Kultura a cywilizacja

Aby odpowiedzieć na stwierdzenie zawarte w temacie pracy, musimy

wyjaśnić dwa podstawowe pojęcia , które zawierają się w stwierdzeniu

powyżej tzn. kultura i cywilizacja . Kiedy słowo kultura pojawiło się po raz

pierwszy w językach europejskich , nie miało jeszcze takiego znaczenia

jakie ma dzisiaj.

Pierwotnie termin cultura wiązał się z uprawą roli i oznaczał

przekształcenie poprzez ludzką pracę naturalnego stanu zjawisk przyrody

w stan inny, bardziej pożądany i użyteczny dla człowieka. Cyceron

( 106-43 p.n.e. ) użył słowa cultura , na określenie filozofii .

Słowo „kultura” pojawiło się prawdopodobnie w 1510 r. W tym sensie

oznacza wszelki rozmyślny wysiłek zmierzający do rozwinięcia jakości

jakiegoś przedmiotu. Możemy, więc mówić o „kulturze pszenicy” albo o

„kulturze rzemiosł”, nie możemy mówić o „kulturze jako takiej”. W XVII w.

Voltaire-używa słowa „kultura” jako rezultat kształcenia i doskonalenia

umysłu. Wkrótce określano taki poziom osiągnięty przez wykształcenie

jednostki-dobre maniery, znajomość sztuki i nauk. W XVIII w.Werder

określa „kulturę” jako doskonalenie się jednostki albo kwalifikacji, techniki

i umiejętności, których jednostka nabiera w toku doskonalenia się, z tym

wszakże, że do osiągnięć tych włącza się zarówno technikę jak i

intelektualną stronę życia. W połowie XIX w. – Klemm („ojciec nauki

antropologicznej”) uważa kulturę za - obyczaje, rzemiosła i umiejętności,

życie domowe i publiczne w czasie pokoju lub wojny, religię, naukę i

sztukę. Zaś E.Taylor stwierdza „kultura, czyli cywilizacja jest to złożona

całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa,

obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków

społeczeństwa”.

Gdyby podjąć próbę usystematyzowania wszystkich głównych

sposobów badania kultury, to można stwierdzić, że dają się one podzielić

na dwie zasadniczo odmienne grupy i wiążące się z nimi dwa różne

sposoby badania zjawiska kultury. W pierwszej grupie znaczeń kultura jest

pewną własnością ludzkich zbiorowości. Obejmuje ona te wszystkie cechy,

które wyróżniają zbiorowości ludzkie od innych zbiorów organizmów

społecznie nie ukształtowanych i niepowiązanych w system stosunków

społecznych. Drugi sposób badania kultury różni się od pierwszego tym, że

interesuje się przede wszystkim treścią kultury, a nie jej „ludzkim

podłożem”.

Antonina Kłoskowska wymienia sześć sposobów definiowania kultury:

Typ definicji opisowo wyliczający – traktuje on kulturę jako

określony zbiór przedmiotów, a definiowanie kultury sprowadza się do

wyliczenia jej części składowych. Kryterium tego zaliczania pewnych

składników życia społecznego do obszaru kultury nie jest tu wyrażne

sformułowane; kryterium to ma charakter intuicyjnego założenia jak np.

definicja E.Taylora .

Definicje historyczny – kładą one nacisk na czynniki tradycji jako

mechanizm przekazywania dziedzictwa kulturowego; dla określenia kultury

używają takich określeń jak: dziedzictwo, tradycja, dorobek. Kulturę

definiuje się tutaj jako charakterystyczny dla człowieka rodzaj przekazu

minionego doświadczenia przyszłym pokoleniom. Minione doświadczenia

człowieka wyraża się w „świecie przedmiotowym”, a przekazywane jest

kolejnym pokoleniom w drodze wychowania i nauczania. Np. definicja

S.Czarnowskiego : „kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym

dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych

pokoleń .

Definicje normatywne – akcentują podporządkowanie się zachowań

ludzkich normom, wartościom i modelom. Wzory, modele i zasady

wartościowania są traktowane jako elementy konstytutywne kultury, a

podporządkowanie się tymże normom jako właściwość zachowań

kulturowych. Kultura jest tu pojmowana jako zespół norm obowiązujących

członków danej społeczności i warunkujących jej trwanie. Np. definicja

A.L.Kroebera i T.Parsona określająca ją jako „przekazane i wytworzone

treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów,

będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory

stanowiące produkt zachowania.

Definicje psychologiczne - skupiają uwagę na psychicznych

mechanizmach kształtowania się kultury; analizują mechanizmy uczenia

się, formowania nawyków kulturowych, internalizacji norm obowiązujących

w danej zbiorowości i wartości przez tę zbiorowość uznawanych za oraz

wpływ kultury na kształtowanie osobowości jednostek. Szczególny nacisk

jest położony w tych definicjach na uczenie się i naśladownictwo jako

procesy przyswajania kultury. Np. definicja Stanisława Ossowskiego:

„Kultura jest... pewnym zespołem dyspozycji psychicznych

przekazywanych w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i

uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich”.

Definicje strukturalne – interesują się przede wszystkim strukturą

danej kultury, tzn. zasadniczymi elementami tej kultury oraz ich

wewnętrznymi powiązaniami. Zazwyczaj wymienia się cztery kategorie

elementów kultury: materialno-techniczne, społeczne, ideologiczne i

psychiczne. Definicje tego typu badają specyficzną strukturę konkretnych

kultur – nie dotyczą kultury w ogóle.

Definicje genetyczne – skupiają się na genezie kultury. W tym typie

definicji można wyróżnić dwie odmiany: Pierwsza dotyczy wewnętrznego

rozwoju kultury, wyłania się jednych (wyższych) jej form z form innych

(niższych, wcześniejszych). Druga dotyczy wyłaniania się kultury z natury

(wyjaśnia związki między naturą a kulturą, różnice i przeciwieństwa

między nimi). Kulturę traktuje się tu jako sumę wytworów zachowań

ludzkich powstałych w wyniku aktywności człowieka, przy czym jedni

autorzy akcentują bardziej aktywność intelektualną, a inni aktywność

fizyczną.

Kulturę można opisywać w ujęciu wartościującym i opisowym.

Wartościujące ujęcie kultury zawiera ocenę kultur poszczególnych

zbiorowości ludzkich. Kultura w tym ujęciu jest pojmowana jako zjawisko

http://notatek.pl/kultura-a-cywilizacja-definicje-normatywne?notatka