Karmienie naturalne…

Piel. Pediatryczne – mgr M. Zagroba

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Proces tworzenia się mleka…



Funkcja biologiczna gruczołów sutkowych

dostarczenie mleka, które zapewni potrzeby odżywcze

nowonarodzonego dziecka (laktacja).



Złożony proces wydzielniczy w następstwie działania

wzajemnie uwarunkowanych mechanizmów hormonalnych

i odruchowych oraz wrodzonego i wyuczonego zachowania

matki, a także niemowlęcia.

Proces tworzenia się mleka…



Prolaktyna

najważniejszy hormon dla zapoczątkowania laktacji!



niesiona prądem krwi do sutka pobudza pęcherzyki do wytworzenia

mleka syntetyzowanego z wody, białka i laktozy dostarczonych przez

krew



zwiększanie wydzielania prolaktyny po porodzie jest wyraźnie

zależne od częstości, intensywności i czasu działania bodźców

ssania piersi



dziecko ssie, a mózg kobiety odczytuje interpretację, że piersi muszą

wytwarzać pokarm. Pokarm pobierany, jest szybko zastępowany

nowym.



Laktację stabilizuje dobrze przystawione dziecko do piersi i nie

ograniczanie czasu karmienia



Równowaga między potrzebami dziecka a ilością pokarmu

wytwarzanego przez piersi jest precyzyjnie dostrojona do potrzeb

dziecka.

Proces tworzenia się mleka…



Dostarczenie niemowlęciu wytwarzanego mleka

odbywa się w wyniku działania

odruchu

oksytocynowego

, inaczej zwanego odruchem

wyrzucania mleka.



Do wydzielania w podwzgórzu oksytocyny, która

w odpowiedzi na bodziec ssania, poprzez skurcz komórek

mioepitelialnych sutka, powoduje wyrzucanie mleka

ze światła pęcherzyków do przewodów mlecznych.



Odruch wyrzucania mleka może zostać uruchomiony,

ułatwiony lub zahamowany przez bodźce z kory

mózgowej.



Wszelkie ujemne emocje matki wpływają

niekorzystnie na odruch wyrzucania mleka!

Właściwości mleka kobiecego



Skład i właściwości mleka są dostosowane do potrzeb

dziecka.



Skład i wielkość wydzielania mleka:



zmienia się w zależności od stadium laktacji i odżywiania

matki



różni się w zależności od pory dnia



zmienia się podczas aktu karmienia



o składzie mleka decyduje także dziecko przez swoje

zachowanie przy piersi, przez długość i intensywność

ssania



a także matka, która decyduje o przystawieniu drugiej

piersi lub odstawieniu od piersi.



Fizjologiczne zmienności uważa się za zaletę

karmienia piersią.

Właściwości mleka kobiecego



Najbardziej istotna jest :



zdolność dostosowania się laktacji do potrzeb

wcześniaka



wpływ wydzielania tłuszczów na kształtowanie

mechanizmów regulacji łaknienia i pragnienia



zmienność wydzielania składników odpornościowych.



Mleko matki wcześniaka - może być wydzielone

w okresie, kiedy noworodek nie potrafi jeszcze ssać.

Ważne jest, aby dziecko miało możliwość otrzymania

tego pokarmu po odciągnięciu przez matkę

.



W porównaniu z mlekiem dojrzałym posiada mniej

laktozy, więcej białek, IgA, laktoferyny oraz jest

bardziej dostosowane do potrzeb wcześniaka

.

Właściwości mleka kobiecego



Mleko dobrze odżywionych kobiet podczas

ustabilizowanej laktacji i prawidłowego odruchu

wyrzucenia mleka jest

optymalnym i wystarczającym

pokarmem dla niemowląt przynajmniej przez

pierwsze 6 miesięcy!



Siara (młodziwo) – wydziela w pierwszych dniach po

porodzie



Skład siary jest różny od składu mleka dojrzałego

w zakresie

białek

, których

w siarze jest dwukrotnie

więcej

, co z kolei zwiększa ilość białek odpornościowych

zwłaszcza całkowitej IgA, sIgA i laktoferny

.

Skład mleka kobiecego

-

mleko dojrzałe :



Białko

:



Poziom białka w pokarmie jest stały, niezależnie od odżywiania się matki



Stosunek białek serwatki do białek kezeiny wynosi w

mleku kobiecym

(MK)

80:20, w mleku krowim (mk) 20:80



α-laktoalbumina (nie uczulająca) – stanowi 40% białek

MK

(mk 3%).

W mk jest β-laktoglobulina - podstawowy antygen wywołujący alergię.



Okres trawienia białka

MK

- 1,5h, natomiast w mk - 4h.



Tłuszcze

:



zawartość tłuszczów w

MK

podlega dużej zmienności w zależności od pory

dnia (do południa występuje 2,5-krotne zwiększenie wydzielania tłuszczów),

zróżnicowanie występuje też podczas aktu karmienia i 3-krotnie jest więcej

tłuszczów w mleku końcowym niż początkowym.



Tłuszcze

MK

są znacznie łatwiej trawione i lepiej wchłaniane



Zawartość w

MK

niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT)

– n-3, n-6 – prekursory długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów

tłuszczowych LCPUFA



Lipidy zawarte w

MK

stanowią bogatsze niż w mk źródło nasyconych

kwasów tłuszczowych, które mają duże znaczenie dla rozwoju centralnego

układu nerwowego.

Skład mleka kobiecego

-

mleko dojrzałe :



Węglowodany:



główne znaczenie laktozy polega na jej wartości energetycznej, dziecko

karmione wyłącznie piersią otrzymuje 40% energii w postaci tego złożonego cukru



zawartość laktozy w

MK

jest 2-krotnie wyższa w zestawieniu z mk.



laktoza zwiększa wchłanianie wapnia i magnezu, ułatwia przyswajanie żelaza,

sprzyja rozrostowi bakterii saprofitycznych zakwaszających środowisko jelit,

zapobiegając tą drogą infekcjom przewodu pokarmowego niemowląt (E. coli)



Woda i składniki mineralne:



MK

jest mlekiem rozcieńczonym w porównaniu z innymi mlekami zwierzęcymi.



stężenie niektórych składników mineralnych (Ca, P, Na) jest ponad 3-krotnie

większe w mk niż w

MK

.



mleko dobrze odżywionej kobiety

zawiera odpowiednią ilość innych składników

mineralnych takich jak: żelazo, miedź, cynk, fluor.



środowisko

MK

, w wyniku optymalnych współzależności różnych składników,

stwarza najlepsze warunki dla ich przyswojenia



żelazo ma wysoką bioprzyswajalność – 2-krotnie wyższą z

MK

niż z mk



Czynniki przeciwinfekcyjne w pokarmie kobiecym:



Elementy odpowiedzi kontaktowej:



kontakt drobnoustrojów z błonami śluzowymi matki  namnożenie się

immunologicznie kompleksowych komórek plazmatycznych  wędrówka

drogami limfatycznymi i krwionośnymi do sutka  osiedlenie się w

bezpośrednim sąsiedztwie pęcherzyków mlecznych  synteza i wydzielanie do

pokarmu swoistych przeciwciał przeciwko drobnoustrojom stymulującym układ

limfatyczny matki



limfocyty, makrofagi – aktywizacje funkcji w jelicie noworodka, neutrofile.



Immunoglobuliny SIgA

(16% całkowitego białka IgM, IgG);



Lizozym

(8% całkowitego białka – aktywny czynnik przeciwko bakteriom E.coli,

Salmonella);



Laktoferyna (w

MK

26% białka, w mk jedynie śladowe ilości, wiąże żelazo

uniemożliwiając namnożenie się bakterii);



Czynnik bifidogenny (zawiera w swojej cząsteczce węglowodan i proteinę)

ułatwia rozrost bakterii Lectobacillus bifidus, zakwaszających środowisko jelit

w obecności laktozy

;



Nienasycone kwasy tłuszczowe – m.in. ochronne przeciwko pasożytom

.

Skład mleka kobiecego

-

mleko dojrzałe :

Wskazania do karmienia piersią (1)



Dzieci urodzone przedwcześnie

powinny mieć zapewniony w miarę możliwości kontakt dotykowy

z matkami i być karmione ich mlekiem.



Mleko matki wcześniaka zawiera

więcej laktozy i białka

w porównaniu

z mlekiem kobiet, które rodziły o czasie.



Znajdujące się w nim

przeciwciała

są wcześniakowi szczególnie potrzebne,

gdyż jego system odpornościowy nie działa jeszcze prawidłowo.



Poza tym mleko jest łatwo wchłaniane.



Wcześniaki, które ukończyły 32-34 tydzień wieku płodowego, dobrze

koordynują funkcję ssania, połykania i oddychania, najczęściej mogą być

karmione bezpośrednio z piersi.



Wcześniaki z masą ciała mniejszą niż 1500g mają trudności w ssaniu piersi, ale

po ustabilizowaniu oddechu mogą być do niej przystawiane.



Karmienie trzeba rozpocząć od karmienia sondą, zakraplaczami, łyżeczką lub

strzykawką i możliwie jak najwcześniej przystawić dziecko do piersi



Karmienie jest często uzupełniane, wzbogacane w tzw. wzmacniacze

– białko, wapń, fosfor, węglowodany, witaminy, pierw.śladowe

Wskazania do karmienia piersią (2)



Dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym

- kłopoty z karmieniem piersią wynikają najczęściej

z występujących u nich zaburzeń ruchu i czucia.



Rozwiązaniem tych problemów jest odpowiednia stymulacja,

która stopniowo ,,odczula” lub ,,wzmaga” reakcję na dotyk.



Jeżeli występuje nadwrażliwość, dotykamy ręką lub zabawką

skóry wokół ust dziecka, a następnie wnętrza jamy ustnej.



Zaburzenia ruchowe są wynikiem braku kontroli ust, żuchwy,

języka, mięśni policzków, głowy i tułowia. Przyczyną jest też

wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe.



Dlatego odpowiednie trzymanie i ułożenie dziecka przed

karmieniem zmniejsza występujące objawy patologiczne.

Wskazania do karmienia piersią (3)



Dzieci z Zespołem Downa

- też powinny

korzystać ze zdrowotnych zalet karmienia piersią, gdyż

są one bardziej podatne na zakażenia niż dzieci zdrowe.



Utrzymanie tu karmienia naturalnego jest szczególnie

trudne z powodu obniżonego napięcia

mięśniowego i słabszego odruchu ssania.



W takich sytuacjach matki muszą uzbroić się

w cierpliwość i wytrwałość, podpartą wsparciem i

pomocą personelu medycznego.



Dzieci z Zespołem Downa, kiedy nauczą się ssać pierś,

robią to dobrze... 

Wskazania do karmienia piersią (4)



Dzieci z wadami rozwojowymi

-

można i trzeba karmić piersią.



Często zdarza się, że karmienie pomaga leczyć wadę. Przykładem mogą być

dzieci z wadami twarzoczaszki (rozszczep wargi i podniebienia).



Tylko ciężkie rozszczepy obustronne wargi, szczęki i podniebienia

uniemożliwiają ssanie. W takich sytuacjach pokarm powinien być ściągany

i podawany do czasu operacji sondą, kubeczkiem lub łyżeczką.



W lżejszych rozszczepach dzięki pomocy, przeszkoleniu i wytrwałości matek,

dzieci same mogą ssać pierś.



Badania przeprowadzone w USA i Indiach wykazały, że wczesne

pooperacyjne karmienie jest bezpieczne i bardziej ekonomiczne niż

karmienie łyżeczką, dzięki czemu noworodki podczas pierwszych 6

tygodni więcej zyskują na wadze.



Składniki mleka kobiecego wpływają na szybsze gojenie się rany

pooperacyjnej i nie podrażniają błony śluzowej tak jak sztuczne mieszanki.



Karmienie piersią powoduje także fizjologiczny rozwój oraz zaangażowanie

wszystkich elementów jamy ustnej i twarzy dziecka

.



Niestety, twierdzi się, że dzieci z rozszczepem podniebienia nie

mogą być karmione piersią  –

rola p

racowników służby zdrowia 

Bezwzględne przeciwwskazania
do karmienia piersią ze strony dziecka



Galaktozemia - genetycznie uwarunkowane zaburzenie

przemiany cukru galaktozy w glukozę prowadzące do

nieodwracalnego uszkodzenia ośrodkowego układu

nerwowego i niekiedy żółtaczki spowodowanej toksycznym

uszkodzeniem wątroby

.



Wrodzona nietolerancja laktozy i wrodzony niedobór

laktozy



Fenyloketonuria – schorzenie uwarunkowane genetycznie

polegające na zaburzeniu przemiany aminokwasu

fenyloalaniny (której źródłem nadmiernej ilości jest białko)

w tyrozynę prowadzące do nieodwracalnego uszkodzenia

centralnego układu nerwowego; leczenie wymaga stosowania

specjalnej, ubogiej w fenyloalaninę diety

;



wszystkie noworodki w Polsce są badane w kierunku tej choroby

Względne przeciwwskazania

do karmienia piersią ze strony dziecka



ciężkie obustronne rozszczepy wargi, szczęki

i podniebienia utrudniające ssanie



wyniszczenie



niektóre wady serca, w których wysiłek związany

ze ssaniem stanowi dla niemowlęcia zbyt duże

obciążenie



W tych przypadkach ściągnięty pokarm

kobiecy powinien być podawany,

w zależności od sytuacji, przez sondę,

kieliszkiem, łyżeczką.

Bezwzględne przeciwwskazania

do karmienia piersią ze strony matki



Matka z wadą serca - przeciwwskazaniem do karmienia piersią jest wada

serca w stanie niewydolności krążenia III i IV stopnia, według klasyfikacji

NYHA, gdy zwykle wysiłki w codziennym życiu powodują nasilenie

dolegliwości;



Choroby zakaźne:



zakażenie HIV (karmienie piersią jest wskazane, gdy dziecko w momencie

urodzenia uważane jest za zarażone, ryzyko związane z odstawieniem dziecka od

piersi przewyższa ryzyko karmienia)



ciężka choroba psychiczna;



narkomania;



Choroby układowe i nowotworowe o ciężkim przebiegu. W przypadku

niektórych chorób matki karmienie piersią może być przeciwwskazane także

ze względu na otrzymane przez matkę leki zwłaszcza cytostatyczne

i immunosupresyjne (nowotwory, matka po transplantacji nerek);



Karmienie piersią w ciąży - jest przeciwwskazane,

jeśli

matka miała

trudności w donoszeniu poprzedniej ciąży i jeśli w obecnej ciąży stwierdza

się krwawienia, nieprawidłowe skurcze macicy lub inne czynniki ryzyka.

Względne przeciwwskazania

do karmienia piersią ze strony matki



Gruźlica aktywna nieleczona



Choroby zakaźne, w których zleca się czasową izolację i opóźnienie w

rozpoczęciu karmienia piersią, uwarunkowane rozpoczęciem leczenia, m.in.:



nieswoiste – objawowe zakażenie okołoporodowe (uogólnione oddechowe,

pokarmowe) w okresie 24 h od momentu porodu;



zakażenie paciorkowcami grupy A;



objawowe zakażenia gronkowcowe w okresie 24 h od momentu porodu;



Połogowe zapalenie sutka :



Powierzchowne zapalenie sutka – czyrak – przystawienie dziecka do chorej

piersi może być uniemożliwione jedynie przez umiejscowienie i bolesność

czyraka, a ewentualne odstawienie dziecka od chorej piersi nie powinno być

dłuższe niż 1-2 dni po chirurgicznym otwarciu.



Ostre zapalenie sutka – miąższowe i śródmiąższowe – czasowe odstawienie

od piersi usprawiedliwione jest, gdy dojdzie do powstania ropnia przez 1-2

dni po jego opróżnieniu. Przejściowo zaleca się karmienie wyłącznie ze

zdrowej piersi.

Korzyści z karmienia

naturalnego dla dziecka (1)



MK

- optymalny dla rozwoju dziecka skład, jest łatwo przyswajalne,

jałowe, świeże i dostępne w każdej sytuacji, ma odpowiednią

temperaturę



korzystnie wpływa na rozwój odporności i chroni przed

infekcjami - dzieci kilkakrotnie miej chorują na ostre infekcje układu

oddechowego, zapalenie ucha środkowego, biegunki, zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych, infekcje dróg moczowych.



zmniejsza ryzyko wystąpienia alergii oraz zachorowań w

późniejszym wieku na celiakię, nietolerancje pokarmowe,

wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Crohna, cukrzycę

insulinozależną, miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, zawały serca i inne

choroby układu krążenia, chłoniaki i inne nowotwory



obniża częstość występowania SIDS (zespół nagłej śmierci

łóżeczkowej)



chroni przed krzywicą, otyłością i anemią

Korzyści z karmienia

naturalnego dla dziecka (2)



korzystnie wpływa na rozwój mózgu dziecka i jego

zdrowienie z urazów okołoporodowych



sprzyja lepszemu rozwojowi psychomotorycznemu

i społecznemu niemowlęcia - dzieci te szybciej

zaczynają mówić, mają wyższy iloraz inteligencji.



podczas ssania maluch gimnastykuję żuchwę, pierś,

w przeciwieństwie do smoczka, nie deformuje zgryzu



karmiony piersią maluch je tyle ile potrzebuje - dziecku

nie grozi więc ani niedożywienie, ani nadwaga

Korzyści z karmienia

naturalnego dla matki (1)



Laktacja, poprzez podniesienie poziomu oksytocyny

w organizmie karmiącej, przyśpiesza zwijanie się macicy

i zmniejsza krwawienie poporodowe i w czasie połogu



opóźnia powrót krwawień miesięcznych, co zapobiega

anemii poprzez oszczędną gospodarkę zasobami żelaza



kobiety karmiące piersią szybciej wracają do swojej masy

ciała z przed ciąży (karmiąc piersią traci się około

900 kalorii dziennie)



odlegle następstwa karmienia naturalnego, to zmniejszone

ryzyko rozwoju nowotworu jajnika i raka piersi, oraz

osteoporozy i zmniejszenie ryzyka złamań kości udowej

przed 65 rokiem życia.



częste i intensywne karmienie piersią przez pierwszych 6 m-cy po porodzie

zapobiega owulacji i krwawieniu miesięcznemu, co chroni w naturalny

sposób przed przedwczesną kolejną ciążą, zapewniając podczas

skutecznego, wyłącznego karmienia bezpłodność prawie pełną -

prawdopodobieństwo ciąży przy uwzględnieniu cech pełnego karmienia

piersią w pierwszych 6 m-cach po porodzie wynosi mniej niż 1%



Niepłodność laktacyjna (LAM) – warunki:

· wyłączne karmienie piersią (bez dopajania, np. herbatką, wodą,

soczkiem); trzeba tu także zwrócić uwagę na właściwą technikę karmienia;

· karmienie na żądanie / wg potrzeb w dzień i w nocy; także uspokajanie

dziecka piersią;

· nieużywanie smoczka (bo może zaburzyć odruch ssania);

· liczba karmień nie powinna być mniejsza niż 6 na dobę, a najdłuższe

przerwy nie mogą przekraczać 6 godzin (w nocy);

· sumaryczny czas karmienia w ciągu 24 godzin powinien wynosić

nie mniej niż 100 minut.

Korzyści z karmienia

naturalnego dla matki (2)

Korzyści z karmienia

naturalnego dla matki (3)



Piersią matka może karmić wszędzie i bez żadnych przygotowań -

w parku, sklepie, pociągu, nie grozi jej poporodowy areszt domowy .

Może bez przeszkód wybrać się z dzieckiem na długi spacer bo pokarm

jest zawsze gotowy w jej piersi.



Poczucie niesamowitej bliskości ma także znaczenie dla matki.

Więź ta nie powstaje automatycznie. Umacnia się z dnia na dzień,

także podczas karmienia. Matka czuje się niezastąpiona, wie że daje

swojemu dziecku to czego nikt inny nie może mu dać.



Karmiąc piersią odpoczywa, czas ten poświęca wyłącznie dziecku

i sobie. W nocy może się wyspać, ponieważ podanie dziecku piersi nie

wymaga dłuższego czasu ani wysiłku.



Aspektem ekonomicznym karmienia naturalnego jest mniejszy koszt

niż karmienia sztucznego (matka nie musi wydawać pieniędzy na

mieszanki mleczne, butelki, smoczki, podgrzewacze itp.)

oraz zmniejszenie wydatków na leczenie i opiekę nad chorym

niemowlęciem

.

Skuteczne karmienie piersią



Edukacja matki już w czasie ciąży 



Stały, bezpośredni kontakt już od chwili urodzenia dziecka -

w czasie porodu wydzielane są hormony (oksytocyna,

β-endorfina) → wywołują stan wzajemnego uwrażliwienia,

skutkującego m.in. spontanicznym karmieniem piersią



karmienie należy rozpocząć w ciągu pierwszej godziny

po porodzie



już po 15 minutach występują ruchy ssące warg i języka,

po 20 ssanie własnej dłoni, po 30 – nasilone odruchy szukania

i pełzania w kierunku brodawki piersi matki oraz jej ssanie



Karmienie

wg potrzeb

/ „na żądanie”



Odpowiednia technika karmienia



Czas dla matki i dziecka

Żywienie niemowląt



Zmiany w zaleceniach żywieniowych :



Powodem wprowadzenia zmian były doniesienia odnoszące się do

optymalnego czasu wprowadzenia

glutenu.



Badania potwierdzają że przedłużone karmienie piersią (przynajmniej

do wieku 6 miesięcy) i gluten wprowadzony przynajmniej

w 5 miesiącu, znacząco opóźniają ujawnienie się choroby trzewnej

(celiakii).



Stopniowe wprowadzanie glutenu do diety niemowlęcia

w czasie, kiedy jest jeszcze karmione piersią, zmniejsza ryzyko

choroby trzewnej we wczesnym dzieciństwie

i prawdopodobnie także w dzieciństwie późniejszym.



Poniżej:

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA NIEMOWLĄT ZDROWYCH - wg IMiDz

Tab.1. Nowy model żywienia niemowląt karmionych piersią (2007)

(m-

ce)

RODZAJ POŻYWIENIA / ŻYWNOŚĆ UZUPEŁNIAJĄCA

1-6

k.piersią

na

żądanie

Karmienie piersią

1

oraz posiłki dodatkowe

- w 5-6. m-cu początkowo (nie

wcześniej niż w 5 m-cu): zupa – przecier

2

jarzynowy z dodatkiem kaszy manny

(2-3 g na 100 ml) - 1 x dziennie

7-9

k. piersią

na

żądanie

Posiłki uzupełniające

3

:

• zupa jarzynowa lub przecier

jarzynowy z gotowanym mięsem (bez wywaru),

z kleikiem zbożowym glutenowym i z 1/2 żółtka co 2-gi dzień
• kaszka / kleik zbożowy bezglutenowy

lub glutenowy

4

• sok owocowy (przecierowy) lub przecier owocowy (nie więcej niż 150 g)

10

k. piersią

na

żądanie

Posiłki uzupełniające
• obiad z 2 dań : zupka jarzynowa z kaszką glutenową + jarzynka
z gotowanym mięsem, 1/2 żółtka do potraw codziennie

5

• kaszki / kleiki glutenowe i bezglutenowe, niewielkie ilości pieczywa, biszkopty,
sucharki
• przecier lub sok owocowy (nie więcej niż 150 g)

11-12

k. piersią

na

żądanie

Posiłki uzupełniające
• obiad z 2 dań : zupka jarzynowa z kaszką glutenową + jarzynka
z gotowanym mięsem, ewentualnie z ziemniakiem lub ryżem i całe jajko 3-4 razy
w tygodniu
• produkty zbożowe (kaszki / kleiki glutenowe i bezglutenowe, pieczywo,
biszkopty, sucharki) łączone z produktami mlecznymi (np. mleko modyfikowane,
twarożek, jogurt

6

, kefir – kilka razy w tygodniu)

• przecier lub sok owocowy (nie więcej niż 150 g)

Uwagi do zaleceń żywieniowych:

1

na życzenie matki można wprowadzić mleko modyfikowane

2

składnikiem tłuszczowym zup jarzynowych może być wysokiej jakości

masło, oliwa z oliwek lub niskoerukowy olej rzepakowy

3

nowe produkty – np. owoce, warzywa, kasze, mięso – należy

wprowadzać kolejno i osobno, obserwując reakcję dziecka.

Wprowadzając posiłki uzupełniające zaczynać od małych ilości, np.
3-4 łyżeczki. Posiłek inny niż karmienie mlekiem kobiecym, podawać

po zakończeniu karmienia piersią (uzupełniające!)

4

zaleca się, by produkty zbożowe wprowadzane w 1 r.ż. były

wzbogacone w żelazo

5

konsystencja jarzyn i mięsa powinna stymulować żucie pokarmu

6

tylko naturalne składniki, bez konserwantów z ograniczeniem cukru

Warunki przechowywania

pokarmu kobiecego

Miejsce przechowywania

Pokarm matek dzieci

urodzonych

o czasie, zdrowych

Pokarm matek

dzieci wcześniaków,

chorych

Temperatura pokojowa

10-12 godzin

4 godziny

Lodówka
(+3

0

C do +5

0

C)

48 godzin

24 godziny

Zamrażalnik lodówki
(-10

0

C)

10-14 dni

7 dni

Zamrażarka
(-18

0

C do -20

0

C)

6 miesięcy

nie stosuje się

Uwaga!



Mleka przechowywanego nigdy nie należy gotować

(traci właściwości ochronne i odżywcze).



Nie stosować kuchenek mikrofalowych (zmieniają

konfigurację białek mleka).



Pokarm rozmrażać w temperaturze pokojowej.



Pokarm raz rozmrożony nie nadaje się do powtórnego

zamrożenia.



Pokarm przed podaniem dziecku wystarczy podgrzać do

temp. ok. 36-37 °C.



Nie mieszać mleka świeżo odciągniętego z mlekiem

rozmrożonym.

Uwaga!



Pokarm odciągnięty podajemy dziecku łyżeczką, kubeczkiem,

filiżanką. Podanie butelki ze smoczkiem zaburza mechanizm

ssania u dzieci karmionych piersią.



Pokarm przechowujemy w czystym (wygotowanym

- dla wcześniaków i dzieci chorych, wyparzonym – dla dzieci

zdrowych) naczyniu szklanym lub plastikowym (dopuszczonym

do kontaktu z żywnością) lub specjalnych torebkach plastikowych.



W trakcie przechowywania na powierzchni mleka może oddzielić się

warstwa tłuszczowa i wtedy należy lekko potrząsnąć naczyniem, aby

przywrócić mleku jednolitą konsystencję.



Przechowywać małe racje pokarmu (równe ilości, jakie otrzymuje

dziecko podczas jednego karmienia), w oddzielnych naczyniach,

oznaczając na nich datę odciągania i ilość mililitrów pokarmu

Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie

pediatrii dotyczące profilaktyki krzywicy

i osteoporozy



Do prawidłowego wzrastania i mineralizacji kości należy

zapewnić dzieciom i młodzieży spożycie odpowiednich ilości

wapnia

oraz

witaminy D

. Powinny one pochodzić z codziennej

diety uzupełnianej żywnością wzbogacaną w te składniki,

a w razie potrzeby - preparatami farmaceutycznymi.



Ilość wymaganego spożycia wapnia zależy od wieku:



0-0,5 roku - 400 mg/24 h



0,5-1 roku - 600 mg/24 h



1-3 lat - 800-1000 mg/24 h



4-9 lat - 800 mg/24 h



10-18 lat - 1200 mg/24 h



Dieta dzieci (2.-18. rż.) powinna zawierać więcej mleka i przetworów

mlecznych. Należy przy tym wziąć pod uwagę zawartość wapnia

w różnych produktach i uwzględnić zasadę urozmaiconej diety.

c.d.:



Jednej średniej szklance mleka

pod względem

zawartości wapnia (240 mg) odpowiadają:



jeden mały kubeczek jogurtu (150 g),



jedna szklanka kefiru,



jedna szklanka maślanki,



35 dkg sera białego (4 lub 5 naleśników z serem;

około 20 pierogów leniwych),



dwa małe "trójkąciki" serka topionego,



dwa plasterki sera żółtego.

W innych przetworach mlecznych dla dzieci zawartość

wapnia jest różna w zależności od receptury.

Należy zapewnić również odpowiednie dzienne

spożycie

witaminy D:

Kobiety ciężarne



Kobiety ciężarne powinny uzupełniać dietę witaminą D w dawce 400

j.m. wit. D dziennie.



Suplementację należy rozpocząć od drugiego trymestru ciąży.

c.d.:

Noworodki donoszone



Łączne spożycie witaminy D z diety i preparatów farmaceutycznych powinno

wynosić 400 j.m./24 h.



Moment rozpoczęcia podawania preparatów witaminy D noworodkowi

donoszonemu należy dobierać indywidualnie. Powinien on zależeć od tego, czy

matka przyjmowała witaminę D w ostatnim trymestrze ciąży oraz od sposobu

żywienia noworodka.



Noworodek karmiony piersią,

którego matka nie otrzymywała witaminy D

w ostatnim trymestrze ciąży, wymaga wcześniejszego rozpoczęcia podawania

witaminy D -

od pierwszych dni życia w dawce 400 j.m. wit. D/24 h.

Jeżeli natomiast matka przyjmowała witaminę D w ostatnim trymestrze ciąży,

witaminę tę należy podawać dziecku

od 3. tygodnia życia.



Noworodki karmione mlekiem modyfikowanym, spożywające (na dobę)

wystarczającą objętość mleka do zapewnienia dobowego zapotrzebowania na

witaminę D, nie wymagają dodatkowej suplementacji tej witaminy.



Przy karmieniu mieszanym lekarz ustala dawkę indywidualnie

c.d.:

Niemowlęta



Niemowlętom karmionym piersią należy podawać

witaminę D w dawce 400 j.m./24 h niezależnie od tego,

czy matka karmiąca przyjmuje preparaty zawierające tę

witaminę.



Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym nie

wymagają dodatkowego podawania witaminy D, o ile ilość

spożytego mleka pokrywa w całości dobowe

zapotrzebowanie.



Uwaga! Mieszanki mleczne początkowe zawierają 40-60

j.m. witaminy D w 100 ml. Mieszanki mlecze następne

zawierają od 56-76 j.m. wit. D w 100 ml. Pokarm kobiecy

zawiera 1,5-8 j.m. wit. D w 100 ml.

c.d.:

Dzieci 1.-18. roku życia



Dzieci 1.-18. roku życia wymagają dodatkowej

podaży witaminy D w dawce 400 j.m./24 h,

pochodzącej z żywności wzbogacanej tą witaminą

lub preparatów farmaceutycznych.



Działanie witaminy D jest skuteczne pod

warunkiem stosowania urozmaiconej diety,

zawierającej odpowiednie ilości wapnia, oraz

przestrzegania zasady aktywnego wypoczynku na

świeżym powietrzu.



Dorośli – suplementacja w okresie X - III



LITERATURA :





ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 23 września 2010 r. w sprawie standardów postępowania

oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej

sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad

noworodkiem (Dz.U. z 2010, Nr 187, poz.1259)



Łepecka-Klusek C., Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii, Czelej, Lublin 2003



Sztyber B., 10 kroków do karmienia naturalnego, ,,Położna. Nauka i praktyka’’, Wydanie specjalne.
Laktacja, 2010, 13



Mikiel-Kostyra K., Karmienie piersią. Postępowanie, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2000



Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M. (red.), Karmienie piersią. Podręcznik z ćwiczeniami, Komitet

Upowszechniania Karmienia Piersią, Warszawa 2006



Zagórecka E., Piotrowska-Jastrzębska J., Żywienie niemowląt - wybrane aspekty, Pediatria Pol.,

2007, 82 (7)



Kowalewska-Kantecka B., Karmienie pokarmem matki złotym standardem żywienia noworodków i

niemowląt, Pediatria Wsp., 2007, 9 (1)



http://www.laktacja.pl



http://www.karmienie-piersia.win.pl

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego