Relief

Im kontur wyraźniejszy – wysokoreliefowe.

Faza wysokoreliefowa przepuszcza mniej światła, jest ciemniejsza. Optycznie wysokoreliefowe są
zszarzałe.

Deseń to efekt tego że powierzchnia preparatu nie jest równa. Nie jest
płaskorównoległa, tylko delikatnie pofalowana, co powoduje, że różnice wysokości
powierzchni działają na światło jak płaskorównoległe soczewki: raz jako skupiająca,
raz jako rozpraszająca.

1. Niedostatki światła - zszarzenia - to zjawiska optyczne mające miejsce gdy różnica jest wysoka.

Przejaw jaszczurowatej powierzchni skojarzono z wysokim reliefem (różnicą między fazą a
otoczeniem)
Przy dostatecznie dużej różnicy występuje jaszczurowata powierzchnia. Im
większa różnica, tym ona bardziej wyraźniejsza.

2. Spękania są przypadkowe i nie mają konkretnego sensu. Są równie wyraźne jak

kontur. Mogą występować również regularne formy, a wtedy jest to
powierzchnia łupliwości.
W odróżnieniu od spękań, łupliwość jest regularna.
U kryształów możemy zaobserwować łupliwości:

–

jeden system łupliwości ||||||

–

dwa systemy łupliwości #

–

sporadycznie zdarzają się trzy

Gdy łupliwości nie ma, w próbce widzimy tylko kontur.

Spękania i łupliwość są optyczne, tak samo jak kontur i tak samo również widoczne. Ich
widoczność zależy od różnicy współczynników załamania światła.

3. Barwa
Minerały mogą być:

–

przezroczyste (można zebrać informacje mikroskopem transmisyjnym

–

przeświecające (zebranie informacji jest niemal niewykonalne i się tego raczej nie robi)

–

nieprzezroczyste (nie da się zebrać informacji)

Minerały mogą posiadać barwę lub nie.

Minerały przejrzyste:

–

barwa – weszło białe światło, a wyszło kolorowe – absorpcja – światło się przesyła lub

odbija.

–

Brak barwy – światło przeszło przez próbkę i nic się nie zmieniło

Absorpcja – usuwanie z widma światła danych elementów. Fale elektromagnetyczne uczestniczą w
wysyłaniu światła.

Oko nie rozróżnia, z którą barwą ma do czynienia. Minerały tworzą zarówno barwy proste, jak i
złożone.

Minerały wykazujące barwność:

–

barwy mogą się różnić natężeniem

–

zmiana barwy

Niektóre z barw wykazują anizotropię.

Gdy zmieniamy położenie próbki, zmieniają się kolory i natężenie ich. Zależy to od kąta padania
światła spolaryzowanego → anizotropia barwności.

Izotropowa barwa – nie zmienia się w zależności od kąta padania światła spolaryzowanego.

Anizotropia barwy związana jest ze wszystkimi układami, poza regularnym. Regularnoukładowe
barwy są izotropowe.

Co 180° mamy tę samą barwę, a co 90° następuje zasadnicza
różnica.

W minerałach wykazujących wielobarwność występuje pleuochroizm dwuosiowy. Mogą
występować trzy barwy (trzy różne absorpcje). Spotykamy zatem dichroiczne i trichroiczne
minerały.

Po włączeniu analizatora, możemy zaobserwować więcej barw. Znikają barwy powodowane przez

absorpcję.
Światło wpadające do preparatu staje się podwójnym promieniem (który również jest
spolaryzowany), ulega podwójnemu załamaniu. Każdy promień ma inną prędkość.

Różnica dróg T zależy od różnicy prędkości promieni i drogi do pokonania (grubość preparatu) – d

T=d(n

ε

-n

ω

)

↖↗

Δ -

dwójłomność

wzór na różnicę.

Gdy światło dociera do analizatora (promień światła), jest sprowadzane do jednej płaszczyzny i
ulega znów podwójnemu załamaniu.
W płaszczyźnie analizatora może dojść do interferencji.
Barwa, którą widzimy, to barwa interferencyjna.

Minerały mogą mieć barwy:

–

niskodwójłomne – ciemne barwy, coś koło czarnego

–

średniodwójłomne – intensywne barwy

–

wysokodwójłomne – beż, kolor kawy z mlekiem, kakao z dużą ilością mleka coś koło
białego

Kolory zmieniają się, gdyż zaczyna brakować światła przy obrocie o 90°. Nazywamy to
wygaszeniem światła. Następuje to cztery razy na kąt pełny.
Istnieją przekroje, w których zawsze brak światła. Może to być po prostu minerał nieprzezroczysty.
Po wyłączeniu analizatora taki minerał będzie dalej nieprzepuszczalny.

Co 90° następuje wygaszenie światła.

Pomiędzy wygaszeniami barwa interferencyjna.

W ten sposób zachowują się minerały anizotropowe.

Minerały izotropowe – kierunek światła nie ma znaczenia dla jego własności.

Analizator porządkuje drgania.

Zbliźniaczenia

Płaszczyzna zrostu w bliźniakach jest zawsze widoczna. Może występować kombinacja obu
rodzajów.

Całkowite wygaszenie według konkretnych ścian.

Wygaszenie całej powierzchni to wygaszenie jednoczesne. Nazywamy je spokojnym.

Gdy podczas wygaszania obserwujemy wędrujące smugi, mówimy o wygaszeniu niespokojnym.

Oznacza to napięcia w sieci krystalicznej tych minerałów, powodowane najczęściej
tektoniką. Na mikro poziomie deformowana jest budowa, sieć krystaliczna. Występują
wtedy odstępstwa od regularności, tworzy się anizotropia.

Opracowała Katarzyna Musialik.