej Polityki Rolnej uwzględniającą nowe uwarunkowania:

• Proces liberalizacji światowego handlu żywnością

• Wzrost popytu na świecie

• Rosnące wymogi konsumentów w zakresie bezpieczeństwa żywności i jej cech jakościowych

• Rozwój zrównoważony środowiskowo

• Poszerzenie UE na wschód

• Cele programu to jednocześnie nowe cele Wspólnej Polityki Rolnej:

• Rozwój i podniesienie konkurencyjności obszarów wiejskich oraz wyrównywanie różnic rozwojowych między regionami

• Zagwarantowanie ludności rolniczej odpowiednich warunków życia i stabilnych dochodów z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego

• Zapewnienie wielofunkcyjnego charakteru wsi i rolnictwa

• Zagwarantowanie konsumentom dobrej i bezpiecznej żywności

• Poprawa konkurencyjności rolnictwa europejskiego zarówno na rynku wewnętrznym jak i zewnętrznym (poprzez obniżenie cen)

• Włączenie do Wspólnej Polityki Rolnej celów związanych z ochroną środowiska

• Uznanie leśnictwa za integralną część rozwoju wsi

• W planie finansowym wydzielono środki finansowe na realizację programu SAPARD

• Wnioski:

• Przyjęte rozwiązania zmierzały do uproszczenia systemu płatności w rolnictwie oraz uniezależnienia ich od rozmiarów produkcji i cen

• Większe znaczenie przypisuje się polityce strukturalnej (II filar)

• Reforma przyjęta w Luksemburgu - 2003 r.

• Założono wprowadzenie orientacji rynkowej w rolnictwie i zgodnie z tym rolnictwo ma być efektywne, a produkty rolnictwa konkurencyjne

• Rolnicy mają być głównymi przedsiębiorcami i produkować zgodnie z potrzebami rynku

• Ważnym czynnikiem zmian we Wspólnej Polityce Rolnej pozostają porozumienia i zasady w handlu międzynarodowym, główny warunek to wyeliminowanie subsydiów, które zakłócają handel

• Pomoc nie może wpływać na ograniczanie możliwości rozwoju eksportu przez kraje słabiej rozwinięte

• Są 3 nowe elementy Wspólnej Polityki Rolnej:

• Jednolity system dopłat - niezależny od rozmiarów produkcji, powiązany jest ochroną środowiska, bezpieczeństwem żywności, standardami zdrowia zwierząt i roślin, opieki nad zwierzętami, z warunkami zachowania wszystkich obszarów rolnych w dobrej kondycji pod względem rolnym i środowiska naturalnego

OTOCZENIE INSTYTUCJONALNE AROBIZNESU

• Banki, Państwo i cała UE, samorządy, giełdy towarowe i papierów wartościowych, fundacje, związki zawodowe, ośrodki doradcze (ODR)

• Najważniejsze są agencje rządowe - ARR, ARiMR, ANR

• Agencja Rynku Rolnego

• Powstała w 1990 roku na mocy ustawy z 7 VI 1990 . o utworzeniu ARR

• Działa na podstawie ustawy z 11 III 2004 o ARR i organizacji niektórych rynków rolnych, oraz na podstawie statutu

• Jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną

• Podlega Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• Ma siedzibę w Warszawie

• W skład ARR wchodzi centrala + oddziały terenowe

• Organ wykonawczy i zarządzający - prezes agencji - powołany przez prezesa RM

• ARR prowadzi samodzielną gospodarkę finansową

• Nadzór nad gospodarką finansową ARR sprawuje Minister Finansów

• Działalność ARR jest finansowana z :

• dotacji budżetowej ustalanej corocznie w ustawie budżetowej

• środków budżetowych przeznaczonych na prefinansowanie i współfinansowanie wydatków

• sekcji gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej

• przychodów działalności gospodarczej

• kapitałów pieniężnych

• darowizn, itp.

• ARR realizuje zadania na rynkach produktów rolnych i żywnościowych, mające na celu stabilizację tych rynków w ramach mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej

• ARR prowadzi analizę rynków produktów rolnych i żywnościowych

• ARR opracowuje i upowszechnia informacje związane z realizacją mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej oraz warunki udziały w tych mechanizmach

• Prowadzi działania promocyjne i informacyjne, dotyczące produktów rolnych i żywnościowych

• Administruje obrotem z zagranicą towarami rolnymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz niektórymi towarami przetworzonymi

• Od 1V 2004 ARR jest agencją płatniczą i działa zgodnie z prawodawstwem unijnym

• Jako agencja płatnicza administruje w Polsce wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej

• Bezpośrednie stosowanie Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce oznacza , że decyzję o uruchomieniu określonego programu interwencyjnego podejmuje Komisja Europejska po przeanalizowaniu sytuacji na rynkach rolnych

• Programy interwencyjne są też uruchamiane w przypadkach określonych w prawodawstwie unijnym, a ARR jest odpowiedzialna za realizację tych programów

• ARR jako agencja płatnicza:

• Wydaje decyzje administracyjne umożliwiające rolnikom i przetwórcom rolnym uczestniczenie w mechanizmach Wspólnej Polityki Rolnej

• Wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej

• Kontroluje prawidłowość wykorzystania tych środków

• Przekazuje Komisji Europejskiej informacje dotyczące rynków rolnych w zakresie zadań realizowanych przez ARR

• Informuje uczestników mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej o decyzjach podjętych na szczeblu wspólnoty

• ARR obejmuje swoją działalnością ponad 20 grup towarowych i realizuje w ich obrębie ponad 50 mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, np.:

• Interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów, np. wołowiny, masła, mleka w proszku

• Dopłaty do prywatnego przechowywania produktów, np.: wieprzowiny, cielęciny, wołowiny, baraniny, koziny

• Administrowanie regulacjami handlowymi , m.in. wydawanie pozwoleń na przywóz i wywóz oraz wypłacanie refundacji wywozowych

• Administrowanie systemami kwotowania produkcji wybranych produktów, np. mleko, cukier, skrobia ziemniaczana, tytoń

• Stosowanie subwencji wspierających popyt wewnętrzny, w tym dopłat do przetwórstwa do sprzedaży po obniżonych cenach produktów organizacjom non-profit

• W mechanizmach administrowanych przez ARR mogą uczestniczyć wyłącznie przedsiębiorcy wpisani do centralnego rejestru przedsiębiorstw. Rejestr ten jest prowadzony w formie elektronicznej, a wpisu dokonuje się na wniosek przedsiębiorcy.

• Agencja Nieruchomości Rolnych

• Następca prawny Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa

• Nazwę zmieniono w VII 2003 r.

• ANR kontynuuje pod nową nazwą działalność AWRSP z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego

• ANR to państwowa osoba prawna i instytucja powiernicza, której Skarb Państwa powierzył prawa własności i in. Praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do mienia państwowego w rolnictwie

• ANR działa na podstawie:

• Ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z X 1991 r.

• Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z IV 2003 r.

• Rozporządzeń wydanych do tych ustaw

• Statutów

• ANR powstała w 1991 roku aby przejąć zrestrukturyzować i sprywatyzować mienie po byłych PGR-ach, nieruchomości rolne Państwowego Funduszu Ziemi. A także inne mienie rolne stanowiące własność Skarbu Państwa

• ANR przejmuje też gospodarstwa rolne, które właściciele przekazują Skarbowi Państwa jeśli chcą się ubiegać o emeryturę lub renę

• Zadania ANR wynikające z polityki państwa w zakresie:

• Tworzenia warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego zasobu Skarbu Państwa

• Restrukturyzacji i prywatyzacji mienia Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolnicze

• Obrotu nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolne

• Administrowania zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolne

• Tworzenia gospodarstw rolnych oraz powiększania już istniejących gospodarstw rodzinnych

• Zabezpieczenia majątku Skarbu Państwa

• Inicjowania prac urządzeniowo - rolnych na gruntach Skarbu Państwa

• Pobierania, organizowania na gruntach Skarbu Państwa prywatnych gospodarstw rodzinnych

• Tworzenia miejsc pracy w związku z restrukturyzacją państwowej gospodarki rolnej

• Przekazywania środków finansowych na rzecz Funduszu Pracy, ARR

• Kształtowania ustroju rolnego, którego celem jest poprawa struktury agrarnej oraz zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach

• ANR do 1 I 2005 wspierała działania mające na celu udzielanie pomocy byłym pracownikom PGR-ów i członkom ich rodzin w przezwyciężeniu trudnych sytuacji życiowych w szczególności poprzez przyznawanie stypendiów dzieciom byłych pracowników uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych

• ANR została wyposażona w uprawnienia, za pomocą których w imieniu państwa sprawuje dyskretną kontrolę nad rynkiem nieruchomości rolnych a w razie potrzeby interweniuje poprzez prawo państwowego pierwokupu

• ANR w konsekwencji podejmuje też decyzje dotyczące sposobu i trybu rozdysponowania nabytych w ten sposób gruntów

• Przejmowane przez ANR nieruchomości rolne i mienie z nimi związane stworzyły Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa

• Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

• Jest instytucją rządową wspierającą działania służące rozwojowi obszarów wiejskich

• Powstała w 1994 roku

• Nadzór nad działalnością ARiMR sprawuje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a nad gospodarką finansową Minister Finansów

• Działania ARiMR są finansowane z:

• Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji

• Finansowego Instrumentu Wspierania Rybołówstwa

• Budżetu państwa

• Obecnie ARiMR wdraża instrumenty pomocy krajowej w zakresie uzgodnionym z Komisją Europejską

• Podstawowym instrumentem pomocy krajowej stosowanym przez ARiMR są dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno - spożywczym i usługach dla rolnictwa (kredyty preferencyjne)

• Od 2004 roku ARiMR stosuje też dopłaty do oprocentowania kredytów „klęskowych”

• ARiMR udziela też:

• gwarancji i poręczeń spłat kredytów inwestycyjnych w rolnictwie i przetwórstwie rolno - spożywczym,

• gwarancji i poręczeń spłat kredytów klęskowych oraz poręczeń spłat kredytów studenckich

• ARiMR udziela też pomocy finansowej:

• Na założenie i wsparcie działalności grupom producentów rolnych zarejestrowanym przez 30 IV 2004

• Podmiotom branży utylizacyjnej

• ARiMR była w Polsce agencją programu SAPARD

• Po akcesji zakres działalności ARiMR rozszerzył się

• ARiMR stała się agencją płatniczą do realizacji:

• Dopłat bezpośrednich do gruntów rolnych

• Środków towarzyszących Wspólnej Polityki Rolnej

• Instrumentów pomocy dla producentów z tytułu interwencji na rynkach owoców i warzyw oraz na rynku produktów rybołówstwa

• Środki finansowe na te cele pochodzą z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz z budżetu krajowego

• ARiMR jest też instytucją wdrażającą dla Sektorów Programów Operacyjnych

• Dopłaty bezpośrednie

• Polscy rolnicy są objęci uproszczonym systemem płatności bezpośrednich, tzw. systemem płatności obszarowych

• System ten polega na wsparciu finansowym dla gospodarstw rolnych przyznawanym proporcjonalnie do powierzchni upraw, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności rolniczej

• System płatności obszarowych składa się z dwóch elementów:

• Jednolitej Płatności Obszarowej - w całości jest finansowana z budżetu UE

• Uzupełniających Płatności Obszarowych - pochodzą z dwóch źródeł:

• Ze środków II filaru Wspólnej Polityki Rolnej przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich finansowanego z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej

• Z budżetu krajowego

• O płatności bezpośrednie mogą się ubiegać osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, w tym spółki nie posiadające osobowości prawnej, które są właścicielami gospodarstw rolnych lub władają gruntami rolnymi z tytułu dzierżawy, użytkowania czy użyczenia.

• Minimalna powierzchnia gospodarstwa rolnego uprawniająca do uzyskania płatności bezpośrednich to 1 ha, przy czym działki rolne wchodzące w skład gospodarstwa nie mogą być mniejsze niż 0,1 ha i muszą być utrzymane w dobrej kulturze rolnej

• O płatności bezpośrednie mogą się ubiegać tylko zarejestrowani producenci rolni

• Beneficjent otrzymuje płatności bezpośrednie do gruntów rolnych na podstawie złożonego w wyznaczonym terminie wniosku

• Wszystkie wnioski podlegają kontroli administracyjnej

• Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)

• Płatności z tytułu środków towarzyszących Wspólnej Polityki Rolnej są realizowane w ramach PROW i obejmują:

• Renty strukturalne

• Mają zachęcać rolników, którzy są w wieku przedemerytalnym do zaprzestania prowadzenia gospodarstw i do ich przekazania w sposób, który służy poprawie struktury agrarnej

• Prawo do ubiegania się o rentę strukturalną mają rolnicy, którzy:

• Ukończyli 55 lat

• Przez ostatnie 10 lat prowadzili gospodarstwo rolne o powierzchni min 1 ha użytków rolnych

• Przez min 5 lat podlegali ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu i nie mają zaległości z tytułu płacenia składek

• Nie osiągnęli wieku emerytalnego i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty

• Zaprzestali prowadzenia działalności rolniczej i przekazali gospodarstwo następcy lub je wydzierżawili na okres min 10 lat

• Posiadają wpis do ewidencji producentów rolnych

• Podstawowa wysokość renty strukturalnej wynosi 210% najniższej emerytury

• Jeśli rolnik ma współmałżonka, to dodaje się jeszcze 60% najniższej emerytury

• Jeśli gospodarstwo ma ponad 3 ha to dodaje się jeszcze 3% za każdy ha

• Renta może zostać zwiększona max do 440% najniższej emerytury

• Z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego renta strukturalna jest odbierana

• Wsparcie gospodarstw niskotowarowych

• Ma przyczynić się do poprawy ich dochodowości i umożliwić podjęcie inwestycji prowadzących do uzyskania produkcji, którą można umieścić na rynku

• Pomoc finansowa może być przyznana rolnikowi, który:

• Jest właścicielem gospodarstwa niskotowarowego

• Prowadzi to gospodarstwo przez min 3 lata przez złożeniem wniosku

• Został właścicielem takiego gospodarstwa w drodze dziedziczenia lub jako następca producenta rolnego, któremu przyznano rentę strukturalną

• Pomoc finansowa może być wpłacana przez 5 lat, przy czym w 4 i 5 roku wypłata następuje jeśli rolnik zrealizował zadeklarowane cele pośrednie, np.:

• Zakup zwierząt

• Zakup lub dzierżawa gruntów rolnych

• Przystąpienie do grupy producentów rolnych, itp.

• Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania

• Wspieranie przedsięwzięć rolno - środowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt

• Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE

• Celem jest ułatwienie dostosowania gospodarstw rolnych do standardów UE w dziedzinie ochrony środowiska, zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt

• Wsparcie kierowane jest do producentów, którzy chcą:

• Wyposażyć gospodarstwo w urządzeniu składowania nawozów naturalnych

• Dostosować gospodarstwo produkujące mleko do standardów zdrowia publicznego

• Zmodernizować fermę kurzą specjalizującą się w produkcji jaj konsumpcyjnych

• Pomoc finansowa wypłacana jest w formie premii obliczanej na podstawie kosztów standardowych określanych osobno dla każdego przedsięwzięcia

• Nie można jednak przekroczyć rocznie 25 000 Euro na gospodarstwo

• Premia może być wypłacana max przez 2 lata

• Zalesianie gruntów rolnych

• Celem jest powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie użytków rolnych o niskiej przydatności dla rolnictwa

• O wsparcie mogą się ubiegać:

• Producenci rolni, będący osobami fizycznymi lub spółdzielniami produkcji rolnej, uzyskujący min 20% dochodów z tytułu prowadzenia działalności rolniczej

• Właściciele gruntów rolnych uzyskujący ponad 80% dochodów z działalności pozarolniczej

• Grupa min 3 rolników lub właścicieli gruntów rolnych, prowadząca działalność rolniczą na łącznej powierzchni o min 3 ha

• Aby uzyskać płatność, należy zobowiązać się do pielęgnacji założonej uprawy leśnej przez okres 5 lat od dnia wykonania zalesienia

• Producent rolny może otrzymać płatności:

• Wsparcie na zalesienie - jednorazowa płatność za poniesione koszty zalesienia i ewentualnego ogrodzenia uprawy

• Premię pielęgnacyjną - za utrzymanie nowej uprawy leśnej przez pierwszych 5 lat po nasadzeniu

• Premię zalesieniową - zryczałtowana płatność za utracone dochody z tytułu przekształcenia gruntów rolnych na grunty leśne (wypłacana przez 20 lat od roku zalesienia)

• Grupy producentów rolnych

• Pomoc techniczną

• Uzupełnienie płatności obszarowych

• ARiMR pełniąc funkcję agencji płatniczej PROW jest odpowiedzialna za zarządzanie, monitorowanie i kontrolę realizacji PROW

• Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich”(SPO)

• Jeden z głównych instrumentów wsparcia i rozwoju wsi i rolnictwa w latach 2004-2006

• Współfinansowany z Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej

• Zakres działań wdrażanych przez ARiMR w ramach SPO:

• Inwestycje w gospodarstwach rolnych - dofinansowaniem są objęte projekty, które przyczyniają się do poprawy konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez wzrost jakości produkcji, jej skalę i profil, obniżenie kosztów i spełnienie wymogów w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt

• Ułatwienie startu młodym rolnikom

• Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów

• Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem

• Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych

• Poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych - wspierane są projekty inwestycyjne związane z modernizacją i dostosowaniem do warunków funkcjonowania na Jednolitym Rynku zakładów działających w obszarze przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych.

• Pomoc techniczna

• Pomoc będzie realizowana w formie dofinansowania, określonej części lub całości kwalifikowanych kosztów przedsięwzięcia. Wyjątek stanowi działanie ułatwienie startu młodym rolnikom

• ARiMR wdraża wszystkie działania objęte SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb”, które obejmuje 4 priorytety i liczne działania w tamach tych priorytetów:

• 1 priorytet - dostosowanie nakładu połowowego do zasobów:

• złomowanie

• wspólne przedsiębiorstwa

• 2 priorytet - odnowa i modernizacja statków rybackich:

• budowa nowych statków

• modernizacja statków rybackich

• priorytet 3 - ochrona i rozwój wodnych zasobów naturalnych, chów i hodowla ryb, rybackie urządzenia portowe, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe:

• chów i hodowla ryb

• rybołówstwo śródlądowe

• priorytet 4 - inne działania:

• promocja

• działania innowacyjne

• Giełdy Towarowe

• Zawiera się tu transakcje towarowe

• Na giełdach towarowych transakcje są realizowane rzecz pośredników na zlecenie nabywców

• Uczestnicy giełdy towarowej:

• Członkowie giełdy - pośrednicy i nabywcy

• Maklerzy giełdowi - tylko pośrednicy

• Goście giełdy - zawierają transakcje jedynie za pośrednictwem członków giełdy i maklerów giełdowych

• Prawo zawierania transakcji mają tylko członkowie giełdy i maklerzy giełdowi

• Giełdy towarowe mogą prowadzić wyłącznie spółki akcyjne, które zgromadzą odpowiedni kapitał (3 mln zł) i uzyskają zezwolenie

• Ośrodki Doradztwa Rolniczego (ODR)

• Powołane w 1991 roku (było ich wtedy 49)

• Od 1999 roku jest ich 16

• Jest centralny ODR - Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich z siedzibą w Brwinowie (woj. Mazowieckie)

• Lubelski ODR ma siedzibę w Koninie

• Zadaniem ODR jest współpraca z:

• urzędami centralnymi i wojewódzkimi

• Parlamentem

• Administracją Rządową

• Samorządem Rolników

• Agencjami działającymi w dziedzinie rolnictwa

• instytucjami UE

• Zadania ODR w woj. Lubelskim:

• Wyjaśnianie i przybliżanie warunków i skutków procesu integracji z UE i Wspólnej Polityki Rolnej

• Pomoc w rozwiązywaniu problemów rolników i kobiet wiejskich poprzez doradztwo ekonomiczno - organizacyjne, marketingowe, finansowe, technologiczne, socjalno - bytowe, ekologiczne

• Zapewnienie ciągłego przepływu aktualnej informacji rolniczej i upowszechnianie wyników badań naukowych

• Podnoszenie kwalifikacji zawodowych rolników i młodzieży wiejskiej oraz pomoc przy przekwalifikowaniu się

• Rozwijanie inicjatyw w zakresie drobnej przedsiębiorczości na obszarach wiejskich i pomoc w pozyskiwaniu dodatkowych źródeł dochodu

• Przygotowywanie i wdrażanie regionalnych i lokalnych programów rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich

• Wprowadzanie rachunkowości rolniczej w gospodarstwach

• Opracowywanie kalkulacji, analiz w prognozowaniu opłacalności produkcji

• Ochrona środowiska wiejskiego i doradztwa w zakresie ekologii

15