KARMIENIE NATURALNE

FIZJOLOGIA KARMIENIA PIERSIĄ

• Piersi dojrzałej kobiety składają się z ok.15-20 płatów zawierających tkankę tłuszczową.

• Płaty kształtem przypominają grono, zakończone pęcherzykami mlecznymi, które następnie przechodzą w przewody wyprowadzające, które rozszerzają się i tworzą zbiorniki mleka gotowego do wydalenia

• Ujście przewodu wyprowadzającego znajduje się na szczycie brodawki sutkowej.

• Każdy płat jest dobrze ukrwiony oraz zaopatrzony w bardzo dużą sieć naczyń limfatycznych, odprowadzających limfę z sutka do węzłów chłonnych. Płaty są również bogato unerwione i przewodzą bodźce czuciowe.

• W czasie ciąży dochodzi do powstania zmian w budowie piersi. Stają się one nabrzmiałe, a sutki zaokrąglają się.

• Zmniejsza się ilość tkanki łącznej i tłuszczowej na rzecz przyrostu tkanki gruczołowej i naczyń krwionośnych, co wpływa na rozluźnienie się więzadeł wieszadłowych, a w następnie dochodzi do zwiotczenia piersi.

• Wewnątrz gruczołów powiększa się liczba skupisk zrazików wyczuwalnych za pomocą dotyku, w postaci obrzmień o charakterze gruzełkowatym.

• Każda z komórek występujących w gruczołach powoli przekształca się w komórkę dojrzałą, wytwarzającą mleko.

WYTWARZANIE POKARMU

• W ostatnim trymestrze ciąży proces zmian dobiega końca.

• Pokarm zaczyna tworzyć się wraz z odejściem łożyska, tuż po urodzeniu dziecka.

• Mechanizmem powodującym pierwszy wypływ pokarmu jest ssanie. Pęcherzyki mleczne i przewody wyprowadzające są oplecione siecią komórek, które poprzez skurcze powodują przesuwanie się mleka w stronę brodawki.

• Karmiąc dziecko należy podać mu brodawkę razem z otoczką dzięki czemu dziecko poprzez nacisk warg, języka i dziąseł może samo regulować ilość wypływającego mleka.

LAKTACJA

LAKTACJA TO PROCES WYTWARZANIA I WYDZIELANIA MLEKA Z GRUCZOŁÓW SUTKOWYCH, W KTÓRYCH BIORĄ UDZIAŁCZYNNIKI NERWOWE I HORMONALNE.

Wystąpienie i utrzymanie się laktacji jest procesem złożonym, składającym się z pięciu faz:

1. Mammogeneza - dochodzi do rozwoju gruczołu sutkowego jako narządu czynnościowego podczas ciąży. Proces ten jest pobudzany przez hormony steroidowe jajnika - estrogeny i progesteron. Estrogeny powodują rozwój i tworzenie się dróg wyprowadzających, zaś wspólne działanie obu tych hormonów - rozwój pęcherzyków wydzielniczych i ich nabłonka wydzielniczego.

W czasie ciąży następuje przygotowanie gruczołu sutkowego do podjęcia funkcji po porodzie dzięki wydzielaniu hormonów przez ciałko żółte jajników, a następnie przez łożysko. Laktacja zapoczątkowana jest w momencie, gdy estrogeny przestają być produkowane przez łożysko a receptory dla prolaktyny zostają odblokowane.

2) Laktogeneza to druga faza, w czasie której mleko tworzy się w gruczołach mlecznych po oddzieleniu się łożyska. Dalszy wzrost tkanki gruczołowej i tworzenie się nowych zrazików wydzielniczych powoduje powiększenie się piersi. Zanika produkcja estrogenów przez łożysko i ich poziom we krwi gwałtownie spada, a podwyższa się poziom prolaktyny.

3) W galaktogenezie następuje rozpoczęcie wytwarzania się mleka w komórka wydzielniczych po wydaleniu łożyska, kiedy to następuje ustanie działania wytwarzanych w czasie ciąży hormonów steroidowych, gdyż jajniki podejmują swoją czynność powoli. Ustanie działania estrogenów jest bodźcem wyzwalającym czynność wydzielniczą nabłonka pęcherzyków. Proces ten jest wspierany fizjologicznie przez bodziec powstający podczas ssania, dlatego wczesne przystawienie noworodka do piersi (do 0,5 h po porodzie) wzmaga wydzielanie mleka. Działanie prolaktyny ujawnia się często dopiero w 3 dniu połogu. Następuje wówczas gwałtowny napływ pokarmu zwany „nawałem mlecznym”.

4)Kolejna faza to galaktopoeza mająca na celu utrzymanie mleka w połogu. Warunkują ją czynniki wewnątrzwydzielnicze, mechaniczne i neurogenne. Duże znaczenie ma także ssanie brodawki sutkowej, które wytwarza bodźce nerwowe przesyłane do przysadki mózgowej, utrzymujące produkcję prolaktyny i oksytocyny. Częstotliwość drażnienia brodawki podczas ssania ma olbrzymie znaczenie dla podtrzymania galaktopoezy.

5) W galaktokinezie (wydalenie mleka) oksytocyna kurczy mięśnie gładkie ściany pęcherzyków wydzielniczych i dróg wyprowadzających - pokarm jest wyciskany na skutek skurczu mięśni. Następstwem wzmożonego wydzielania oksytocyny w trakcie karmienia są wywołane przez nią skurcze macicy.

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PRAWIDŁOWA LAKTACJĘ

• Istnieje szereg czynników korzystnie wpływających na laktację i na osiągnięcie sukcesu w karmieniu piersią.

• Najważniejsze są jednak następujące:

• Zależne od kobiety, jej najbliższych i otoczenia

• Zależne od przyjętych praktyk szpitalnych

• Zależne od postawy personelu medycznego sprawującego opiekę nad kobieta w ciąży, rodząca i położnicą.

Jednak kluczowe znaczenie ma sama chęć kobiety do karmienia piersią i jej wiara w możliwości wykarmienia dziecka.

Wykształcenie takiej postawy wymaga czasu, przykładu i rzetelnej informacji, a także praktyki i wsparcia.

ZACHODZACE ZMIANY W ŚWIADOMOŚCI PERSONELU MEDYCZNEGO, DOCENIANIE SZCZEGÓLNEJ ROLI JAKĄ ODGRYWA SZPITAL I JEGO PRACOWNICY W PROCESIE WŁASCIWEGO KSZTAŁTOWANIA MECHANIZMÓW LAKTACJI I NAWYKÓW KARMIRNIA, DOPROWADZIŁO DO TEGO, ŻE CORAZ WIĘKSZA LICZBA KOBIET WYRAŻA CHĘĆ KARMIENIA SWEGO DZIECKA PIERSIĄ

POZYTYWNE NASTAWIENIE

• Pozytywna postawa matki do karmienia piersią wiąże się ściśle z jej pragnieniem karmienia w sposób naturalny. Wiara w zdolność do karmienia piersią, w swoje możliwości dotyczące wykarmienia dziecka, w zdolność pokonywania przeszkód związanych z naturalnym karmieniem są podstawą warunkującą pozytywne nastawienie matki.

• Odprężenie, spokój, brak zmartwień, problemów, bólu fizycznego, dobre samopoczucie podczas ciąży, wiedza matki o korzyściach jej pokarmu dla dziecka, pozytywne doświadczenia od starszych dzieci to tylko nieliczne czynniki wpływające na pozytywne nastawienie kobiety do naturalnego karmienia.

POZYTYWNE NASTAWIENIE KOBIETY DO SIEBIE W ROLI MATKI

• Kobieta oczekująca dziecka zazwyczaj jest szczęśliwa, zastanawia się czy nie mając doświadczenia sprosta nowym obowiązkom. Przez 9 miesięcy przygotowuje się do roli matki i jeśli zostanie do niej wcześniej przygotowana to wchodzi w nią z łatwością i zadowoleniem. Kobieta mająca wysokie poczucie własnej wartości jest pewna, że wystarczy jej czasu, energii, nieograniczonych zasobów uczucia, jakich w jej wyobrażeniu będzie wymagała opieka nad dzieckiem

POZYTYWNY STOSUNEK DO WŁASNEGO CIAŁA

• Kobiety są doskonale przygotowane biologicznie do pełnienia roli matki. Ich organizm współpracuje z rozwijającym się organizmem dziecka zarówno w czasie ciąży, jak i w czasie karmienia piersią.

• Kobiety jednak często są przekonane o tym, że karmienie prowadzi do deformacji piersi i utraty jędrności biustu. Czasami obawa przed obwisłymi piersiami jest większa niż chęć karmienia piersią.

• Kobieta akceptująca w pełni swoje ciało nie będzie obawiała się:

• przyrostu wagi,

• zniekształcenia piersi,

• obrzęku nóg, żylaków,

• rozstępów na brzuchu, pośladkach, biodrach i piersiach.

Taka kobieta ma świadomość tego, że poprzez miłość i ufność dla swojego ciała daje wszystko to co najlepsze.

STOSUNEK EMOCJONALNY MATKI DO DZIECKA

• Od chwili poczęcia rozwijający się organizm zapoczątkowuje długotrwały proces wzajemnej relacji matka - dziecko, a z chwilą porodu następuje proces wzajemnego poznawania się. Bezpośredni kontakt stanowią wrażenia wzrokowe. Dziecko swoim wyglądem, małymi rozmiarami, nieporadnością, głosem, wywołuje u matki reakcje opiekuńcze, a bliski kontakt matki z dzieckiem daje obojgu wzajemną satysfakcję a zarazem stanowi podstawę rozwoju uczuć macierzyńskich.

• Stosunek emocjonalny matki do dziecka opiera się na przywiązaniu i miłości. Matka wyraża silne, długotrwałe emocje, jest świadoma potrzeb dziecka i odpowiednio na nie reaguje.

• Karmienie piersią jest jedną z form okazania miłości macierzyńskiej, gdyż stanowi złożony system wzajemnego oddziaływania matki i dziecka.

• Oboje dają wzajemnie coś co jest im potrzebne. Dziecko otrzymuje od matki pokarm, bliski kontakt fizyczny i ciepło. Karmienie pobudza wszystkie zmysły niemowlęcia, wpływa znacząco na jego rozwój fizyczny. Spełnienie potrzeb fizycznych daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, a ssanie piersi przez dziecko jest dla matki źródłem wielu bodźców zmysłowych. Reakcje dziecka podczas i po karmieniu dają matce uczucie zadowolenia, spełnienia obowiązku macierzyńskiego , co umacnia ja w roli matki. Więź uczuciowa jaka nawiązuje się pomiędzy matką a dzieckiem w czasie karmienia daje poczucie bliskości, szczęścia, wzmacnia własną wartość, a przede wszystkim jest źródłem radości z powodu dawania i dzielenia się sobą.

POCZUCIE SWOBODY WYBORU KARMIENIA

• Karmienie piersią jest idealnym źródłem pożywienia dla noworodków i niemowląt umożliwiający im prawidłowy rozwój.

• Jednym z największych zaburzeń naturalnego środowiska człowieka jest zastąpienie mleka matki mieszankami z mleka krowiego, dlatego najpóźniej w czasie ciąży konieczne jest podjęcie decyzji o sposobie karmienia dziecka. Taka decyzja nie powinna wynikać z samego przekonania, że tak trzeba, ale z rzeczywistej wiedzy o tym, co daje dziecku mleko matki.

• W społecznościach w których karmienie piersią jest normą kobiety nie musza wybierać, gdyż oczekuje się tego od nich. W krajach uprzemysłowionych połowa kobiet wybiera sposób karmienia jeszcze przed zajściem w ciążę. Wybór zależy od pochodzenia etnicznego, wieku, statusu materialnego oraz od tego w jaki sposób kobieta była karmiona jako niemowlę.

• W okresie okołoporodowym kobieta odczuwa szczególny nacisk na wybór metody karmienia ze strony najbliższych: męża, rodziny, przyjaciół. Jednak ważne jest , aby mogła sama dokonać wolnego wyboru, gdyż ta decyzja ma ogromne znaczenie dla jej zdrowia i zdrowia dziecka.

CZYNNIKI OSOBOWOŚCIOWE

• Ciąża i poród wywierają ogromny wpływ na organizm i umysł kobiety. Przez 9 miesięcy oczekuje ona narodzin dziecka wyobrażając sobie, jak będzie wyglądał moment kiedy go wreszcie przytuli do piersi

• Zdarza się jednak, że zamiast radości pojawia się u kobiety uczucie niepokoju, leku i przygnębienia. Emocje te mogą dodatkowo wywołać poczucie winy i przeświadczenie, że jest się zła matką. Najczęściej pojawia się to w pierwszych dniach po porodzie, po czy z reguły dość szybko ustępują.

• Karmienie piersią może chronić noworodki przed niektórymi negatywnymi następstwami matczynej depresji. Noworodki matek z depresją swoim zachowaniem demonstrują więcej oznak stresu, słabszą czynność w lewej okolicy czołowej mózgu i mniejszą zmienność częstości pracy serca.

CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE

• Karmienie piersią to proces fizjologiczny, bedący naturalna konsekwencją urodzenia dziecka. Zdolność ta jest wrodzona.

• Na częstość i czas trwania karmienia piersią wpływa wiele czynników począwszy od środowiska zamieszkania, poprzez stan cywilny, status socjo-ekonomiczny, wykształcenie, prace, wiek, liczbę posiadanych dzieci oraz od wiedzy kobiet o dostępności sztucznego żywienia.

• Panuje przekonanie, że kobiety pełnoletnie, wykształcone, wywodzące się z rozwiniętych krajów dłużej karmią dzieci piersią.

Czynniki związane z interakcją matki i dziecka

• Bezpośredni kontakt matki z dzieckiem „skóra do skóry” i możliwość przystawienia dziecka do piersi w pierwszej godzinie po porodzie jest bardzo ważne dla obojga.

• Kontakt fizyczny i ssanie piersi ściśle się ze sobą wiążą. Nie jest możliwe unikniecie kontaktu w czasie karmienia piersią. Noworodki położone zaraz po porodzie na klatkę piersiową matki wykonują ruchy pełzania w kierunku piersi.

• Efektywne ssanie wymaga od dziecka uchwycenia ustami dużej części otoczki wraz z brodawką., ponieważ mleko wypłynie tylko wtedy, jeśli z zatoki mleczne, znajdujące się pod otoczka, będą uciskane. Dziąsła dziecka pokrywają otoczkę, a brodawka znajduje się głęboko w buzi, ponad językiem.

• Dziecko mocno przytulone do matki czubkiem nosa dotyka piersi. Prawidłowo ssie, gdy mięśnie jego twarzy energicznie pracują, a matka słyszy jak rytmicznie połyka

UWARUNKOWANIA ZALEŻNE OD ORGANIZACJI ODDZIAŁU SZPITALNEGO

• Niewielka grupa kobiet rozpoczyna karmienie piersią ze względu na brak zachęty, pomocy i instruktażu ze strony personelu medycznego, a przecież to w większości w szpitalu następuje pierwszy kontakt matki z dzieckiem, to w nim ma miejsce pierwsze karmienie, to wtedy dziecko uczy się czym jest pierś i jak z nią należy postępować.

• Zachęta i wsparcie informacyjne ze strony personelu medycznego są bardzo ważne dla matki i jej dziecka. Stworzenie systemu rooming-in dającego możliwość ich wspólnego przebywania po porodzie , daje matce szansę zaspokojenia wszystkich potrzeb dziecka.

• Zgodnie z wytycznymi WHO w oddziałach położniczych powinno przestrzegać się wytycznych „10 kroków do udanego karmienia piersią”

„10 kroków do udanego karmienia piersią”

• Sporządzić na piśmie zasady postępowania, sprzyjające karmieniu piersią i zapoznać z nimi cały personel.

• Przeszkolić wszystkich pracowników tak, aby moli realizować spisane zasady.

• Informować wszystkie kobiety ciężarne o korzyściach karmienia piersią i postępowania podczas karmienia.

• Pomagać matką w rozpoczęciu karmienia piersią w ciągu 30 po urodzeniu dziecka.

• Praktycznie nauczyć matki jak należy karmić piersią i jak utrzymać laktację, nawet jeśli będą oddzielone od noworodków.

6. Nie dokarmiać i nie dopajać noworodków niczym poza pokarmem kobiecym, z wyjątkiem szczególnych wskazań medycznych.

7. Stosować system rooming-in, umożliwiający matce przebywanie razem z dzieckiem w pokoju od urodzenia i przez całą dobę.

8. Zachęcać i ułatwić karmienie piersią na żądanie.

9. Nie podawać smoczka niemowlęta karmionym piersią.

10. Angażować się w tworzenie i pracę grup kobiet wspierających się w karmieniu piersią i kierować do nich karmiące matki wypisywane ze szpitala lub będące pod opieką przychodni.

CZYNNIKI MEDYCZNE

• Karmienie piersią jest najlepszym sposobem karmienia niemowląt przez pierwsze pół roku ich życia.

• Mleko matki zaspokaja w pełni ich potrzeby żywieniowe, stwarza niepowtarzalne warunki dla rozwoju fizycznego i i psychicznego, wpływa korzystnie na jego dalszy rozwój.

• Są jednak sytuacje, w których pomimo przeważających korzyści nie zaleca się karmienia dziecka piersią.

Przeciwwskazania do karmienia piersią

• nie leczona aktywna gruźlica u matki

• Matka zakażona wirusem HIV i wirusem limfotropowym HTLV typu I i II

• Kobieta poddawana chemioterapii, otrzymująca leki onkotyczne, przeciwmetaboliczne, sole złota, litu, tetracykliny, Indometacynę, Fenylbutazol, Chloramfenikol, Atropinę, opiaty, jodki i estrogeny

• Uzależnienie matki od narkotyków,

• Opryszczka zwykła skóry sutka

PRZECIWWSKAZANIA CZASOWE

• Okres utrzymywania się radioizotopu w organizmie matki (cel diagnostyczny lub po kontakcie z materiałem radioaktywnym). W przypadku czasowych przeciwwskazań matkę należy zachęcać do odciągania pokarmu co pozwala na utrzymanie laktacji do momentu powrotu do przerwanego karmienia

• Matki palące papierosy, pijące alkohol powinny jak najszybciej przerwać, gdyż hamują laktację, a spożycie nawet niewielkich ilości alkoholu uniemożliwia im karmienie dzieci przez najbliższe dwie godziny ze względu na koncentracje alkoholu w pokarmie.

• Zaburzenia psychiczne również stanowią przeciwwskazaniem do karmienia piersią

Przeciwwskazania ze strony dziecka

• Nietolerancja mleka matki spowodowana zaburzeniami genetycznymi w postaci galaktozemii lub fenyloketonurii, utrudniające trawienie cukru mlekowego lub tłuszczów, co powoduje, że niemowlę musi być karmione specjalnymi mieszankami.

• Nieprawidłowości w budowie jamy ustnej (rozszczep wargi i podniebienia, niedorozwój żuchwy)

• Niechęć dziecka do piersi wymaga od matki cierpliwości i spokoju oraz stałych prób przystawiania do piersi

PRZYGOTOWANIE PIERSI DO KARMIENIA

• Przygotowanie piersi w czasie ciąży jest bardzo korzystne szczególnie dla pierworódek.

• Normalna, codzienna toaleta brodawki i otoczki wymaga od kobiet dodatkowych zabiegów pielęgnacyjnych w postaci natłuszczania oliwką, wazelina, olejem jadalnym, lanoliną lub gliceryną kosmetyczną. W celu uzyskania odpowiedniej długości, miękkości i odporności brodawek na ssanie należy jeszcze w okresie ciąży gimnastykować je palcami wskazującym i kciukiem.

• Każda przyszła mama pomiędzy 25 a 35 tygodniem ciąży powinna wykonywać ćwiczenia Hoffmana, które powodują wysuwanie się brodawek płaskich lub wciągniętych.

• W aptekach można kupić specjalne nakładki z miękkiego tworzywa o stożkowatym kształcie pozwalające na karmienie.

• Od 3 m-ca ciąży kobiety powinny pamiętać o właściwym rozmiarze biustonosza, gdyż piersi powiększają się stopniowo co pozwala unikną rozciągania się skóry i tkanki podtrzymującej piersi, gdy staną się cięższe oraz po to by kanaliki mleczne nie zapadały się podczas opadania biustu

• W czasie ciąży piersi zaczynają wytwarzać siarę przygotowując się w ten sposób do laktacji. W ostatnich tygodniach ciąży kobiety mogą zauważyć wypływające krople mleka, które mogą pojawić się podczas masażu

• Aby gruczoły piersiowe sprawnie funkcjonowały ważne jest prawidłowe przygotowanie organizmu kobiety. Ogromne znaczenie odgrywa żywienie ponieważ wpływa na tworzenie się rezerw energetycznych i odżywczych potrzebnych podczas laktacji. Odpowiednie żywienie w czasie ciąży manie tylko ogromne znaczenie dla dziecka ,ale i dla matki

Często matki skarżą się na bolesność brodawek sutkowych. Jeśli ból nie mija w momencie uruchomienia się odruchu wypływu pokarmu, utrzymuje się przez cały czas trwania karmienia, brodawka jest zaczerwieniona, popękana i krwawi, trzeba szukać przyczyny, dlaczego tak się dzieje:
• nieprawidłowa pozycja i przystawianie dziecka do piersi
• nawał, zastój pokarmu - z powodu obrzmienia otoczki dziecko nie może prawidłowo chwycić piersi
• zaburzenie mechanizmu ssania przez smoczki
• podrażnienie przez mydło, kremy
• grzybica
• krótkie wędzidełko podjęzykowe u dziecka
• brodawki wklęsłe, płaskie

Przed karmieniem:
• wybierz wygodną pozycję do karmienia, rozluźnij się
• odciągnij niewielką ilość pokarmu w celu zmiękczenia otoczki i pobudzenia wypływu

W czasie karmienia:
• zacznij karmienie od piersi, która jest mniej bolesna
• sprawdź, czy dziecko jest dobrze przystawione!
• karm często, aby nie dopuszczać do przepełnienia piersi
• zmieniaj pozycje w czasie jednego karmienia (klasyczna, spod pachy)
• delikatnie odłączaj dziecko od piersi wsuwając palec w kącik ust

Po karmieniu:
• smaruj brodawki pokarmem, pozwalając mu wyschnąć na skórze
• susz i wietrz brodawki
• używaj za każdym razem świeżych wkładek
• ewentualnie zakładaj osłony na piersi

Nigdy:
• nie stosuj kapturków!
• nie używaj do mycia piersi mydła
• nie stosuj kremów

Możesz:
• w przypadku bardzo silnej bolesności przyjmować środki przeciwbólowe (paracetamol)
• w ostateczności przerwać karmienie na 24 godziny, w tym czasie trzeba regularnie odciągać pokarm

Ważne jest wyeliminowanie lub leczenie przyczyn:

• Poprawa pozycji i przystawienia

• Zaprzestanie używania mydła, kremu, smoczka

• Leczenie grzybicy: smarowanie brodawek środkiem przeciwgrzybiczym (np. Clotrimazolum maść 1%, Pevaryl, Nystatyna w zawiesinie i inne preparaty) po każdym karmieniu przez 14 dni; stosowanie wzmożonej higieny wobec siebie, dziecka i wszystkich rzeczy mających kontakt z pokarmem

• Podcięcie zbyt krótkiego wędzidełka

KOREKTA BRODAWEK PŁASKICH I WKLĘSŁYCH:

Brodawki wklęsłe lub płaskie często stwarzają problemy. Trudno jest prawidłowo przystawić dziecko do piersi i dlatego często są powodem bolesności brodawek.. Brodawka płaska, to taka, która nie stawia się i nie wyciąga pod wpływem stymulacji lub zimna. Brodawka wklęsła to taka, która chowa się po uciśnięciu otoczki i próbie wyciągnięcia.

Korekta od III trymestru ciąży:
• Noszenie nakładek korekcyjnych
• Początkowo nakładki nosi się 1-2 godziny dziennie, stopniowo dochodząc do 8 godzin. Biustonosz powinien być tak dopasowany, by pierś nie była nadmiernie uciskana przez nakładkę.
• Ćwiczenia Hoffmana polegają na uchwyceniu podstawy brodawki dwoma palcami i rozciąganiu w przeciwnych kierunkach. Ćwiczenia wykonuje się 2 - 3 razy dziennie po 10 ruchów w każdą stronę.

Korekta po porodzie:
• jak najwcześniejsze przystawienie dziecka do piersi
• stymulacja brodawki przed karmieniem
• wyciąganie brodawki bezpośrednio przed przystawieniem dziecka przy pomocy laktatora, można też użyć strzykawki z obciętą końcówką i włożonym odwrotnie tłokiem
karmienie w pozycji spod pachy, która daje możliwość lepszego kontrolowania ssącego dziecka
• prawidłowe przystawianie dziecka do piersi
• przystawianie, gdy dziecko jest spokojne, wcześniej można podać kilka łyżeczek pokarmu.
• bezwzględne unikanie kapturków i smoczków
• ćwiczenia Hoffmana
• noszenie nakładek korekcyjnych między karmieniami

W kolejnych miesiącach....

Gdy brodawki zaczynają boleć po okresie bezbolesnego karmienia przyczyną może być:
• podanie smoczka, butelki
• grzybica
• mydło, krem, proszek do prania bielizny, kosmetyki, balsam do ciała
• przygryzanie przez ząbkujące dziecko
• brak witaminy A
• owulacja
• ciąża

SPOSOBY NA WKLĘSŁE BRODAWKI

1. Jeśli masz wklęsłe lub płaskie brodawki, sprawdź, czy łatwo się wysuwają: ujmij brodawkę u jej podstawy kciukiem i palcem wskazującym, naciśnij ją lekko i delikatnie roluj. Jeśli chowa się i kurczy lub słabo się wysuwa, stosuj na dwa miesiące przed rozwiązaniem nakładki korekcyjne. Po urodzeniu dziecka możesz nosić nakładki między karmieniami.

2. Po porodzie pomocne będą ćwiczenia Hoffmana Palce wskazujące lub kciuki ułóż na otoczce w odległości ok. 2,5 cm od podstawy brodawki i naciskając tkankę piersi, oddalaj palce od siebie, tak aby brodawka wyraźnie się wysunęła. Powtarzaj ćwiczenia minimum dwa razy dziennie, kilka razy w płaszczyźnie poziomej i pionowej.

3. Pamiętaj, że karmi się piersią, a nie brodawką. Jeśli dziecko nie spróbuje niczego innego, Twoja nawet „trudna” pierś będzie dla niego najlepsza! Niezwykle ważne jest, by poprawnie przystawiać malca tuż po porodzie i w pierwszych dniach połogu.

DIETA KOBIETY CIĘŻARNEJ I KARMIĄCEJ

• WŁAŚCIWE ILOŚCI SPOŻYWANYCH POKARMÓW W DRUGIEJ POŁOWIE CIĄŻY POZWALAJA NA ODŁOŻENIE SIĘ TŁUSZCZU W TKANCE PODSKÓRNEJ BRZUCHA, POŚLADKÓW, UD I PIERSI. Konieczne jest stopniowe gromadzenie się tłuszczu , gdyż zapobiega to powstaniu rozstępów.

• Racjonalna dieta kobiety w czasie ciąży i karmienia powinna zawierać odpowiednia ilość energii, a także niezbędne składniki odżywcze w prawidłowych proporcjach Bardzo ważne jest prawidłowa ilość przyjmowanych płynów.

• Dla kobiet w ciąży norma spożycia dobowego białka wzrasta do 95g, z czego białko zwierzęce powinno stanowić 60% a białko roślinne 40%.

• Tłuszcz powinien stanowić 30% wartości energetycznej codziennej diety. Wzrasta jednak zapotrzebowanie na niektóre NNKT tj. linolowy i alfa-linolenowy.

• Zawartość węglowodanów w codziennej diecie powinna wynosić średnio 400g/dobę oraz 30g błonnika.

DIETA KOBIETY CIĘŻARNEJ I KARMIĄCEJ

• Ważne jest dbanie o prawidłowe zapotrzebowanie na makro i mikroelementy.

• Kobieta ciężarna powinna przyjmować w codziennej diecie ok.. 1200md wapnia. Natomiast szczególnie zimą i wiosną konieczne staje się suplementowanie wapnia w diecie.

• Dawka dzienna Magnezu w diecie kobiety ciężarnej powinna wynosić 350mg.

• Częstym objawem u kobiet ciężarnych jest niedokrwistość na tle niedoboru żelaza (30% ciężarnych), co może powodować poważne zaburzenia związane z niedotlenieniem ciężarnej i płodu, powoduje porody przedwczesne. Codzienne dawka żelaza dla kobiety ciężarnej wynosi 26mg.

• Kobiety w pierwszych miesiącach ciąży powinny wypijać ok.1,5l płynów na dobę, a wiąże się to z tym , iż woda jako składnik rozwijających się tkanek i narządów płodu stanowi 80%. Natomiast w ostatnim trymestrze ciąży powinno ograniczyć spożycie wody do 1 l na dobę, gdyż zbyt wiele wody w organizmie matki ma niekorzystny wpływ na skurcze macicy, zaburzając przebieg porodu.

• Kobiety ciężarne powinny pamiętać, że w czasie ciąży kształtują już nawyki żywieniowe swoich dzieci, ponieważ za pośrednictwem wód płodowych dziecko uczy się rozpoznawania smaków, a nauka trwa również po narodzinach, gdyż dziecko karmione naturalnie poznaje różne substancje smakowe i zapachowe przenikające do mleka matki z jej diety.

• Żywność nie może zawierać sztucznych barwników i środków konserwujących, a podstawa powinny być warzywa i owoce.

ZMIENNOŚĆ KOBIECEGO MLEKA

• Produkcja mleka kobiecego przez gruczoł piersiowy podlega ciągłym zmianą. Podstawową zmiennością jest dojrzewanie mleka w miarę postępu karmienia. Inne jest zapotrzebowanie na poszczególne składniki mleka w miarę upływu czasu, inny jest skład mleka na początku karmienia, a inny pod koniec, podobnie mleko wydzielane rano ma inny skład od mleka wieczornego.

• Każda zmiana wyglądy mleka, jego przejrzystość, gęstość, ilość jest zmiana normalną, wynikająca z genetycznie uwarunkowanego programu zmienności mleka kobiecego

• Skład pokarmu uzależniony jest od czasu trwania ciąży, okresu laktacji, pory dnia i fazy karmienia.

• Pierwszą wydzieliną gruczołu piersiowego jest siara, zwana także młodziwem. Jest to żółtawy, gęsty płyn z dużą zawartością białka (3-5%), soli mineralnych zwłaszcza sodu i potasu, a przede wszystkim witamin. Zawiera mniej tłuszczów i węglowodanów, ale dzięki dużej zawartości leukocytów i immunoglobuliny A chroni noworodka przed infekcją i alergiami. Podanie siary zaraz po porodzie ma działanie przeczyszczające, ułatwia wydalenie smółki. Ilość wydzielanej siary jest niewielka, rozpoczyna się w III trymestrze ciąży i trwa przez kilka pierwszych dni po porodzie.

• Po okresie ok. 5 dni, pokarm staje się rzadszy i jaśniejszy. Rozpoczyna się faza wydzielania mleka przejściowego, zawierająca największą ilość białek, immunoglobuliny A i elementów komórkowych. Zwiększa się ilość laktozy i tłuszczów.

• Ilość wydzielanego mleka stopniowo rośnie, gdyż zwiększa się zapotrzebowanie noworodka na pokarm. Liczba karmień osiąga wtedy ilość nawet kilkunastu na dobę, dzięki czemu utrzymuje się wysoki poziom prolaktyny zwiększający produkcje mleka. Okres dojrzewania mleka i stabilizacji laktacji przypada na 2-6 tydzień po porodzie. Mleko dojrzałe jest rzadkie w pierwszych minutach karmienia prawie przeźroczyste. Ma odcień lekko niebieski, dopiero w drugiej połowie zawiera więcej białka, tłuszczów i węglowodanów.

• W okresie ustabilizowanej laktacji spełnia 2 funkcje - jest zarówno napojem, jak i pożywieniem. Okres od 3-5 tygodnia jest momentem, w którym wiele matek zaprzestaje karmienia twierdząc , że ich mleko nie ma żadnej wartości i jest wodniste Przejście tej fazy jest kluczowe dla utrzymania karmienia piersią przez kolejne miesiące

• Gdy ciąża z różnych powodów kończy się przedwcześnie pojawia się mleko przedwczesne zawierające o 20% więcej białka, 50% tłuszczów i aż o 50-80% więcej soli mineralnych niż siara i mleko przejściowe.

• W miarę upływu czasu jego skład zbliża się do składu mleka kobiet rodzących w terminie i zwykle po miesiącu jest już taki sam, z wyjątkiem poziomu immunoglobuliny A, który utrzymuje się na wyższym poziomie jeszcze przez ok.3 m-ce.

• Mleko to jest dostosowane do potrzeb wcześniaka, do jego możliwości trawiennych i spełnia ważną funkcję obronną.

TECHNIKI KARMIENIA PIERSIĄ

• Najczęściej tuż  po porodzie karmi się w pozycji leżącej - na boku, w której mama i jej pociecha leżą obok siebie. Połóż się wygodnie, pod głowę i plecy podłóż sobie miękkie poduszki. Maluszka ułóż przy sobie (brzuszek do brzuszka), podeprzyj go poduszka, by nie odsuwał się w trakcie karmienia. Główkę i plecki oprzyj na swoim przedramieniu. Pozycja ta jest też bardzo wygodna w nocy.

• Drugą z leżących pozycji jest leżąca - na wznak. Ty leżysz na plecach, dziecko układasz sobie, na brzuszku. Z boku podtrzymuj je ramieniem tak, by jego główka znajdowała się na wysokości Twojej piersi. Jest to pozycja polecana po cięciu cesarskim i przy kolkach. Gdy leżysz na plecach, mleko wolniej wypływa, zatem dziecko musi je wolniej pić.

• Większość kobiet wybiera pozycję siedzącą (klasyczną). Podczas karmienia na siedząco wygodnie będzie podeprzeć sobie plecy poduszką, a jedną nogę oprzeć na czymś wyższym. W pozycji klasycznej dziecko leży na boku na kolanach mamy, jego główka spoczywa w zgięciu Twojego  łokcia, plecy podparte są przedramieniem, a pośladki dłonią, drugą ręką łatwo jest wtedy pomagać niemowlęciu trafić do piersi. Ta pozycja jest wygodna w ciągu dnia, zarówno do karmienia młodszego jak i starszego niemowlęcia.

• Inną odmianą pozycji siedzącej jest kołyska - ze splecionych rąk zrób kołyskę. Główkę dziecka oprzyj o zgięcie Twojego łokcia. Plecki, kręgosłup i pupę podtrzymujesz rękami. Jest przydatna na spacerze, gdy nie masz poduszek do podparcia maluszka.

• Odmianą pozycji siedzącej pozycja spod pachy, tzw. futbolowa. Dziecko jest zwrócone brzuszkiem do Twojego boku, a jego nóżki znajdują się pod pachą. Dłonią podtrzymuj mu główkę i kark, a przedramieniem plecy. To pozycja idealna, jeśli masz bliźnięta (do jednoczesnego karmienia obojga maluszków) lub gdy musisz maluszka trochę „oszukać” - gdy dziecko nie chce pić z prawej piersi, co często się zdarza, gdy mama jest silnie praworęczna i maluch wyczuwa to, że lewą reką trzyma go mniej wprawnie.

ODSTAWIENIE OD PIERSI

• Odstawienie dziecka od piersi to poważna decyzja - zarówno w wymiarze fizycznym jak i emocjonalnym. Tym bardziej, że po dokonaniu zmiany sposobu żywienia powrót do karmienia piersią może być bardzo trudny.

• Jeśli chcesz zrezygnować z karmienia piersią, przede wszystkim nie śpiesz się. Produkcja mleka w piersiach zmniejsza się stopniowo, czasem potrzeba tygodnia, by z dziennego jadłospisu dziecka wyeliminować jedno karmienie piersią. Całkowite zrezygnowanie z karmienia piersią może potrwać kilka tygodni.

• Powinnaś stopniowo zastępować jedno karmienie piersią posiłkiem z butelki lub kubeczka (w zależności od wieku malucha) lub innym posiłkiem. Dzięki temu Twoje piersi będą miały czas, by dostosować się do zmiany, nie będą puchnąć i nabrzmiewać. Jeśli czujesz, że pokarm wręcz rozsadza Ci piersi, spróbuj odciągnąć trochę mleka by złagodzić napięcie. Jednak tylko tyle, by poczuć ulgę, a nie niepotrzebnie pobudzać laktację.

• Wybierz też dobry moment - gdy dziecko jest w formie, zdrowe i gdy rytm dnia jest ustabilizowany i oswojony przez malucha (nie jedziecie na wakacje, nie przeprowadzacie się, nie wracasz do pracy).

• Okazuj dziecku czułość, bądź z nim blisko. Przytulaj je, baw się z nim.

ZALETY KARMIENIA PIERSIĄ

1. pokarm z piersi jest jałowy (bez bakterii) - nie trzeba go pasteryzować, sterylizować, podgrzewać,  jest o temperaturze ciała. Właściwie zawsze gotowy do spożycia o każdej porze dnia i nocy.

2. wszystkie produkty jakie zawiera Twoje mleko są idealnie przyswajane przez organizm dziecka i przez niego wykorzystane

- woda zawarta w pokarmie jest absolutnie czysta, przefiltrowana przez organizm matki

- białko ma lekko i łatwo strawną strukturę. Jego zawartość dostosowywana jest do możliwości trawiennych i metabolicznych niemowlęcia. Jest głównym składnikiem budulcowym zapewniającym wzrost dziecka. Część białka nie ulega strawieniu i bierze udział w procesach obronnych, trawiennych i regulacyjnych. W ten sposób wspomaga niedojrzałe funkcje organizmu dziecka.

- tłuszcze - to główne źródło energii oraz budulec dla mózgu i całego układu nerwowego. Są one łatwo przyswajalne, ponieważ składają się głównie z krótkich i średnich łańcuchów kwasów nienasyconych.

- węglowodany - jest to głównie laktoza, która jest również składnikiem budulcowym tkanki nerwowej dziecka. Odgrywa zasadniczą rolę w tworzeniu prawidłowej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.

- witaminy i składniki mineralne zawarte w pokarmie pokrywają w pełni zapotrzebowanie dziecka. Ich stężenie odpowiada możliwościom nerek noworodka i wynika z  sprawności procesów metabolicznych.

Zawarte w pokarmie liczne enzymy, hormony, elementy krwi, żywe komórki i czynniki wzrostu tkanek sprawiają, że organizm dziecka mimo swojej niedojrzałości rozwija się prawidłowo.

3. mleko zawiera przeciwciała - są one warunkiem zdrowia. Noworodek rodzi się z niedojrzałym układem immunologicznym. Posiada taką odporność, jaką mu zapewniłaś w ciąży. Sam zacznie produkować przeciwciała około 6 tygodnia życia. Aby walczyć z takimi elementami jak: bakterie, wirusy, grzyby, alergeny, toksyny, itd. musi przeciwciała otrzymywać. Tym właściwym źródłem jest pokarm - w pewnym sensie gotowa "szczepionka". Dzieci karmione piersią rzadziej chorują na takie choroby jak: biegunki, zapalenia ucha środkowego, choroby układu oddechowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

4. pokarm posiada właściwości przeciwalergiczne. Alergie pokarmowe są najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego. Manifestują się takimi zespołami jak: nawracające biegunki, kolki jelitowe, zapalenia skóry, przewlekłe katary, spastyczne zapalenia oskrzeli, astma. Najsilniejszym alergenem dla człowieka jest białko krowie. Rozwój alergii zależy od skłonności genetycznych oraz od czynników środowiskowych. Karmienie piersią eliminuje głównie czynniki środowiskowe.

Mechanizm ochronny organizmu dziecka przed reakcjami uczuleniowymi przebiega w następujących płaszczyznach:

- przeciwciała IgA (tzw. sekrecyjne) pokrywają przewód pokarmowy warstwą ochronną ograniczając wchłanianie substancji uczulających

- naturalna flora bakteryjna w jelitach dziecka (dzięki pokarmowi) - chroni przed infekcjami i alergią

- zawarte w pokarmie enzymy trawienne, wspomagają i przyśpieszają trawienie - obniżają możliwości uczulenia

- karmienie piersią opóźnia kontakt przewodu pokarmowego dziecka z alergenami

Układ pokarmowy dziecka całkowitą sprawność osiąga około 1-go roku życia. Wówczas błona śluzowa jelit staje się dojrzała i mniej przepuszczalna dla obcych substancji.

5. karmienie piersią zapobiega powstawaniu w przyszłości takich chorób jak: otyłość, miażdżyca naczyń, nadciśnienie tętnicze, zawały serca i oczywiście alergie łącznie z astmą oskrzelową.

 

6. korzystne jest również dla Ciebie

- zmniejsza ryzyko krwotoków poporodowych. Wydzielana w trakcie ssania oxytocyna obkurcza miesień macicy

- opóźnia powrót miesiączkowania (spada więc zagrożenie anemią z niedoboru żelaza)

- chroni przed szybkim zajściem w kolejną ciążę (karmienie tzw. pełne - czyli tylko pierś, opóźnia owulację)

- pozwala na szybka utratę zbędnych kilogramów (nagromadzone zapasy tłuszczu podczas ciąży zużywane są podczas procesu laktacji)

- zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory sutka i jajnika, a w okresie przekwitania wystąpienia osteoporozy

UWAGA! Karmienie piersią nie jest skuteczną metodą antykoncepcji. Wystarczy dłuższa przerwa między karmieniami, a poziom prolaktyny gwałtownie się obniża powodując wznowienie czynności jajników, a co za tym idzie owulację i płodność.

Karmienie piersią jest szczególnym rodzajem więzi między Tobą a dzieckiem. Często też karmienie nazywamy tzw. nieprzeciętą pępowiną. 

Kontakt Twój z dzieckiem podczas karmienia spowoduje, że będziesz spokojniejsza, lepiej zniesiesz trud macierzyństwa. Przeżyjesz dużo radości i satysfakcji. Myślę też, że będziesz łagodniejsza i czuła wobec dziecka.

Natomiast karmienie Twojemu dziecku zapewni:

- prawidłowy rozwój emocjonalny

- poczucie bezpieczeństwa

- ochroni przed stresami.

Ten częsty kontakt wzrokowy, bezpośredni dotyk (8 - 10 razy dziennie) wpłynie na jego rozwój psychomotoryczny. Stwierdzono, że dzieci karmione piersią są bardziej samodzielne, osiągają wyższy iloraz inteligencji, szybciej zaczynają mówić, lepiej się uczą.

8. karmienie naturalne jest też niezwykle ekonomiczne. Pokarm po prostu masz. Nie musisz kupować: mleka, butelek, smoczków, podgrzewaczy czy też innego sprzętu niezbędnego w karmieniu "butelką".

1

---