1

EGZAMIN

POLITYKA SPOŁECZNA W PERSPEKTYWIE PORÓWNAWCZEJ

1. UJĘCIA POLITYKI SPOŁECZNEJ

a) I grupa ujęć jest związana z gospodarką
b) II grupa ujęć wiąże się z dobrem obywateli (państwo opiekuńcze – zwraca się tu uwagę

na wysoką jakość obywateli < jeżeli będziemy ludzi traktować tak samo to być może
będzie można zlikwidować problem wykluczenia>)

c) III grupa jest związana z zapewnieniem bezpieczeństwa

2. DEFINICJA POLITYKI SPOŁECZNEJ

a) T. Marshall :
„Polityka społeczna oznacza politykę rządów dotyczących działania mającego bezpośredni
wpływ na dobrobyt obywateli przez dostarczenie im usług lub dochodu”.
b) Szczepański:

„Polityka społeczna powstała jako metoda i teoria, która miała przezwyciężać
niedostatki”.

[Polityka społeczna czerpie z metodologii, metod i instrumentów, które dopowiadają np.
burmistrz <obudowa stricte organizacyjna>]

[Polityka społeczna to nie budynek lecz nauka, która ma za zadanie prowadzenie badań
np. statystyk ile ludziom potrzeba pieniędzy na przeżycie itp.]

3. TRZY KOSZYKI SPOŁECZNE

 Biologiczne
 Socjalne
 Minimum socjalnego

4. CZYM ZAJMUJE SIĘ POLITYKA SPOŁECZNA

a) Polityka społeczna wąsko pojęta

 Zatrudnienie i ochrona pracy
 Dochody i wydatki ludzkości (np. potrzebujemy pieniędzy na oświatę)
 Polityka ludnościowa i rodzinna (np. rozmnażanie ludzi)
 Polityka mieszkaniowa
 Zabezpieczenia społeczne (w tym zabezpieczenia socjalne np. ZUS, NFZ
 Ochrona zdrowia
 Ograniczenie bezrobocia i patologii społecznej
 Organizowanie wypoczynku i czasu wolnego (np. urlopy pracownicze, fundusz

socjalny)

 Migracja (np. eurosieroctwo)

b) Polityka społeczna szeroko pojęta

 Podatki
 Komunikacja (łączy się z transportem ale również chodzi tutaj o komunikację

międzyludzką np. rozmowy telefoniczne)

 Bezpieczeństwo publiczne (np. budowa wałów przeciwpowodziowych,

odśnieżanie chodników, sygnalizacja dla pieszych)

 Obronność (aparat mundurowy)
 Ekologia (np. palimy plastikiem – tworzy się smog i smog osiada na ziemi – w

ziemi rosną warzywa które jemy – jesteśmy mniej odporni]

2

5. SZCZEBLE POLITYKI

a) Polityka globalna
b) Polityka rozumiana ponadnarodowo
c) Polityka krajowa
d) Polityka regionalna
e) Polityka lokalna

6. ORIENTACJE W POLITYCE SPOŁECZNEJ

a) Orientacja LIBERALNA – rynek sam wie najlepiej jak alokować zasoby bez ingerencji

państwa, istotą jest konkurencyjność. Pojawiają się większe nierówności. Sprzeciwia się
dystrybucji dochodów na rzecz ludzi bez dochodów (bezrobotnych) – traktują oni ludzi
mniej uposażonych jako frajerów. Sprzeciwia się wysokim podatkom dochodowym. Nie
zakłada potrzeby aby Państwo angażowało się w rozwój gospodarczy (nazywana również
gospodarką rynkową). Traktuje się Państwo jak „niewidzialną rękę” ma ono rozwijać
najlepsze obszary dla kapitalisty. Chodzi o to aby pozwolić ludziom samemu się rozwijać.
Uznaje się, że wolność jest źródłem postępu.

b) Orientacja SOLIDARYSTYCZNA – uważa się, że gospodarka rynkowa tworzy zbyt duże

różnice między ludźmi. Państwo chce podejmować decyzje gdzie alokować kapitał.
Zakłada, że jeśli pojawią się nierówności w grupach to jedne grupy ubożeją a drugie
bogacą się. Te co ubożeją to na ich regionie rozwija się zacofanie danego regionu. Ta
orientacja dba o to aby te rejony się rozwijały i by wyrównywać nierówności powstałe
pomiędzy regionami. Proponuje ona podatki progowe. Jest nastawiona na wyrównanie –
by wykorzystać kapitał dla dobra ogółu.

7. METODOLOGICZNE PODZIAŁY ILOŚCIOWE

Podziały ilościowe to takie podziały państwa które koncentrują się na tym jak dużo środków
przeznaczone jest na politykę społeczną czyli jak duży jest udział wydatków socjalnych w
produkcie krajowym brutto (PKB)

8. KRYTERIUM JAKOŚCIOWE (do podziału ilościowego)

/jakość świadczonych usług/

a) Udostępnienie dostępu do usług
b) Selektywność powszechności ochrony socjalnej
c) Jakość i poziom świadczonych usług
d) Zakres i cel polityki rynkowej pracy (np. prawo do pracy, prawo do zasiłku)
e) Rola władz publicznych w zaspokajaniu podstawowych potrzeb
f) Sposób finansowania programów socjalnych

9. TYPOLOGIE /na podstawie kryterium pkb i jakości/

a) TITMUSS-a

Kategorią wspólną jest relacja między polityką a gospodarką rynkową. Stwarza ona trzy
modele:

 Model rezydualny (marginalny) – jak zaspokajane są potrzeby jednostki? Przez

rynek i rodzinę. Ten model zakłada, że właściwym zadaniem państwa jest
pokazanie ludziom jak można sobie poradzić bez państwa. Państwo ma stworzyć
idealne warunki do rozwoju rynku i rodziny.

 Model motywacyjny (służebny) – programy socjalne są dodatkiem do gospodarki,

pełnią wobec niej funkcje służebną. Patrzy się tu pod kątem zasług i wydajności
pracy a dopiero później pod kątem potrzeb jednostek.

3

 Model instytucjonalno – redystrybucyjny – gwarantuje dostęp do świadczeń i

usług z uwzględnieniem kryterium potrzeb.

b) FURNISS-a i TILTON-a

Kryterium formułuje się na podstawie ingerencji państwa w rynek. Stwarza on trzy
modele:

 Model państwa pozytywnego – państwo ma chronić przede wszystkim kapitalistę

przed trudnościami związanymi z grą rynku.

 Model państwa bezpiecznego socjalnie – gwarantowane jest tu minimum

dochodu wszystkim obywatelom a nie tylko wybranym grupom.

 Model państwa dobrobytu społecznego – jest to państwo które nie ogranicza się

tylko do minimum socjalnego. Jego głównym celem jest wyrównywanie szans w
warunkach rozwojowych.

c) E. SPRING – ANDERSEN

Zaproponował na podstawie poprzednich typologii stworzenie trzech reżimów:

 Reżim liberalny – dominują świadczenia o charakterze opiekuńczym przede

wszystkim dla osób o niskich dochodach (tzw. Pracobiorców – ponieważ oni
zarabiają za mało). Liczy się tu etos pracy i chodzi tu oto aby świadczenia socjalne
nie zastępowały pracy. Świadczenia socjalne w tym reżimie są na średnim
poziomie. Stymuluje się tu rynek prywatny. Te podejście jest stosowane w USA,
Kanadzie, Japonii, Szwajcarii i Australii

 Reżim konserwatywno – korporacyjny – dąży się do tego aby zachować różnice

społeczne w naszym statusie społecznym (w wykształceniu). Ten styl dominuje w
Austrii, Niemczech, Włoszech, Francji i Belgii. Rynek dostarcza określonych
świadczeń i wówczas stają się marginalne ubezpieczenia prywatne.

 Reżim socjaldemokratyczny – upowszechnia się bezwarunkowo prawo socjalne

dla tzw. Klasy średniej. Rozpowszechniony jest w krajach nordyckich i Holandii.
Hasłem jest „dobrobyt i równy standard życia dla wszystkich”

/w tych reżimach kładzie się duży nacisk na jakość świadczonych usług oraz na
ustawiczne podnoszenie tej jakości i rozszerzanie wachlarza usług które można
zaproponować obywatelom/

10. MODELE

a) Model marginalny  Liberałowie

Liberałowie dzielą się na :



Skrajnych liberałów



Neoliberałów

Naturalnym kanałem zaspokajania potrzeb obywateli powinien być rynek prywatny i
rodzina. Chodzi o to żeby nauczyć jednostkę jak radzić sobie bez państwa. Ale również
jest możliwość skorzystania z pomocy państwa ale tylko w ostateczności i dotyczy to
tylko tych grup które nie są w stanie sobie poradzić. Liberałowie zakładają że większość
społeczeństwa może sobie poradzić bez ich pomocy i mogą zaspokoić swoje potrzeby
albo może im w tym pomóc rodzina. Jeżeli rodzina jest niewydolna to zawsze mogą
pomóc organizacje charytatywne. W tym ujęciu rozwój polityki społecznej jest
niepotrzebny. Nie wynika to ze skąpstwa lecz z tego że oni uważają, że jest to działanie
demotywujące (czyli osłabienie jednostki). Konsekwencja tych działań (że ludzie nie
pracują) jest demoralizacja i bierność, wzrasta ilość przestępstw i patologii, następuje
obniżenie poziomu moralnego jednostki. Liberałowie uważają że polityka społeczna ma
się opierać na selekcyjnej działalności charytatywnej. Zależą one w dużej mierze od

4

sytuacji materialnej jednostki. Liberałowie mówią o tym że państwo ma skupiać swoją
uwagę i motywować podmioty prywatne do wzmacniania kapitału poprzez obniżenie
podatków, bądź wprowadzanie znacznych ulg podatkowych dla kapitalisty. Całą
odpowiedzialność sceduje się na jednostkę. Dużą rolę odgrywa tu wychowanie.
Liberałowie podchodzą do swojego kraju jak do filmy samolotowej czyli nie zakładają
porażek i uważają że wszystko skończy się dobrze. W tym modelu dominuje solidarność
na zasadzie wzajemności np. rodzina – jednostka. Myślenie u liberałów jest takie, że
ludzie pomagają tym, którzy pracują. Osoby które nie pracują muszą sobie radzić same.
Pomoc nie jest obowiązkiem lecz dobrowolnym wyborem. Osoby które nie chcą
pracować są to osoby które są mało kreatywne i nie chcą zmieniać swojego losu.
Obserwują się podziały na społeczeństwa bogatych i biednych i zaczyna pojawiać się
zawiść.

b) Model motywacyjny  Socjalliberałowie

Socjalna gospodarka rynkowa. W tym modelu dopuszcza się już, żeby państwo
ingerowało ale ma pewne granice. Są odpowiednie techniki ubezpieczeń społecznych ale
bardzo ważne jest to żeby te systemy nie zakłócały gospodarki rynkowej. Uważa się żeby
potrzeby ludzkie było zaspokojone zgodnie z przyjętymi kryteriami:

Staż pracy

Zasługi

Wydajność

Głównym celem jest zdrowy i wykształcony pracownik. Pośrednio zależ nam na zdrowym
i wykształconym obywatelu. Pomoc dla tych jednostek zależy od statusu jaki dana osoba
posiada na rynku pracy. Świadczenia obejmują wszystkich tych którzy pracują. Są one
powszechne i obowiązkowe. Świadczenia te obejmują również rodzinę osoby pracującej
– zmusza to do obowiązkowych ubezpieczeń pracujących. Rynek ubezpieczeń
prywatnych jest słabo rozwinięty, bo tę rolę przejmuje państwo. Redystrybucja środków
ma charakter horyzontalny. Podatki definiowane są na średnim poziomie. Polityka
państwa nie powinna być mocno fiskalna. System jest umiarkowano progresywny. W tym
modelu przywiązuje się umiarkowaną wagę do stopnia zatrudnienia kobiet ale zakłada
się bardzo wyskoki wskaźnik zatrudnienia mężczyzn.

c) Model instytucjonalno – redystrybucyjny  Socjaldemokraci

W tym modelu zakłada się że odpowiedzialność za dobrobyt i bezpieczeństwo socjalne
ponoszą wszyscy obywatele. Dlatego, że ani sama rodzina ani też sam rynek prywatny nie
jest w stanie zabezpieczyć ludzi. Jest tutaj ogromna rola polityki społecznej w tym
modelu. Państwo ma obowiązek rozwijać się pod kątem socjalnym. Działania państwa
mają zmierzać do tego żeby każdy obywatel miał zapewnione bezpieczeństwo. Każdy
obywatel ma prawo do godnego życia i zaspokojenia potrzeb. Nie ma dyskryminacji i
warunków wstępnych (np. kraje nordyckie). System ten opiera się na zasadzie
gwarancyjnej. Głównym celem jest kryterium potrzeb a nie zasług. W tym modelu
solidarność ma charakter braterski, opiera się na silnych związkach społecznych. Jest to
społeczeństwo obywatelskie, pomaga się każdemu bez rozważania jaki był jego wkład
indywidualny. Prawo socjalne wynika z posiadanego obywatelstwa. Państwo odpowiada
za rozwiązanie problemów. Głównym celem jest zdrowy i wykształcony obywatel a
dopiero w dalszej mierze zdrowy i wykształcony pracownik. Dużą rolę przypisuje się tu
integracji, żeby społeczeństwo nie podlegało podziałom. Dąży się do tego żeby każdy
obywatel znalazł się w klasie średniej. Państwo zakłada wysokie podatki i wysoką
progresywność systemu podatkowego. Obowiązek za jakość kształcenia ponosi państwo.
Rynek prywatny jest słabo rozwinięty. Kładzie się duży nacisk na równouprawnienie. Nie
ma dyskryminacji.

5

11. POLITYKA LUDNOŚCIOWA I JEJ KONSEKWENCJE

a) Współczynnik dzietności



Na 1 kobietę 1970 – 4,5 dziecka



Na 1 kobietę 2000 – 2,7 dziecka



Na 1 kobietę 2050 – 2,05 dziecka

Jeżeli współczynnik spadnie poniżej 2,1 to ludność całego świata spadnie (musi
być powyżej 2,1 żeby na świecie było 7mld ludzi)

Rodzi się mniej dzieci ze względu na dużą powszechność środków
antykoncepcyjnych

b) Współczynnik dzietności – kraje gospodarczo wysoko rozwinięte

1 kobieta 2008 – 1,6 dziecka
[uważa się że kobiety w krajach wysoko rozwiniętych wybierają karierę zamiast
rodzicielstwa]

c) Tendencje narodzin



Ludność świata wzrośnie o 40%



Ludność europy do 2050r. zmniejszy się o 50%

d) Udział europejczyków wśród mieszkańców ziemi

2005 – 11,5%

2050 – 7,2%

Prognozy na 2050rok

 Wzrost w wielkiej Brytanii o 12%
 Wzrost we Francji o 14%
 Największy spadek wśród starych krajów UE to Włochy
 Największy spadek wśród nowych krajów UE to Polska

e) Informacje dotyczące POLSKI

 W 2050r znajdzie się ona w grupie krajów o najstarszej strukturze ludności. Na

100 mieszkańców przypadać będzie 39 osób w wieku 60 lat i starszych.

 Celem polityki będzie dążenie do równowagi.
 Podejmowane działania :

- UE stara się zachęcać młode małżeństwa do posiadania dzieci
- „Mało nas, mało nas do pieczenia chleba” - szacuje się, że we wszystkich
krajach UE liczba ludzi w wieku powyżej 60 lat wzrośnie w 2050r do 143mln osób
w porównaniu do 84,6mln z roku 2008

12. SYSTEM EMERYTALNY

System emerytalny wpisuje się mocno w zagadnienie starzejącego się społeczeństwa. Łączy
się on z systemem szkolnictwa, zdrowia i finansów (te cztery reformy zapoczątkował Buzek)



Reforma emerytalna – od 1.01.1999 obowiązuje w Polsce nowy system emerytalny.
Podjęto wówczas decyzje że emerytury będą finansowane z 2 źródeł z:
 Zus-u
 Otwartych systemów emerytalnych

6

Reforma ta dzieli społeczeństwo na 3 grupy:
 Grupa osób urodzonych przed 1.01.1949r. (obowiązywały wówczas stare

przepisy emerytalne) – emerytura finansowana tylko z ZUS

 Grupa osób urodzonych między 31.12.1948r. a 1.01.1969 – jest to grupa osób

która mogła zdecydować czy chce by część ich pieniędzy trafiała do OFE czy nie

 Grupa osób urodzonych po 31.12.1968r. – są to osoby objęte nowym systemem

emerytalnym



Reforma szkolnictwa – wprowadzenie szkolnictwa 6+3+3



Reforma zdrowia – np. karty Chipowe na Śląsku



Reforma finansów

13. RODZAJE UBEZPIECZEŃ

 Ubezpieczenie emerytalne
 Ubezpieczenie rentowe
 Ubezpieczenie z tytułu niezdolności do pracy i macierzyństwa
 Ubezpieczenie chorobowe

14. UBEZPIECZENIA EMERYTALNE/RENTOWE

Ubezpieczenia emerytalne są to ubezpieczenia na wypadek niezdolności do pracy z powodu
starości. Jest to dochód który może otrzymywać osoba która przepracowała określoną ilość
czasu np. kobiety 60lat a mężczyźni 65lat natomiast ubezpieczenie rentowe jest to
ubezpieczenie na wypadek innych niezdolności do pracy.

15. REFORMY

Od 1 stycznia 1999r - Zaczyna obowiązywać w Polsce nowy system emerytalny.
Założenia: emerytura będzie finansowana co najmniej z dwóch źródeł tzn. ze
zreformowanego: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i otwartych funduszy emerytalnych

16. OTWARTY FUNDUSZ EMERYTALNY

Skrót OFE – jest to fundusz który cześć naszych pieniędzy pomnaża na rynku finansowym np.
obligacje, akcje, inwestycje itp. ten fundusz kształtuje się na poziomie ok. 7,1% z całości
odkładanej do Zusu. Od 1.05.2011r jest mniej tych pieniędzy do tych funduszy
przekazywanych. Na chwilę obecną jest dziedziczone

17. INDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE

Skrót IKE – jest to konto emerytalne na które odprowadza się dodatkowe pieniądze i nie
odprowadza się podatków od kapitału dochodowego (można z niego korzystać lub nie). Jest
dziedziczone (wchodzi w skład masy podatkowej) nie płaci się podatku od darowizn

18. ŻEBY SKORZYSTAĆ TRZEBA:



Mieć wiek emerytalny



Mieć przepracowany odpowiedni czas



Mieć zaświadczenie o przepracowanym czasie i odprowadzanych składkach

19. RENTA

Gwarantowane świadczenie pieniężne w przypadku choroby, niepełnosprawności itp. lub
śmierci żywiciela rodziny (tzw. Renta rodzinna). Składka rentowa wynosiła 6% obecnie została
obniżona. Większość tej składki płaci pracodawca. Warunki:

 Osoba jest niezdolna do pracy
 Ma wymagany okres składkowych (nie dotyczy osoby która uległa wypadkowi w

pracy lub w drodze do pracy)

7

 Niezdolność do pracy powstała w okresie ściśle określonym w ustawie:

- okresie zatrudnienia
- okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych
- okresie pobierania zasiłku opiekuńczego
- okresie ubezpieczenia

Nie później niż 18m-ce od ustania świadczeń

20. RODZAJE RENT

a) Renta rodzinna

Przysługuje ona dzieciom jeżeli dzieci się uczą kiedy zmarł jedyny żywiciel rodziny.
Przysługuje również wdowie lub wdowcowi lub rodzicom (jeżeli zrezygnują ze swoich
świadczeń emerytalnych).

b) Renta szkoleniowa

Przyznawana jest na okres 6m-ce z możliwościom przedłużenia do 30m-ce (jest to czas na
przekwalifikowanie się)

21. PROCEDURA UBIEGANIA SIĘ O EMERYTURE

Decyzje o przyznaniu emerytury wydają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce
zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Postępowanie o przyznanie emerytury
rozpoczyna się po złożeniu wniosku zainteresowanego.
Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. zobowiązani są do osobistego złożenia
wniosku, osoby urodzone przed tą datą mogą to zrobić za pośrednictwem płatnika składek.

22. WNIOSEK
•

Osoby które występują o wcześniejszą emeryturę zobowiązane są do przedstawienia
dokumentów o okresach podlegania ubezpieczeniom społecznym i wysokości zarobków.
Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzeń jest zaświadczanie.
Istnieje również możliwość udokumentowania wysokości wynagrodzenia legitymacją
ubezpieczeniową, a także na podstawie danych zawartych w umowie o pracę, pismach o
powołaniu, mianowaniu oraz innych pismach, określających poziom wynagrodzenia danej
osoby.

•

Inna droga: kopia dokumentacji płacowej sporządzoną i potwierdzoną przez archiwum,
przechowujące dokumentację byłego pracodawcy danej osoby.

23. PROCEDURA UBIEGANIA SIĘ O RENTE

Decyzje o przyznaniu renty wydają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce
zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie.

Postępowanie przyznania renty rozpoczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego.

24. RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY



Renta inwalidzka przysługuje osobie, którą uznano za całkowicie lub częściowo
niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia.



Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania
jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uznaje się natomiast osobę,
która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z
posiadanymi przez nią kwalifikacjami.

8

25. NOWE REFORMY PO 2005r

Od 1 listopada 2005 r. weszły w życie przepisy ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i
rentach

Zgodnie z nowo obowiązującymi przepisami niezdolność do pracy orzekana jest na okres
nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie będzie rokowań odzyskania
zdolności do pracy przed upływem tego okresu, wówczas niezdolność do pracy orzeka się na
okres dłuższy niż 5 lat.

26. PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

Skrót PKB

 W Polsce PKB to 11%
 Najwyższy jest w:

- Niemcy
- Włochy

 Najniższy jest w:

- Australii
- Norwegii
- Japonii

27. POLITYKA ZATRUDNIENIA MA NA UWADZE



ustawodawstwo pracy i przepisy regulujące funkcjonowanie rynku pracy;



przeciwdziałanie bezrobociu (określenie jego rodzajów i przyczyn, wielkości,
struktury, a także metod likwidacji);



wpływ na ogólny poziom zatrudnienia



struktura zatrudnienia (zatrudnienie młodocianych, kobiet, absolwentów szkół, ludzi
w starszym wieku, osób o ograniczonej zdolności do pracy);

28. GŁÓWNE PODMIOTY POLITYKI ZATRUDNIENIA W POLSCE

a) Sejm i senat, najwyższe organy przedstawicielskie i najwyższe organy władzy państwowej
b) Centralne organizacje administracji państwowej: rada ministrów, minister pracy i polityki

socjalnej (społecznej), pozostali ministrowie

c) Terenowe organy władzy państwowej a zwłaszcza rejonowe biura pracy

- ministerstwo zdrowia: bezrobotna kobieta w ciąży ma prawo do bezpłatnej opieki
zdrowotnej (regulują to przepisy prawa)
- ministerstwo edukacji: każdy ma prawdo do ukończenia 18r.ż do bezpłatnej nauki
szkolnej

29. WYNAGRODZENIA

a) Minimalne wynagrodzenia które obowiązują od 1.01.2012r to 1500 zł

W okresie pierwszego roku pracy może wynosić 80% wysokości minimalnego
wynagrodzenia (w przypadku, gdy jest to pierwsza praca pracownika wynosi wówczas
1200zł – ponieważ pracodawca może zabierać te 20% na tzw. Przyuczenie do zawodu)

b) Przeciętne minimalne wynagrodzenie w przedsiębiorstwach – obowiązująca od

1.03.2012r to 3.586,75

30. ZATRUDNIENIE

a) Wskaźnik zatrudnienia dla ludzi w wieku powyżej 15 roku życia wyniósł w 2010r – 50,6%
b) Wskaźnik zatrudnienia dla mężczyzn w wieku 18-64 i dla kobiet 19-59 wyniósł w roku

2010r. - 65,2%

9

c) Rozwiązanie problemów zatrudnienia oraz prowadzenia polityki w tej sferze musi

poprzedzać szukanie odpowiedzi na następujące pytania:

 Jak pogodzić indywidualny interes pracownika z interesami ogółu, wynikającymi z

przyjętego programu ekonomicznego, społecznego i politycznego

 Jak pogodzić potrzeby i doraźne rozwiązania w dziedzinie zatrudnienia z celami

przyszłości

 Jak łagodzić konflikty pomiędzy kryteriami racjonalności ekonomicznej i

społecznej w zatrudnieniu

31. NARZĘDZIA POLITYKI ZATRUDNIENIA

Wcześniejsze emerytury i urlopy wychowawcze

Wydłużenie czasu nauki (zmniejszenie wielkości siły roboczej)

Są one przykładem instrumentalnego operowania świadczeniami społecznymi w celu
osiągnięcia doraźnych celów polityki zatrudnienia

32. BEZROBOCIE

Jest to zjawisko społeczne polegające na tym, że większa lub mniejsza liczba osób zdolnych
do pracy i poszukujących pracy nie znajduje zatrudnienia

Dane – styczeń 2012
a) Stopa bezrobocia 13,2

Co daje 2.168,156 bezrobotnych (porównanie ze styczniem 2011r – 2.111.600)

b) Pracodawcy w styczniu zgłosili 60,8 tysięcy miejsc pracy

33. STOPA BEZROBOCIA

Wielkość statystyczna opisująca nasilenie zjawiska bezrobocia.
To stosunek osób bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo

a) Najwyższa stopa bezrobocia



Warmińsko – mazurskie 21,3%



Zachodniopomorskie 18,8%



Kujawsko – pomorskie 18,0%



Lubuskie 16,6%

b) Najniższa stopa bezrobocia

 Wielkopolskie 10,1%
 Mazowieckie 10,6%
 Śląskie 11,1%
 Małopolskie 11,4%

c) Procentowy wzrost bezrobocia (najwyższy)



Wielkopolski 3,2%



Opolski 3,2 %



Łódzki 2,9%



Dolnośląski 2,8%

d) Kryteria

 Ukończyła 18 lat
 Nie świadczy pracy ani nie odbywa przyuczenia do zawodu z elementami nauki

praktycznej

10

 Poszukiwała aktywnie prace w tygodniu badania lub w ciągu 6 tygodni

poprzedzających badanie

 Jest zdolna do podjęcia pracy w tygodniu badanym lub w następnym tygodniu i

wyraża gotowość do podjęcia takiej pracy

 Nie ukończyła 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna)
 Nie posiada gospodarstwa rolnego (powyżej 2ha) lub gospodarstwa specjalistycznego

(np. szklarnie)

 Nie nabywa zasiłku chorobowego lub renty

34. RODZAJE BEZROBOCIA
a) Technologiczne  spowodowane postępem techniki
b) Koniunkturalne  wynika z kryzysowego spadku zatrudnienia
c) Strukturalne  spowodowane brakiem kapitału i zasobów produkcyjnych

35. PODZIAŁ BEZROBOCIA ZE WZGLĘDU NA FORMY

a) Płynne - każdorazowo istnieje pewna liczna bezrobotnych
b) Chroniczne – wśród bezrobotnych jest pewna grupa osób, która nie ma szans lub ma

nikłe szanse na znalezienie zatrudnienia

c) Utajone – mamy do czynienia z bezrobociem nie objętym statystykami

36. DZIAŁANIA NA RZECZ ZAPOBIEGANIA BEZROBOCIU

 zwiększenie wydatków publicznych i prywatnych na zatrudnienie;
 rozwój technologii wpływających na zatrudnienie;
 zmiana struktury i dynamiki podaży siły roboczej;
 zmiany w funkcjonowaniu rynku pracy

37. PODSTAWOWE CECHY BEZROBOCIA W POLSCE

1) Zjawisko sezonowości, polegające na wzmożonych rejestracjach w pewnych okresach

i spadku liczby rejestrujących się bezrobotnych w innych okresach. Miesiące wiosenne są
okresami spadku liczby zarejestrowanych bezrobotnych. Ta sytuacja wynika między
innymi z rozpoczynania prac sezonowych w budownictwie i rolnictwie, a także
rozpoczynania się sezonu turystycznego.

2) Zróżnicowanie w poszczególnych regionach kraju. Ta niejednorodność jest wynikiem

zarówno nierównomiernego rozwoju społeczno – gospodarczego regionów, jak
i położenia geograficznego oraz zaawansowania procesów restrukturyzacyjnych
i prywatyzacyjnych w gospodarce narodowej

3) Wśród zarejestrowanych bezrobotnych dominują kobiety
4) W statystyce urzędów pracy znajdowało się 326,6 tys. osób bezrobotnych posiadających

prawo do zasiłku, co stanowiło 16,7% ogółu bezrobotnych.

5) W najkorzystniejszej sytuacji na rynku pracy są osoby o najwyższych kwalifikacjach

zawodowych. W końcu grudnia 2010 r. wyższe wykształcenie posiadało 204,7 tys. osób
(10,5%). Przy czym zarejestrowane kobiety są zdecydowanie lepiej wykształcone od
mężczyzn.

6) Nadal wysoki pozostaje poziom bezrobocia długotrwałego. Ta grupa bezrobotnych

stanowiła 29,1% ogółu zarejestrowanych w 2010.

38. OSOBY KTÓRE SĄ W SZCZEGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY

Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy, to osoby w stosunku do których
powiatowy urząd pracy (PUP) musi skierować propozycję zatrudnienia lub innego zajęcia. Są
to osoby takie jak:

 Do 25 roku życia
 Długotrwale bezrobotne

11

 Kobiety które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka
 Powyżej 50 roku życia
 Bez kwalifikacji zawodowych
 Bez doświadczenia zawodowego
 Bez wykształcenia średniego
 Samotne, wychowujące co najmniej jedno dziecko które nie ukończyło 18 roku życia
 Po odsiadywaniu kary w zakładach karnych (byli więźniowie)
 Niepełnosprawne
 Po zakończeniu realizacji projektu socjalnego

39. PROPOZYCJE POWIATOWEGO URZĘDU PRACY

 Szkolenia
 Przygotowanie do zawodu
 Staż
 Kontynuowanie nauki
 Studia podyplomowe
 Prace społecznie użyteczne

40. INSTRUMENTY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU

1) Pasywne

 Zasiłki
 Świadczenia przed emerytalne
 Wcześniejsze emerytury finansowane przez ZUS

2) Aktywne

 Szkolenie i przekwalifikowanie, zniżki szkoleniowe
 Prace interwencyjne i aktywizacja zawodowa absolwentów
 Roboty publiczne
 Pożyczki na tworzenie małych firm
 Przygotowanie zawodowe młodocianych

41. INSTRUMENTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

Instrumenty rynku pracy wspierają podstawowe usługi rynku pracy. Osoby bezrobotne
mogą korzystać z różnych form aktywizacji zawodowej, przewidzianych w ustawie z dnia
20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t. j. Dz. U. z
2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.). Są to:

 Refundowanie podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą kosztów

wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego

 Prace interwencyjne
 Prace społecznie użyteczne
 Dodatek aktywizacyjny
 Przyznawanie bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej, na

założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej

 Roboty publiczne
 Staż
 Przygotowanie zawodowe dorosłych
 Refundacja kosztów poniesionych z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia

społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego

 Stypendia w okresie kontynuowania nauki
 Zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania

12

42. ŚWIADCZENIA I PREFERENCJE Z TYTUŁU ŚWIADCZONEJ PRACY W OKREŚLONEJ GRUPIE

ZAWODOWEJ

prawo do wcześniejszej emerytury (skrócony wiek emerytalny),

dodatki do emerytury;

skrócony czas pracy;

urlop wypoczynkowy w zwiększonym wymiarze;

urlop zdrowotny;

zniżki przejazdowe;

nagrody jubileuszowe;

umundurowanie;

dodatki pieniężne

43. DEMOGRAFIA A POLITYKA SPOŁECZNA

 „Zatrzymanie procesu” starzenia się społeczeństwa
 Ponowne wprowadzenie na rynek osób, które przeszły na wcześniejsze emerytury
 Przesunięcie dużej ilości zasobów zasiłków z tytułu niezdolności do pracy

44. DLACZEGO NALEŻY DBAĆ O RÓWNOUPRAWNIENIE W ZATRUDNIENIU
Zatrudnienie kobiet powoduje, że „uboczny skutek tego procesu” powoduje zmniejszenie
ubóstwa dzieci i wykluczenia społecznego

45. BIEDA (UBÓSTWO)

To pojęcie ekonomiczne i socjologiczne, opisuje brak dostatecznych środków materialnych
dla zaspokojenia potrzeb jednostek, w szczególności w zakresie jedzenia, schronienia,
ubrania, transportu oraz podstawowych potrzeb kulturalnych i społecznych

46. KATEGORIE UBÓSTWA

a) Absolutne – końcowa bieda. Skrajnie ubogim jest ten, kto może wydać na swoje

utrzymanie mniej niż równowartość jednego dolara dziennie. W Polsce jest to ok. 13zł.
Takich osób jest na świecie ok. 2mld czyli prawie 1/3 ludności.

b) Względne – odnosi się do przeciętnego poziomu życia w danym kraju, mierzącego na

ogół wysokością przeciętnych dochodów (wydatków)
Przyczyny ubóstwa względnego tkwiące w funkcjonowaniu systemu społeczno –
ekonomicznego:



Bezrobocie



Niskie płace

Brak odpowiedniego dochodu wynikającego z okoliczności niezależnych od świadomości i
woli ubogich jest to pierwotna przyczyna ubóstwa

c) Subiektywne – odpowiada w przybliżeniu poziomowi dochodów deklarowanych przez

respondentów jako ledwie wystarczające

d) Ustawowe – kwota dochodów która zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznej

uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczeń pieniężnych

47. METODA WYZNACZANIA GRANIC UBÓSTWA

1) Metoda potrzeb podstawowych – dwa koszyki socjalny i egzystencjonalny
2) Metoda wskaźnika wydatków żywności – żywność jako wskaźnik (miernik poziomu

zamożności)

13

3) Metoda stałej części medialnej lub średniej arytmetycznej dochodów – jakie średnie są

dochody w gospodarstwie domowym i wyznacza się medianę lecz nie jest ona najlepszą
metodą ponieważ nawet jak odetniemy skrajności to i tak to nie będzie adekwatne

4) Metoda kwantyla rozkładów dochodów – dzieli się społeczeństwo na 4 części i

procentowo się oblicza różnicę między 1 a 4 częścią

5) Metody subiektywne – opinia badanych
6) Metoda w wielowymiarowym podejściu do sfery ubóstwa – określające potrzeby i środki

finansowe którymi jednostka dysponuje

48. INDEKSY UBÓSTWA

a) Odsetek osób ubogich 0/1
b) Indeks Daltona
c) Indeks Jorgensona – Selsnicka (zbiera sposoby analizy z dwóch poprzednich indeksów

oraz zbiera natężenie transferu pieniędzy które należałoby zabrać bogatym i dać
biednym)

49. GRUPA POTRZEB W KOSZYKACH MINIMUM SOCJALNEGO I EGZYSTENCJII

KATEGORIE

MINIMUM SOCJALNE

MINIMUM

EGZYSTENCJONALNE

WYŻYWIENIE

++

+

MIESZKANIE

++

+

ODZIEŻ I OBUWIE

++

+

OCHRONA ZDROWIE (leki)

++

+

HIGIENA OSOBISTA

++

+

OŚWIATA I WYCHOWANIE

++

+

TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ

+

-

KULTURA

+

-

SPORT I WYPOCZYNEK

+

-

50. BŁĘDNE KOŁO UBÓSTWA

NISKIE OSZCZĘDNOŚCI

NISKIE DOCHODY NISKIE TEMPO KUMULACJI
OSZCZĘDNOŚCI

NISKA WYDAJNOŚĆ

51. KOSZYKI

a) Koszyk socjalny – możliwość utrzymania gospodarstwa domowego uwzględniając

podstawowe potrzeby konsumpcyjne. Wyznacza granice wydatków gospodarstwa
domowego, które mają pozwolić na godziwy poziom życia.

b) Koszyk egzystencjalny – zwany jest również minimum biologicznym, zawiera tylko te

rzeczy które są niezbędne do przeżycia

14

Różnice : minimum egzystencjonalne nie dba o więź międzyludzką

52. MINIMUM SOCJALNE (GRUPY POTRZEB)

a) Bytowo – konsumpcyjne



Wyżywienie



Mieszkanie



Higiena



Odzież



Transport i łączność



Ochrona zdrowia

b) Edukacyjno – kulturalne

Oświata

Wychowanie

Kultura

c) Rekreacyjno – wypoczynkowe



Sport



Wypoczynek



Turystyka

53. MINIMUM EGZYSTENCJONALNE

/potrzeby które muszą zostać zaspokojone/



Wyżywienie



Mieszkanie



Higiena

54. FUNKCJA KOSZYKA SOCJALNEGO

 Poznawcza
 Informacyjna
 Społeczno – polityczna (uważana za funkcje roszczeniową )

55. POLITYKA MIESZKANIOWA

Jest częścią polityki społecznej państwa. Jej zadaniem jest badanie, ocenianie problemu
mieszkaniowego oraz wyrównywanie szans społecznych w dostępie do mieszkań

56. MIESZKANIE

Zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych mających odrębne wejście, wydzielony
stałymi przegrodami budowlanymi umożliwiającymi stały pobyt ludzi i prowadzenie
samodzielnego gospodarstwa domowego

57. RODZAJE MIESZKAŃ

Spółdzielcze

Komunalne (budowane za pieniądze z budżetu gminy, są to mieszkania socjalne i
interwencyjne)

Przeznaczone na sprzedaż i wynajem

Społeczno – czynszowe (realizowane przez TBS <Towarzystwo Budownictwa
Społecznego> za pieniądze krajowego funduszu mieszkaniowego)

Zakładowe

15

/Powierzchnia użytkowa mieszkania to łączna powierzchnia pokoi, kuchni,
przedpokoju, łazienki oraz innych pomieszczeń wchodzących w skład mieszkania.

Powierzchnia mieszkalna to łączna ilość metrażowa pokoi /

58. FUNKCJE MIESZKANIA

a) Ochronna  przed warunkami klimatycznymi
b) Biologiczna  odpoczynek, sen, odżywianie, utrzymanie czystości, ułatwienie opieki nad

dziećmi oraz osobami chorymi i niepełnosprawnymi

c) Kulturalno – wychowawcza  wiąże się z nauką dzieci i dorosłych, z samokształceniem,

wychowaniem, odpoczynkiem, rozrywką, uroczystościami rodzinnymi i tradycyjnymi
obrzędami

d) Ekonomiczna  funkcja miejsca pracy
e) Społeczna  miejsce prowadzenia życia rodzinnego i towarzyskiego

59. ZASPOKOJENIE POTRZEB MIESZKANIOWYCH LUDNOŚCI DOKONYWANE JEST PRZEZ



najem mieszkania na czasowe użytkowanie,



budownictwo spółdzielcze,



wybudowanie lub nabycie mieszkania na własność,

60. STRUKTURA MIESZKAŃ W POLSCE

a) 59% - własność osób prywatnych (fizycznych)
b) 26 % - własność spółdzielni mieszkaniowej
c) 10% - własność gminy
d) 3% - zakładowe
e) 1% - TBS

61. PRAWO DO MIESZKAŃ OBEJMUJE

Popieranie dostępu do mieszkań o odpowiednim standardzie

Zapobieganie i ograniczenie bezdomności w celu jej stopniowego likwidowania

Uczynienie kosztów mieszkań dostępnymi dla tych, którzy nie mają wystarczających
zasobów

62. CELE POLITYKI MIESZKANIOWEJ

 Wzrost ilościowy zasobów mieszkaniowych, wyrównywanie istniejących niedoborów

mieszkań

 Ogólna poprawa standardu jakościowego zasobów i wycofanie z użytkowania

zasobów substandardowych

 Usuwanie podstawowej dysproporcji między warunkami mieszkaniowymi ludności w

miastach i na wsi

 Likwidacja dysproporcji, które występują w regionalnym układzie sytuacji

mieszkaniowej oraz różnic w warunkach mieszkaniowych między dużymi a małymi
miastami

 Zapewnienie realizacji potrzeb mieszkaniowych ludności znajdującej się w

trudniejszych warunkach materialnych (konieczne jest tu uwzględnienie
odpowiednich zindywidualizowanych form pomocy materialnej zarówno w
podnoszeniu wszelkich opłat jak i w pozyskiwaniu mieszkania komunalnego)

16

63. ZADANIA WŁADZ LOKALNYCH W REALIZACJI POLITYKI MIESZKANIOWEJ

a) Popieranie budownictwa TBS – ów
b) Strategia lokalna utrzymania modernizacji i odnawiania zasobów zarówno własnych gmin

(miast) jak i ogółu

c) Pomoc i wspieranie budownictwa indywidualnego
d) budownictwo "socjalne", pomoc grupom szczególnego niedostatku mieszkaniowego,

walka z bezdomnością;

e) prowadzenie polityki dostarczania terenów (rezerwy terenowe i polityka lokalizacyjna),

ich uzbrajanie i rozbudowa urządzeń komunalnych;

f) lokalna polityka budowlana, opieka nad rzemiosłem i drobną wytwórczością (także

lokalnych materiałów budowlanych).

64. CZYNNIKI WALORYZACJI PRZESTRZENI MIAST

a) jakość środowiska przyrodniczego (zagrożenia ekologiczne),
b) atrakcyjność krajobrazu (przyroda i zabytki kultury),
c) funkcjonalność układu przestrzennego miasta,
d) możliwości uzyskania pracy,
e) dostępność do infrastruktury społecznej,
f) dostępność komunikacyjna,
g) aktywność społeczna mieszkańców,
h) sposób zarządzania miastem
i) (samorząd - administracja terenów),
j) poczucie bezpieczeństwa i inne.

65. DZIAŁANIA NA RZECZ BUDOWANIA STRATEGII „ZDROWEGO MIASTA”



czyste, bezpieczne i wysokiej jakości środowisko (do poprawy warunków
mieszkaniowych włącznie), przy czym taki ekosystem powinien być osiągnięty i
utrzymany jak najdłużej;



społeczeństwo powinno mieć warunki do wzrostu w siłę, wzajemnego wspierania się
i spokojnego życia, stąd niezbędny jest znaczny udział i kontrola decyzji dotyczących
życia społeczeństwa, jego zdrowia i dobrego samopoczucia;



zaspokojenie podstawowych potrzeb (żywności, wody, mieszkań, dochodów,
bezpieczeństwa i pracy) każdemu człowiekowi społeczeństwa danego miasta, a także
dostęp do różnorodnych świadczeń i źródeł z możliwością bezpośredniego kontaktu,
oddziaływania z możliwością porozumiewania się (dotyczy środowisk krajowych i
zagranicznych);



urozmaicenie życiowo ważnych i nowoczesnych warunków ekonomicznych miasta, a
zatem zapewnienie łączności i ciągłości kulturowej oraz dziedzictwa biologicznego
mieszkańcom z umożliwieniem kontaktu z grupami społecznymi i kontaktów
osobistych;



wypracowanie takich metod działania, które będą kompatybilne i wspomagające
wyżej wymienione działania, a nade wszystko zapewnią optymalny poziom
warunków do utrzymania zdrowia publicznego i dostępności świadczeń zdrowotnych
dla wszystkich, uzyskanie dobrych wskaźników zdrowia ludności, obniżenie
zachorowalności i umieralności.

66. POLITYKA OCHRONA ZDROWIA

ZDROWIE
Światowa organizacja zdrowia określa zdrowie jako pełnie dobrego samopoczucia fizycznego,
psychicznego i społecznego, pozwalające na prowadzenie przez człowieka produktywnego,
sensowego i twórczego życia w sferze zarówno społecznej jak i ekonomicznej

17

67. PODSTAWOWE DZIAŁY WSPÓŁCZESNEJ MEDYCYNY

a) Profilaktyka czyli zapobieganie – jest medycyną człowieka zdrowego, której głównym

obszarem zainteresowania jest powstanie i rozwój człowieka oraz warunki wpływające na
jego zdrowie

b) Lecznictwo nastawione przede wszystkim na człowieka chorego, rozpoznanie chorób i na

leczenie chorych

c) Rehabilitacje która zajmuje się przywracaniem zdrowia, sprawności i przydatności

społecznej ludziom dotkniętym kalectwem lub upośledzeniem fizycznym bądź
psychicznym

68. PODSTAWOWE PIONY OPIEKI ZDROWOTNEJ

a) Lecznictwo otwarte (przychodnie w zakresie opieki podstawowej, przychodnie

specjalistyczne, gabinety specjalistyczne, szkolna i zakładowa służba zdrowia)

b) Lecznictwo zamknięte (kliniki, szpitale, senatoria)
c) Pomoc doraźna (oddziały ratunkowe i centra ratownictwa)

69. CELE POLITYKI OCHRONY ZDROWIA

a) Umacnianie i umocnienie zdrowia – działanie zapobiegawcze, przeciwdziałające

zachorowalności (szczepienia ochronne, okresowe badania lekarskie, opieka higieniczno
– lekarska) oraz poszerzenie wiedzy zdrowotnej (kształtowanie niezbędnych postaw
zdrowotnych)

b) Przywracanie zdrowia – potrzeby w zakresie leczenia chorób, usuwanie schorzeń i

ułomności, likwidacja skutków wypadków a więc rehabilitacje lecznicza, zdrowotna i
społeczna

c) Kształtowanie warunków zdrowotnych – potrzeby związane z warunkami bytu oraz

poziomu życia ludności, z których znaczna część leży poza wpływem polityki ochrony
zdrowia

70. CELE SZCZEGÓŁOWE

1) Dostosowanie do specyficznych potrzeb zdrowotnych i specyficznych cech pacjentów
2) Dostępność (np. bliskość miejsca zamieszkania)
3) Produktywność (nie odkładamy w czasie)
4) Ciągłość
5) Udzielanie świadczeń z poszanowaniem godności i osobowości
6) Efektywność
7) Skuteczność

71. WSPÓŁCZYNNIKI PRZYDATNE DO POMIARU OCENY NEGACJI ZDROWIA

a) Zachorowalność (zapadalność) – nazywamy wszystko nowe przypadki zachorowań w

danym roku w stosunku do liczby ludności w ogóle. Współczynnik zachorowalności
obliczany jest w stosunku do 10 lub 100 tysięcy ludności

b) Chorobowość
c) Śmiertelność – to liczba zgonów na daną jednostkę chorobową w danym roku w

stosunku do liczny osób chorujących na tę jednostkę chorobową. Współczynnik
śmiertelności ….

72. KIERUNKI POPRAWY ZDROWIA

1) Obniżenie się umieralności niemowląt
2) W woj. Śląskim umiera najwięcej noworodków w Polsce
3) Procentowo biorąc pod uwagę liczbę urodzeń, sytuacja wygląda podobnie. Na Śląsku

umiera 8,5 (promila) noworodków, gorzej jest tylko na dolnym Śląsku gdzie wskaźnik

18

umieralności wynosi 9,3 (promila). Najlepsza sytuacja panuje w woj. Świętokrzyskim.
Wskaźnik umieralności noworodków wynosi tam tylko 6,5 (promila)

4) Zmniejszenie się płodności kobiet w starszych grupach w wieku płodności co znacznie

zmniejsza liczbę ciąż tzw. Wysokiego ryzyka

5) Obniżenie się zachorowalności dzieci na choroby zakaźne wieku dziecięcego, co uzyskano

w wyniku wieloletnich szczepień ochronnych

6) Obniżenie się umieralności kobiet w związku z ciążą i porodem
7) Zmniejszenie się liczby zgonów w młodszych grupach wieku
8) Mniejsza umieralność całej ludności i tym samym wydłużeniem się trwania życia

/proces ten jednak jest zauważalny dopiero od roku 1993/

73. ZJAWISKA NEGATYWNE

a) Czynniki ekologiczne



Region

b) Indywidualne cechy społeczno – zawodowe i kulturowe



Przynależność do klasy



Poziom wykształcenia



Wykształcenie rodziców



Wykonywany zawód



Stan cywilny



Stosunek do pracy zawodowej

c) Poziom życia



Dochód osobisty lub dochód rodziny



Wyposażenie

d) Styl życia



Dieta



Spożycie alkoholu

74. DEFINICJA RODZINY

Wśród licznych definicji rodziny, jakie występują w literaturze nauk społecznych przeważa to
określające rodzinę jako: zbiorowość ludzi, grupę społeczną powiązaną ze sobą więzią
emocjonalną, prawną, pokrewieństwa i powinowactwa.

75. GŁÓWNE FUNKCJE RODZINY

 Seksualno – prokreacyjna
 Materialno – ekonomiczna
 Kontrolna
 Socjalizacyjno – wychowawcza
 Emocjonalno – ekspresywna

76. RODZINA TRADYCYJNA VS ALTERNATYWNA (NOWOCZESNA)

RODZIN TRADYCYJNA

RODZINA ALTERNATYWNA

Prawnie zawarte małżeństwo

Niezamężne, kohabitacja, niezamężne osoby
żyjące samotnie

Posiadanie dzieci

Dobrowolna bezdzietność

Dwoje rodziców

Samotne rodzicielstwo (bez małżeństwa w

19

ogóle lub poprzedzone małżeństwem)

Trwałość związku

Rozwód, powtórny związek (w tym sytuacja
opieki prawnej nad dzieckiem obojga
rozwiedzionych

rodziców,

rodziny

zrekonstruowane)

Mężczyzna utrzymuje rodzinę, posiada
autorytet

Praca

zawodowa

obojga

małżonków,

małżeństwa rozdzielone z powodu pracy –
commute merriage)

Wyłączność seksualna

Pozamałżeńskie związki (w tym małżeństwa
seksualnie otwarte)

Heteroseksualność

Związki osób tej samej płci

Gospodarstwo dwóch dorosłych osób

Gospodarstwo wielu dorosłych (w tym
komuny, wspólnoty, rozszerzona rodzina,
rodzina

z

dołączonymi

członkami

niespokrewnionymi)

77. POLITYKA SPOŁECZNA PAŃSTWA WOBEC RODZINY



To próba formalnego oddziaływania ale i niekiedy tworzenia perfekcyjnych
warunków do realizacji przez rodzinę określonych funkcji społecznych i zawodowych
w sposób zgodny z ideologią rządzących



O tym, że życie rodzin stanowi integralną całość z życiem społeczeństwa w
poszczególnych okresach rozwoju i przemian, świadczyć mogą zmieniające się
wielokrotnie priorytety państwa w tym zakresie.

78. OKRESY W POLSKIEJ POLITYCE RODZINNEJ

 Okres powojenny do 1950r. – odbudowa kraju, bieda, ustanowienie przez państwo

zasiłków dla rodziny, które to świadczenia miały na celu zagwarantowanie
przynajmniej minimum egzystencji (w latach 1946 -1950 wzrost liczby ludności o
1057 tys.)

 Okres od 1950r. do 1955r. – rozwój struktury państwa, gospodarki, przemysłu,

aktywizacja zawodowa kobiet, przejęcie przez państwo części zadań opiekuńczych,
dostęp rodzin do edukacji, kultury, instytucji opieki zdrowotnej, w efekcie pierwszy
notowany w polskich statystykach wyż demograficzny ( w latach 1950 – 1960 wzrost
liczby ludności o 4737tysiecy)

 Okres od 1956r. do 1969r. – ograniczenie zatrudnienia kobiet, zachęcenie do

samodzielnego wychowania przez nie dzieci poprzez wprowadzenie prawa do
urlopów wychowawczych (w latach 1960 – 1970 wzrost liczby ludności o 2965
tysięcy)

 Okres od 1970r. do 1979r. – eksplozja polityki prorodzinnej wydłużone urlopy

macierzyńskie i wychowawcze (płatne), utworzenie funduszu alimentacyjnego,
zasiłku z tytułu urodzenia dziecka zasiłków rodzinnych, ulg i priorytetów dla rodzin
wielodzietnych, ochrona kobiet w zakładach pracy, ochrona matek samotnie
wychowujących dzieci, wspomaganie funkcji wychowawczej i opiekuńczej rodzin, w
efekcie II polski wyż demograficzny (wzrost o 3052 tys.)

 Okres od 1980r. do 1989r. – zapaść finansów publicznych, bieda, brak towarów,

rozruchy społeczne, stan powszechności, niepewność jutra, pomoc państwa
sukcesywnie ograniczona go grupy najuboższych dotkniętych chorobami i
niepełnosprawnością (jednak w latach 1980 - 1990 nadal wzrost o 2541 tys.);

 Okres od 1990r. do 2006r. – wahania koniunktury gospodarczej, poważne społeczne

koszty przemian ustrojowych, wolny rynek, bezrobocie, polaryzacja społeczeństwa,
odejście od centralistycznej opieki państwa otwartego na granice europejskie (coraz

20

niższy wskaźnik przyrostu naturalnego i spadek liczby ludności: w latach 1999-2006 o
około 600 tys.)

79. PRZEMIANY WE WSPÓŁCZESNEJ POLITYCE RODZINNEJ MUSZĄ UWZGLĘDNIAĆ

Zmiany struktur rodziny

Wzrost zatrudnienia kobiet i związana z tym konieczność stworzenia nowych
instytucji opieki dla małych dzieci

Wysokie bezrobocie wśród młodych ludzi (młodzieży) i związane z tym bariery
dochodowe w zakresie możliwości uzyskania mieszkań i usamodzielnienia się

wzrastająca niestałość związków małżeńskich i wynikające z tego zagrożenie
ubóstwem,

warunki w okresie dzieciństwa coraz silniej determinujące szanse życiowe człowieka.

80. INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI WOBEC RODZINY

a) Pośrednie – funkcjonowanie rynku pracy, dostępność mieszkań, poziom opieki lekarskiej,

polityka edukacyjna czy emerytalna, system opieki społecznej

b) Bezpośrednie – świadczenia i usługi

81. ŚWIADCZENIA WOBEC RODZIN

 Ulgi podatkowe
 System stypendiów socjalnych ułatwiających uzyskanie wykształcenia przez dzieci

pochodzące z najuboższych rodzin

 systemy pomocy materialnej dla osób posiadających i wychowujących dzieci

(zapomogi, zasiłki, płatne urlopy)

 systemy ulg lub dofinansowania dla rodzin korzystających wspólnie z różnych form

wypoczynku

 systemy preferencji dla przekazywania majątku w ramach rodziny
 specjalne formy pomocy dla rodzin niepełnych lub mających na utrzymaniu osoby

niepełnosprawne

82. RODZAJE ŚWIADCZEŃ

1) Zasiłek rodzinny oraz dodatek do zasiłku rodzinnego
2) Świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne
3) Dwa rodzaje zapomóg związanych z urodzeniem dziecka:

a) Zapomoga z gminy
b) Becikowe (drugie) – jeżeli dochód nie przekracza 500zł – Ośrodek pomocy społecznej

wypłaca zapomogę z tytułu rodzenia dziecka

83. KOMU PRZYZNAJE SIĘ ŚWIADCZENIA

Obok posiadania dziecka na utrzymaniu, głównym kryterium uprawniającym do świadczeń
rodzinnych jest przeciętny miesięczny dochód, w przeliczeniu na osobę w rodzinie

84. ZASIŁEK RODZINNY

Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu nie
przekracza kwoty 504,00 zł. netto.
W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o
niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu
niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód nie przekracza kwoty 583,00
zł.
Wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka
niepełnosprawnego wynosi miesięcznie:

21

1) 60,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 80,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.

85. DODATKI DO ZASIŁKU RODZINNEGO

1) urodzenia dziecka (1000 zł na dziecko; świadczenie jednorazowe)
2) opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (400 zł miesięcznie)
3) samotnego wychowywania dziecka (170 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 340 zł na
wszystkie dzieci, w przypadku dzieci niepełnosprawnych kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł,
nie więcej niż o 160 zł na wszystkie dzieci);
4) wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – na trzecie i kolejne dziecko w rodzinie
(80 zł miesięcznie),
5) kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (60 zł na dziecko do 5 roku życia, 80
zł – na dziecko od 5 do 24 roku życia);
6) rozpoczęcia roku szkolnego (100 zł; świadczenie jednorazowe);
7) podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania (90 zł na internat/stancję lub 50
zł na dojazd do szkoły).

86. WYNIKI Z BADAŃ

a) Pomiędzy latami 1989 a 2003 liczna urodzeń zmniejszyła się z 562,5 tysięcy do 351,1

tysięcy. W 1989r na 100 kobiet przypadało 203 dzieci (tzw. współczynnik dzietności
całkowitej wynosi: 2,03)

b) W 2003r na 100 kobiet przypadało 112 dzieci (współczynnik 1,22)
c) W 2005r ten współczynnik to 1,23
d) Zmienia się wiek matek od 1989r do 2005r średni wiek macierzyństwa wzrósł z 26,3 do

28,1 lat a średni wiek rodzenia pierwszego dziecka z 23,3 do 25,6 lat

e) Kobiety coraz później będą podejmowały macierzyństwo. Dzisiaj średni wiek rodzenia

dzieci to 28lat. Polacy chcieliby mieć więcej dzieci. Polki statystycznie chciałyby mieć 2,33
dziecka. A mężczyźni 2,29 dziecka. Jednakże te chęci te nie są realizowane

f) Blisko 57% respondentów nie zamierza mieć więcej dzieci. Podstawowym powodem

takiej deklaracji jest posiadanie tylu dzieci ile planowało

g) Im wyższy poziom wykształcenia tym mniejsza liczba planowanych dzieci

87. DANE CBOŚ – PRZYCZYNY ODRACZANIA BĄDŹ REZYGNACJI Z RODZICIELSTWA TO

Obawa przed utratą pracy (62%)

Złe warunki mieszkaniowe młodych ludzi (58%)

Brak wsparcia ze strony państwa m.in. w dziedzinie edukacji, wychowania, opieki
medycznej (42%)

Obawy przed obniżeniem się materialnego poziomu życia (36%)

Chęć robienia kariery zawodowej przez kobiety (29%)

Trudności z pogodzeniem obowiązków zawodowych i rodzinnych (22%)

88. WIEK MATKI

Zmienia się także wiek matek. Od 1989 r. do 2005 r. średni wiek macierzyństwa wzrósł z 26,3
do 28,1 lat, a średni wiek rodzenia pierwszego dziecka z 23,3 lat do 25,6 lat.

89. PROGNOZA

Kobiety coraz później będą podejmowały decyzje o macierzyństwie.
Dzisiaj średni wiek rodzenia dzieci wynosi około 28 lat, w ciągu najbliższych kilku lat wzrośnie
do 29, r., a około 2025 r. przekroczy 30 lat.

22

90. USŁUGI WOBEC RODZIN

 Tworzenie sieci placówek bezpłatnej edukacji i opieki nad dziećmi
 Tworzenie sieci placówek pomocy dla ludzi starszych i wymagających wsparcia
 Tworzenie sieci placówek świadczących bezpłatną opiekę lekarską dla kobiet w ciąży,

dzieci i innych członków rodzin

 Stworzenie warunków dla działań instytucji i organizacji doradczych, oceniających i

pomagających rodzinie w sprawowaniu jej funkcji

91. FORMY POMOCY RODZINIE

o

Preferencje w zatrudnieniu lub dla zatrudnionych a opiekujących się małymi dziećmi
czy chorymi członkami rodziny

o

System kontroli i kar z tytułu nie wywiązywanie się z realizacji przyjętych norm
społecznych wobec rodziny (alimenty, pozbawienie praw rodzicielskich itp.)

92. WZORY SYSTEMOWEJ POLITYKI RODZINNEJ W PAŃSTWACH EUROPEJSKICH



instytucjonalne wsparcie w realizacji funkcji opiekuńczej (powszechny
dostęp do żłobków, przedszkoli, profilaktyki zdrowotnej)



dostosowanie rynku pracy do potrzeb obywateli wychowujących dzieci
(ruchomy czas pracy, możliwość zatrudnienia w niepełnym wymiarze,
pozostawienie rodzicom wyboru formy opieki nad dzieckiem, refundacja
utraty dochodów z tytułu niepełnego zatrudnienia)

93. MODELE

a) Tradycyjny (polska, Włochy) dominuje w takich krajach, jak Niemcy, Włochy i w pewnym

stopniu Polska. Jego istotą jest utrzymywanie wsparcia dla funkcjonowania rodziny
nuklearnej z dziećmi, w której zachował się tradycyjny podział ról. Celem głównym tego
modelu jest utrzymanie status quo poprzez popieranie zawierania małżeństw i zachęty
do posiadania dzieci

b) Skandynawski (łączenie pracy zawodowej z opieką) Istotą jego jest stworzenie kobiecie

możliwości łączenia pracy zawodowej z posiadaniem dzieci, a celem jest przyspieszone
dostosowanie się do zmian aspiracji zawodowych kobiet i stylu życia, który wymusza
współczesna cywilizacja

c) Trzeci model (Anglia i USA) reprezentowany jest przez kraje bliskie idei liberalnej, w

których mocno akcentuje się wolność wyboru, jak USA i Anglia.
W modelu tym państwo nie prowadzi całościowej polityki rodzinnej, koncentrując swoją
uwagę tylko na sytuacjach wymagających pomocy, zwłaszcza jeśli chodzi o dzieci.

94. ISTOTA POLITYKI OŚWIATOWEJ

 Polityka oświatowa obejmuje całokształt problemów dotyczących ustroju

szkolnictwa, organizacji procesu nauczania, metod kształcenia i wychowania.

 Jako dyscyplina naukowa zajmuje się ustalaniem optymalnych zasad

upowszechniania oświaty wśród dzieci, młodzieży i dorosłych z punktu widzenia
przygotowania ich do życia, zawodu i aktywnego uczestnictwa w kulturze.

 W praktyce polityka oświatowa oznacza działania państwa w dziedzinie szkolnictwa i

wychowania, realizowanie celów kształcenia oraz podstawy materialno-techniczne
funkcjonowania przyjętego systemu oświatowego jak i zarządzanie instytucjami
zajmującymi się tą dziedziną.

 W kwestii kształcenia zawodowego istotnym jest przygotowanie takiej liczby kadr w

poszczególnych zawodach i specjalnościach, która będzie mogła być wykorzystana
przez gospodarkę i odpowiadać jej potrzebom w celu ograniczenia bezrobocia.

23

95. TYPY POLITYKI OŚWIATOWEJ

a) Typ polityki oświatowej – liberalnej



niewielki stopień angażowania się państwa w funkcje systemu oświaty



akceptacja zasady wolnego rynku oświatowego



reformy oświatowe służą określeniu celów nadrzędnych,



Przykład: Anglia

b) Typ polityki oświatowej – demokratycznej



udział państwa w edukacji dotyczy zapisów konstytucyjnych



poza zapisami prawa dopuszcza się zróżnicowane formy realizacji obowiązku
szkolnego



państwo ustala finansowanie oświaty

96. POLITYKA OŚWIATOWA RESTYRYKCYJNA – POLSKI SYSTEM LAT 45-89

 państwo egzekwuje przymus szkolny;
 szkoła instytucją państwową;
 rozbudowany aparat kontroli placówek oświatowych;
 ujednolicone plany i programy nauczania;
 pełne finansowanie oświaty jest odgórne.

97. DETERMINANTY POLITYKI OŚWIATOWEJ

a) ustrojowo – polityczne - ustrój państwa warunkuje kierunki rozwoju polityki oświatowej;
b) geograficzne - ukształtowaniu terenu, klimacie np. trwanie roku szkolnego, gęstość

zaludnienia;

c) demograficzne – dostosowanie systemu edukacji do ruchu demograficznego;
d) społeczne – uwarunkowania historyczne, tradycja, wielokulturowość, wielonarodowość;
e) ekonomiczne - warunkują funkcjonowanie systemu edukacyjnego w wymiarze

finansowym.

98. CEL POLITYKI OŚWIATOWEJ

Polityka oświatowa ma za zadanie realizacje celów związanych z poprawą warunków bytu,
poziomu życia ludności, usuwaniem nierówności społecznych jak i podnoszeniem kultury
życia.

99. POLITYKA OŚWIATOWA TO M.IN.

 organizowanie przedszkoli,
 rozbudowa specjalnych szkół zawodowych dla dzieci z niedorozwojem fizycznym i

umysłowym,

 zapewnienie dożywiania w szkołach,
 zabezpieczenie środków finansowych na rozwój zajęć pozalekcyjnych dla uczniów,
 prowadzenie internatów i domów studenckich,
 tworzenie funduszy stypendialnych,
 organizowanie dowożenia dzieci i młodzieży w szkołach,
 doradztwo wychowawcze, szkolne i zawodowe.
 Współczesna polska polityka oświatowa prowadzona jest w dużej mierze przez

samorządy lokalne.

 Zadaniem samorządów lokalnych jest wpływanie – za pomocą dostępnych im

instrumentów prawnych i finansowych – na jakość kształcenia w szkołach
samorządowych, na materialny status szkół i placówek oświatowych poprzez
ustawowe gwarancje otrzymywania środków finansowych na wykonywanie zadań
oświatowych.

24

100.

GŁÓWNE ZADANIA SAMORZĄDU LOKALNEGO SPROWADZAJĄ SIĘ DO

a) samodzielnego określania sieci publicznych przedszkoli, szkół podstawowych i

gimnazjalnych, a także granic ich obwodów,

b) nadzoru nad kontrolą spełniania obowiązku szkolnego dzieci i młodzieży w wieku 3-18

lat,

c) współpracy z organami nadzoru pedagogicznego w zakresie ustalonym ustawą o

systemie oświaty i wykonywania zaleceń Kuratora Oświaty,

d) prowadzenia polityki kadrowej wobec dyrektorów szkół podstawowych, gimnazjów, szkół

ponadgimnazjalnych, przedszkoli i placówek oświatowych,

e) zatwierdzenia corocznych projektów arkuszy organizacyjnych szkół, gimnazjów, szkół

ponadgimnazjalnych, przedszkoli i placówek oświatowych,

f) opracowania wniosków w zakresie utrzymywania przeszkoli, szkół i placówek

oświatowych oraz zapewnienia im lokalowych i materialnych warunków realizacji ich
zadań statutowych, łącznie z likwidacją tych jednostek,

g) wykonywania prac dotyczących realizacji kompetencji organu wykonawczego jednostki

samorządu terytorialnego w zakresie przygotowywania projektu budżetu, nadzoru nad
jego realizacją i przestrzeganiem dyscypliny budżetowej w jednostkach oświatowych.

101.

POLITYKA OŚWIATOWA UNII EUROPEJSKIEJ

W ramach oświaty Unia Europejska respektuje odpowiedzialność państw członkowskich za
treści nauczania, organizacje systemów oświatowych jak i różnorodność kulturową oraz
językową, czyli istnieje zasada uznawania odmienności systemów kształcenia.

102.

WSPÓLNA POLITYKA W TEJ DZIEDZINIE MA ZA ZADANIE

rozwój i wspieranie nauczania oraz rozpowszechniania języków państw
członkowskich,

wymianę studentów i nauczycieli,

uznawanie dyplomów szkół zawodowych lub wyższych,

współpracę pomiędzy instytucjami oświatowymi,

wymianę informacji i doświadczeń,

rozwój wymiany młodzieży i instruktorów

103.

PROGRAMY WSPIERANIA ROZWOJU EDUKACJI

a) COMENIUS (partnerstwo w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym),
b) COMETT (kształcenie i praktyki zawodowe dotyczące technologii),
c) ERASMUS (współpraca i wymiana studentów oraz naukowców),
d) GRUNDTVIG (promowanie innowacyjnych metod w kształceniu dorosłych),
e) LINGUA (nauka języków obcych),
f) MINERVA (promowanie edukacji na odległość za pomocą technologii informacyjnych i

komunikacyjnych),

g) PETRA (kształcenie i dokształcanie zawodowe),
h) LEONARDO DA VINCI (poprawa jakości i dostępności szkolenia zawodowego).

104.

BARIERY EDUKACYJNE

Bariery edukacyjne to inaczej ograniczenia utrudniające lub uniemożliwiające dostęp do
wykształcenia ludności oraz wszelakie problemy stojące przed polityka oświatową

105.

NAJWAŻNIEJSZE BARIERY EDUKACYJNE

o

barierę terytorialną – przeszło 1/3 populacji kraju w wieku powyżej 15 lat
zamieszkuje na wsi gdzie nie może kontynuować nauki z powodu braku placówek
edukacyjnych,

25

o

koszty – dostęp do studiów bezpłatnych ma coraz mniej uczących się (za studia
wyższe płaci ponad 60% ogółu studiujących),

o

barierę płci – problem z powrotem na studia po przerwie związanej z okresem
macierzyństwa

o

barierę niżu demograficznego – wraz z wejściem w życie reformy oświaty w dniu 1
września 1999 r. ponad 2 tys. szkół podstawowych zostało zamkniętych, ponieważ
nie spełniały one ustawowego wymogu liczby 150 uczniów przypadających na jedna
szkołę,

o

barierę wieku – w Polsce mało rozpowszechnione jest nauczanie dorosłych, bardzo
niewielka liczba placówek temu służących, co prowadzi do starzenia się wiedzy,

o

barierę wzrostu gospodarczego i postępu społecznego – stanowi ją brak kadr
wykwalifikowanych pracowników,

o

barierę postępu technicznego – polskie szkolnictwo ma zbyt ogólny profil.

106.

DZIAŁANIA DOSTOSOWUJĄCE OFERTE EDUKACYJNĄ DO RYNKU PRACY

 podniesienie jakości edukacji w szkołach na wszystkich szczeblach,
 przywrócenie rangi i jakości edukacji zawodowej,
 rozwój kształcenia ustawicznego,
 usprawnienie systemu prognozowania popytu na pracę

107.

POLITYKA OŚWIATOWA

1) Polityka oświatowa obejmuje całokształt problemów dotyczących ustroju szkolnictwa,

organizacji procesu nauczania, metod kształcenia i wychowania

2) Jako dyscyplina naukowa zajmuje się ustalaniem optymalnych zasad upowszechniania

oświaty wśród dzieci, młodzieży i dorosłych z punktu widzenia przygotowania ich do
życia, zawodu i aktywnego uczestnictwa w kulturze

3) W kwestii kształcenia zawodowego istotnym jest przygotowanie takiej liczby kadr w

poszczególnych zawodach i specjalnościach, która będzie mogła być wykorzystywana
przez gospodarkę i odpowiadać jej potrzebom w celu ograniczenia bezrobocia

108.

TYPY POLITYKI OŚWIATOWEJ

a) Typ liberalny

 Niewielki stopień zaangażowania się państwa w funkcje systemu oświaty
 Akceptacja zasady wolnego rynku oświatowego
 Reformy oświaty służą określeniu celów nadrzędnych
 Np. Anglia

b) Typ demograficzny

 Udział państwa w edukacji dotyczy zapisów konstytucyjnych
 Poza zapisami prawa dopuszcza się zróżnicowanie formy realizacji obowiązku

szkolnego

 Państwo ustala finansowanie oświaty

109.

POLITYKA OŚWIATOWA RESTRYKACYJNA – POLSKI SYSTEM LAT 45-89

 Państwo egzekwuje obowiązek szkolny
 Szkoła staje się instytucją państwową
 Rozbudowany aparat kurateli placówek oświatowych
 Ujednolicone plany i programy nauczania
 Pełne finansowanie oświaty (odgórne)

26

110.

DETERMINANTY POLITYKI OŚWIATOWEJ

Ustrojowo – polityczne (ustrój państwa warunkuje kierunki rozwoju polityki
oświatowej)

Geograficzne (ukształtowanie terenu, klimatu np. trwanie roku szkolnego,
zagęszczenie zaludnienia)

Demograficzne (dostosowane do systemu edukacji, do ruchu demograficznego

Społeczne

(uwarunkowania

historyczne,

tradycja,

wielokulturowość

i

wielonarodowość)

Ekonomiczne (warunkują funkcjonowanie systemu edukacyjnego o wymiarze
finansowym)

111.

CEL POLITYKI OŚWIATOWEJ

Ma ona za zadanie realizację celów związanych z poprawą warunków bytu, poziomu życia
ludności, usuwaniem nierówności społecznych jak i przenoszeniem kultury życia

112.

POLITYKA OŚWIATOWA TO MIĘDZY INNYMI



Organizowanie przedszkoli



Dbanie o specjalistyczną kadrę szkół zawodowych dla dzieci z niedorozwojem
fizycznym i umysłowym



Zapewnienie dożywiania w szkole



Zabezpieczenie środków finansowych na rozwój zajęć pozalekcyjnych dla uczniów



Prowadzenie internatów i domów studenckich



Tworzenie funduszy stypendialnych



Organizowanie dożywiania dzieci i młodzieży w szkołach



Doradztwo wychowawcze, szkolne i zawodowe

Współczesna polska polityka oświatowa jest prowadzona w dużej mierze przez
samorządy lokalne.
Zadaniem samorządów lokalnych jest wpływanie – za pomocą dostępnych
instrumentów prawnych i finansowych – na jakość kształcenia w szkołach
samorządowych, na materialny status szkół i placówek oświatowych poprzez
ustawowe otrzymanie środków finansowych na wykonywanie zadań oświatowych

113.

PROGRAMY WSPIERANIA EDUKACJI



Comenius (partnerstwo w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym)



Comett (kształcenie i praktyka zawodowa dotycząca technologii)



Erasmus (współpraca i wymiana studentów oraz naukowców)



Grundtvig (promowanie innowacyjnych metod w kształceniu dorosłych)



Lingua (nauka języków obcych)



Minerva (promowanie edukacji na odległość za pomocą technologii edukacyjnych i
komunikacyjnych)



Petra (kształcenie i dokształcanie zawodowe)



Leonardo Da Vinci (poprawa jakości i dostępności do szkolenia zawodowego

114.

BARIERY EDUKACYJNE

1) Terytorialna – przeszło 1/3 populacji kraju w weku powyżej 15 lat zamieszkuje na wsi

gdzie nie można kontynuować nauki z powodu braku placówek edukacyjnych

2) Koszty – dostęp do studiów bezpłatnych ma coraz mniej uczących się (za studia wyższe

płaci ponad 60% ogółu studiujących)

3) Bariera płci – problem z powrotem na studia po przerwie związanej z okresem

macierzyństwa

27

4) Niżu demograficznego

115.

OSOBY NAJBARDZIEJ DYSKRYMINOWANE

Byli więźniowie

Osoby długotrwale bezrobotne

Kobiety z małymi dziećmi

116.

RODZAJE DYSKRYMINACJI

a) Faktyczna (stosowanie różnej miary np. płeć, kolor skóry, włosów, wiek <to nie zależy od

nas, biologiczne> poglądy, wyznanie i światopogląd)

b) Pozytywna (np. dawnie większych praw osobą samotnym, które wychowują dzieci)
c) Pośrednia (takie działania które są niezamierzone, w sposób niezamierzony

dyskryminujemy pewną grupę ludzi)

d) Bezpośrednia (powoduje ona że ludzie jednych traktują gorzej niż innych no. Kobiety-

mężczyźni <zatrudnienie>)

117.

DYSKRYMINACJA NA RYNKU PRACY

 Zatrudnienie czasowe (na czas określony) kobiet występuje znacznie częściej niż

mężczyzn

 Segregacja poziomu zatrudnienia (podział na zawody męskie i żeńskie)
 Niski poziom wynagrodzenia kobiet
 Wyższy odsetek kobiet bezrobotnych (8,5%) aniżeli mężczyzn (5,5%)

118.

ELEMENTY ZWIĄZANE Z POLITYKĄ



Wiek (osoba starsza będzie bardziej dyskryminowana)



Regiony (miejsce zamieszkania)

119.

DYSKRYMINACJA KWESTI UCZESTNICTWA W ŻYCIU SPOŁECZNYM WIĄŻE SIĘ Z

1) Braniem możliwości uczestnictwa w życiu społecznym
2) Niezdolnością uczestnictwa w życiu społecznym
3) Dostępnością do uczestnictwa (mam ograniczenia i utrudnienia)
4) Nieuczestniczeniem ze względu na odmowę którą dostaje
5) Nieuczestniczeniem w życiu ze względu na wybór który podjęłem