1. Kulturowe zróżnicowanie typów i funkcji rodziny oraz systemów pokrewieństwa.
a) Podział kultury na 3 formy (M. Mead):
-post- konfiguratywna- typ kultury, w którym młodsze pokolenia przyswajają wzorce kulturowe od pokoleń starszych, dojrzewanie pociąga za sobą przejmowanie roli dorosłego.
-konfiguratywna- rodzice, wzorem dzieci, uczą się od siebie
-pre-konfiguratywna- (nowoczesne społeczeństwa) typ kultury, w którym młodsze pokolenia przekazują wiedzę techniczną starszym pokoleniom, zmienia się kierunek przekazu wartości, dorośli nie nadążają za zmianami, świat jest zrozumiały tylko dla dzieci.
b) Rodzaje związków miedzy kobietą a mężczyzną:
* Podział ze względu na dobór małżonka:
o Małżeństwo endogamiczne - zawierane przez partnerów z tej samej grupy społecznej bądź kulturowej
o Małżeństwo egzogamiczne - zawierane w obrębie różnych środowisk społecznych lub kulturowych.
* Podział ze względu na hierarchię prestiżu i władzy:
o Małżeństwo patriarchalne - gdzie mąż jest osoba dominująca, decydującą o losach rodziny;
o Małżeństwo matriarchalne - gdzie żona dominuje, jest „głową rodziny”
o Małżeństwo egalitarne - gdzie panuje równy podział władzy, małżonkowie współżyją w rodzinie na zasadach partnerskich.
*Podział ze względu na dziedziczenie nazwiska, majątku i prestiżu:
o Małżeństwo patrylinearne - małżeństwo, w którym następuje dziedziczenie nazwiska etc. w linii ojca;
o Małżeństwo matrylinearne - małżeństwo, w którym nazwisko dziedziczone jest po matce.
Małżeństwo bilateralne (unilateralne)- dzieci dziedziczą po obu rodzicach.
*Podział ze względu na miejsce
zamieszkania małżonków:
o Małżeństwo patrylokalne - para mieszka w domu męża
o Małżeństwo matrylokalne - para mieszka w domu żony
c)Struktura małżeństwa:
* Monogamia (jednożeństwo)- małżeństwo jednego mężczyzny i jednej kobiety.
* Poligamia (wielomałżeństwo) - forma małżeństwa, w której osób jednej płci może być więcej:
-Poliginia ( 1*♂ + n*♀) związek jednego mężczyzny z wieloma kobietami
-poliandria (1*♀+ n*♂) związek jednej kobiety z wieloma mężczyznami
d) Z kim zawierane są małżeństwa:
-endogamia-kulturowa reguła nakazująca jednostce zawieranie małżeństw (dobieranie sobie partnera) wewnątrz własnej grupy, w celu zabezpieczenia jej przed utratą członków, wzmocnienia izolacji i utrzymania odrębności. Endogamia występuje zazwyczaj w społeczeństwach uwarstwionych, służy względom prestiżowym i utrwala zróżnicowanie etniczne (kastowość).
-egzogamia- reguła nakazująca jednostce wybierać sobie małżonka poza grupą, do której należy. Egzogamię tłumaczy się względami biologicznymi (skutki związków między krewnymi) i społecznymi (chęć wymiany między grupami rodzinnymi).
D)funkcjonalistyczna interpretacja rodziny
Teoria funkcjonalistyczna podkreśla, ze społeczeństwo by przetrwać i działać, muszą zabezpieczyć wypełnianie pewnych funkcji, które podejmuje rodzina.
e)funkcje rodziny
o funkcja reprodukcyjna,
o socjalizacyjna,
o opiekuńczo- emocjonalna,
o funkcja przydzielania pozycji społecznej,
o funkcja regulowania zachowania seksualnego
f)Funkcje instytucjonalne rodziny:
* materialno-ekonomiczna
* opiekuńczo-zabezpieczająca
* prokreacyjna
* seksualna
* legalizacyjno-kontrolna
* socjalizacyjna
* klasowa
* kulturalna
* rekreacyjno-towarzyska
* emocjonalna
g) Rodzina w różnych plemionach:
-Arapeszowie- rodzina liczy kilkudziesięciu członków; nazewnictwo krewnych zależy od stopnia spoufalenia; najważniejszy priorytet dla nich to wychowywanie dzieci, które mają wszystko to co tylko potrafią zapewnić im rodzice. Kiedy oni dorastają, a potem staja się rodzicami chcą być kochani i mają potrzebę kochania. Występuje u nich silne poczucie bezpieczeństwa i zaspakajanie potrzeb.
-Mundugumorzy- narodziny dziecka wywołuje strach i utrapienie. Brak miłości, wychowanie poprzez nieustanne kary, występują złe relacje miedzy matką - córką, ojcem - synem, a nawet rodzeństwem. Dzieci czują ciągle zagrożenie. Stosunek do dzieci brutalny, aby na przyszłość były odporne na otoczenie. Poligamia. System linowy rodziny- rodzice należą do innych lin (jakby rodzin, klanów), nawzajem obrażają swoje `liny'. Społeczeństwo oparte na pracy kobiet.
-Tchambuli- mężczyźni skupiają się na organizacji ceremonii lub sprzedają kosze zrobione prze kobiety na targu. Kobiety rządzą a przetrwanie klanu zależy od ich pracy. One wybierają sobie męża z o odpowiedniej linii. Poligamia. Struktura patrylinearna. Kobiety i mężczyźni mieszkają oddzielnie.
3. Analizy proksemiczne E.Halla.
Proksemika - nazwa dla obserwacji i teorii dotyczących posługiwania się przestrzenią przez człowieka.
Płaszczyzny przejawiania się proksemiki:
-infrakulturowa - ma charakter behawioralny i zakorzeniona jest w przeszłości biologicznej człowieka;
-prekulturowa - ma charakter fizjologiczny ;
-mikrokulturowa - jest płaszczyzną, na której dokonywane są zwykłe spostrzeżenia proksemiczne.
Proksemika jako przejaw mikrokultury ma 3 aspekty: aspekt trwały, na pół trwały i nieformalny.
Przestrzeń trwała - tworzenie tej przestrzeni obejmuje zmaterializowane, jak niewidoczne wzorce, które kierują zachowaniem człowieka. Budowle są jednym z przejawów wzorców przestrzeni trwałej. Topografia wiosek, miasteczek nie jest przypadkowa, wynika planu, który zmienia się w zależności od epoki i kultury. Ludzie żyjący w „bałaganie” to ci, którzy nie potrafią uporządkowac czynności i wytworów wg konsekwentnego planu przestrzennego. Ludzi noszą w sobie pewne internalizacje kultury trwałej, których nauczyli się na początku życia. Ważnym szczegółem przestrzeni trwałej jest to, że stanowi ona coś w rodzaju formy odlewniczej, modelującej większą część naszych zachowań.
Przestrzeń na pół otwarta - H. Osmond wyróżnił podział pomieszczeń na:
-przestrzenie odspołeczne, które skłaniają ludzi do trzymania się z daleka od siebie, np. dworce kolejowe;
-przestrzenie dospołeczne, które skłaniają ludzi do skupiania się razem, np. stoliki w kafejkach pod gołym niebem.
To, co jest odspołeczne w jednej kulturze, może okazać się dospołeczne w innej. Przestrzeń odspołeczna nie musi być bezwzględnie zła, a przestrzeń dospołeczna uniwersalnie dobra.
Struktura przestrzeni na pół trwałej może wywierać głęboki wpływ na zachowanie, a wpływ ten daje się mierzyć.
To, co w jednej kulturze jest przestrzenią trwała, może być przestrzenią częściowo trwała w innej kulturze i vice versa.
To jak i gdzie poukładane są przedmioty osobistego użytku zależy od pewnych wzorców mikrokulturowych. Każdy z nas przechowuje swoje rzeczy zgodnie z charakterystycznym unikalnym wzorcem.
Przestrzeń nieformalna - to ogół poza zasięgiem świadomości. Nazwa nie wiąże się z tym, że brak jest tej przestrzeni formy czy nie jest ważna, ale dlatego, że nie została ona wyraźnie skodyfikowana. Wzorce przestrzeni nieformalnej mają swe wyraźne i głębokie granice, które tworzą istotną część kultury.
Dystanse u człowieka
Jednym z prostych źródeł informacji o dystansie oddzielającym dwoje ludzi jest natężenie głosu. Używamy szeptu, gdy jesteśmy bardzo blisko siebie, a krzyku, gdy dzieli nas duża odległość.
Są 4 dystanse:
-intymny - obecność drugiej osoby jest czymś niewątpliwym, a niekiedy przytłaczającym wskutek przeciążenia wejść sensorycznych.
Faza bliższa |
Faza dalsza |
Jest to dystans, w którym kochamy się i mocujemy, pocieszamy i chronimy. W świadomości obu partnerów przeważa kontakt fizyczny albo wysokie prawdopodobieństwo fizycznego zbliżenia. W fazie maksymalnego kontaktu komunikują się ze sobą mięśnie i skóra. Głos odgrywa znikomą rolę, szept daje efekt rozrastania się odległości. |
Głowa, uda i miednica nie wchodzą już w łatwy kontakt, ręce mogą jednak sięgać i chwytać za kończyny, Głowa postrzegana jest w powiększonych rozmiarach, a rysy jej są zniekształcone. Ważną cechą tego dystansu jest u Amerykanów możność łatwego nastawienia oka na ostrość. Przy odległościach 15-20cm posługujemy się głosem , ale jest on zwykle wyciszony, często nawet do szeptu. Wyczuwalny jest zapach i ciepło czyjegoś oddechu, choćby nie był on skierowany na naszą twarz. |
Techniki defensywne, usuwające element intymności w środkach komunikacji masowej:
a.maksymalne unieruchomienie i odsuwanie tułowia albo kończyn, o ile stykają się z inną osobą. Jeśli nie jest to możliwe napręża się mięśnie odpowiedniej partii ciała.
b.w zatłoczonych windach ręce trzyma się przy bokach albo łapie się nimi za uchwyty dla utrzymania równowagi. Oczy są utkwione nieruchomo w nieokreślonej przestrzeni i nie wolno, chyba tylko przelotnie, zatrzymac ich na kimkolwiek.
-indywidualny
Faza bliższa |
Faza dalsza |
Da się partnera trzymać i obejmować. Zanikają zaburzenia wizualne w postrzeganiu rysów. Sposób, w jaki usytuowują się ludzie względem siebie, jest oznaką bądź tego, co za więzi ich łączą, bądź tego, co za uczucia do siebie żywią, bądź obu tych rzeczy jednocześnie. |
„być od kogoś na wyciągnięcie ręki” - dystans ten rozciąga się od momentu, gdy się jest tuż za strefą łatwego dotyku, do momentu gdy ludzie wyprostowawszy ramiona mogą zetknąć się palcami. Głowę postrzega się w normalnym rozmiarze i wyraźnie widzi się szczegóły rysów partnera. Ruchy rąk są dostrzegalne, ale nie da się już policzyć palców. Poziom głosu jest umiarkowany, nie wyczuwa się ciepłoty ciała. U Amerykanów przy tym dystansie brak jest wrażeń węchowych, inaczej niż u wielu innych narodów. |
-społeczny
Faza bliższa |
Faza dalsza |
Przy tym dystansie załatwia się wszelkie sprawy nieosobiste. Jest to dystans typowy dla tych, którzy biorą udział w nieformalnym zebraniu towarzyskim. Stanie i spoglądanie na kogoś z góry z tej odległości wywołuje wrażenie dominacji, jak w wypadku człowieka mówiącego do swojej sekretarki. |
Przestaje się postrzegać drobne szczegóły twarzy. Bywa on wykorzystywany przez ludzi po to, by oddzielić się i odosobnić od innych. Odległość taka pozwala im spokojnie kontynuować pracę w obecności kogoś innego i nie sprawiać przy tym wrażenia osoby nieuprzejmej. |
-publiczny
Faza bliższa |
Faza dalsza |
Mieści się tu pewna podświadoma forma reakcji ucieczki. Głos jest donośny, ale nie wykorzystuje się jego pełnej siły. Zaczynamy dbać o dobór słów i budowę zdania. |
Ważne osobistości są oddzielone dystansem 10m. Porozumiewanie się niewerbalne zaczyna funkcjonować głównie przez gestykulację i pozycję ciała. Styl oziębły mowy. |
W każdym z nich jest faza bliższa i dalsza.
Czynnikiem przesądzającym, jaki dystans sobie obiorą ludzie, jest to, co w danym momencie do siebie czują. Dystanse te zmieniają się nieco wraz ze zmianą pewnych czynników osobowościowych i środowiskowych. Duży hałas np. czy skąpe oświetlenie skłania zwykle ludzi do skupiania się razem.
Zmysł przestrzeni nie jest u człowieka czymś statycznym. Człowiek postrzega odległość tak jak inne zwierzęta. Jego percepcja przestrzeni ma charakter dynamiczny, bo jest ściśle powiązana z działaniem - z tym raczej, co można w danej przestrzeni zrobić, niż z tym, co można pasywnie zobaczyć.
Wybór określonego dystansu zależy od więzi łączącej kontaktujących się osobników, od tego, co czują i robią.
Ludzie mogą być skrępowani przestrzenią, w której muszą żyć i pracować.
-ego Niemca jest niezwykle wyeksponowane i skłonny jest on nie liczyć się z niczym, byleby zachować swoją prywatną sferę,
-drzwi masywne, muszą być zamknięte bo otwarte drzwi wpędzają ich w poczucie , że są stale na widoku
-w USA używa się przestrzeni do klasyfikowania ludzi i działalności, podczas gdy w Anglii to, kim się jest, określa system społeczny
-bliskość przestrzenna nie ma w Anglii żadnego znaczenia(np. fakt, że mieszkamy obok jakichś ludzi nie uprawnia nas do składania im wizyty).
Wzory proksemiczne odgrywają u człowieka rolę podobną do zachowań w czasie zalotów u niższych form życia, konsolidują grupę i zarazem izolują ją od innych grup przez z jednej strony wzmacnianie wewnątrzgrupowej identyczności, z drugiej zaś - przez utrudnianie porozumiewania się międzygrupowego.
9. Założenia ewolucjonizmu.
"Ewolucjonizm kulturowy, nurt ewolucjonizmu, który w naukach społecznych
przyjmuje założenie, iż podstawowe procesy decydujące o dynamice i kierunku
jakościowych przemian społeczeństw i ich kultur są wywoływane i
uwarunkowane przez ewolucję kulturową.
założenia:
1) rozwój społeczeństwa jest konieczny, nieuchronny i nieodwracalny w
swych skutkach;
2) istnieje pewien finalny ideał rozwojowy, do któremu zmierza
społeczeństwo i który w przyszłości zostanie osiągnięty
3) każdy stan społeczeństwa wynika z jego poprzedniego stanu i jest etapem
szerszego procesu zmian;
4) każdy następny stan społeczeństwa jest bardziej rozwinięty niż stan
poprzedni;
5) przemiany ewolucyjne są przemianami jedno liniowymi, co oznacza, że
biegną one wszędzie tym samym torem, przez te same etapy, spośród których
żaden nie może zostać pominięty.
W późniejszym okresie (w szczególności po II wojnie światowej) wiele z
wyżej wymienionych założeń zostało odrzuconych lub zmodyfikowanych przez
przedstawicieli neoewolucjonizmu.
Główni przedstawiciele: A. Comte, H. Spencer, L.H. Morgan, L.F. Ward."
10.Antropologiczny model badań terenowych-B.Malinowski
Należy opisywać cały przebieg obserwacji, a nie tylko wnioski, trzeba podawać źródła z jakich się korzystało.
Model:
Badacz musi zdawać sobie sprawę z rzeczywistych naukowych celów swojej pracy oraz znać wartości i kryteria jakimi posługuje się współczesna etnografia
Powinien stworzyć sobie dogodne warunki pracy, to znaczy przede wszystkim trzymać się z dala od białych ludzi i żyć wśród tubylców(na początku jest traktowany jako ”zło konieczne” a potem jako stały „element krajobrazu”; badanie od wewnątrz))
Musi zastosować szereg specjalnych metod zbierania materiału, posługiwania się nim i utrwalania go
Zadania badacza:
„szkielet”- przedstawienie organizacji plemiennej i anatomii kultury w formie ściśle ustalonego przejrzystego zarysu(konkretna dokumentacja-mapy, tabele, diagramy)
„ciało i krew”- dane dotyczące aktualnego życia i zwyczajnego zachowania, które powinny być zbierane drogą dokładnych, szczegółowych obserwacji w formie swego rodzaju etnograficznego dzienniczka
„duch” - zbiór etnograficznych dokumentów(wypowiedzi, typowe wyrażenia, formuły magiczne, wątki folklorystycznych) dających obraz tubylczych poglądów, opinii, reakcji uczuciowych kształtowanych przez kulturę, opisujący typowe sposoby myślenia i odczuwania odpowiadające instytucjom i kulturze danego społeczeństwa
Antropologiczny model badań terenowych-Boas
-stosowanie metody indukcji w badaniach; rygorystyczne przestrzeganie procedur postepowania naukowego(indukcja)
-należy dążyć do zrozumienia konkretnych kultur i konkretnych zachowań; nie odwoływanie się do ogólnych praw rozwoju kultury; kultura podlega zmianom w czasie na swój własny sposób pod wpływem wielu czynników
-precyzyjne podejście do problemu, ścisłość metody, wysoce krytyczny obiektywizm; zainteresowanie konkretem(konkretne zjawisko, zachowanie)
-antropologia powinna być nauką empiryczną(informacje z pierwszej ręki, bezpośrednia obserwacja)
Postulaty:
-badanie całości społeczeństwa
-uwzględnienie warunków zewnętrznych: geograficznych, biologicznych, ekonomicznych
-nacisk na język(uchwycenie subtelności myślenia i psychiki)
Współcześnie-Clifford
-obecnie nie trzeba opuszczać domu żeby prowadzić badania antropologiczne
-habitus-badacz pozbawiony rasy i płci, opis nie powinien być ograniczony
-zmienia się wyobrażenie badacza na przestrzeni lat ale jego duch pozostaje
-nie jest możliwe głębokie i jednoznaczne badanie innych społeczeństw, gdyż wzorce społeczne się zmieniają-komplikują
-badanie konkretnych zjawisk
-sposób prezentacji badacza: trans-westytyzm- zmiana typowego dla swojego społeczeństwa zachowania (np. Mead ubierała się tak jak kobiety w badanym przez nią plemieniu)
11.Podstawowe założenia funkcjonalizmu.
Funkcjonalizm- jeden z głównych kierunków antropologii, powstały w roku 1922. Polega na założeniu, że każde, nawet najmniejsze zjawisko kulturowe ma jakąś funkcję ważną dla całości systemu społecznego.
Podstawowe założenia funkcjonalizmu:
sprzeciw wobec propozycji ewolucjonistycznych
kultura jest zintegrowanym systemem; jest systemem powiązanych ze sobą elementów
sprzeciw wobec kierunków kulturowo-historycznych w antropologii (dyfuzjonizmu) ze względu na przypisywanie przez nie ważnej roli formom wytworów kulturowych przy ignorowaniu ich funkcji;
nacisk na badania empiryczne (obserwacja uczestnicząca)
traktowanie kultury jako narzędzia zaspokajania ludzkich potrzeb (mechanizm adaptacyjny);
traktowanie społeczeństwa jako organizmu złożonego z części, z których każda pełni określoną rolę z punktu widzenia zapewnienia optymalnej adaptacji; naczelne pytania funkcjonalizmu dotyczyły wzajemnych funkcjonalnych związków między elementami kultury oraz tego, w jaki sposób te elementy przyczyniają się lub umożliwiają utrzymanie się całości, której są częściami;
każdy element kultury jest w niej niezbędny, jego zmiana powoduje zmianę kultury
determinizm ekologiczny.
Podstawowym założeniem funkcjonalizmu było przekonanie, że ludzka kultura jest złożoną całością, której istnienie i funkcjonowanie analizować można w kategoriach wzajemnych związków i współzależności zachodzących pomiędzy poszczególnymi dziedzinami działalności kulturowej. Inaczej mówiąc, podstawowym problemem badawczym dla funkcjonalistów jest opisanie mechanizmu funkcjonowania danej kultury.
Funkcjonalizm jest orientacją, która zakłada całościowe i systemowe traktowanie kultury, a zjawiska kulturowe wyjaśnia w oparciu o ich funkcje. Wszelkie zjawiska kulturowe i społeczne spełniają określone funkcje w ramach systemu, w którym istnieją. Każde, nawet najmniejsze zjawisko kulturowe ma jakiś cel. W kulturze nie ma przypadków.
Według funkcjonalizmu człowiek poddany jest determinizmowi biologicznemu i kulturowemu. Zaspokajanie potrzeb ludzkich odbywa się zawsze przy pomocy kultury, a nie w sposób naturalny. Zaspokajanie odbywa się od potrzeby podstawowej, przez biologiczną, na potrzebach wyższego rzędu kończąc. Każdej potrzebie odpowiada jakaś reakcja kulturowa.
Przedstawiciele funkcjonalizmu:
B. Malinowski- uważał, że teoria kultury musi opierać się na podstawach biologicznych; wszystkie kultury są sobie równe, ponieważ wszystkie zaspokajają i regulują potrzeby ludzkie; wprowadził nowy styl pracy terenowej- długotrwałe i głębokie zetknięcie z badaną społecznością;
Radcliffe-Brown- traktował antropologię jak naukę przyrodniczą, szukał ogólnych praw kultury, określił warunki potrzebne do istnienia społeczeństwa( niekonfliktowe normy i zasady, solidarność, działanie); badał morfologię społeczeństwa (strukturę społeczną), fizjologię społeczeństwa (działania społeczne), zjawiska zmiany społecznej;
Evans-Pritchard- traktował antropologię jaj naukę humanistyczno- historyczną; podkreślał konieczność zrozumienia innych kultur.
14.Język i mowa wg E. Sapira
Język:
-sposób na porozumienie się
-przekazanie informacji
-część ciała ludzkiego => miękka, ruszająca się część aparatu mowy
-system znaków umożliwiający komunikowanie się-mowa
Teorie genezy języka:
Człowiek zaczął naśladować dźwięki
Człowiek sam stworzył dźwięki-teoria wykrzyknikowa-w wyniku próby wyrażenia emocji
Język wykorzystuje dźwięk jako narzędzie.
Role języka:
Komunikacja
Ekspresja-wyrażenie emocji, zaznaczenie swojej obecności
konsolidacyjna-specyficzne nazewnictwo, określenia sprawiają wzmocnienie wspólnoty
umożliwia myślenie- myślimy za pomocą swojego języka, w swoim języku
utrzymanie kontaktu emocjonalnego- rola socjalizacyjna
kumulacja pewnego doświadczenia- rozpamiętywanie, wspomnienia, umożliwia to przekazywanie wiedzy
umożliwia rozwój indywidualny
Klasyfikacja języków:
3 różne grupy ze względu na:
1. jak syntetyczne są słowa
2. jak słowa są spójne
3. zakres podstawowych pojęć
Ad.1
nie można manipulować słowami
języki izolacyjne
j. słabo syntetyczne (ang., niem., franc.)
w pełni syntetyczne
manipulacja słowami jest określona
polisyntetyczne
słowa zmieniają swoje znaczenie, co jest uzależnione od kontekstu
Ad.2
j. izolacyjne
nie można słów rozbijać
j. agzotynacyjne
słowa mogą być dzielone i mogą mieć jakieś znaczenie
symbolistyczne
największą rolę odgrywają dźwięki
Ad.3
Trzeba znać język i sposób komunikacji-możliwy jest wtedy zakres komunikacji.
To samo słowo może mieć w różnych językach różne znaczenie, zakresy.
*Zmiany języka:
-archaizmy
-zapożyczenia z innych języków
-nowe przedmioty, zjawiska
-język nie zawsze odpowiada potrzebom
17.Koncepcja kultury i metody jej badania przez Claude'a Lévi Strauss'a
Claude Lévi Strauss- francuski antropolog, twórca strukturalizmu w antropologii kulturowej.
Strukturalizm jest to orientacja badawcza w którym uznaje się, że struktura społeczna, jest istotniejsza niż działanie społeczne. Występuje głównie w językoznawstwie, nauce o literaturze, w antropologii kulturowej, teorii kultury, w religioznawstwie, w socjologii niemarksistowskiej. U jego podstaw leży idea, że poza często płynnymi i zmiennymi przejawami rzeczywistości społecznej możemy stwierdzić istnienie struktur, stanowiących ich fundament, które decydują o kształcie poziomu zjawiskowego. Ważne są struktury umysłu ludzkiego(często te struktury nie są uświadamiane przez członków danej społeczności), które są wspólne dla wszystkich (bada, to co dla kultury jest uniwersalne). Przykładem takiej struktury jest krążenie kobiet w różnych społeczeństwach, które, choć jest nieświadome, zawsze okazuje się działać według określonych praw.
Właściwym przedmiotem badań strukturalnych są szczególne modele stosunków społecznych, zwanych właśnie strukturami.
Strukturalizm:
prowadzi do poznania rzeczywistości, którą stanowi nieświadoma działalność ludzkiego umysłu,
ważna jest forma kultury, a nie poziom zjawiskowy,
antropologia ma badać to, co ukryte,
zadaniem strukturalizmu jest rekonstrukcja zasad rządzących komunikacją,
każda struktura jest klasyfikacją elementów posiadających dwie przeciwstawne cechy (ludzki umysł ma skłonność do postrzegania rzeczywistości poprzez dychotomię klasyfikacyjne)
poszukiwanie ogólnych praw kultury, o charakterze uniwersalnym,
kultura jest rozpatrywana jako całość, jest czymś innym od natury-rządzi się swoimi prawami,
kultura tworzy systemy społeczne z budulca danego przez naturę stosunków biologicznych, zostają one włączone do systemu relacji i w ich obrębie zyskują znaczenie. Przejście od natury do kultury związane jest z pojawieniem się myślenia symbolicznego, a ono tożsame jest ze zdolnością ujmowania stosunków biologicznych jako systemów opozycji czyli nadawania znaczenia przedmiotom między którymi stosunki te zachodzą,
fundamentalną własnością umysłu ludzkiego jest zdolność do grupowania i zestawiania ze sobą pojęć - te pary pojęć mają sens kulturowy związany z wchodzeniem ludzi we wzajemne relacje, ma między nimi miejsce stały proces komunikacyjno-informacyjny, który dokonuje się za pośrednictwem rządzonej tymi samymi regułami formalnymi wymiany słów i rzeczy więc społeczeństwo i kult powinny być ujmowane z perspektywy teorii komunikacji,
w różnych społeczeństwach przez powtarzalność aktów wymiany wykształcają się określone sposoby tej wymiany - komunikacja kulturowa,
METODA BADAWCZA:
Pierwszym etapem jest analiza rzeczywistości empirycznej, a następnie na jej podstawie buduje się model, który z kolei przykłada się do rzeczywistości, aby w dalszym etapie określić reakcję na tę rzeczywistość. Konstruowanie modeli w następstwie obserwacji rzeczywistości należy do najistotniejszych elementów analizy strukturalnej. Modele, te dostrzeganie i niedostrzegane, prowadzą do odkrycia „nieświadomej działalności ludzkiego umysłu”, co stanowi centralne zagadnienie w strukturalizmie antropologicznym. Prowadzi do badań związków między językiem a kulturą konkretnej zbiorowości, pokrewieństwa ze sztuką, magią, religią i mitami. Przechowywanie w pamięci symboli i mitów ujawnia się jako przejaw podświadomości.
Levi-Strauss był przekonany o ogromnym znaczeniu językoznawstwa wśród nauk o kulturze. Język jest jednym z kodów umożliwiających komunikację. Gdy będziemy ujmować kulturę tak jak język, stosować te same metody badawcze, to możemy oczekiwać , że antropologia zwróci się autentycznej kulturze.
Z systemem nazw ściśle związany jest system podstaw. Rewolucyjną role wobec nauk ścisłych Levi-Strauss przyznaje fenologii.
Strukturalizm jako kierunek jest najczęściej krytykowany m. in. za ahistoryczność.
18.Strkturalna analiza mitu.
MIT-opowieść sakralna, święta dla tych, którzy w nią wierzą; koncentruje się na społecznościach bez historii, plemionach tubylczych, nie jest umiejscowiony chronologicznie, odnosi się do wydarzeń minionych
Struktura:
1.Nadawca-starsze pokolenie
2.odbiorca- młodsze pokolenie
3.dosłowne znaczenie
4.pod-znaczenie (mit nie jest logiką, zawiera przekaz)
PODWÓJNA STRUKTURA:
1.historyczna- opowiada jakąś historię
2. ahistoryczna- odnosi się do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości
Koncepcje mitu:
strukturalne - w których nacisk położony jest głównie na formę mitu (Lévi-Strauss Barthes)
esencjonalne - w których nacisk położony jest głównie na treść mitu (Eliade)
funkcjonalne - w których przedmiotem zainteresowania jest przede wszystkim funkcja, jaką pełni mit dla społeczeństwa lub jednostki (Malinowski, Jung, Cassirer).
Rodzaje mitów
kosmogoniczne - o stworzeniu świata i kosmosu
teogoniczne- o narodzinach i życiu bogów
kalendarzowe - o podziale roku
antropogeniczne - o stworzeniu człowieka
genealogiczne - o rodach starożytnych
soteriologiczne - o zbawieniu człowieka
eschatologiczne - o życiu pośmiertnym
MITEMY- poszczególne zdarzenia wchodzące w skład mitu.
19.Antropologia interpretatywna Clifforda Geertza.
Clifford Geertz - (1926-2006) jest założycielem nurtu badawczego w antropologii
zwanego antropologią interpretatywną lub symboliczną. W badaniach swych stara się
odpowiedzieć na najbardziej fundamentalne pytanie antropologii: czym jest kultura?
Poszukując odpowiedzi na to pytanie, sięga nie tylko do bogatego materiału zebranego w
trakcie wieloletnich badań terenowych w Indonezji i Maroku, lecz również do zagadnień
związanych z rozwojem człowieka jako gatunku i jego umysłu.
Antropologia kulturowa według Geertza, nie powinna sobie rościć prawa do całościowego, wyczerpującego oddania kultur badanych. Przedsięwzięcie takie jest niemożliwe i z góry skazane na porażkę, gdyż antropolog nawet w najdokładniejszym opisie nie osiąga obiektywnej reprezentacji rzeczywistości innej kultury. Dochodzi tu jedynie do wytworzenia pewnego wyobrażenia „obiektywnej” rzeczywistości zgodnego z tym co w kulturze zachodniej uznawane jest za „obiektywne”, czyli badacz nieświadomie przypisuje obserwowanym zdarzeniom swoje prawdy, stawiając je ponad prawdy badanych. Dlatego też według Geertza antropologia powinna skupiać się na ukazywaniu niemożliwości osiągnięcia pełnego zrozumienia, a co za tym idzie niekompletności i fragmentaryczności wiedzy antropologicznej na temat innych kultur. W swoich badaniach Geertz ustawicznie podkreślał niemożność dotarcia do absolutnej prawdy, uwikłanie samego badacza w proces tworzenia opisu i problemy komunikacji między kulturowej.
Interpretacje zjawisk dokonywanych przez antropologa pokazują każdorazowo relatywność kategorii którymi posługuje się badacz oraz chwiejność i ulotność wypracowanych przez niego ustaleń.
Na pierwszym miejscu w badaniach antropologicznych nie powinna stać wiedza badacza (jak to miało miejsce w ujęciach tradycyjnych), a wiedza którą posługują się w swoim codziennym życiu badani, a którą Geertz określa mianem wiedzy lokalnej. Wiedza ta składa się ze skomplikowanych, zmiennych relacji symboli, które swoje znaczenie wyrażają i uzyskują w działaniach podejmowanych przez członków danej kultury. Jak określa to sam Geertz: „Wierząc, wraz z Maksem Weberem, że człowiek jest zwierzęciem zawieszonym w sieciach znaczeń, które sam utkał, pojmuję kulturę jako owe sieci, których analiza nie jest więc eksperymentalną nauką poszukującą praw, lecz nauką interpretatywną poszukującą znaczenia. Jest to rodzaj wyjaśnień, za którymi się opowiadam, interpretując pozornie enigmatyczne wydarzenia.” Jak wynika z powyższych ustaleń w badaniach antropologicznych niemożliwe jest jednorazowe określenie tego co oznacza dany gest, zachowanie, rytuał, gdyż w zależności od sytuacji i sposobów użycia, określonych interesów danych grup i jednostek może on oznaczać każdorazowo coś innego.
Wnioski odnośnie antropologii interpretatywnej:
Ogólnym celem antropologii interpretatywnej jest dążenie do zrozumienia sensów jakie swoim działaniom przypisują przedstawiciele obcych kultur. Badaniom takim towarzyszy jednocześnie świadomość niemożności pełnego zrozumienia pomiędzy rożnymi kulturami. Na gruncie antropologii interpretatywnej stwierdza się, że nie jest możliwe określenie zbieżnej i raz na zawsze ustalonej wersji prawdy tej samej dla badacza i badanych, możliwe jest natomiast osiąganie chwilowego porozumienia, zawsze chwiejnego, niepewnego i nigdy ostatecznego.
22.Różnice i podobieństwa między antropologią brytyjską i amerykańską.
Antropologia amerykańska nazywana była antropologią kulturową a Brytyjska antropologią społeczną.
Antropologia Amerykańska:
Uczenie tolerancji dla innych kultur
Badania terenowe
Antropologia traktowana jako nauka historyczna
Relatywizm kulturowy
W antropologii Amerykańskiej skupiano się na opisie, klasyfikacji i zrozumieniu różnorodności cech kulturowych.
W pierwszych latach Antropologia Amerykańska skupiona była na badaniu rodzinnych kultur indiańskich. Ponieważ duża ich cześć wymierała opis i rejestracje kultur indiańskich uważano za obowiązek antropologiczny
Franz Boas uważany jest za ojca antropologii amerykańskiej.
Inni przedstawiciele: R. Benedict, M. Mead, E. Sapir
Antropologia Brytyjska:
Antropologia traktowana jako nauka przyrodnicza
Przedmiotem badań były: struktura społeczna, problematyka zróżnicowania kulturowego, systemy polityczne i prawne itp.
Przedstawiciele: Radcliffe-Brown, Firth, Leach, Evans-Pritchard.