1) Epoki filozofii Europejskiej

• Starożytna ( V/IV w p.n.e. - VI w n.e.)

• Średniowieczna (pocz. V w – XV w n.e.)

• Nowożytna ( XV- XIX w)

• Współczesna ( koniec XIX w – czasy obecne)

2) Okresy filozofii starożytnej:

I okres presokratyczny ( VI – V w p.n.e.) – filozofia przyrody

II okres klasyczny ( V- IV w p.n.e.)

III okres hellenistyczny ( III w p.n.e. -I w n.e.)

IV okres końcowy filozofii starożytnej ( I – VI n.e)

3) Filozofia presokratyków:

Presokratyków łączyły zainteresowania filozofią przyrody. Odrzucają tradycyjne i mityczne wyjaśnienia zjawisk
fizycznych. Poruszają problem powstawania i przemijania rzeczy, problem bytu, który zdawał się być
harmonijny i stał w opozycji do zmiennych zjawisk przyrody. Zainteresowanie kosmologią ( wiedza o
kosmosie), kosmogonią ( genezą kosmosu), hylozizmem ( hyle – materia, dzoe – życie), wariabilizmem („panta
rei”). Za najważniejsze dobro uznawali zadowolenie, a środkiem jefo pozyskania miał być rozum.

4) Czy Sokrates był filozofem polityki?

Filozofia polityki to wiedza ogólnie ważna na tematy polityczne ( uzasadniona i usystematyzowana). Sokrates,
pomimo że „ Trzymał się z daleka od czynnej polityki, a polityka pokochała go ze skutkiem śmiertelnym” był
uznany za pierwszego filozofa polityki. Jego zasób wiedzy dotyczącej spraw politycznych, widać było w
trakcie zadawania pytań ( rozmów) , które posiadały pewien wymiar polityczny, czy też prób zwalczania
mniemań opartych na tradycyji i konwencjach.

5)Filozofia Platona:

• główne źródła kierunkowania światopoglądu: Sokrates, matematycy, arystokracja grecka, politycy

• wprowadzenie czystego pojecia materii i czystego pojęcia duszy ( dusza- czynnik życia)

• dusza jest łącznikiem między światem idei, a światem rzeczy

• rzeczy nie istnieją, tylko się stają

• człowiek – dusza władająca ciałem, więzień zmysłów

• nauka o ideach ( idee to wzory rzeczy)

• dobro = piękno, ład, harmonia

• pusta przestrzeń= niebyt

• cnoty kardynalne: roztropność, męstwo, umiarkowanie i sprawiedliwość

• zapoczątkowanie filozofii idealistycznej

• polityka powinna być natchniona przez filozofię

6) Filozofia Arystotelesa:

• był zależny od Platona i od szkół lekarskich

• nie ma bytu poza jednostkowymi rzeczami ( byt jest jednostkowy, a wiedza jest ogólna)

• każdy przedmiot składa się z materii i formy ( które są od siebie zależne)

• „Przyjacielem mi Platon, ale większą przyjaciółką prawda” ( w celu jej dochodzenia rozwinął logikę)

• podział i definicje kategorii ontologicznych

• podział rozumowań na indukcję i dedukcję

• ciało jest narzędziem duszy

• najwyższym dobrem człowieka jest eudajmonia

• człowiek jest istotą społeczną

• etyka jest częścią polityki

7) Podział nauk u Arystotelesa – trichotomiczny

I. teoretyczne – formułowanie wiedzy dla niej samej ( fizyka, matematyka, metafizyka)

II. praktyczne- formułowanie wiedzy dla osiągnięcia doskonałosci moralnej ( etyka, polityka)

III. pojetyczne (wytwórcze) – formułowanie wiedzy, za pomocą której można wytwarzać określone przedmioty

Według hierarchii Arystotelesa najważniejsze były nauki teoretyczne, a wśród nich metafizyka ( dąży do
zaspokojenia ludzkiej potrzeby poznania)

8) Co to jest eudajmonia?

To doskonałość jednostki, czyli osiągniecie tego optimum, jakie przy danej naturze można osiągnąć ( np.
lękliwość – męstwo – zuchwalstwo; cynizm – tolerancja – fanatyzm ). Każda cnota, oprócz sprawiedliwości, jest
złotym środkiem między dwoma skrajnościami.

9) Filozofia św. Augustyna:

◦ (początkowo) manicheizm – dualistyczny obraz świata, dobro i zło walczą w świecie, a także w każdym
człowieku. Zło zakorzenione jest w materii, a dobro w duszy

◦ cel człowieka – zjednoczenie z Bogiem

◦ filozofia - środek pogłębienia wiary

◦ iluminacja – oświecenie boskim światłem pozwala człowiekowi na prawdziwe poznanie prawdy

◦ Bóg uczynił świat z niczego

◦ istnienie Boga w trzech osobach

◦ opatrzność Boża rządzi dziejami

◦ władza i własność prywatna pochodzą od Boga

◦ polityka ma być realizacją boskich wskazówek i przykazań

10) Patrystyka- nauka Ojców Kościoła, którzy ustalali zręby filozofii chrześcijańskiej. Dzieli się na patrystykę
apologetyczną i systematyczną.

11) Filozofia św. Tomasza: ( nawiązanie do Arystotelesa)

◦ świat został stworzony z niczego, wprost przez Boga

◦ stworzenie jest aktem według idei bożych

◦ filozofia opiera się na rozumie, a teologia na objawieniu, nie ma sprzeczności między objawieniem, a rozumem
( oddzielenie wiedzy od wiary)

◦ Bóg istnieje z własnej natury

◦ trzeba oprzeć istnienie Boga na doświadczeniu

◦ forma jest aktem, a materia potencją

◦ ludzkie prawo ma źródło w prawie wiecznym

◦ wyższość władzy duchowej nad świecką, bo Kościół troszczy się o ostateczny cel człowieka

12) Główni przedstawiciele presokratyków i problemy, którymi się zajmowali:

1.Tales z Miletu ( 632- 543 p.n.e. ) - przewidział zaćmienie słońca w dn. 28 V 585 r. p. n. e.

◦ Hylezolizm ; materializm żywiołowy; wszystko jest z wody; matematyka

◦ twórca szkoły Jońskiej

2. Heraklit z Efezu ( VI – V w p. n .e.)

◦ zasadniczą cechą przyrody jest zmienność; „panta rei” - wszystko płynie; „zmiany są jedynym stałym
punktem”;

◦ „harmonia ukryta jest wyższa od widocznej”;

◦ „oczy i uszy dają ludziom złe świadectwo, jeśli umysł nie może objaśnić ich mowy”

◦ rozum jest kosmiczną siłą

◦ świat jest żywym ogniem

3. Parmenides z Elei ( zachodnia kolonia Grecji) ( VI- V w p. n. e.) - eleata

◦ byt jest niezmienny; nie ma początku, ani końca; jest ciągły, niepodzielny, jeden

◦ byt jest,a niebytu nie ma

◦świat posiada boską siłę w sobie

4. Zenon z Elei – porusza problemy językowo-formalno-logiczne

5. Empedokles ( V w p.n.e.) - starał się pogodzić heraklityzm z eleatyzmem

◦ nie może powstać nic z tego, czego nie ma, a to co jest – nie ginie

◦ oddzielenie siły od materii ( cztery rodzaje materii : woda, powietrze, ogień i ziemia)

6. Anaksagones

◦ duch Nous jest poruszycielem materii; jest ponad i poza przyrodą; jest bezosobowy

7. Leucyp – atomista

◦ istnieją tylko atomy i próżnia

◦ ojciec materializmu

8. Demokryt ( V w p.n.e.) - atomista

◦ prekursor metody przyrodniczej

◦ atomy nie powstaja i nie giną; są ostatecznymi i niezmiennymi składnikami ciał

9. Pitagoras ( 570 -497 w p.n.e.)

◦ liczba jako zasada świata; liczby widziane w sposób przestrzenny

◦ poznanie kształtu ziemi

◦ przekonanie o harmonijności świata

◦ „wszelkie zjawiska są proporcjami”

◦ szkoła pitagorejska

13) Z jakiego okresu pochodzi cytat:

„Człowiek jest miarą wszechrzeczy istniejących, że istnieją, a nie istniejących, że nie isnieją” - Protagoras –
sofista; okres klasyczny filozofii starożytnej

14) Szkoły sokratejskie

◦ Akademia Platońska ( 387 r. p.n.e. - 529 n.e.),

◦ cynicy

◦ cyraneicy

◦ szkoła megaryjska

15) Filozofia hellenistyczna ( III p.n.e. - I w.p.n.e)

◦ stoicyzm

◦ epikureizm

◦ sceptycyzm

16) Stoicyzm:

◦ twórca Zenon z Kition

◦ wszystko co jest, jest materialne, ale materia jest uduchowiona i ożywiona przez pierwotny ogień, tchnienie
(pneuma) – przypomina Ducha Świętego

◦ Bóg = Natura= Rozum – jedność

◦ filozofia to przede wszystkim sztuka życia

◦ człowiek jest skazany na swój los- fatum

◦ szczęście – równowaga ducha,

◦ popędy, afekty namiętności – to choroby duszy

◦ logika stoików to dialektyka, retoryka i teoria dedukcji, rachunek zdań

◦ ataraksja ( spokój wewnętrzny), apatia ( beznamiętność), autarkia (samowystarczalność)

◦ cnota – życie zgodne z naturą;

◦ stoicyzm = materializm + racjonalizm

◦ hilozoizm, finalizm, panteizm

◦ przedstawiciele: Seneka, Epiklet

17) Epikureizm:

◦ twórca Epikur

◦ kult życia; „Carpe diem” - Lukrecjusz, aby osiągnąć szczęście wystarczy się cieszyć swoją naturą

◦ najważniejsze z dóbr to przyjaźń

◦ przyjemnością jest brak cierpienia, czyli zdrowe ciało i spokojna dusza

◦ dusza, aby była rzeczywista i czynna, musi być cielesna, zatem śmiertelna

◦ epikurejski spokój ducha ( kontrolowana przyjemność); czysto empiryczne poznanie; sensualizm

18) Sceptycyzm ( IV – III p.n.e.)

◦ przedstawiciele: Pyrron z Elidy, Sekstus Empiryk

◦ „sceptyk to człowiek zaprzeczający możliwości poznania prawdy”

◦ powściągliwość ( powstrzymanie się) od wydawania ocen

◦ samowiedza

◦ intencja moralna

19) Omów poszczególne okresy filozofii średniowiecznej.

a)przedstawiciele b) czas c)główny przedmiot zainteresowania

0)Patrystyka (właściwie to okres poprzedzający średniowiecze- nie wiem, jak to sklasyfikować)

a)Św. Augustyn

b)I- V w.

c)-istota Boga

-stosunek Boga do świata

-poznania Boga

- pochodzenie zła

1)Wczesna Scholastyka

a)Jan Szkot Eriugena; Św. Anzelm; Św. Bernard; Pierre Abelard

◦

b)V- XII w.

c)-zagadnienia teologiczne

-dowody na istnienie Boga

-spór o uniwersalia

-mistycyzm

2)Scholastyka Klasyczna

a)Św. Bonawentura ;Św. Tomasz z Akwinu ;Roger Bacon ;Dunst Szkot
b)XIII w.
c)-dowody na istnienie Boga
-ontologia
- problem duszy i rozumu
-zagadnienia etyczne
-spór o uniwersalia

3)Późna scholastyka

a)Wilhelm Ockham; Mistrz Eckhart ; Clavius (twórca kalendarza gregoriańskiego)

b)XIV w.

c)-problem wiedzy pewnej

-problem duszy

-mistycyzm

-spór o uniwersalia

-logika

20) Kiedy rozpoczęła się filozofia nowożytna?

◦ XV w ( w zależności od uznania, różne daty 1453r – zdobyciee Konstantynopola przez Turków, 1492-
odkrycie Ameryki)

21) Okresy filozofii nowożytnej

I Odrodzenie ( XV- XVIw)

II okres systemów nowożytnych ( XVIIw.)

22)Renesansowa ( nowożytna) filozofia przyrody:

1.Najpierw Bóg stworzył niebo i ziemię, następnie światłość, niech się staną światła na niebie. I Bóg uczynił i
słońce i księżyc i gwiazdy.

2.Kopernik – Ziemia nie jest w centrum świata, środek Ziemi, to środek ciężkości na Ziemi oraz punkt, wokół
którego obraca się księżyc. Dzieło Kopernika wywarło największy wpływ na ludzkiego ducha. Zakazane dopiero
w 1611 r.

3.Giordano Bruno – nieskończoność świata i wielość systemów słonecznych. Skłaniał się do panteizmu i
uważał, że nieosobowy duch jest duszą organizmu jaki jest świat.

4.Jan Kepler (Najbardziej znany jest z nazwanych jego nazwiskiem praw ruchu planet, które stały się jedną z
podstaw teorii grawitacji Izaaka Newtona / Bóg stworzył świat zgodnie z inteligentnym planem, który można
poznać za pomocą rozumu), Marcin Luter

5.Franciszek Bacon – Novum Organum ujrzał ziemię obiecaną nauk ścisłych, ale nie było mu danej do niej
wejść

6.Montaigne – religia naturalna, z historycznie danych religii należy wybrać część wspólną, po to aby odnaleźć
religię naturalną. Naturalny system kultury

7.Galileusz – nie pytać o istotę, cel, tylko badać w jaki sposób zachowuje się dana rzecz. Nie pytać dlaczego,
tylko jak?

23) Nowożytna filozofia państwa

1.Główne problemy to – skąd pochodzi władza, jeśli nie od Boga? Czy obywatel ma prawo do samodzielnego
wyboru wyznania? Jak daleko sięgają wolności obywateli? Czy istnieje prawo do wojny? Jakie prawa
obowiązują między narodami?

2.Nicolo Machiavelli – „Książę”. Rzeczywistość polityczna nie jest dana od natury ani z woli Boga. Władcę
osądza się po rezultatach rządzenia. Cnoty władcy, to siła, zdecydowanie, żądza sławy. Powodzenie zależy od
szczęścia. Racja stanu- interes państwa. Makiawelizm – pogląd, że cel uświęca środki. Patrzył na politykę bez
złudzeń, dobra państwa nie można podporządkowywać celom religijnym.

3.Hugon Grocjusz – usprawiedliwia niewolnictwo, przegrani w wojnie zostają niewolnikami w zamian za
darowanie im życia

4.Thomas More – utopia – miejsce, którego nie ma. Renesansowa wizja państwa idealnego, ludzie pracują po 6
godzin dziennie, kobiety się kształcą, państwo troszczy się o zdrowie obywateli i zapewniona jest swoboda
religijna

5.Jean Bodin – rozróżniał formę państwa a formę rządów. Filozofia absolutyzmu, państwo powinno stworzyć
swoim obywatelom rozwój ich możliwości duchowych

6.Thomas Hobbes – pesymistycznie patrzył na człowieka, a optymistycznie na społeczeństwo. Żeby nie było
wojny musi zaistnieć umowa społeczna. Władza ma charakter absolutny. Państwo powstało z obawy i rozsądku ,
z kolei później prawo i obowiązki. Zakwestionował pojęcie człowieka jako zoon politikon. Człowiek jest z
natury egoistą. Naturalistyczna i materialistyczna teoria społeczna.

24)Filozofia Oświecenia,

◦ główni przedstawiciele. – Monteskiusz, Wolter, Russeau. Locke, Berkeley, Hume (empiryzm).

25)XVII -wieczny empiryzm angielski

1.John Locke – „Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego”, „Dwa traktaty o rządzie”, „Listy o tolerancji”. Nie
ma niczego w umyśle czego najpierw by nie było w zmysłach. Z doświadczenia na drodze procesów
racjonalnych dochodzimy do prawdy. Idee złożone powstają z idei prostych. Państwo ma gwarantować ideę
życia, wolności i własności. Ludzie mają prawo obalić niesprawiedliwy rząd. Religia jest sprawą prywatną. To
co spostrzegamy to własności rzeczy, a własności wtórne są wynikiem oddziaływania rzeczy na zmysły.

2.George Berkeley – istnieć, to być postrzeganym. Cel, to wykazać istnienie Boga, nieśmiertelność duszy i
możliwość pogodzenia Opatrzności Bożej z wolną wolą. „ Traktat o zasadach poznania”, „ Trzy dialogi między
Hylosem a Filonousem”

3.David Hume – w umyśle pojawiają się percepcje, impresje oraz idee substancji, czyli wiązka wrażeń. Związki
przyczynowo – skutkowe nie są konieczne. Religia jest fenomenem wynikającym z naturalnej potrzeby psychiki
ludzkiej, dającym się uzasadnić strachem i nadzieją. „ Traktat o naturze ludzkiej”, „ Dialogi o religii naturalnej”.

4.Adam Smith – koncepcja Wielkiego Architekta Wszechświata.

26) Na czym polegał „Przewrót Kopernikański” Kanta ?

Nie przedmioty kształtują nasze myśli, tylko nasze myśli kształtują przedmiot. Czynna rola umysłu w badaniu
rzeczy. Kant uzależnił przedmiot od podmiotu.

Krytyka ma trzy działy : estetyka, analityka, dialektyka. Wrażenia i wyobrażenia mają formę i materię : formą
jest czas i przestrzeń. Pojęcia są warunkiem doświadczenia. Myśl jest składnikiem doświadczenia. Mamy
skłonności i obowiązki. Liczy się tylko dobra wola. Czynności wykonane ze skłonności nie są dobre.

Imperatyw kategoryczny : „Postępuj tak, jakby zasada twojego postępowania miała się siłą twej woli prawem
moralnym”.

27) Główne dzieła Kanta. Co Kant wnosi do filozofii polityki?

1. 1781 – Krytyka czystego rozumu

2. 1783 – Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka

3. 1785 – Uzasadnienie metafizyki moralności

4. 1788 – Krytyka praktycznego rozumu

5. 1789 – Krytyka władzy sądzenia

6. 1793 – Religia w obrębie samego rozumu

7. 1795 – O wiecznym pokoju

8. 1798 – Antropologia w ujęciu pragmatycznym

Co wnosi:

1.Realizm naiwny – świat jest taki, jaki przedstawia się zmysłom

2.Realizm krytyczny – obraz świata dany przez zmysły musi być skorygowany, uwolniony od przymieszek
subiektywnych. Zmysły poznają nas z realnym światem. Wrażenie jest rezultatem pobudzenia zmysłów.
Doświadczenie- rzadko kiedy zapoznaje nas z prawdziwą rzeczywistością czyli rzeczami samymi w sobie

3.Idee regulatywne – są produktami rozumu, kontynuują sens. Obalił dowody na istnienie Boga.

4.Kant postuluje istnienie Boga i duszy i wolnej woli. Nie da się udowodnić istnienia wolności, ale można ją
postulować. Aby mogła istnieć moralność, człowiek musi być wolny.

28)Poglądy polityczne Hobbsa.

Myślenie jest wykonywaniem rachunków za pomocą pojęć. Ludzkie działanie to ruch ciał w przestrzeni i w
czasie. Homo homini lupus. Żeby nie było wojny musi zaistnieć umowa społeczna. Pojedynczy ludzie oddają
się władzy nadrzędnej.

Państwo porównuje do Leviatana, monstrum z księgi Hioba.

Władza ma charakter absolutny. Filozofia państwa zajmuje się istotą, cel, funkcja państwa. Materialistyczna
metafizyka, naturalistyczna etyka i polityka. Wszystko da się wytłumaczyć w sposób przyczynowo- skutkowy,
nie ma miejsca na wolną wolę. Państwo powstało z obawy i rozsądku, z kolei później prawo i obowiązki.
Wola państwa jest prawem. Władza państwowa ma charakter absolutny.

Zakwestionował pojęcie człowieka jako zoon politikon

Człowiek porzucił stan natury ale nie porzucił własnej natury. Człowiek z natury jest egoistą, skłonny do
rywalizacji, nieufny, żądny sławy. Cechy te anarchizują życie społeczne, dlatego musieli zawrzeć umowę
społeczną.

29)Totalitaryzmy XX wieku. Główne cechy.

Faszyzm, komunizm // Wprowadzenie władzy do każdej dziedziny życia osobistego i społecznego oraz
wprowadzenie jednej, spójnej, monopolistycznej ideologii państwowej. zapewnienie państwu monopolu na
informację, co przejawia się zniesieniem wolności słowa i prasy. Z drugiej strony rozwój środków masowego
przekazu, takich jak radio, kino, sprawiał w XX wieku, że monopol informacyjny przyjął formę zmasowanej
propagandy państwowej, uzupełnianej przez formy zbiorowego przeżywania ideologii. Propaganda miała też za
zadanie podtrzymać kult jednostki – wodza. wpajane społeczeństwu poczucie zagrożenia, militaryzacja form
organizacji społecznych oraz sprawienie poczucia, że jedynie utrzymanie ideologii państwowej i państwa
totalitarnego jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo. Totalitaryzm potrzebuje też wewnętrznego wroga, grupy
czy kategorii ludności uznawanych za niepożądane. Rozbudowany system przymusu - armia, służby specjalne i
siły policyjne

30) Główne cechy liberalizmu.

Stawia on w centrum jednostkę ludzką oraz jej wolność. Człowiek, właśnie jako jednostka indywidualna,
uznawany jest za rozsądnego z natury (racjonalistycznego). Korzystając z należnej mu wolności, powinien mieć
swobodę działania i prawo do samostanowienia i decydowania o sobie. Granicą wolności jednostki jest wolność
drugiego człowieka. Konsekwencją tak rozumianej wolności musi stać się odpowiedzialność za dokonywane
wybory. Dobro jednostki powinno być zasadniczym celem działania organów publicznych.
Poza wolnością, podstawową kategorią liberalizmu jest równość ludzi wobec siebie.
Pod pojęciem liberalizmu politycznego mieści się wolność myśli, sumienia, wyznania, słowa, wolność do
zrzeszania się, lub ogólniej rzecz biorąc, wolność do czynienia wszystkiego co tylko nie ogranicza wolności
innych jednostek.
Istotną cechą liberalizmu-demokratycznego jest to, iż kładzie on nacisk na respektowanie wolności (rozumianej
jako brak zewnętrznego wobec jednostki przymusu – fizycznego, psychicznego, ideologicznego, religijnego itp.)
we wszystkich jej wymiarach. Chodzi tu zarówno o wolność myśli, wyboru przekonań, w tym
światopoglądowych, postaw życiowych, orientacji politycznych, moralnych, obyczajowych i estetycznych, jak
też o wolności gospodarowania wynikającej z istnienia wolnego rynku i własności prywatnej.

31)Przedstawiciele liberalizmu w XVII i XVIII wieku.

H. Grotius, T. Hobbes, B. Spinoza.

32)Główne cechy konserwatyzmu

Konserwatyzm jest nurtem społeczno-politycznym, który postuluje obronę tradycji, ideałów i starych zasad
rządu. Z łacińskiego konserwatyzm oznacza „zachować, ocalić” – conservare. Naczelnymi pojęciami, których
broni konserwatyzm, są religia, państwo, naród, rodzina i hierarchia państwowa. Konserwatyzm broni starego
porządku, ponieważ – jak uważa – zmiany, zwłaszcza te rewolucyjne, prowadzą od destrukcji i rozkładu.

Idea konserwatyzmu narodziła się w XVIII w. i była reakcją na rewolucję francuską i całą ideę oświecenia i
racjonalizmu. Twórcą konserwatyzmu był Edmund Burke, filozof i polityk irlandzki. Obecnie konserwatyzm
kojarzony jest z prawicą i alternatywą polityczną. Konserwatyzm zrodził się na podstawie krytyki oświecenia.
Konserwatyści uważali, że człowiek jest zobowiązany i zdeterminowany, żyjąc w społeczeństwie i dlatego jest z
konieczności istotą społeczną. Była to krytyka indywidualizmu jednostki, jaką promowało oświecenie.

33)Filozofia pozytywistyczna

Pozytywizm - nurt w filozofii, zainicjowany przez A. Comte`a i rozwinięty przez J.S.Mille'a oraz H.Spencera,
kontynuowany później jako empiriokrytycyzm i pozytywizm logiczny.

Pozytywizm podkreśla znaczenie wiedzy empirycznej, naukowości, odrzuca metafizykę jako nieuprawnioną
spekulację a religię jako zabobon oparty na fikcjach. Elementem pozytywizmu bywa często ewolucjonizm, a
wzorem naukowości są w nim nauki przyrodnicze.

August Comte (1798 – 1857), pierwszy filozof, który ukończył studia techniczne (Politechnika w Paryżu)

Program pozytywizmu:

1.Zajmować się przedmiotami rzeczywistymi a nie urojonymi,

2. Zajmować się sprawami pożytecznymi a unikać jałowych sporów.

3.Pracować pozytywnie, a unikać krytykowania.

4.Przedmiotem wiedzy są wyłącznie fakty fizyczne a faktach psychicznych wiedzy nie posiadamy. (Nie można
badać własnych wzruszeń.)

Trzy fazy rozwoju ludzkości:

(1)teologiczna – odwołujemy się do duchów- mitologie

(2) metafizyczna - odwołujemy się o abstrakcyjnych pojęć - metafizyczna

pozytywna- nie wykraczać poza fakty, nie doszukiwać się przyczyn poza faktami.

Celem nauki jest opisać prawa rządzące faktami.

Matematyka ma wartość pomocniczą, a humanistyka o tyle ma wartość naukową o ile się da do nauk
przyrodniczych upodobnić.

Socjologia to fizyka społeczna.

Filozofii Comte wyznacza zadanie bycia łącznikiem między naukami szczegółowymi, rozwijanie logiki oraz
rolę wychowawczą.

34)Koło Wiedeńskie.

Koło Wiedeńskie, Der Wiener Kreis, grupa filozofów, logików, fizyków i matematyków działająca w latach
1929-1938, głównie wokół seminarium filozoficznego M. Schlicka na uniwersytecie w Wiedniu. Naukowcy z
Koła Wiedeńskiego przyczynili się do rozwoju neopozytywizmu.

W minimalistycznej filozofii Koła Wiedeńskiego można wyróżnić trzy wzajemnie uzupełniające się teorie:
empiryzmu, pozytywizmu i fizykalizmu. Neopozytywizm Koła Wiedeńskiego od wcześniejszych postaci
pozytywizmu odróżnia:

1) ujęcie nauk logiczno-matematycznych jako nieempirycznych i analitycznych;

2) sprowadzenie wszystkich nauk empirycznych do jedności na podłożu języka fizykalnego;

3) sprowadzenie wszystkich nauk humanistycznych do psychologii i socjologii pojmowanych
behawiorystycznie;

4) likwidacja metafizyki;

5) propozycja likwidacji innych nauk filozoficznych, a szczególnie: teorii poznania, etyki i estetyki, i
pozostawienia filozofii tylko zajmującej się analizą języka (logiki, semiotyki).

35)Filozoficzna Szkoła Lwowsko- Warszawska i jej przedstawiciele

Szkoła lwowsko-warszawska – polska filozoficzna szkoła naukowa zapoczątkowana przez Kazimierza
Twardowskiego pod koniec XIX wieku we Lwowie i rozwijana dalej przez jego uczniów również w Warszawie;
liczący się w swoim czasie na świecie ośrodek myśli filozoficznej i logicznej.

Rozkwit szkoły przypada na okres dwudziestolecia międzywojennego, a wybuch wojny i zmiany terytorialne,
które dotknęły państwo polskie, oznaczały jednocześnie kres jej istnienia; jednak wpływ szkoły i jej metodologii
trwał nadal poprzez jej kontynuatorów – z wyjątkiem Romana Ingardena i Henryka Elzenberga do lat 50.
praktycznie wszyscy polscy filozofowie mieli kontakt ze szkołą.

Jednym z założeń metodologicznych szkoły było, by filozof oprócz samej filozofii wykształcony był w jeszcze
innej dyscyplinie szczegółowej. Popularnością cieszyły się zwłaszcza nauki przyrodnicze, choć mogła to być
również psychologia, socjologia czy teoria sztuki. Większość postaci szkoły robi dziś wrażenie ludzi Renesansu,
orientujących się we wszelkich zagadnieniach nauki i sztuki.

Wiele założeń programowych szkoły pokrewnych jest koncepcjom brytyjskiej szkoły filozofii analitycznej i
programowi Koła Wiedeńskiego, z którym szkoła nawiązała współpracę na przełomie lat dwudziestych i
trzydziestych ubiegłego stulecia. Wbrew neopozytywistom, nie uznawano jednak zagadnień metafizycznych za
bezsensowne.

35) Fenomenologia i egzystencjalizm. Główni przedstawiciele.

Egzystencjalizm – XX-wieczny kierunek filozoficzny (znajdujący wyraz także w literaturze), którego
przedmiotem badań są indywidualne losy jednostki ludzkiej, wolnej ("skazanej na wolność") i odpowiedzialnej,
co stwarza uczucie "lęku i beznadziei istnienia".

Egzystencjalizm istnieje w wersji teistycznej oraz ateistycznej. W obu przypadkach jego ideą jest przekonanie,
że człowiek, jako jedyny z wszystkich bytów ma bezpośredni wpływ na to kim jest i dokonując niezależnych
wyborów wyraża swoją wolność. Ludzie są na tę wolność wręcz skazani, jest ona atrybutem człowieczeństwa.
Istnienie ludzkie jest zawieszone między przyszłością a przeszłością, dlatego towarzyszy mu poczucie

przemijalności, braku, niespełnienia. Wolność wewnętrzna jest ciągle zagrożona urzeczowieniem i utratą
autentyczności. Powoduje to wewnętrzne rozdarcie i podatność na lęki egzystencjalne, np. przed osamotnieniem.

Za twórcę egzystencjalizmu uważa się Sørena Kierkegaarda, choć jest to mylne założenie. Kierkegaard jedynie
wprowadził ten termin do filozofii. Można zatem mówić, że był prekursorem nurtu egzystencjalizmu, a nie jego
twórcą. Poza tym egzystencjalizm jest kierunkiem filozofii XX wieku. Kierkegaard uważał, że najgłębszej
rzeczywistości nie można zdefiniować. Jego filozofia była zwrócona przeciw heglizmowi.

Przedstawiciele : Martin Heidegger , Karl Jaspers , Simone de Beauvoir , Jean-Paul Sartre , Martin Buber

Fenomenologia – XX-wieczny kierunek filozoficzny, którego głównymi twórcami i reprezentantami są Edmund
Husserl oraz Max Scheler (w dużej mierze niezależny od Husserla), a także wytworzona przez ten kierunek
metoda badań filozoficznych, stosowana przez filozofów egzystencji.

Metoda fenomenologiczna polega na opisie i oglądzie tego, co bezpośrednio jest dane. Jest to metoda
filozofowania, która odbiega od codziennych sposobów orientowania się w rzeczywistości. Podejście
fenomenologiczne różni się od naturalnego nastawienia bezzałożeniowością. W nastawieniu naturalnym mamy
na temat świata pewne założenia, domysły, teorie, spekulacje. Fenomenologia nawołuje do ich odrzucenia po to,
by przyjrzeć się światu tak, jak się on jawi.Edmund Husserl postulował powrót do rzeczy samych. Ma temu
służyć redukcja fenomenologiczna (epoche), która oznacza wzięcie w nawias, zawieszenie przekonania o
realnym istnieniu świata i poznającego podmiotu. Epoche miała sprawić, że świadomość stanie się czysta
(pozbawiona założeń), będzie traktować świat wyłącznie jako fenomeny, zjawiska.

Przedstawiciele: Leopold Blaustein , Martin Heidegger, Edmund Husserl ,Roman Ingarden , Emmanuel Levinas

37)Poglądy Karola Jaspersa

Karl Theodor Jaspers – niemiecki psychiatra i filozof, główny przedstawiciel egzystencjalizmu.

Potoczne pojmowanie istoty chorób psychicznych budziło niezadowolenie Jaspersa. Zakwestionował w związku
z tym zarówno kryteria diagnostyczne, jak i metody stosowane w psychiatrii klinicznej. W 1910 opublikował
przełomową pracę dotyczącą paranoi i kwestii, czy wynika ona z cech osobowości, czy też jest skutkiem zmian
biologicznych.

Jaspers wyraził swe poglądy na temat chorób psychicznych w dwutomowej książce Psychopatologia ogólna.
Stała się ona klasyką literatury psychiatrycznej i wiele dzisiejszych metod diagnostycznych zrodziło się właśnie
na jej bazie.

podkreślił, że kwestionując rzeczywistość natrafiamy na granice nie do przejścia dla metod empirycznych
(naukowych). W tym momencie jednostka staje przed wyborem: utonąć w rozpaczy i zrezygnować, czy
wykonać krok opierający się na wierze, w kierunku tego, co Jaspers nazywa transcendencją. Podejmując takie
działanie, jednostka zostaje skonfrontowana ze swą własną nieograniczoną wolnością i w rezultacie może
doświadczyć autentycznej egzystencji.

36) Co ma wspólnego z filozofią psychoanaliza Freuda.