EMOCJE
1. Definicje emocji. Emocja a motywacja, emocja a uczucie.
W kwestii definicji współcześni psychologowie określają emocję jako złożony zespół zmian cielesnych i
psychicznych, obejmujÄ…cych pobudzenie fizjologiczne, uczucia, procesy poznawcze i reakcje behawioralne
wykonywane w odpowiedzi na sytuację, spostrzeganą jako ważna dla danej osoby. Pobudzenie fizjologiczne
obejmuje zmiany neuronalne, hormonalne, trzewiowe i mięśniowe. Do uczuć zalicza się zarówno ogólny stan
afektywny (dobry - zły, pozytywny - negatywny), jak i specyficzny ton uczuciowy, taki jak radość czy wstręt.
Procesy poznawcze obejmują interpretacje, wspomnienia i oczekiwania. Zewnętrzne reakcje behawioralne
mogą mieć charakter ekspresyjny (płacz, śmiech) i (lub) ukierunkowany na działanie (wołanie o pomoc).
Sytuację jako ważną możemy spostrzegać świadomie lub nieświadomie.
wg J. Reykowskiego:
emocje  specyficzne procesy wewnętrznej regulacji, obejmujące zmiany fizjologiczne, odczuwaniowe,
poznawcze i behawioralne, pojawiajÄ…ce siÄ™ w reakcji na zdarzenia znaczÄ…ce dla jednostki, jej zdrowia lub
osobowości.
wg Tobby ego i Cosmides:
emocje  mechanizm powstały na drodze ewolucji; adekwatna odpowiedz
na problemy wymagajÄ…ce
rozwiÄ…zania.
wg Frijdy:
emocje  zwykle wynik (nie)świadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele/interesy
podmiotu; odczuwana jako pozytywna/ negatywna (zdarzenie zgodne/niezgodne z celami); istota:
uruchomienie gotowości do realizacji programu działania; uruchamiają priorytet dla określonego działania,
któremu nadaje status pilnego; doświadczane jako szczególny rodzaj stanu psychicznego; często towarzyszą
im/następują po nich zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz reakcje o charakterze
behawioralnym.
ogólnie:
emocja  subiektywny stan psychiczny uruchamiający priorytet dla związanego z nią programu działania; jej
odczuwaniu towarzyszÄ… zwykle zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz zachowania.
emocja a motywacja:
emocja sprowadza siÄ™ do reakcji na pewne bodz
ce
motywacja odnosi się do sytuacji wiążących się z działaniem człowieka
emocje a uczucia:
emocje = wymiary: afektywny + treściowy + pobudzenia
automatyczne, udział zwierząt
wg Jamesa:
uczucie  pewien stan pojawiający się w odpowiedzi na pewien bodziec, który jest czymś więcej niż
wrażenie; idzie za tym odpowiedz
fizjologiczna.
efekt refleksji, procesów poznawczych, zwierzęta ich nie mają, emocja wtórna, społeczna, subiektywny stan,
efekt działania emocji.
2. Cechy dobrej teorii emocji w propozycji R. Lazarusa.
Dobra teoria emocji powinna:
1) obejmować definicję emocji
2) dawać informacje, które pozwolą odróżnić, co jest, a co nie jest emocją
3) dać instrumenty, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy emocje są odrębne, czy ciągłe
4) pozwolić odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rola fizjologii oraz tendencji do działania w emocji
5) podać sposoby współdziałania ze sobą różnych emocji, odpowiedzieć na pytanie, czy jakieś są
przeciwstawne
6) odpowiedzieć na pytanie o związki emocji z motywacją i poznaniem
7) charakteryzować związki między biologicznymi i socjo-kulturowymi podstawami a emocjami
8) obejmować rolę świadomości i ocenę w emocjach
9) obejmować kwestie powstawania emocji
10) dotyczyć rozwoju emocjonalnego
11) dotyczyć wpływu emocji na funkcjonowanie człowieka i dobrostan
12) dotyczyć wpływu na emocje i zmiany ich przez psychoterapię
3. Ewolucyjne koncepcje emocji, McDougall, James-Lange.
Koncepcja McDougalla:
- instynkt = dziedziczny wzorzec zachowania uruchamiany przez określone bodz
ce, który posiada 3 składniki:
percepcyjny, emocjonalny, behawioralny
- człowiek jest najbardziej emocjonalnym zwierzęciem
- emocje ukształtowały się w nas, byśmy przeżyli
1
Koncepcja Jamesa-Langego:
- William James utrzymywał, że nasz organizm reaguje, a potem odczuwamy emocję:  Czujemy się smutni,
ponieważ płaczemy, gniewni, ponieważ bijemy, przestraszeni, ponieważ drżymy"
- z
ródłem emocji jest sprzężenie zwrotne od zmian zachodzących w organizmie
- Carl Lange przedstawił podobne poglądy w tym samym roku, co James
- spostrzeżenie bodz
ca wywołuje pobudzenie układu autonomicznego oraz inne czynności organizmu, które
prowadzą do doświadczenia określonej emocji
- obwodowa teoria organiczna najważniejszą rolę w łańcuchu emocji przypisuje reakcjom trzewnym,
spowodowanym czynnościami autonomicznego układu nerwowego, które względem ośrodkowego układu
nerwowego przebiegajÄ… na obwodzie.
4. Fenomenologiczna koncepcja, Giorgi.
W perspektywie fenomenologicznej:
- doświadczanie emocji jest traktowane jako coś integralnego z samoistnością (osobowością) i ze sposobami
oceny i zachowania w stosunku do innych oraz z moralnym wymiarem tych zachowań
- indywidualne  żywe doświadczenia albo też sposoby pojmowania siebie i opinie, ukształtowane na
doświadczeniach uczestnictwa w danym środowisku społecznym są kluczem do uchwycenia emocji
- emocje są jednostkowymi symbolicznymi interpretacjami siebie, innych i środowiska społecznego
- sprowadzanie emocji do poziomu zachowań, fizjologii nie oddaje ich natury
- jednostkowa interpretacja cielesnych doznań wskazuje na emocję
- emocje sÄ… procesami
- w doświadczeniu emocjonalnym centralnym obiektem jest  ja , które doznaje uczucia
- emocje nie są liniowo przedstawianym następstwem zdarzeń i reakcji, ale wyłaniają się one z  koła
hermeneutycznego , w którym emocjonalne myśli scalają się i przebiegają razem oraz są reakcją na
wcześniejsze interpretacje, rozumienia i doświadczenia.
- emocje prowadzÄ… do usprawiedliwienia siebie (justyfikacji  ja )  stanowiÄ… sposoby usprawiedliwienia
(wytłumaczenia) własnych zachowań w aktualnej sytuacji życiowej
- przeżyciowy komponent jest podstawowym wymiarem emocji.
Giorgi:
-
5. Koncepcje behawiorystyczne, Watson, Millenson.
Watson:
- ojciec behawioryzmu
- przedmiot psychologii: wszystko, co można dotknąć, gdy bodziec prowadzi do zachowania
- przez powtarzanie zachowań wyuczamy się czegoś, łącznie z emocjami
- przez styczność bodz
ca neutralnego z bodz
cem negatywnym, ten pierwszy nabiera cech drugiego
- Å‚atwo siÄ™ uczymy, trudniej oduczamy
- istnieją 3 wrodzone reakcje emocjonalne: strach, wściekłość i miłość  z nich wywodzą się pozostałe
emocje
- zachowanie kształtuje się pod wpływem środowiska
Millenson:
- Principles of behavioral analysis
6. Teorie fizjologiczne, Cannon-Bard, Lindsley, Plutchik
Teoria ośrodkowych procesów nerwowych Cannona i Barda:
- Walter Cannon odrzucił obwodową koncepcję emocji i teorię Jamesa-Langego na korzyść podejścia
centralistycznego, skupiającego się na czynności ośrodkowego układu nerwowego
- Cannon odpalił salwę zarzutów przeciw teorii Jamesa-Langego, opartych na eksperymentalnym materiale
dowodowym i analizie logicznej
- Wysunął on 4 główne zarzuty:
1) aktywność trzewna nie była związana z doświadczeniem emocjonalnym - zwierzęta
eksperymentalne nie przestawały reagować emocjonalnie nawet po chirurgicznym odłączeniu ich
narządów wewnętrznych od ośrodkowego układu nerwowego
2) reakcje trzewne w różnych sytuacjach pobudzających są podobne - takie samo kołatanie serca
towarzyszy ćwiczeniu aerobiku, uprawianiu miłości i ucieczce przed niebezpieczeństwem - lecz nie
prowadzÄ… do tej samej emocji wynikajÄ…cej z uzyskania informacji zwrotnej o tym, jak reagujemy
3) wielu emocji nie można rozróżnić tylko na podstawie ich fizjologicznych komponentów, a zatem
dana osoba nie może doświadczać różnych emocji jedynie przez  odczytywanie" reakcji trzewnych,
które są słabo zróżnicowane
4) reakcje autonomicznego układu nerwowego są z reguły zbyt powolne, by mogły być z
ródłem
emocji, wywoływanych w ułamku sekund
2
- aby wystąpiła emocja, między wejściem (stymulacją) a wyjściem (reakcją) musi interweniować mózg;
szczególnie nieodzowne jest zaangażowanie wzgórza i kory mózgowej. Sygnały ze wzgórza docierają do
jednej okolicy kory, wywołując odczucie emocji, oraz do innej okolicy, zawiadującej ekspresją emocjonalną. -
- Philip Bard, także doszedł do wniosku, że reakcje trzewne nie odgrywają głównej roli w sekwencji procesów
prowadzÄ…cych do powstania emocji
- bodziec pobudzający emocję wywiera w tym samym czasie podwójny wpływ, powodując zarówno
pobudzenie fizjologiczne za pośrednictwem współczulnego układu nerwowego, jak i subiektywne
doświadczenie emocji za pośrednictwem kory. Bodziec emocjonalny wywołuje dwie równoczesne reakcje,
pobudzenie i doświadczenie emocji, z których żadna nie jest przyczyną drugiej.
Teoria Lindsleya (motywacyjna teoria aktywacji):
- uwzględnia nie tylko stany pobudzające do działania, które są powszechnie uznawane za emocje, ale i
stany, które nie są traktowane jako emocjonalne
- na układ aktywacji składają się 2 formacje neuronalne:
1) system siatkowaty scalanie impulsów i przesyłanie ich do podwzgórza, a następnie do struktur
międzymózgowia i jąder wzgórza aktywizacja wszystkich części kory mózgowej
2) system włókien  projektują pobudzenia przez jądra wzgórza do kory mózgowej stymuluje mózg
jako całość
- są różne poziomy aktywacji na kontinuum: brak pobudzenia - bardzo intensywne pobudzenie
- aktywacja (wysoka  niska)  proces fizjologiczny zachodzący w ośrodkowym układzie nerwowym, dający
się rejestrować za pomocą EEG
- pobudzenie emocjonalne (duże  małe)  wskazuje na psychiczne przejawy aktywacji
- podniecenie behawioralne (duże - małe)  ogólna charakterystyka form zewnętrznego zachowania się,
uwzględniająca: ruchliwość, tempo, energię
- aspekty motywacji:
1) ogólna czujność (gotowość) i proces aktywacji składniki dynamiki i poziomu energetycznego
zachowania
2) wyostrzenie i koncentracja aktywności na tych wskaz
nikach, które wiążą się z celem
zachowania/realizacjÄ… potrzeby
Psychoewolucyjna teoria emocji R. Plutchika:
- emocje - podstawowe z
ródło rozwoju wielu innych procesów psychicznych; stany subiektywne, którym
przypisujemy różne określenia
- zaliczana do tzw. teorii ekspresywnych, podkreślających podstawowe znaczenie ekspresji zarówno we
wzbudzaniu emocji, jak i w przystosowaniu się do środowiska
- emocje pełniły kluczową rolę w ewolucji przetrwanie i rozwój
- werbalne określenia emocji mogą być próbą umyślnego wprowadzenia w błąd
- emocje mogą być tłumione
- komunikowanie emocji zależy od specyficznej historii danej jednostki i od łatwości posługiwania się słowem
- o emocjach można wnioskować na podstawie innych wskaz
ników niż wypowiedzi słowne dzieci,
niemowlęta, zwierzęta
- emocje są rzadko doświadczane w formie czystej mieszanka emocji
- wskaz
niki emocji:
·ð wÅ‚asne werbalne wypowiedzi o wewnÄ™trznych stanach
·ð ekspresywne formy zachowania
·ð reakcje innych osób
- emocje można opisywać w różnych formach:
·ð posÅ‚ugujÄ…c siÄ™ jÄ™zykiem wÅ‚asnych odczuć, co pozwala dokonać identyfikacji emocji poziom
subiektywnego języka
·ð za pomocÄ… okreÅ›leÅ„ behawioralnych typowych dla ujÄ™cia etologicznego/psychologii porównawczej
·ð w kategoriach efektów reakcji (w kategoriach funkcji) jÄ™zyk funkcjonalny
- emocje, które występują na każdym poziomie rozwoju filogenetycznego, wskazują na rodzaj podstawowych
emocji
- każda emocja ma sobie właściwe wrodzone wzorce ekspresji pozwalające na wykonywanie zadań
adaptacyjnych
- adaptacyjne sposoby zachowania  reakcje o charakterze:
·ð destrukcji
·ð zabezpieczania
·ð reprodukcji
- procesy poznawcze pozostają na usługach emocji i potrzeb biologicznych
bodziec poznawcza ocena bodz
ca prymarna emocja kierowana przez wewnętrzne mechanizmy
formy zachowania na prymarną emocję funkcja, którą spełniają zachowania
- jednocześnie teoria emocji i motywacji
3
Aspekt emocje motywacja
wzbudzane przez bodz
ce - zewnętrzne - wewnętrzne
- wiążące się z koniecznością - brak bodz
ców istotnych dla
przetrwania utrzymania homeostazy
naturalne obiekty w otoczeniu, brak istniejÄ…
w stronę których ukierunkowują
siÄ™/organizm
wzbudzone po dostrzeżeniu i ocenie obiektu zanim zacznie się proces
poszukiwania
charakter zależą od zdarzeń w otoczeniu, pewnej powtarzalności
które występują przypadkowo (rytmiczności)
7. Koncepcje kognitywne, Arnold, Schachter, Lazarus, Mandler, Frijda, Ortony.
M. Arnold:
- emocja  odczuwana tendencja w kierunku czegokolwiek intuicyjnie ocenianego jako dobre (korzystne)
albo od czegokolwiek intuicyjnie ocenianego jako złe (niekorzystne); temu dążeniu/oddalaniu (awersji)
towarzyszą wzorce fizjologicznych zmian sprzyjające (organizujące) zbliżaniu/oddalaniu  są one różne dla
różnych emocji
- przebieg procesu emocjonalnego:
1) coś musi być znane (postrzegane i intuicyjnie ocenione jako dobre/złe dla postrzegającego), zanim
będzie pożądane/wzbudzi lęk
2) zanim pojawi się emocja, najpierw to, co jest znane, musi być ocenione pod kątem wpływu, jaki
może mieć na postrzegającego
3) ocena zależy od pamięci podobnych zdarzeń z przeszłości, dlatego ważne są wcześniejsze oceny i
oczekiwania
4) odmienność emocji wynika z różnorodności oszacowań
neutralna recepcja ocena tendencja do działania emocja działanie sterowane przez
emocjÄ™
Stanley Schachter (dwuczynnikowa teoria emocji/teoria emocji Lazarusa-Schachtera):
- doświadczenie emocji jest łącznym efektem pobudzenia fizjologicznego i oceny poznawczej, przy czym oba
te czynniki są niezbędne do wystąpienia emocji
- pobudzenie jest zawsze uogólnione i niezróżnicowane oraz pojawia się jako pierwsze w sekwencji
procesów emocjonalnych
- procesy poznawcze służą do ustalenia, jak zostanie nazwany ten wieloznaczny stan wewnętrzny.
- czynniki organiczne, trzewne, wchodzÄ… w interakcjÄ™ z czynnikami psychicznymi, dajÄ…c w wyniku emocjÄ™
- kiedy więc wystąpi pobudzenie układu sympatycznego bez znanego, określonego z
ródła, wówczas
dana osoba będzie szukać w środowisku odpowiednich, zwracających uwagę elementów poznawczych,
których będzie mogła użyć do nazwania tego pobudzenia i nadania mu emocjonalnego znaczenia
Richard Lazarus:
- doświadczenia emocjonalnego nie można zrozumieć w kategoriach tego tylko, co dzieje się w danej osobie
czy w jej mózgu, lecz wynika ono z zachodzących aktualnie interakcji (transactions) ze środowiskiem, które
sÄ… oceniane
- emocje pojawiają się tylko w takich układach relacji między jednostką a środowiskiem, które są dla jednostki
z
ródłem potencjalnych korzyści/szkód
- emocje stanowią podstawowy ewolucyjno-adaptacyjny system podmiotu i uzależnione są od działań
motywacyjnych, poznawczych i zaradczych, które ukierunkowują podmiot na istotne właściwości otoczenia;
jednostka analizuje wydarzenia pod kątem ich wpływu na stan psychobiologiczny
- ocenę ważności zdarzenia wyznacza podstawowy temat relacyjny, dotyczący stopnia dopasowania
podmiotu do warunków danej sytuacji; emocje wskazują na rodzaj szkody/korzyści; znajomość tematu
relacyjnego pozwala na wyjaśnienie i przewidywanie emocji, która może być wzbudzona w danej sytuacji;
istota relacyjności: 2 osoby w tej samej sytuacji zewnętrznej mogą spostrzegać ją zupełnie odmiennie
- związek między emocją a znaczeniem relacyjnym jest wrodzony i specyficzny dla danego gatunku
- procesy zaradcze mogą zmienić treść, znak i natężenie przeżywanej emocji
- zróżnicowanie procesów emocjonalnych zależy od zróżnicowania procesu oceny relacji między jednostką a
otoczeniem
- ocena zdarzenia/obiektu jest wypadkową rzeczywistych właściwości środowiska oraz cech osoby
dokonujÄ…cej oceny
- proces oceny pierwotnej:
·ð ocena adekwatnoÅ›ci celu szkodliwy/pożyteczny
4
·ð ocena spójnoÅ›ci celu zdarzenie przybliża/oddala od celu
·ð ocena rodzaju zaangażowania ego
proces oceny wtórnej - kryteria:
·ð odpowiedzialność stopieÅ„ kontroli nad sytuacjÄ…
·ð możliwoÅ›ci okreÅ›lajÄ…ce wybór strategii rozwiÄ…zania problemu
·ð możliwoÅ›ci okreÅ›lajÄ…ce wybór technik kontroli napiÄ™cia emocjonalnego
·ð przewidywanie skutków dziaÅ‚aÅ„ podjÄ™tych w danej sytuacji
Mandler:
- jeśli rozpoczęta czynność zostanie zakłócona powstaje stan pobudzenia, którego wielkość zależy od
nagłości pojawienia się zdarzenia i rozbieżności z oczekiwaniami, przebiegu i wyników poznawczego
opracowania niezgodnych informacji
informacje zgodne ze schematem antycypacyjnym dodatnia emocja i bardzo niski poziom pobudzenia
informacje niezgodne w małym stopniu dodatnia emocja i zwiększone pobudzenie emocjonalne
informacje niezgodne w dużym stopniu uruchomienie schematu alternatywnego asymilacja
napływających informacji i znaczny stopień pobudzenia emocjonalnego
wypracowanie nowego schematu (próba akomodacji
napływających informacji) i bardzo wysoki poziom pobudzenia emocje dodatnie (skuteczna)
emocje ujemne ( (nie)skuteczna)
Frijda:
- określa emocje ze względu na pełnione funkcje adaptacyjne
- 2 aspekty emocji:
·ð ocena zdarzeÅ„ jako (nie)istotnych, (nie)przyjemnych
·ð wzbudzanie pewnych reakcji fizjologicznych, zachowaÅ„, przeżyć
- fazy procesu emocjonalnego:
1) analizator co siÄ™ dzieje wewnÄ…trz i na zewnÄ…trz
2) komparator ocena zdarzenia
3) diagnosta ocena zdarzenia w kategoriach możliwości zrobienia z tym czegoś
4) ewaluator jakie sÄ… wymagania sytuacji, powaga sprawy
5) propozytor opracowanie planu konkretnej akcji
6) generator zmian fizjologicznych wywołuje te zmiany
7) aktor działanie
- prawa:
1) znaczenia sytuacyjnego
2) zaangażowania
3) bezpośrednio postrzeganej rzeczywistości
4) zmiany
5) przyzwyczajenia
6) odczuwania porównawczego
7) kontrastu uczuciowego
8) hedonistycznej asymetrii
9) zachowania emocjonalnego momentu
10) zamknięcia się w sobie
11) zważania na konsekwencje
12) minimalnego obciążenia
13) maksymalnego zysku
Ortony:
- wraz z Turnerem poprosili 14 wybitnych psychologów o podanie listy emocji podstawowych; najmniej
wątpliwości budził strach, następnie złość, smutek, radość, zaskoczenie
- tak więc nie powinno się stosowac terminów: emocje podstawowe i pochodne
8. Lokalizacyjna koncepcja emocji  autostymulacja (Olds i Milner).
Olds i Milner:
- w mózgu szczurów występują wyspecjalizowane ośrodki, odpowiedzialne za przeżywanie emocji
pozytywnych i negatywnych ( exp. elektrody w ośrodku przyjemności  powtarzanie aplikowania sobie
bodz
ców elektrycznych, ośrodek przykrości  nigdy nie powtarzał zachowania)
9. Lateralizacja półkul mózgowych a emocje pozytywne i negatywne.
- David Sonary (?)  stronność półkul mózgowych: nie są symetryczne, lewa emocje w ogóle pozytywne
- jeśli jest lezja 1 części, to 2 działa
5
- z
ródła stronniczości: EEG, środki elektryczne
- lateralizacja emocji (ang. lateralization of emotion), zróżnicowany wpływ dwóch półkul mózgowych na
różne emocje; lewa półkula zdaje się wpływać na emocje pozytywne, takie jak szczęście, podczas gdy na
emocje negatywne, takie jak gniew, silniejszy wpływ wywiera prawa półkula.
10. Atrybucyjna koncepcja emocji, Weiner.
Atrybucyjna koncepcja emocji Weinera:
- jeśli ludzie przypisują możliwość odniesienia sukcesu czynnikom zewnętrznym, to mogą antycypować
raczej porażki; jeśli przypisują ją czynnikom wewnętrznym  następuje skłonność do przewidywania sukcesu
- jeśli sukcesy zostaną przypisane stałym dyspozycjom (np. zdolnościom), to w zależności od oceny samego
siebie ludzie oczekują sukcesu; jeśli porażki zostaną przypisane brakowi zdolności, to staje się podstawą
oczekiwania dalszych porażek; jeśli sukces wiązany jest z posiadaniem szczęścia, to staje się to podstawą
do oczekiwania dalszych sukcesów
- kontrolowalność ludzie doznają porażki, ale są przekonani, że jest ona rezultatem zbyt słabego wysiłku
własnego, to oczekują, że większy wysiłek powinien przynieść sukces
- ważna jest pozytywna/negatywna wartość przypisywana sukcesom/porażkom w zakresie wykonywania
zadania
- kobiety częściej odczuwają lęk przed sukcesem, przypisują porażki brakowi zdolności, a nie słabym
wynikom własnym
11. Emocje podstawowe, wymienić przynamniej 3 propozycje i stanowisko Ekmana.
emocje podstawowe i i pochodne:
- wg Ekmana:
·ð strach
·ð zÅ‚ość
·ð smutek
·ð radość
·ð wstrÄ™t
·ð zaskoczenie zastanawiaÅ‚ siÄ™, czy to w ogóle emocja; potem wykreÅ›liÅ‚ z tej listy
podstawowe, bo doświadczane i rozpoznawane przez wszystkich ludzi, uniwersalne kulturowo;
wyróżnione na podstawie ekspresji twarzy
- wg Izarda:
·ð strach
·ð zÅ‚ość
·ð smutek
·ð radość
·ð wstrÄ™t
·ð zaskoczenie
·ð wstyd
·ð poczucie winy
·ð zainteresowanie
·ð pogarda
aby uznać emocję za podstawową muszą być spełnione warunki:
1) specyficzność substratu neuronalnego
2) odróżnialna jakość subiektywna
- wg Plutchika:
·ð strach
·ð zÅ‚ość
·ð smutek
·ð radość
·ð akceptacja
·ð wstrÄ™t
·ð antycypacja
·ð zaskoczenie
emocje podstawowe to te obserwowane na różnych poziomach filogenetycznych i mające adaptacyjne
znaczenie dla walki jednostki i gatunku o przetrwanie
- pochodne = prototypowe:
·ð miÅ‚ość
·ð strach
·ð zÅ‚ość
·ð smutek
·ð szczęście
podstawowe, bo najszybciej przychodzą na myśl
6
12. Prawo Yerkesa-Dodsona a prawo Spence a.
prawa Yerkesa-Dodsona:
- prawo o krzywoliniowej zależności między wzrostem motywacji a poziomem wykonania
- im trudniejsze zadanie, tym niższy stopień pobudzenia wystarcza do osiągnięcia maksimum działania  w
zadaniach Å‚atwych jest odwrotnie
- im większa aktywacja (motywacja) tym większa sprawność działania, ale tylko do pewnego
momentu, w którym aktywność wzrasta a poziom wykonania spada
- związek aktywacji i sprawności wykonania zadania z jego trudnością.
- Pierwsze głosi, że wraz ze wzrostem poziomu pobudzenia wzrasta skuteczność działania, ale
tylko do pewnego poziomu (optymalnego) - dalsze jego zwiększanie obniża sprawność działania.
- Z drugiego wynika natomiast, że łatwo przyswajalne i nie wymagające trudnego różnicowania,
ani złożonych skojarzeń, nawyki ruchowe można opanować łatwo nawet w warunkach dużego
pobudzenia, natomiast zadania trudne przy niskim.
prawo Spence a:
-
13. Transfer pobudzenia (Zillmann).
osoby badane: bieg 30 mężczyzn w 3 grupach
1min
transfer pobudzenia
film
erotyczny
Rower
5min
najwyższe pobudzenie
9min
zostało pobudzenie, ale nie pamiętali
z
ródła, więc przełożyli je na film
14. Siła bodz
ca (pozytywnego vs. negatywnego) a siła i znak emocji (krzywa Wundta).
- emocje pozytywne rosną do pewnego momentu, potem wskutek intensywności spadają i mogą przejść w
negatywne
- emocje negatywne dochodzÄ… do pewnego poziomu i utrzymujÄ… siÄ™ na nim, nigdy nie przechodzÄ… w
pozytywne
7
15. Opozycyjna koncepcja pobudzenia wg Solomona.
Teoria Solomona:
- jeśli układ nerwowy kieruje się w jedną stronę, to z taką samą mocą powraca, stale dąży do wyrównania
po poczÄ…tkowej pozytywnej reakcji emocjonalnej nastÄ…pi reakcja negatywna i odwrotnie
- przykład ze spadochroniarzami
stan A stan B (trwalszy od A) ujemne oddziaływanie na stan A osłabienie stanu A wcześniejsze
zanikanie stanu A wzmacnianie się stanu B nawet bez udziału stanu A
16. Wskaz
niki emocji werbalne i fizjologiczne (rodzaje: GSR, praca serca, EMG, temperatura).
Wskaz
niki emocji:
- werbalne
- GSR  Galwaniczna Reakcja Skóry
aktywność elektryczna skóry (EDA)  zjawiska elektryczne generowane przez skórę, mierzone na jej
powierzchni (zazwyczaj na dłoniach i stopach); mierzona metodami:
·ð endosomatyczna  pomiar oparty na różnicy potencjałów miÄ™dzy 2 punktami na skórze
·ð egzosomatyczna  pomiar opornoÅ›ci elektrycznej mierzony w trakcie przepÅ‚ywu przez skórÄ™ prÄ…du
z zewnętrznego z
ródła
- praca serca
- EMG  ElektroMioGram; gdy mięsień twarzy kurczy się, generuje na swojej powierzchni potencjał
elektryczny; pozwala na różnicowanie negatywnych i pozytywnych stanów emocjonalnych
- temperatura
17. Hipotezy wyjaśniające GSR i zastosowanie poligrafu Keelera.
teorie:
·ð mięśniowa  to, co może być mierzone na powierzchni skóry, może dać obraz tego, co dzieje siÄ™
pod nią  w mięśniach; przy każdym skurczu mięśnia obecne są zmiany elektryczne; upadła, bo
zjawisko na skórze trwa długo, a skurcze mięśni trwają ułamki sekund
·ð naczyniowa  za zmiany elektryczne na powierzchni skóry odpowiada krew pÅ‚ynÄ…ca pod niÄ… (
dynamika, ilość); upadła, bo zmiany naczyniowe są dużo wolniejsze niż te na powierzchni skóry
poligraf Keelera  wykrywacz kłamstw; mierzy zmiany fizjologiczne pod wpływem stresu; badanie trwa 3-4
godz. i składa się z 3 etapów: wywiad, testy stymulujące, właściwe badanie poligraficzne.
18. Pierwszeństwo emocji czy poznania (dyskusja Zajonc-Lazarus).
Tezy Zajonca:
·ð sÄ…dy emocjonalne sÄ… pierwotne  mogÄ… wyprzedzać poznanie
·ð emocje majÄ… zasadnicze znaczenie
·ð reakcje emocjonalne sÄ… nieuniknione
·ð sÄ…dy emocjonalne majÄ… tendencjÄ™ do bycia nieodwoÅ‚alnymi
·ð sÄ…dy emocjonalne zawsze dotyczÄ…  ja
·ð reakcje emocjonalne sÄ… trudne do zwerbalizowania
·ð reakcje emocjonalne nie muszÄ… zależeć od procesów poznawczych
·ð reakcje emocjonalne mogÄ… być oddzielone od treÅ›ci
- cechy afektywne bodz
ca mogą być przetwarzane szybciej i łatwiej niż jego obiektywne cechy nieafektywne
Lazarus:
- u podstaw emocji leży rozpoznanie przez podmiot określonego zdarzenia jako znaczącego z punktu
widzenia jego własnych celów i interesów
- proces oceny ma charakter poznawczy, ale niekoniecznie w pełni uświadamiany
- różne oceny sytuacji wiążą się z doświadczaniem odmiennych emocji
19. Obronność percepcyjna  eksperyment McGinniesa i Zajonca.
Obronność percepcyjna:
- OBRONNOŚĆ PERCEPCYJNA -zjawisko to polega na tym, że jedn. sama wytwarza sobie barierę
zabezpieczajÄ…cÄ… przed bodz
cami płynącymi z zewnątrz (bodz
ce pojedyncze, kompleksy bodz
ców,
wydarzenia uwarunkowane sytuacyjnie, nie akceptowane przez jedn. ze względu na jej osobowość, własne
interesy, stanowiące dla niej zagrożenie. Sposoby reagowania ludzi na nieakceptowane info: całkowite
odrzucenie lub modyfikacja tych info. Wyjaśnienie zjawiska obronn. percepc.: - info wprowadzające
zakłócenia rozpatrywane na poziomie emocjonalnym mają wyższy próg rozpoznania niż info neutralne (z
którymi podmiot nie jest emocjonalnie związany); -zakłócenie info wywołuje tzw. percepcję zastępczą, która
8
wiąże się z utrudnieniem spostrzegania zakłócających elementów (kierownik spostrzega swoich podwładnych
jako zadowolonych nawet gdy nie sÄ…- np.: nie, oni strajkujÄ… tylko agitatorzy ich sprowokowali); -info
wzbudzające emocje modyfikuje ich narastanie tak, że utrudniają one prawidłową regulację zachowań
(przejawy - np.: strofowanie dzieci jako forma rozładowania emocji)
- Obronność percepcyjna -polega na trudności spostrzegania tych treści ,które mogą wywołać
negatywnÄ… emocje bÄ…dz
negatywne napięcie motywacyjne.
- zjawisko to ma większe nasilenie u osób reprezentujących represywny styl reagowania
- Czynniki które mogą warunkować stopień wpływu procesów motywacyjno-emocjonalnych na procesy
poznawcze ,to :
·ð stopieÅ„ natężenia tych procesów
·ð stopieÅ„ organizacji procesów poznawczych
·ð stopieÅ„ dojrzaÅ‚oÅ›ci osobowoÅ›ci
20. Warunkowanie emocji (exp. Watsona).
klasyczny eksperyment Watsona:
1. Albertowi pokazywano szczura i równocześnie uderzano młotem w stalowy pręt emocja strachu
2. kilka powtórzeń płacz dziecka na sam widok zwierzęcia; generalizacja reakcji na inne zwierzęta i
przedmioty podobne do szczura
- podstawowym czynnikiem modyfikujÄ…cym zachowania sÄ… silne stany emocjonalne
21. Wyuczona bezradność.
wyuczona bezradność:
- można sobie poradzić, ale jest się nauczonym, że nie można nic zrobić
- stan wewnętrzny
- utrata motywacji do działania, przekonanie, że działania nie mogą być skuteczne
- spostrzeżenie braku związku między różnymi zdarzeniami a wykonywanymi przez siebie działaniami
- objawy: deficyty poznawcze, motywacyjne, emocjonalne
- Seligman
22. Poczucie kontroli a siła negatywnych emocji (Bowersa badania nad bólem).
Kontrola:
·ð behawioralna panowanie nad czynnikami fizycznymi
·ð poznawcza przebieg, skutki, analiza
- wiąże się z nią poczucie bezpieczeństwa i emocje pozytywne
- konstrukt; Rotter; przekonanie, które podzielamy na temat świata ( poznawczy), wyrabiamy na podstawie
wzmocnień ( behawioralny)
- zachowanie ma przełożenie na skutki
- często to, co nas spotyka, nie zależy od naszych działań, ale od czynników zewnętrznych (zewnętrzne
poczucie kontroli/brak kontroli)
- badania Bowersa nad bólem: w zależności od poczucia kontroli oceniano inaczej na skali  jest kontrola,
miej boli
23. Ograniczenie ekspresji (represja) a siła przeżywanych emocji.
ekspresja emocji  wszelkie sygnały (zmiany w wyglądzie organizmu, ruchy i dz
więki) emitowane przez
jednostkę, będące dla kogoś innego wskazówką przeżywania przez tę osobę określonej emocji
- ekspresja emocji potęguje ich odczuwanie
- ograniczanie, blokowanie ekspresji jest czymÅ› nienaturalnym, niekorzystnym dla zdrowia psychicznego 
może prowadzić do zaburzeń somatycznych
24. Deprywacja zaspokojenia potrzeb a emocje (Bruner i Goodman).
Bruner i Goodman:
- Deprywacja sensoryczna jest to odcięcie jednostki od bodz
ców świata zewnętrznego i dopływu wszelkiej
informacji.
- Odizolowane od środowiska osoby wykazały zaburzenia w procesie percepcji, mniej adekwatnie
spostrzegały ludzi i przedmioty, po dłuższej izolacji pojawiały się halucynacje.
- Wystąpiły zaburzenia w procesie myślenia z zapamiętywaniem, zaburzenia emocjonalne, silny lęk, senność.
- Człowiek może nawet strącić poczucie tożsamości, mieć trudności z oceną wartości zjawisk,
uruchamianiem programów działania. Tak więc zaburzeniu ulegają podstawowe struktury poznawcze.
25. Trójkątna koncepcja miłości wg Sternberga.
Trójkątna koncepcja miłości wg Sternberga:
9
- komponenty:
·ð emocje (lubienie)  bliskość, intymność; najbardziej siÄ™ odczuwa, gdy sÄ… zakłócone
·ð motywacja (fizyczne)  romans, kontakt seksualny, dotyk; automatyczna
·ð poznawczy (decyzja)  decyzja, że siÄ™ kocha; najbardziej kontrolowalny
- Według Sternberga:
·ð lubienie: intymność, ale bez zobowiÄ…zaÅ„ czy namiÄ™tnoÅ›ci.
·ð zadurzenie: namiÄ™tność bez zobowiÄ…zaÅ„ czy intymnoÅ›ci.
·ð pusta miÅ‚ość: zobowiÄ…zanie bez namiÄ™tnoÅ›ci czy intymnoÅ›ci.
·ð romantyczna miÅ‚ość: intymność i namiÄ™tność, ale bez zobowiÄ…zaÅ„.
·ð niedorzeczna miÅ‚ość: zobowiÄ…zanie i namiÄ™tność, ale bez intymnoÅ›ci.
·ð partnerska miÅ‚ość: zobowiÄ…zanie i intymność, ale bez namiÄ™tnoÅ›ci.
·ð miÅ‚ość doskonaÅ‚a: zobowiÄ…zanie, intymność i namiÄ™tność.
10
MOTYWACJA
1. Koncepcje motywacji: fizjologiczna, biologiczna, społeczna, behawioryzm, teoria nieświadomych
motywów, teoria poznawcza.
koncepcja fizjologiczna:
- motywacja  proces pobudzenia/stymulacji
- organizm ludzki jest w stanie ciągłej aktywności, zewnętrzne i wewnętrzne bodz
ce pobudzają komórki
receptoryczne i tym samym inicjują złożone procesy, które z pozycji zewnętrznego obserwatora są
postrzegane jako zachowanie
- koncentruje się na warunkach, które regulują i ukierunkowują zachowania, jak i pobudzają do aktywności
koncepcja biologiczna:
- motywy są wynikiem właściwości natury cielesnej człowieka
koncepcja społeczna:
- motywy  wyzwalane przez sytuacje społeczne, mają charakter odniesień społecznych
behawioryzm:
- podstawowe są 3 pojęcia:
·ð popÄ™d  wielkość deficytu ważnego dla organizmu czynnika pozytywnego/siÅ‚a oddziaÅ‚ywania
czynnika negatywnego; ukierunkowany i specyficzny niepokój pojawiający się w organizmie i
uruchamiający czynności ukierunkowane na usunięcie tego niepokoju
·ð pobudka (przynÄ™ta)  obiekt/stan majÄ…cy zdolność redukowania/zmniejszania wielkoÅ›ci popÄ™du
·ð wzmocnienie  każdy obiekt/stan rzeczy, który zwiÄ™ksza prawdopodobieÅ„stwo powtórzenia reakcji
wywołanej działaniem danego bodz
ca
- gotowość do wykonywania pewnych zachowań rośnie wraz z:
·ð wielkoÅ›ciÄ… nagrody (zredukowanego popÄ™du)
·ð czÄ™stoÅ›ciÄ… otrzymywania danej nagrody w miarÄ™ ponawiania nagrody jej wartość wzmacniajÄ…ca
maleje
·ð regularnoÅ›ciÄ… otrzymywania danej nagrody w miarÄ™ przedÅ‚użania siÄ™ serii regularnych nagród
wartość wzmacniająca kolejnych nagród jest coraz mniejsza
teoria nieświadomych motywów:
- psychoanaliza
- Jednostki zazwyczaj nie są świadome ukrytych przyczyn własnego zachowania.
- Aktywność umysłowa musi przebiegać na 3 poziomach:
·ð Å›wiadomy ( o czym czÅ‚owiek myÅ›li, czego doÅ›wiadcza w danym momencie. BezpoÅ›rednia
świadomość własnego otoczenia jest krótkotrwała)
strumień świadomości- świadome myśli człowieka płyną jak woda w strumieniu.
·ð przedÅ›wiadomy ( odnosi siÄ™ do caÅ‚ej nagromadzonej przez jednostkÄ™ wiedzy w pamiÄ™ci, która może
zostać przesunięta na poziom świadomy)
·ð nieÅ›wiadomy ( ogromny obszar:
żð Irracjonalnych życzeÅ„
żð Wstydliwych popÄ™dów
żð Nie akceptowanie spoÅ‚ecznie pragnieÅ„ seksualnych
żð LÄ™ków
żð Uczuć agresywnych
żð Wypartych {zepchniÄ™tych w nieÅ›wiadomość nieÅ›wiadomość celu zapomnienia} myÅ›li, które sÄ…
z
ródłem lęku)
Uczucia te są dla nas zagrażające, dlatego trzymamy je uwięzione w nieświadomym umyśle. Kiedy
śpimy te uczucia i popędy są czasem ujawniane, ale zwykle w sposób tak zniekształcony, że ich
nie rozpoznajemy. Jednak wszystkie one sÄ… czynnikami motywujÄ…cymi zachowanie i wywierajÄ…ce
na nas wpływ w nieświadomy sposób.
Freud wysunÄ…Å‚ hipotezÄ™ co do Id:
żð Jest systemem pierwotnym dziedziczonym
żð Stanowi instynktowny aspekt osobowoÅ›ci
żð Zawiera prymitywne popÄ™dy aktywizujÄ…ce nasze potrzeby fizjologiczne [takie jak potrzeba
pokarmu, płynu, seksu]
żð MieszczÄ… siÄ™ tu wszystkie emocje, nadajÄ…ce nowy wymiar temu co FREUD opisaÅ‚ jako
nieświadome czynniki motywujące
żð DziaÅ‚a na zasadzie  przyjemnoÅ›ci
11
model poznawczy:
·ð interaktywny  poznanie samo w sobie jest czynnikiem dynamizujÄ…cym, ale wymaga odniesieÅ„ do
układu zewnętrznych informacji, które potwierdzają/zaprzeczają stany aktualne i standardy,
motywując tym samym do działania
·ð o charakterze wewnÄ™trznie motywowanym  z
ródłem aktywności jest aktywność procesów
psychicznych podmiotu
- procesy poznawcze ukierunkowują i pośrednio dynamizują zachowania
- procesy poznawcze mają swoją własną wewnętrzną motywację
- (nie)równowaga poznawcza motywuje do działania
2. Instynkt, popęd, homeostaza (McDougall, Freud, Woodworth).
McDougall:
- wprowadził pojęcie instynktu do psychologii dziedziczna/wrodzona dyspozycja psychofizyczna,
determinuje do spostrzegania i skupienia uwagi na obiektach pewnej klasy, do doświadczania specyficznej
jakości emocjonalnego podniecenia z percepcji takiego obiektu i do działania z uwagi na ten obiekt w
specyficzny sposób/do doświadczania impulsu do takiego działania.
- czasami proces/stan cielesny determinuje stymulację organów sensorycznych
- przyjemność/przykrość są często podstawą motywacji
- działania mają charakter celowy (dobrowolnie lub automatycznie)
- czynnikiem uaktywniającym działanie instynktu jest emocja
- wyróżnia: instynkty podstawowe (np. instynkt ucieczki strach), instynkty złożone (np. instynkt życia
zbiorowego), ogólne tendencje wrodzone (np. skłonność do naśladownictwa)
- sposób zachowania się człowieka zależy od emocji i sentymentów (uczuć złożonych)
- hormizm - teoria instynktów społecznych McDougalla.
- instynkt jako celowa siła tkwiąca w żywych organizmach. Składa się z aspektu wzruszeniowego,
poznawczego i motywacyjnego
- wg McDougalla istnieje pewna ograniczona ilość wrodzonych instynktów, które każdy z nas
posiada (biologiczne i społeczne)
- teoria ta opisuje sytuacje życiowe
- skompromitowała ją liczba instynktów
Freud:
- cechy instynktu:
·ð z
ródło  somatyczny proces przebiegający w organach/częściach ciała, którego wynikiem jest
stymulacja reprezentowana w życiu umysłowym przez instynkt
·ð siÅ‚a (impetus)  motoryczny element instynktu, ilość siÅ‚y/miara zapotrzebowania na energiÄ™, jakÄ…
instynkt reprezentuje; każdy instynkt jest formą aktywności
·ð cel  celem instynktu jest zadowolenie, które może być osiÄ…gniÄ™te przez usuniÄ™cie stanu stymulacji
płynącej ze z
ródła instynktu
·ð obiekt  wiąże siÄ™ z instynktem tylko wtedy, gdy jest szczególnie korzystny w osiÄ…ganiu jego
zaspokojenia; może ulec zmianie w ciągu życia
- grupy pierwotnych instynktów:
·ð instynkt życia (Eros)  obejmuje wÅ‚aÅ›ciwy niezahamowany popÄ™d seksualny i wywodzÄ…ce siÄ™ z
niego popędy ograniczane przez cel i podlegające sublimacji, a także popęd samozachowawczy;
reprodukcja i podtrzymywanie życia
·ð instynkt Å›mierci (Tanatos)  wskazuje na sprowadzanie życia organicznego z powrotem do stanu
martwego; ma charakter regresywny, dążenie do likwidacji/zmniejszenia pobudzenia
- instynkty mają charakter konserwatywny/zachowawczy ich celem jest przywrócenie równowagi
organizmu
- przymus powtarzania  instynkty powtarzają się tyle razy, ile razy występuje cykl zdarzeń rozpoczynający
się pobudzeniem a kończący się uspokojeniem
Woodworth:
- popęd  ogólna energia mobilizująca organizm do działania; sposób przywracania równowagi
(homeostazy); popędy homeostatyczne to np. głód, temperatura ciała, sen;
* wskazuje na wewnętrzne z
ródła energii o charakterze biologicznym
* podkreśla powszechność pewnych form zachowań ludzkich i możliwość ich modyfikacji w rezultacie
sprzężenia stanu dyspozycji ze stanami otoczenia
* uwzględnia wymiar modyfikowalności zachowań i podstawowe znaczenie dla jego sposobu spełniania
się charakteru interakcji między podmiotem a innymi obiektami pozwala to zrozumieć mechanizmy
powstawania popędów wtórnych (motywacji wtórnej)
* uwzględnia indywidualną linię rozwoju człowieka
* wskazuje na możliwość odwołania się do podstawowych elementów zapewniających utrzymanie się
przy życiu, tworzących podstawy rozwoju procesów psychicznych, osobowości
12
 * pozwala uchwycić mechanizmy regulujące zachowaniem, zrozumieć, wg jakich zasad może być
uruchamiany proces motywacyjny, dynamikę popędów i ich uporządkowanie hierarchiczne, przewidywać
kolejność spełniania się popędów w różnych zmiennych sytuacjach
- nawyki  sterują zachowaniem w określonym kierunku
3. Hulla rozumienie popędu, nawyku, wartości bodz
ca. Eksperyment gradient celu Webba, Merymana.
Hull:
- zróżnicowanie zachowań ludzkich da się wyjaśnić zasadami uczenia się
aktywacja popędu przypadkowe, nieskoordynowane zachowania organizm wykonuje przypadkiem
reakcję redukującą popęd wzmocnienie tej reakcji przejście jej w nawyk
- zmniejszenie siły popędu wytwarza wzmocnienie
- popędy prowadzą do nawyków, dostarczają energii do uruchomienia zachowania
zachowanie = popędy x nawyki
- kiedy nawyk jest słaby, do wywołania odpowiedniego działanie niezbędny jest bardzo silny popęd, a jeśli
nawyk już się ukształtował, to wystarczy słaby popęd, by uruchomić zachowanie
- teoria Hull a:
- teoria zmatematyzowana
- potrzeba  popęd  służy do wzbudzania zachowania (energetyzowania), nie ukierunkowuje na
żadne zachowania, np.:  Nie wiem co mam z sobą zrobić
- zachowanie jest funkcją 2 czynników: popędu (wrodzona) i nawyku, który nas ukierunkowywuje
(wiedzieć jak coś zrobić)
- Jeżeli nie ma nawyku to człowiek wykonuje chaotyczne ruchy albo uruchamiają się automatyczne
odruchy
- Wzór: z(f) = (P * N * wielkość przynęty * intensywność bodz
ców zewnętrznych * hamowanie
reaktywne)
- Hamowanie reaktywne: im więcej się trzeba napracować tym mniejsza jest motywacja
- dwa rodzaje popędów: pierwotne (oparte o mechanizmy wrodzone np. głód, seks) i wtórne
(wyuczone, wbudowane) i nagród: pierwotne (pokarm) i wtórne (pochwała, zdolność częściowego
redukowania popędu, np. przy odchudzaniu)
eksperyment Webba:
-
eksperyment Merymana:
-
4. Popęd w ujęciu N. Millera (popędy wyuczone).
popędy wyuczone wg Millera:
- Reakcje fizjologiczne, które kontroluje głównie autonomiczny układ nerwowy, są wywoływane
automatycznie przez różne silne stany popędowe i nie trzeba się ich wyuczać. Te wrodzone reakcje
autonomiczne często są wzbudzone przez popędy pierwotne, lecz mogą je także wywoływać popędy wtórne,
czyli wyuczone. Spocone dłonie, zaburzenia żołądkowe i bicie serca u wylęknionego studenta oczekującego
na ważny egzamin mogą służyć jako przykład.
- Hull miał licznych następców: Miller. On tez uznawał pojęcie popęd, ale interpretował nieco inaczej. Popędy
powstają właściwie w wyniku wszystkich działających bodz
ców. A bodziec ma dwa aspekty: popędowy
(miotanie się) i sygnału (gdzie szukać zaspokojenia). Aby czynność utrwaliła się w nawyk potrzebna jest
nagroda. Wtórny popęd strachu tłumaczy schematem trójczłonowym: bodziec awersyjny, który uszkadza
tkankę  relacja emocjonalna (fizyczna nie psychiczna: zmiany hormonalne)  bodziec wewnętrzny, który
domaga się redukcji 9bodziec popędowy)  reakcja zewnętrzna (ucieczka). Jeśli reakcja zlikwiduje popęd, to
bodziec awersyjny i bodziec wewnętrzny przestaje działać i popęd znika  utrwalenie, generalizacja
- popęd nabyty: bodziec obojętny występujący przypadkowo z reakcja emocjonalną i dalej schemat
przebiega tak samo, dążenie do zaspokojenia popędu
- najważniejszą rolę w indukowaniu(?) zachowania mają popędu nabyte: lęk, poczucie iwny,
poczucie akceptacji
5. Millera model konfliktu popędów.
model konfliktu popędów Millera:
- prawa przebiegu konfliktów:
* tendencja dążenia do celu jest tym większa, im mniejsza jest odległość od osiąganego celu (gradient
dążenia)
13
 * tendencja unikania celu jest tym silniejsza, im mniejsza jest odległość do zamierzonego celu (gradient
unikania)
* gradient unikania jest bardziej stromy niż gradient dążenia i szybciej wzrasta w miarę zbliżania się do
celu (chęć unikania rośnie szybciej niż chęć osiągania)
* tendencje dążenia i unikania zmieniają się wprost proporcjonalnie do siły znajdujących się u ich
podłoża popędów (im silniejszy popęd, tym silniejsza tendencja)
* kiedy zaistnieje konflikt między 2 niezgodnymi reakcjami, pojawi się reakcja silniejsza
- konflikt może stanowić podstawę analizy relacji emocje  motywacja, jeśli traktujemy go jako stan
emocjonalny
6. Przeniesienie (popędów, zachowań, konfliktu), frustracja a agresja.
przeniesienie:
- Przeniesienie uczuć z obiektu niedostępnego na dostępny.
- Agresja przeniesiona: mężczyzna po powrocie z pracy, wszczyna kłótnie z żoną i w ten sposób rozładowuje
złość spowodowaną przez bolesną krytykę ze strony szefa
frustracja a agresja:
- stan frustracji prowadzi bezpośrednio do uaktywnienia zachowań agresywnych
- frustracja nie zawsze prowadzi do agresji  często pobudzenie przez stan frustracji jest zbyt słabe
7. Frustracja  eksperyment Hanera i Farbera, Sears i Searsa.
eksperyment:
- Sears i Sears  badanie czasu latencji płaczu, do kiedy dziecko wybuchnie płaczem po odebraniu mleka
- Hanera i Farbera
8. Lewina teoria pola i koncepcja mechanizmów napędowych. Poziom aspiracji.
Model homeostatyczny w teorii osobowości Lewina:
- zachowanie jest funkcją pola istniejącego w tym czasie, kiedy to zachowanie występuje
- analiza zawsze rozpoczyna się od sytuacji jako całości, w której zostają wyróżnione części składowe
- konkretną osobę w konkretnej sytuacji można opisać w formie matematycznej
- pole  ogół współistniejących faktów pojmowanych jako wzajemnie uzależnione od siebie; jest w stanie
ciągłej dynamiki  napięć zaburzających równowagę i wytwarzanej energii, która ma ją przywrócić
- przestrzeń życiowa  cała rzeczywistość psychologiczna człowieka; w niej występuje zachowanie
człowieka; skład: osoba i jej środowisko psychologiczne
- energia psychiczna jest wtedy uwalniana, gdy w rezultacie wzrostu napięcia w jakiejś części systemu w
stosunku do innej części systemu nastąpi utrata równowagi
- motywacja daje się opisać za pomocą 3 pojęć:
·ð napiÄ™cia stan osoby
·ð siÅ‚y wpÅ‚yw Å›rodowiska psychologicznego
·ð równowagi stan, do którego zmierza system
koncepcja mechanizmów napędowych Lewina:
- każda reakcja behawioralna (konkretne zachowanie, np. pracownika w zespole lub grupy w organizacji) jest
wypadkową działania sił dwojakiego rodzaju: napędowych i hamujących.
- Siła napędowa może prowadzić do wzrostu efektywności, jednakże w niektórych przypadkach może
wywołać wzrost sił hamujących.
- Zasada współistnienia sił hamujących i napędowych odnosi się do procesu zmiany: każdemu naciskowi
mającemu skłonić do zmiany zachowania towarzyszą naturalne siły zmierzające do zachowania status quo i
opierania się wprowadzeniu nowych wzorców zachowań.
poziom aspiracji:
- aspiracje  sąd na temat wyniku upragnionego/pożądanego; oparte na działaniach własnych
9. Rodzaje i rozwiązywanie konfliktów wg Lewina.
Konflikty wg Lewina:
- napięcie  stan relacji między różnymi regionami wewnątrz osoby; właściwości:
·ð tendencja do zrównania stanu napiÄ™cia w okreÅ›lonym systemie z wielkoÅ›ciÄ… napiÄ™cia w systemach
otaczających środki psychologiczne prowadzące do wyrównania napięcia (przywracania
homeostazy) są wszelkiego rodzaju procesy (np. myślenie, odczuwanie, przypominanie)
·ð wywieranie nacisku na granicÄ™ systemu w zależnoÅ›ci od przepuszczalnoÅ›ci granic napiÄ™cie
może łatwiej/trudniej przechodzić do innych systemów; wzrost napięcia spowodowany jest
wzbudzeniem potrzeby; pewne regiony w polu psychologicznym mogą być istotne, gdyż stanowią o
możliwości osiągnięcia celu, dlatego mogą mieć wartość +/-.
14
10. Efekt Zeigarnik.
efekt Zeigarnik  lepsze pamiętanie zadań niedokończonych
11. Teoria potrzeb wg Maslowa.
hierarchiczna teoria potrzeb Maslowa:
- zachowanie ludzkie i wszelkie formy życia psychicznego muszą być traktowane jako zintegrowana całośc
- dążenie jednostkowe jest tylko wtedy zrozumiałe, kiedy zostanie uchwycone na tle całości  holistycznej
jedności motywacyjnej, która wyraża się jako dążenie do realizacji siebie, stanowiące kierunek i cel rozwoju
- możliwość wyróżnienia różnych form życia motywacyjnego może bazować na określeniu podstawowych
celów i potrzeb
- potrzeba wyższa  póz
niejszy wytwór rozwoju ewolucyjnego/filogenetycznego, pojawia się póz
niej w
rozwoju ontogenetycznym, odczuwana jako mniej naglÄ…ca, jej zaspokojenie prowadzi do silniejszego
zadowolenia, wymaga liczniejszych i lepszych warunków, ma szersze konsekwencje społeczne, bliższa
możliwości osiągania realizacji siebie, prowadzi do wyraz
niejszego zindywidualizowania rozwoju
- hierarchia potrzeb
1) potrzeby fizjologiczne muszą być zaspokojone, by pojawiły się potrzeby z wyższego poziomu;
podporzÄ…dkowane regulacji homeostatycznej
2) potrzeby bezpieczeństwa
3) potrzeby przynależności i miłości
4) potrzeba szacunku
5) potrzeba realizacji siebie
- zaspokojenie potrzeb podstawowych wpływa korzystnie na zmiany w sferze wolicjonalno-uczuciowej,
poznawczej, relacji interpersonalnych, w cechach charakteru
- potrzeby:
·ð braku  potrzeby niższe, których niezaspokojenie prowadzi do pojawienia siÄ™ silnego napiÄ™cia
motywacyjnego; podlegajÄ… regulacji homeostatycznej
·ð wzrostu  ich zaspokojenie jest powodem wzrostu napiÄ™cia; podporzÄ…dkowane regulacji typu
heterostatycznego ( nigdy dość)
12. Deprywacja sensoryczna i jej emocjonalno-motywacyjne efekty.
deprywacja sensoryczna:
- Deprywacja sensoryczna polega na zamierzonej redukcji lub usunięciu bodz
ca działającego na jeden lub
kilka zmysłów.
- krótkotrwała deprywacja może być dla organizmu relaksująca, jednak długotrwała może prowadzić do
skrajnego niepokoju, halucynacji, natłoku myśli, depresji i zachowań aspołecznych.
- Wynalazcą komory deprywacji sensorycznej jest amerykański psycholog John C. Lilly.
13. Potrzeba wrażeń wg Zuckermana i jej motywacyjne właściwości (optymalny poziom pobudzenia).
koncepcja poszukiwania doznań Zuckermana:
- poszukiwanie doznań  potrzeba sensoryczna oparta na optymalnym poziomie stymulacji; względnie
trwała, wyjaśnia różnice indywidualne, związana z jednostkowym doświadczeniem; optymalny poziom
pobudzenia  w zależności od oceny sytuacji/typu pobudzenia na poziomie mechanizmów biologicznych ten
sam poziom może być doświadczany jako stan pozytywny/negatywny
- może ono wyrażać się w różnych formach zachowań:
·ð poszukiwanie ekscytacji i przygód niebezpieczne sporty vs. zamiÅ‚owanie do tego, co znane,
ułożone, konwencjonalne, bez ryzyka
·ð poszukiwanie przeżyć aktywność fizyczna, umysÅ‚owa, spoÅ‚eczna vs. potrzeba utrzymania
utartego sposobu zachowania, szlaków poznawania itp.
·ð rozhamowanie tendencja do zachowaÅ„ impulsywnych, rozÅ‚adowywania napiÄ™cia, poszukiwania
odprężenia vs. potrzeba unormowanego, uporządkowanego stylu życia, refleksyjności i
opanowania
·ð podatność na nudÄ™  awersja do powtarzalnych doznaÅ„, ustalonych, monotonnych czynnoÅ›ci,
nudnych ludzi
14. Motyw nudy wg Berlyne a.
15
emocje
+
-
zgodność z oczekiwaniami
różny dla nadmierna
motyw
każdego złożoność,
nudy
nowość
prosty,
banalny
15. Motywacja osiągnięć (MOS)  koncepcja Atkinsona i McCellanda.
motywacja osiągnięć  tendencja do osiągania i przekraczania standardów doskonałości, związana z
odczuwaniem pozytywnych emocji w sytuacjach zadaniowych, spostrzeganych jako wyzwanie
koncepcja Atkinsona:
- żywy organizm jest zawsze aktywny
- zachowanie jest zdeterminowane przez tendencje do działania, które pozostają w stanie niezmienionyym,
jeśli nie działają na nie pewne siły
- czynniki odpowiedzialne za zmiany w aktywności ludzkiej:
* siły pobudzające
* siły konsumacyjne
* siły hamujące
- oczekiwanie  wskazuje na kierunek motywacji; związane z przewidywaniem prawdopodobieństwa
sukcesu/niepowodzenia; zależy od osobistych doświadczeń i percepcji aktualnej sytuacji
- motyw  względnie ogólna i stała dyspozycja osobowościowa; determinuje tendencje dążenia do celu
- podnieta  siła przyciągania/odpychania przez prawdopodobieństwo sukcesu/porażki
Motywacja = f (Oczekiwanie i Wartośc (Motyw i Podnieta) )
koncepcja McCellanda:
- wymagania  wskazówki/bodz
cowe sytuacje, które powodują rozwój motywów; regularnie wprowadzają
stan motywów; mogą być typu biologicznego i społecznego; nabierają właściwości motywujących w wyniku
uczenia siÄ™
wymagania/wskazówki traktowane w kategoriach podniet kontakt z dyspozycją motywacyjną
wyzwolenie motywacji połączenie z poznaniem, nawykami impuls do działania związanie impulsu z
dogodnymi dla jego realizacji okolicznościami działanie
- jeśli dana osoba, dzięki zachętom, osiąga dużo przyjemności z pokonywania jakichś trudności, to rozwija w
sobie silniejszy motyw osiągnięć więcej sytuacji będzie prowadziło do przewidywanej satysfakcji z
pokonywania trudności
16. Cechy osób o wysokiej MOS i metody jej badania.
Osoby, u których dominuje motywacja osiągnięć (motywacja dążenia do sukcesu):
- preferują zadania o średniej trudności
- wykazują większą wytrwałość w pracy nad zadaniem związanym z osiągnięciem
- wykazują większą skuteczność wykonania
- są bardziej wytrwałe przy zadaniach nierozwiązywalnych
- podnoszą poziom aspiracji po osiągnięciu sukcesu, ale obniżają go po porażce
- majÄ… bardziej realistyczne aspiracje zawodowe
- częściej przemieszczają się w hierarchii ról zawodowych
- Metody badania: kryterium: sukces/niepowodzenie
16
17. Wybór zadań o różnym stopniu trudności przy różnej MOS.
- osoby, u których dominuje motywacja osiągnięć (motywacja dążenia do sukcesu) preferują zadania o
średniej trudności; wykazują większy upór w dążeniu do celu i odporność na kłopoty i niepowodzenia
- osoby, które cechują się wysokim lękiem przed niepowodzeniem  łatwe; średnie są dla nich najmniej
atrakcyjne
18. Rozwojowe aspekty MOS, różnice międzypłciowe, sugestia Horner.
rozwojowe aspekty MOS:
- motywy
powodzenia (motive for success) - silnie zaznaczoną chęć współzawodnictwa, potrzebę mierzenia się z
innymi i osiągania sukcesów;
unikania niepowodzenia - silnie zaznaczoną obawę przed porażką (motive to avoid failure), wyrażającą
się skłonnością do unikania sytuacji współzawodniczych i pewnym brakiem wiary w możliwość powodzenia.
- Oba te motywy powstają we wczesnym dzieciństwie jako wynik przeżyć dzieci i wpływających na nie
oddziaływań środowiska.
- Ponieważ związane są z wymiarami osobowości, kiedy się rozwiną, pozostają raczej stałe, nie ulegają
łatwym przemianom. Są od siebie niezależne. Mogą występować u jednego człowieka w różnych
nasileniach.
różnice międzypłciowe (Horner):
- Martina Horner  motyw unikania sukcesu u kobiet (65% kobiet napisało opowiadanie odzwierciedlające
motyw unikania sukcesu i mniej niż 10% mężczyzn). Jej zdaniem kobiety znajdują się w konfliktowej sytuacji:
osiągnięcie sukcesu przynosi ujemne następstwa  jest ona określana jako  mało kobieca , jest odrzucana
społecznie (samotna, niepopularna). Zaprzecza się też aby kobieta mogła osiągnąć sukces.
19. Atrybucyjna teoria motywacji (Heider, Weiner).
Heider:
- Psychologia stosunków międzyludzkich&
- Przypisywanie intencji jest naturalną ludzką czynnością. Ludzie wykazują skłonność do interpretowania w
kategoriach intencjonalnych nawet zupełnie przypadkowych zdarzeń. Większość ludzkich zachowań jest
zamierzona, a proces wyjaśniania ich przyczyn polega na odczytywaniu intencji. Ale ludzie przejawiają
również zachowania NIEINTENCJONALNE. A konsekwencje psychologiczne przypisania komuś intencji /
braku intencji są zupełnie odmienne.
- Heider wprowadza rozróżnienie pomiędzy: przypisywaniem przyczynowości (kto jest sprawcą?)  a
przypisywaniem winy/ odpowiedzialności (kto zawinił? kto jest odpowiedzialny za zdarzenie?).
- Rozróżniając PRZYCZYNY OSOBOWE i ŚRODOWISKOWE widzi te dwa rodzaje przyczyn jako wzajemnie
wykluczajÄ…ce siÄ™ (tzw. "hydrauliczny model atrybucji"  Hewstone, 1989) :
·ð PRZYCZYNY OSOBOWE obejmujÄ…: INTENCJE ( ChcÄ™ ), ZDOLNOÅšCI ( PotrafiÄ™ ,  MogÄ™ ),
MOTYWACJE ( Usiłuję ),
·ð PRZYCZYNY ÅšRODOWISKOWE odwoÅ‚ujÄ… siÄ™ do obiektywnych trudnoÅ›ci, okolicznoÅ›ci czy warunków,
w których realizowane było działanie.
- To Heider pierwszy opisał efekt atrybucyjny polegający na niedocenianiu roli czynników sytuacyjnych w
wyjaśnianiu przyczyn ludzkiego zachowania (tzw. PIERWOTNY BA

D ATRYBUCJI). Jego zdaniem
zachowanie wraz z jego wykonawcÄ… tworzy tak wyrazistÄ… FIGUR
PERCEPCYJN
, że przeciętny
obserwator będzie przecenianiał rolę, jaką w determinacji zachowania odgrywały CECHY DYSPOZYCYJNE
WYKONAWCY (w porównaniu z rolą zewnętrznych czynników sytuacyjnych).
-  Zachowanie ma tak wyraziste cechy, że wypełnia nam całe pole percepcyjne
Weiner:
- Aby właściwie zrozumieć teorie Weinera, należy rozpocząć od definicji atrybucji, a więc atrybucja to
przypisywanie czegoś komuś lub czemuś. W psychologii pojęcie atrybucji odnosi się do tego jak ludzie
wyjaśniają przyczyny swojego bądz
cudzego zachowania, tzw. naiwne teorie przyczynowości.
- Teoria Weinera jest propozycjÄ… spojrzenia na emocjÄ™ i motywacjÄ™ w aspekcie praw rzÄ…dzÄ…cych
przypisywaniem właściwości sobie samemu, bądz
zdarzeniom z którymi jednostka się spotyka. Autor określił
strukturę przyczynowości składającą się z trzech wymiarów: umiejscowienia z
ródła, wymiaru stabilność-
zmienność oraz kontrolowalność.
- Można powiedzieć, że emocje są efektem wyjaśniania przyczyn naszych zachowań.
- Wynikowi zdarzenia towarzyszy pozytywna lub negatywna reakcja to znaczy reakcja pierwotna, która opiera
się na powodzeniu lub porażce naszego przedsięwzięcia. Zdarzenia, które powodują szczęście z
uzyskanego efektu lub smutek z powodu porażki są określane jako zależność od rezultatu-niezależność
atrybucji (przyczyny). Zdarzenia te są zdeterminowane przez osiągnięcie lub nie-osiągnięcie upragnionego
celu, a nie przez przyczynę rezultatu (szczęście, bądz
smutek powoduje rezultat, a więc zaliczenie z
17
biologicznych podstaw na 5+, a nie fakt że nauczyliśmy się właśnie na to zaliczenie;) Dla pojawienia się
emocji ważne są oceny przypisywane przyczynom zachodzących zdarzeń.
- Weiner analizuje związki pomiędzy rodzajami atrybucji, a rodzajami wyzwalanych emocji.
Atrybucja Emocje Emocje
Sukces Duma i pozytywna samoocena Wdzięczność
Porażka Negatywna samoocena Rezygnacja i beznadzieja
- Przypisywanie sobie samemu sprawstwa sukcesu lub porażki prowadzi do pojawienia się tych emocji.
- Atrybucje pełnią podstawową rolę w kreowaniu emocji. Emocje takie jak gniew, litość, wina, wdzięczność są
związane z wymiarem kontrolowalności. Z kolei poczucie wartości siebie i duma wydają się wynikać z układu
takich zmiennych jak wymiar stałości, wewnętrzne dyspozycje oraz niekontrolowalność.
20. Motywacja wewnętrzna wg Deci ego (eksperyment szkolny), (eksperyment Leppera i
współpracowników).
Deci:
- motywacja wewnętrzna  działanie wykonywane z uczuciem kompetencji i
autodeterminacji/samodecydowania
- warunkiem wzbudzenia motywacji jest świadomość możliwości uzyskania zadowolenia, która wyzwala i
dynamizuje ukierunkowane na osiągnięcie celu zachowania
- nagrody:
·ð zewnÄ™trzne  prowadzÄ… do ukierunkowania popÄ™dów na dane obiekty (cele) i wyzwalajÄ… stany
afektywne, które stanowią o dalszych kierunkach i sposobach zachowania
·ð wewnÄ™trzne  wzmacniajÄ… pragnienie kompetencji i autodeterminacji, nasilajÄ… motywacjÄ™
wewnętrzną
21. Osobiste sprawstwo wg de Charmsa i wg Rottera.
R. de Charms:
- z 1 strony mamy pionków czyli ofiary losu, z drugiej panów, czyli sprawców swojego losu
- Rotter:
- Teoria umiejscowienia poczucia kontroli dotyczy subiektywnie odczuwanego ulokowania sprawstwa
zdarzeń. Rotter twierdzi, że ludzie uczą się w ciągu życia wierzyć, że ich losem kierują oni sami, bądz
też że
kierują nim czynniki od nich samych niezależne. W związku z tym teoria ta umieszcza ludzi na
(jednomodalnym) kontinuum z dwoma biegunami.
·ð Osoby o wewnÄ™trznym umiejscowieniu kontroli (internaliÅ›ci) majÄ… przekonanie, że ich życiem i
ważnymi zdarzeniami sterują oni sami przekonanie, że od ich własnych wysiłków, pracy,
osobistego wpływu zależy to, co ważnego przydarza się im w życiu.
·ð Osoby o zewnÄ™trznym umiejscowieniu kontroli (eksternaliÅ›ci) żywiÄ… przekonanie, że życiem sterujÄ…
czynniki niezależne od ich świadomego, celowego i zamierzonego wpływu los, Bóg itd.
22. Własna skuteczność wg Bandury.
Bandura:
- oczekiwanie własnej skuteczności  przekonanie o tym, że czynniki mające wpływ na wykonywanie
danego działania zależą od samej jednostki zależy ono od doświadczeń jednostkowych i doświadczeń z
danymi formami działania
- osoby o zaniżonym poziomie oczekiwania własnej skuteczności będą podejmowały cele o niskim poziomie
aspiracji, które na pewno zakończą się sukcesem
23. Koncepcja reaktancji wg Brehma (badania Maziesa).
Koncepcja reaktancji Brehma:
-Teoria reaktancji (oporu psychicznego)
- Reaktancja psychologiczna - dążenie do przywracania wolności wyboru, zagrożonej przez kogoś, kto
próbuje nam coś narzucić lub czegoś zakazać.
- Działanie to jest tym silniejsze im:
·ð ważniejsza możliwość dziaÅ‚ania jest nam odebrana;
·ð wiÄ™cej jest zablokowanych, odebranych możliwoÅ›ci;
·ð bardziej nieoczekiwana jest blokada;
·ð wiÄ™ksze jest zagrożenie swobody dziaÅ‚ania.
- To, czego się nam zakazuje, staje się bardziej atrakcyjne. Jednocześnie pojawia się niechęć wobec z
ródła
przeszkód, oraz motywacja do przywrócenia stanu swobody, wolności
18
- Ludzie różnią się tolerancją na odebranie im możliwości i swobody. W skrajnych przypadkach są w stanie
rezygnować z wielu osobistych dóbr po to, aby przywrócić sobie możliwość wyboru ("na złość babci odmrożę
sobie uszy", "nie będę zażywać przepisanych lekarstw", "zrobię odwrotnie niż mi każą").
- Zjawisko to nasila się szczególnie tam, gdzie występują duże różnice poziomów mocy: np. duma bezsilnych
wobec wyższej, pewniejszej siebie, mniej wahającej się mocy zewnętrznej  lub, przeciwnie, pogarda ludzi
silnych, zdeterminowanych dla tych, którzy nie wiedzą, czego chcą, ciągle się wahają, szukają kierunku itd. -
Teoria reaktancji ma szerokie poparcie empiryczne.
badania Manziesa:
-
24. Dysonans poznawczy jako motyw (koncepcja Festingera).
dysonans poznawczy napięcie chęć pozbycia się stan motywacyjny, by rozwiązać tę sytuację
alternatywy:
1) poznawcza stwierdzenie, że mnie nie dotyczy
2) behawioralna zaprzestanie zachowania
Koncepcja Festingera:
- ludzie dążą do utrzymania wewnętrznej zawartości swoich przekonań, opinii, postaw itd.
- dysonans  brak zawartości; relacja między elementami poznawczymi
- konsonans  harmonia wewnętrzna
- występowanie dysonansu, będące stanem psychologicznie niekorzystnym, motywuje do jego redukcji i
przywrócenia konsonansu
- celem redukcji istniejącego dysonansu ludzie aktywnie unikają sytuacji i informacji, które mogłyby
zwiększyć dysonans
- rodzaje relacji między elementami: brak relacji, dysonans, konsonans
25. Model TOTE, Millera, Galantera, Pribrama.
Model TOTE:
- motyw  skład:
·ð wartoÅ›ci obraz  caÅ‚ość zgromadzonej i zorganizowanej wiedzy organizmu o sobie samym i o
świecie; wskazuje na posiadanie doświadczeń, wyuczonych ocen, relacji, pojęć itd.; zmiany w nich
mogą być dokonywane na podstawie realizacji planów; rodzaje:
obrazy zdarzeń  powstają w wyniku kodowania informacji przez mózg
obrazy kontrolne  reprezentacja stanu organizmu
obrazy osiągnięć  reprezentacje wyuczonych oczekiwań dotyczących siły i zmiany siły
wymaganej do wykonania zadania
·ð intencje plan  każdy hierarchiczny proces zachodzÄ…cy w organizmie, zdolny do kontrolowania
porządku, w jakim powinny być wykonywane sekwencje operacji; zmiany w nich mogą pojawiać się
tylko w następstwie informacji dopływających z obrazów
- TOTE  podstawowa jednostka, na której podstawie budowane są obrazy i plany
Test-Operate-Test-Exit (Sprawdzanie-Operacja-Sprawdzanie-Wyjście)
fazy:
1. T  test: dane wyjściowe porównywane są z ustalonym wcześniej standardem
2. O  operacja: jeśli nie są one zgodne ze standardem, uruchamiana jest jakaś aktywność, forma
zachowania
3. T  test: jeśli w wyniku aktywności zostanie przywrócona zgodność ze standardem
4. E  wyjście
26. Motywacja w ujęciu teorii decyzji.
motywacja w teorii decyzji:
- Pugh
- wartości są kryteriami, do których odwołuje się system decyzyjny przy podejmowaniu wyborów
- system decyzyjny jako najwyższa ewolucyjnie forma zachowania kieruje się wartościami:
·ð pierwotnymi  wynik ewolucji, naturalnie dane czÅ‚owiekowi, ostateczne kryteria przy
podejmowaniu decyzji, nie podlegają racjonalnym perswazjom i społecznym naciskom
·ð wtórnymi  rozwijane przez system decyzyjny, forma odzwierciedlenia wartoÅ›ci pierwotnych
·ð spoÅ‚ecznymi - zÅ‚ożone z 3 elementów:
o emocji
o sentymentów
o instynktownych motywów  pewne naturalne, wrodzone dążenia do spełniania pewnych
form aktywności, np. dążenie do dominacji, społecznej akceptacji, aktywności, pracy z
innymi, spełniania społecznych preferencji
19
27. Zachowanie wg skryptów: koncepcja Shanka i Abelsona.
Shank i Abelson:
- teorie sytuacji  skrypty  Abelson: zachowanie społeczne zależy od wyboru skryptu reprezentującego
sytuację i przyjęcia roli w obrębie skryptu
- Skrypt - "wcześnie założone, stereotypowe sekwencje działań, które określają ogólnie znane sytuacje"
- Osoby pracujące w dziedzinie sztucznej inteligencji włożyły istotny wkład do nauk poznawczych, dzięki
czemu możemy wykorzystywać do rozwiązywania problemów specjalne typy schematów zwane Aktami
(ang. Scripts) oraz Adnotacjami (ang. Deltacts).
Schematy typu Akta stanowią standardowe reakcje oparte na doświadczeniu.
Według opinii Schanka i Abelsona (1977), aby poradzić sobie z problemami lub sytuacjami w sytuacji, w
której nie można odszukać stosownych Akt..., ludzie decydują się na  zachowanie ukierunkowane na cel .
Co więcej, należy opracować wiele sposobów na realizację głównego celu przez określenie celów pośrednich
i towarzyszących im planów. Owe cele pośrednie i plany zostały nazwane Adnotacjami.
Schank i Abelson (1977) stali na stanowisku, iż struktury wyższego rzędu, zwane Tematami (ang.
Themes) stanowią jądro wokół którego formułowane są cele (ang. Goals), Plany (ang. Plans) i Akta.
Podejmując próbę rozwiązania problemu autorzy zalecają skoncentrowanie myśli wokół tematu.
28. Osobiste cele jako motywy. Znaczenie przyszłościowej perspektywy czasowej (Nuttin).
osobiste cele = motyw:
- wyzwalane przez indywidualne potrzeby, stany, ukierunkowane na własny dobrostan
Nuttin:
- Nuttin wyróżnia 3 rodzaje perspektywy czasowej:
1.Właściwa [ma długość, stopień zagęszczenia, strukturalizacji, realizmu]
2. Pozytywna lub negatywna postawa wobec przyszłości, teraz
niejszości, przyszłości
3. Orientacja czasowa czyli preferencje jednostki w PPC
- Przeciwstawia aktywną i motywacyjną PPC  perspektywie wyobrażeniowej
29. Motywacja transgresyjna  propozycje Kozieleckiego.
Kozielecki:
- poznanie człowieka to poznanie jego celów
- cele ukierunkowują działania ludzkie, współdecydują o doborze programów strategii i o metodach pracy, są
wyznacznikami siły motywacji, decydują o zakończeniu działania
- antycypacja dotyczy:
·ð przyszÅ‚ych wyników dziaÅ‚aÅ„ i prawdopodobieÅ„stwa ich osiÄ…gniÄ™cia
·ð zewnÄ™trznych warunków wykonywania dziaÅ‚aÅ„
·ð przyszÅ‚ych stanów osoby podejmujÄ…cej dziaÅ‚ania
- antycypacja w zakresie działań transgresyjnych obejmuje sfery:
* oczekiwania
* niespodzianki
- wyznaczniki motywacji:
* antycypacja
* wartościowanie antycypowanych wyników
- działania ochronne  czynności zapobiegające utracie typowych wartości; działania, których celelm jest
likwidacja aktualnego deficytu wartości i powrót do stanu typowego  napięcie-ulga
- działania transgresyjne  działania typu  poza wychodzenie poza to, czym jednostka jest i co posiada;
przełamywanie dotychczasowych granic osiągnięć i tworzenie/asymilacja nowych wartości  nigdy dość ;
osiąganie celów nie redukuje motywacji do podejmowania dalszych tego typu działań, ale podtrzymuje taką
motywację/zwiększa ją ( podstawowa rola: aspiracje); kategorie
·ð dziaÅ‚ania ekspansywne  o charakterze materialnym, interpersonalnym, symbolicznym,
osobistym; np. transgresje kratyczne  dążenia do poszerzania władzy osobistej, chęć zdobycia
coraz większego wpływu na ludzi
·ð dziaÅ‚ania twórcze
sÄ… uruchamiane i podtrzymywane przez 2 rodzaje motywacji:
·ð hubrystycznÄ…  dążenie do potwierdzenia i wzrostu wÅ‚asnej ważnoÅ›ci; ma charakter egoistyczny i
hedonistyczny
·ð poznawcza  dążenie do kompetencji/mistrzostwa intelektualnego; niehedonistyczna,
nieegoistyczna, nie polega na oczekiwaniu zewnętrznych gratyfikacji
20