Motywacje i emocje
Wykłady z psychologii UA

Podstawowe terminy
Motyw to gotowość do zmierzania ku
określonym celom. Ta tendencja,
która ukierunkowuje nasze
zachowanie mo\
e występować na
ró\
nym poziomie świadomości-
nieświadomości
MOTYW = PRAGNIENIE/UNIKANIE
Podstawowe terminy
Motywacja to wszystkie motywy jakie
posiadamy
Motywacja to proces psychicznej
regulacji, od której zale\
y kierunek
ludzkich czynności oraz ilość energii
jaką człowiek gotów jest poświęcić na
realizację jakiegoś celu
Reykowski, 1989
1
Cele, do których zmierzamy:
Cele dodatnie np. mieć domek z
ogródkiem, które wią\
ą się z
motywacją dodatnią: cię\
ko pracuję,
inwestuję i oszczędzam
Cele ujemne np. krytyka ze strony
bliskich, które wią\
ą się z motywacją
ujemną: unikam krytyki, starając się
zasłu\
yć na podziw
Procesy motywacyjne:
Mają kierunek tj. pobudzają do osiągania
lub unikania określonych stanów lub rzeczy
Mają natę\
enie  pobudzenie pragnień i
obaw powoduje przyrost lub spadek energii
co wyra\
a się w zachowaniu
Procesom motywacyjnym towarzyszą
pozytywne (realizacja pragnień) lub
negatywne stany emocjonalne (trudności w
realizacji pragnień)
Funkcje motywów
Motyw jako zasada wyboru
Motyw jako czynnik wpływający na
procesy poznawcze
Motyw jako energia do działania
Motyw jako regulator sprawności
działania
2
Motyw jako zasada wyboru
Posiadanie motywu sprawia, \
e
podejmujemy decyzje co do działań jakie
mają zostać zrealizowane (rzadko jest nam
wszystko jedno)
Selekcja działań polega na tym, \
e
wybieramy to co powala się nam przybli\
yć
do przedmiotu pragnienia, lub oddalić od
tego co jest niepo\
ądane
Wybory podejmowane w oparciu o motywy
są tym bardziej prawdopodobne im bli\
ej
nam do przedmiotu naszych pragnień lub
obaw
Motyw jako zasada wyboru
To czy w wyborze działań kierujemy
się motywami zale\
y od ich siły.
Mała motywacja  kierunek działań
niepewny,
Optymalna motywacja  największe
prawdopodobieństwo osiągnięcia celu,
Zbyt du\
a motywacja  sztywność
zachowania, trudności w realizacji
celu
Motyw jako zasada wyboru
Motywy doraz
ne a motywy
długookresowe:
 Iść do kina czy uczyć się do
egzaminu z psychologii?
3
Wpływ motywów na funkcje
poznawcze
Motywy mogą modyfikować nasze
spostrzeganie i myślenie
Mają udział w kształtowaniu się
osobistego spojrzenia na świat
Wpływ motywów na funkcje poznawcze
- utrudnianie/ułatwianie dostępu do informacji
Odbieranie wszystkiego co dzieje się
wokół nas przekracza nasze zdolności
percepcyjne. Dlatego wa\
nym
mechanizmem adaptacyjnym jest
niedopuszczanie do  obróbki tego co
dla nas nieistotne
Bodz
ce silniejsze i bardziej znaczące
mają większa szansę by dotrzeć do
naszej świadomości
Wpływ motywów na funkcje poznawcze
- utrudnianie/ułatwianie dostępu do informacji
Motywy udzielają swoistej protekcji tym
bodz
com, które związane są z
dominującymi i /lub aktualnymi
pragnieniami, dzięki temu łatwiej je
zauwa\
amy
Jednak w sytuacji gdy realizacja pragnienia
jest niemo\
liwa, mo\
e pojawić się tendncja
do niedostrzegania, pomniejszania,
niezwracania uwagi na bodz
ce kojarzone z
danym motywem
4
Wpływ motywów na funkcje poznawcze
- modyfikowanie percepcji
Pod wpływem pragnienia lub obawy,
ta sama rzecz mo\
e być spostrzegana
inaczej ni\
w sytuacji gdy pragnienie
było nieobecne
W czasach dostatku: Po tygodniowej głodówce:
Nie cierpię owsianki! Mm! W \
yciu nie jadłam
takiej pysznej owsianki!
Wpływ motywów na funkcje
poznawcze
- modyfikowanie percepcji
Wpływ motywów
uwidacznia się w
spostrzeganiu cech
ludzi  efekt
projekcji
PRAGNIENIE SPOSTRZEGANIE
Efekt błędnego
koła
Wpływ motywów na funkcje
poznawcze
- motywy a procesy pamięci
Lepiej pamiętamy i przypominamy
sobie to na czym nam zale\
y
W mrokach niepamięci ginie to co z
punktu widzenia naszych pragnień
jest nieistotne lub związane z
motywem ujemnym
5
Wpływ motywów na funkcje
poznawcze
- motywy a wyobraz
nia
Pragnienia wkradają się w świat naszej
wyobraz
ni i snów
Gdy pragnienia włączają się w świat fantazji
pojawiają się w nim wątki dotyczące:
Celów działań
Czynności za pomocą, których mo\
na cele
realizować
Uczuć związanych z powodzeniem lub nie w
realizacji pragnienia
Sytuacji
Pragnień i myśli innych ludzi
Wpływ motywów na funkcje
poznawcze
- motywy a myślenie
Motywy wpływają na czynienie
przewidywań odpowiadającym
pragnieniom i formowaniu planów,
tym ambitniejszym, im silniejsze jest
pragnienie
Reykowski op.cit.
Motyw jako energizer
Wzrost motywacji prowadzi do wzrostu
wysiłku jaki jesteśmy w stanie wło\
yć w
zrealizowanie pragnienia lub uniknięcie tego
czego się obawiamy
Jednak nie zawsze wzrostowi wysiłku
towarzyszy wzrost efektów działania
Im pragnienia silniejsze tym szybsze tempo
działania
6
Motyw jako regulator sprawności
działania I prawo Yerkesa-Dodsona
W miarę wzrostu
natę\
enia motywacji,
sprawność działania
wzrasta, a następnie
zaczyna opadać
brak
b. du\
e
Natę\
enie motywacji
II prawo Yerkesa-Dodsona
brak średnie b. du\
e
Natę\
enie motywacji
Zadania trudne
Motywacja bodz
cowa
Czasami nasze działanie podyktowane jest
koniecznością dostarczenia sobie
optymalnej stymulacji
Motywy bodz
cowe obejmują stymulację
sensoryczną, aktywność, eksplorację
otoczenia i dokonywanie na nim
manipulacji. Te działania zdaniem
psychologów w du\
ej mierze same w sobie
są z
ródłem przyjemności
7
Sprawność działania
Sprawność działania
Eksperymenty nad deprywacją
sensoryczną
Ile godzin potrafisz spędzić na
totalnym nicnierobieniu?
Skala poszukiwania doznań
Zuckermana
1. A.wolałbym pracę wymagającą
częstych podró\
y.
B.wolałbym pracę na stałym
miejscu.
2. A.Mroz
nego dnia czuję przypływ
energii.
B.Mroz
nego dnia nie mogę się
doczekać, by znalez
ć się w
ciepłym pomieszczeniu
3. A.Nudzi mnie oglądanie wcią\
tych samych
twarzy.
B. Otoczony twarzami dobrze znanych sobie
ludzi czuję się przyjemnie
Skala poszukiwania doznań
Zuckermana
4. A. Chciałbym \
yć w idealnym społeczeństwie,
w którym wszyscy byliby bezpieczni,
zadowoleni i szczęśliwi.
B. Wolałbym \
yć w bardziej burzliwym okresie
naszej historii.
5. A. Czasami lubię robić rzeczy, które są trochę
przera\
ające.
B. Rozsądny człowiek unika niebezpiecznych
czynności.
6. A. Nie chciałbym nigdy poddać się hipnozie.
B. Chciałbym zobaczyć jak to jest być
zahipnotyzowanym
8
Skala poszukiwania doznań
Zuckermana
7. A. Najwa\
niejszym celem \
ycia jest prze\
yć w
nim i doświadczyć wszystkiego co tylko jest
mo\
liwe.
B. Najwa\
niejszym celem \
ycia jest znalez
ć
spokój i szczęście.
8. A. Chciałbym spróbować skoków
spadochronowych.
B. Nigdy w \
yciu nie chciałbym wyskakiwać z
samolotu  ze spadochronem czy bez.
9. A. Do zimnej wody wchodzę powoli, dając
sobie czas na przyzwyczajenie się do niej.
B. Lubię wskakiwać do zimnej wody i w niej
nurkować.
Skala poszukiwania doznań
Zuckermana
10. A. Na wakacjach wolę dla odmiany \
ycie pod
namiotem.
B. Na wakacjach wolę wygodny pokój i
przyzwoite łó\
ko.
11. A. Wolę ludzi wyraz
nie ujawniających swoje
emocje, nawet jeśli są trochę
niezrównowa\
eni.
B. Wolę ludzi zrównowa\
onych i
opanowanych.
12. A. Dobry obraz powinien wstrząsać zmysłami
widza.
B. Dobry obraz powinien dawać uczucie
spokoju i bezpieczeństwa.
Skala poszukiwania doznań
Zuckermana
13. A. Ludzie je\
d\
ący motocyklami musza
mieć jakieś nieświadome pragnienie
wyrządzenia sobie samym krzywdy.
B. Chciałbym jez
dzić motocyklem
9
Skala poszukiwania doznań
Zuckermana - klucz
1. A 9. B
2. A 10. A
3. A 11. A
4. B 12. A
5. A 13. B
6. B
7. A
8. A
Odpowiedzi diagnostyczne dla poszukiwaczy doznań
EMOCJE
EMOCJE
Stany uczuciowe zawierające
komponent poznawczy, fizjologiczny i
emocjonalny
Silne emocje  pobudzenie
autonomicznego układu nerwowego
10
EMOCJE w ujęciu poznawczym
EMOCJA to subiektywny stan psychiczny,
powstały w wyniku świadomej lub
nieświadomej oceny zdarzenia, jako istotnie
wpływającego na cele i interesy jednostki.
Emocja jest odczuwana jako pozytywna,
je\
eli zdarzenie jest zgodne ze
wspomnianymi celami i interesami lub
negatywna jeśli jest z nimi niezgodne.
Pojawienie się emocji uruchamia priorytet
dla związanego z nią programu działania
(np. lęk wyzwala tendencję do oddalania
się od z
ródła emocji, ciekawość zbli\
anie do
obiektu).
za L. Golińska, 2000
Ile jest emocji?
Staro\
ytne Chiny: cztery emocje
podstawowe: szczęście, gniew, smutek,
strach
John Watson: trzy emocje podstawowe:
strach, gniew, miłość
Katherine Bridges: jedna emocja wrodzona:
niezró\
nicowane pobudzenie, z którego
wyodrębniają się poszczególne emocje
Robert Plutchik: więcej emocji
podstawowych
PWN,
2004
11
KOA
O EMOCJI PLUTCHIKA
Skąd się biorą emocje?
Teoria Jamesa-Langego (teoria
reakcji organizmu)
Teoria Cannona-Barda ( teoria
ośrodkowych procesów nerwowych)
Teorie oceny poznawczej ( poznawcza
teoria pobudzenia)
Teoria Jamesa-Langego
(teoria reakcji organizmu)
Doświadczanie emocji wynika z naszych działań
w reakcji na specyficzne zdarzenie
bodz
ce zewnętrzne automatycznie
uruchamiają pewien wzorzec pobudzenia i
reakcji emocjonalnych
Emocja traktowana jest jako produkt uboczny
pobudzenia i zachowania (zaczynam się bać bo
uciekam)
Teoria zgodna z hipotezą sprzę\
enia zwrotnego
Dzięki zmianie zachowania mo\
emy zmieniać
swoje emocje co jest wykorzystywane w terapii
behawioralnej
Teoria Cannona-Barda (teoria
ośrodkowych procesów nerwowych)
Wyrosła z krytyki teorii Jamesa-Langego 
Cannon kwestionował zało\
enie, \
e ka\
da
emocja ma swój specyficzny wzorzec
pobudzenia fizjologicznego
Cannon i Bard zakładali, \
e zdarzenia
zewnętrzne mogą równolegle wzbudzać
reakcje somatyczne (pobudzenie i
zachowanie) jak i aktywność poznawczą
(doświadczanie emocji)
ta równoległość zjawisk jest równie\

krytykowana (np. o włos uniknęłam
wypadku)
12
Teorie oceny poznawczej
(poznawcza teoria pobudzenia)
współcześnie akcentuje się rolę
procesów poznawczych w tworzeniu
emocji
Podkreśla się, \
e najpierw jest
myślenie a potem pojawiają się
emocje
Znane nazwiska tego nurtu to Bower,
Lazarus, Schachter, Zajonc
Teorie oceny poznawczej
(poznawcza teoria pobudzenia)
siła emocji jest pochodną siły
pobudzenia fizjologicznego
Treść emocji zale\
y głównie od naszej
interpretacji sytuacji
interpretacja ta zale\
y od wielu
czynników, w tym tak\
e od sposobu
w jaki na zdarzenie reagują inni
ludzie
PORÓWNANIE TRZECH TEORII EMOCJI
Zimbardo, Psychologia i śycie PWN, 2004
13
Podsumowanie teorii emocji
Oczywiście prawda le\
y gdzieś po środku
Wzorce pobudzenia towarzyszące emocjom
w świetle współczesnych badań wydają się
być bardziej specyficzne ni\
to zakładali
przedstawiciele nurtu poznawczego, jednak
nie tak sztywne jak to by wynikało z
wczesnej koncepcji Jamesa-Langego
Do rozwoju wiedzy o emocjach przyczyniają
się badania z u\
yciem technik
neuroobrazowania.
Ciekawostki emocjonalne
Emocje i podejmowanie decyzji
Dylematy moralne:  w sposób
nieunikniony emocje związane są z
pojęciami dobra i zła Damasio A.,
1999
14
Dylemat 1:
Dylemat 2:
Dylemat 3
15
Wyniki badań nad rozwiązywaniem
dylematów
Większość ludzi zgadza się by przełączyć
zwrotnicę, tak aby uratować grupę ludzi
kosztem jednej osoby
Większość ma kłopoty z podjęciem decyzji
w dylemacie 2 i 3. badania pokazują, \
e
podczas rozwiązywania tych dylematów
wzrasta aktywność obszarów mózgu
odpowiedzialnych za emocje
Czucie trzewne
Dokładne wyczuwanie własnych
zmian autonomicznych  wa\
na
wskazówka o niebezpieczeństwach,
których nie da się świadomie
zidentyfikować
16