Karmienie naturalne... Piel. Pediatryczne - mgr M. Zagroba
Proces tworzenia się mleka...
Funkcja biologiczna gruczołów sutkowych —► dostarczenie mleka, które zapewni potrzeby odżywcze nowonarodzonego dziecka (laktacja).
Złożony proces wydzielniczy w następstwie działania wzajemnie uwarunkowanych mechanizmów hormonalnych i odruchowych oraz wrodzonego i wyuczonego zachowania matki, a także niemowlęcia.
Proces tworzenia się mleka...
Prolaktyna najważniejszy hormon dla zapoczątkowania laktacji!
niesiona prądem krwi do sutka pobudza pęcherzyki do wytworzenia mleka syntetyzowanego z wody, białka i laktozy dostarczonych przez krew
zwiększanie wydzielania prolaktyny po porodzie jest wyraźnie zależne od częstości, intensywności i czasu działania bodźców ssania piersi
dziecko ssie, a mózg kobiety odczytuje interpretację, że piersi muszą wytwarzać pokarm. Pokarm pobierany, jest szybko zastępowany nowym.
Laktację stabilizuje dobrze przystawione dziecko do piersi i nie ograniczanie czasu karmienia
Równowaga między potrzebami dziecka a ilością pokarmu wytwarzanego przez piersi jest precyzyjnie dostrojona do potrzeb dziecka.
Dostarczenie niemowlęciu wytwarzanego mleka odbywa się w wyniku działania odruchu oksytocynowego, inaczej zwanego odruchem wyrzucania mleka.
W odpowiedzi na bodziec ssania dochodzi do wydzielania w podwzgórzu oksytocyny, która działa na komórki mioepitelialne sutka. Skurcz komórek mioepitelialnych powoduje wyrzucanie mleka ze światła pęcherzyków do przewodów mlecznych.
Prawidłowy przebieg odruchu wyrzucania mleka, umożliwia dziecku otrzymanie podczas karmienia pokarmu wytworzonego między karmieniem i zalegającego w przewodach mlecznych, a także pokarmu wydzielanego podczas karmienia.
Odruch wyrzucania mleka może zostać uruchomiony, ułatwiony lub zahamowany przez bodźce z kory mózgowej.
Wszelkie ujemne emocje matki wpływają niekorzystnie na odruch wyrzucania mleka!
Właściwości mleka kobiecego
Skład i właściwości mleka są dostosowane do potrzeb dziecka.
Skład i wielkość wydzielania mleka: zmienia się w zależności od stadium laktacji i odżywiania matki
różni się w zależności od pory dnia
zmienia się podczas aktu karmienia
o składzie mleka decyduje także dziecko przez swoje zachowanie przy piersi, przez długość i intensywność ssania
a także matka, która decyduje o przystawieniu drugiej piersi lub odstawieniu od piersi.
Właściwości mleka kobiecego
Fizjologiczne zmienności uważa się za zaletę karmienia piersią,
Najbardziej istotna jest:
zdolność dostosowania się laktacji do potrzeb wcześniaka
wpływ wydzielania tłuszczów na kształtowanie mechanizmów regulacji łaknienia i pragnienia
zmienność wydzielania składników odpornościowych.
Mleko dobrze odżywionych kobiet podczas ustabilizowanej laktacji i prawidłowego odruchu wyrzucenia mleka jest optymalnym i wystarczającym pokarmem dla niemowląt przynajmniej przez pierwsze 6 miesięcy!
siara (młodziwo) - wydziela w pierwszych dniach po porodzie
Skład siary jest różny od składu mleka dojrzałego
w zakresie białek, których w siarze jest dwukrotnie więcej, co z kolei zwiększa ilość białek odpornościowych zwłaszcza całkowitej IgA, slgA i laktoferny.
Mleko matki wcześniaka - może być wydzielone w okresie, kiedy noworodek nie potrafi jeszcze ssać. Ważne jest, aby dziecko miało możliwość otrzymania tego pokarmu po odciągnięciu przez matkę.
W porównaniu z mlekiem dojrzałym posiada mniej laktozy, więcej białek, IgA, laktoferyny oraz jest bardziej dostosowane do potrzeb wcześniaka.
Skład mleka kobiecego - mleko dojrzałe:
Białko:
Poziom białka w pokarmie jest stały, niezależnie od odżywiania się matki
Stosunek białek serwatki do białek kezeiny wynosi w mleku kobiecym (MK) 80:20, w mleku krowim (mk) 20:80
a-laktoalbumina (nie uczulająca) - stanowi 40% białek MK (mk 3%). W mk jest (3-laktoglobulina - podstawowy antygen wywołujący alergię.
Okres trawienia białka MK - l,5h, natomiast w mk - 4h.
Tłuszcze:
zawartość tłuszczów w MK podlega dużej zmienności w zależności od pory dnia (do południa występuje 2,5-krotne zwiększenie wydzielania tłuszczów), zróżnicowanie występuje też podczas aktu karmienia i 3-krotnie jest więcej tłuszczów w mleku końcowym niż początkowym.
Tłuszcze MK są znacznie łatwiej trawione i lepiej wchłaniane
Zawartość w MK niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) - n-3, n-6 - prekursory długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych LCPUFA
Lipidy zawarte w MK stanowią bogatsze niż w mk źródło nasyconych kwasów tłuszczowych, które mają duże znaczenie dla rozwoju centralnego układu nerwowego.
Węglowodany:
główne znaczenie laktozy polega na jej wartości energetycznej, dziecko karmione wyłącznie piersią otrzymuje 40% energii w postaci tego złożonego cukru
zawartość laktozy w MK jest 2-krotnie wyższa w zestawieniu z mk.
laktoza zwiększa wchłanianie wapnia i magnezu, ułatwia przyswajanie żelaza, sprzyja rozrostowi bakterii saprofitycznych zakwaszających środowisko jelit, zapobiegając tą drogą infekcjom przewodu pokarmowego niemowląt (E. coli)
Woda i składniki mineralne:
MK jest mlekiem rozcieńczonym w porównaniu z innymi mlekami zwierzęcymi.
stężenie niektórych składników mineralnych (Ca, P, Na) jest ponad 3-krotnie większe w mk niż w MK.
mleko dobrze odżywionej kobiety zawiera odpowiednią ilość innych składników mineralnych takich jak: żelazo, miedź, cynk, fluor.
środowisko MK, w wyniku optymalnych współzależności różnych składników, stwarza najlepsze warunki dla ich przyswojenia
żelazo ma wysoką bioprzyswajalność - 2-krotnie wyższą z MK niż z mk
Czynniki przeciwinfekcyjne w pokarmie kobiecym:
Elementy odpowiedzi kontaktowej:
kontakt drobnoustrojów z błonami śluzowymi matki -> namnożenie się immunologicznie kompleksowych komórek plazmatycznych -> wędrówka drogami limfatycznymi i krwionośnymi do sutka -> osiedlenie się w bezpośrednim sąsiedztwie pęcherzyków mlecznych synteza i wydzielanie do pokarmu swoistych przeciwciał przeciwko drobnoustrojom stymulującym układ limfatyczny matki
limfocyty, makrofagi - aktywizacje funkcji w jelicie noworodka, neutrofile.
Immunoglobuliny SIgA (16% całkowitego białka IgM, IgG);
Lizozym (8% całkowitego białka - aktywny czynnik przeciwko bakteriom E.coli, Salmonella);
Laktoferyna (w MK 26% białka, w mk jedynie śladowe ilości, wiąże żelazo uniemożliwiając namnożenie się bakterii);
Czynnik bifidogenny (zawiera w swojej cząsteczce węglowodan i proteinę) ułatwia rozrost bakterii Lectobacillus bifidus, zakwaszających środowisko jelit w obecności laktozy;
Nienasycone kwasy tłuszczowe - m.in. ochronne przeciwko pasożytom.
Wskazania do karmienia piersią
Dzieci urodzone przedwcześnie powinny mieć zapewniony w miarę możliwości kontakt dotykowy z matkami i być karmione ich mlekiem.
Mleko matki wcześniaka zawiera więcej laktozy i białka w porównaniu z mlekiem kobiet, które rodziły o czasie.
Znajdujące się w nim przeciwciała są wcześniakowi szczególnie potrzebne, gdyż jego system odpornościowy nie działa jeszcze prawidłowo. Poza tym mleko jest łatwo wchłaniane.
Wcześniaki, które ukończyły 32-34 tydzień wieku płodowego, dobrze koordynują funkcję ssania, połykania i oddychania, najczęściej mogą być karmione bezpośrednio z piersi.
Wcześniaki z masą ciała mniejszą niż 1500g mają trudności w ssaniu piersi, ale po ustabilizowaniu oddechu mogą być do niej przystawiane.
Karmienie trzeba rozpocząć od karmienia sondą, zakraplaczami, łyżeczką lub strzykawką i możliwie jak najwcześniej przystawić dziecko do piersi
Karmienie jest często uzupełniane/ wzbogacane w tzw. Wzmacniacze - białko, wapń, fosfor, węglowodany, witaminy, pierw.śladowe
Dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym - kłopoty z karmieniem piersią wynikają najczęściej z występujących u nich zaburzeń ruchu i czucia.
Rozwiązaniem tych problemów jest odpowiednia stymulacja, która stopniowo „odczula lub „wzmaga" reakcję na dotyk.
Jeżeli występuje nadwrażliwość, dotykamy ręką lub zabawką skóry wokół ust dziecka, a następnie wnętrza jamy ustnej.
Zaburzenia ruchowe są wynikiem braku kontroli ust, żuchwy, języka, mięśni policzków, głowy i tułowia. Przyczyną jest też wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe.
Dlatego odpowiednie trzymanie i ułożenie dziecka przed karmieniem zmniejsza występujące objawy patologiczne.
Dzieci z Zespołem Downa - też powinny korzystać ze zdrowotnych zalet karmienia piersią, gdyż są one bardziej podatne na zakażenia niż dzieci zdrowe.
Utrzymanie tu karmienia naturalnego jest szczególnie trudne z powodu obniżonego napięcia mięśniowego i słabszego odruchu ssania.
W takich sytuacjach matki muszą uzbroić się w cierpliwość i wytrwałość, podpartą wsparciem i pomocą personelu medycznego.
Dzieci z Zespołem Downa, kiedy nauczą się ssać pierś, robią to dobrze
Dzieci z wadami rozwojowymi - można i trzeba karmić piersią.
Często zdarza się, że karmienie pomaga leczyć wadę. Przykładem mogą być dzieci z wadami twarzoczaszki (rozszczep wargi i podniebienia).
Tylko ciężkie rozszczepy obustronne wargi, szczęki i podniebienia uniemożliwiają ssanie. W takich sytuacjach pokarm powinien być ściągany i podawany od czasu operacji sondą, kubeczkiem lub łyżeczką.
W lżejszych rozszczepach dzięki pomocy, przeszkoleniu i wytrwałości matek, dzieci same mogą ssać pierś.
Badania przeprowadzone w USA i Indiach wykazały, że wczesne
pooperacyjne karmienie jest bezpieczne i bardziej ekonomiczne niż karmienie łyżeczką, dzięki czemu noworodki podczas pierwszych 6 tygodni więcej zyskują na wadze.
Składniki mleka kobiecego wpływają na szybsze gojenie się rany pooperacyjnej i nie podrażniają błony śluzowej tak jak sztuczne mieszanki.
Karmienie piersią powoduje także fizjologiczny rozwój oraz zaangażowanie wszystkich elementów jamy ustnej i twarzy dziecka.
Niestety, twierdzi się, że dzieci z rozszczepem podniebienia nie mogą być karmione piersią - rola pracowników służby zdrowia.
Bezwzględne przeciwwskazania do karmienia piersią ze strony dziecka
Galaktozemia - genetycznie uwarunkowane zaburzenie przemiany cukru galaktozy w glukozę prowadzące do nieodwracalnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i niekiedy żółtaczki spowodowanej toksycznym uszkodzeniem wątroby.
Wrodzona nietolerancja laktozy i wrodzony niedobór laktozy
Fenyloketonuria (raczej p/wskazanie względne)- schorzenie uwarunkowane genetycznie polegające na zaburzeniu przemiany aminokwasu fenyloalaniny (której źródłem nadmiernej ilości jest białko) w tyrozynę prowadzące do nieodwracalnego uszkodzenia centralnego układu nerwowego; leczenie wymaga stosowania specjalnej, ubogiej w fenyloalaninę diety;
wszystkie noworodki w Polsce są badane w kierunku tej choroby
ciężkie obustronne rozszczepy wargi, szczęki i podniebienia utrudniające ssanie
wyniszczenie
niektóre wady serca, w których wysiłek związany ze ssaniem stanowi dla niemowlęcia zbyt duże obciążenie
W tych przypadkach ściągnięty pokarm kobiecy powinien być podawany, w zależności od sytuacji, przez sondę, kieliszkiem, łyżeczką.
Bezwzględne przeciwwskazania do karmienia piersią ze strony matki
Matka z wadą serca - przeciwwskazaniem do karmienia piersią jest wada serca w stanie niewydolności krążenia III i IV stopnia, według klasyfikacji NYHA, gdy zwykle wysiłki w codziennym życiu powodują nasilenie dolegliwości;
Choroby zakaźne:
zakażenie HIV (karmienie piersią jest wskazane, gdy dziecko w momencie urodzenia uważane jest za zarażone, ryzyko związane z odstawieniem dziecka od piersi przewyższa ryzyko karmienia)
ciężka choroba psychiczna;
narkomania;
Choroby układowe i nowotworowe o ciężkim przebiegu. W przypadku niektórych chorób matki karmienie piersią może być przeciwwskazane także ze względu na otrzymane przez matkę leki zwłaszcza cytostatyczne i immunosupresyjne (nowotwory, matka po transplantacji nerek);
Karmienie piersią w ciąży - jest przeciwwskazane, jeśli matka miała trudności w donoszeniu poprzedniej ciąży i jeśli w obecnej ciąży stwierdza się krwawienia, nieprawidłowe skurcze macicy lub inne czynniki ryzyka.
Gruźlica aktywna nieleczona
Choroby zakaźne, w których zleca się czasową izolację i opóźnienie w rozpoczęciu karmienia piersią, uwarunkowane rozpoczęciem leczenia, m.in.:
nieswoiste - objawowe zakażenie okołoporodowe (uogólnione oddechowe, pokarmowe) w okresie 24 h od momentu porodu;
zakażenie paciorkowcami grupy A;
objawowe zakażenia gronkowcowe w okresie 24 h od momentu porodu;
Połogowe zapalenie sutka :
Powierzchowne zapalenie sutka - czyrak - przystawienie dziecka do chorej piersi może być uniemożliwione jedynie przez umiejscowienie i bolesność
czyraka, a ewentualne odstawienie dziecka od chorej piersi nie powinno być dłuższe niż 1-2 dni po chirurgicznym otwarciu.
Ostre zapalenie sutka - miąższowe i śródmiąższowe - czasowe odstawienie od piersi usprawiedliwione jest, gdy dojdzie do powstania ropnia przez 1-2 dni po jego opróżnieniu. Przejściowo zaleca się karmienie wyłącznie ze zdrowej piersi.
Korzyści z karmienia naturalnego dla dziecka
MK - optymalny dla rozwoju dziecka skład, jest łatwo przyswajalne, jałowe, świeże i dostępne w każdej sytuacji, ma odpowiednią temperaturę
korzystnie wpływa na rozwój odporności i chroni przed infekcjami - dzieci kilkakrotnie miej chorują na ostre infekcje układu oddechowego, zapalenie ucha środkowego, biegunki, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, infekcje dróg moczowych.
zmniejsza ryzyko wystąpienia alergii oraz zachorowań w późniejszym wieku na celiakię, nietolerancje pokarmowe, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Crohna, cukrzycę insulinozależną, miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, zawały serca i inne choroby układu krążenia, chłoniaki i inne nowotwory
obniża częstość występowania SIDS (zespół nagłej śmierci łóżeczkowej)
chroni przed krzywicą, otyłością i anemią
korzystnie wpływa na rozwój mózgu dziecka i jego zdrowienie z urazów okołoporodowych
sprzyja lepszemu rozwojowi psychomotorycznemu i społecznemu niemowlęcia - dzieci te szybciej zaczynają mówić, mają wyższy iloraz inteligencji.
podczas ssania maluch gimnastykuję żuchwę, pierś, w przeciwieństwie do smoczka, nie deformuje zgryzu
karmiony piersią maluch je tyle ile potrzebuje – dziecku nie grozi więc ani niedożywienie, ani nadwaga
Korzyści z karmienia naturalnego dla matki
laktacja, poprzez podniesienie poziomu oksytocyny w organizmie karmiącej, przyśpiesza zwijanie się macicy i zmniejsza krwawienie poporodowe i w czasie połogu
opóźnia powrót krwawień miesięcznych, co zapobiega anemii poprzez oszczędną gospodarkę zasobami żelaza
częste i intensywne karmienie piersią przez pierwszych 6 m-cy po porodzie zapobiega owulacji i krwawieniu miesięcznemu, co chroni w naturalny sposób przed przedwczesną kolejną ciążą, zapewniając podczas skutecznego, wyłącznego karmienia bezpłodność prawie pełną - prawdopodobieństwo ciąży przy uwzględnieniu cech pełnego karmienia piersią w pierwszych 6 m-cach po porodzie wynosi mniej niż 1%
kobiety karmiące piersią szybciej wracają do swojej masy ciała z przed ciąży (karmiąc piersią traci się około 900 kalorii dziennie)
odlegle następstwa karmienia naturalnego, to zmniejszone ryzyko rozwoju nowotworu jajnika i raka piersi, oraz osteoporozy i zmniejszenie ryzyka złamań kości udowej przed 65 rokiem życia.
Piersią matka może karmić wszędzie i bez żadnych przygotowań - w parku, sklepie, pociągu, nie grozi jej poporodowy areszt domowy ©. Może bez przeszkód wybrać się z dzieckiem na długi spacer bo pokarm jest zawsze gotowy w jej piersi.
Poczucie niesamowitej bliskości ma także znaczenie dla matki. Więź ta nie powstaje automatycznie. Umacnia się z dnia na dzień, także podczas karmienia. Matka czuje się niezastąpiona, wie że daje swojemu dziecku to czego nikt inny nie może mu dać.
Karmiąc piersią odpoczywa, czas ten poświęca wyłącznie dziecku i sobie. W nocy może się wyspać, ponieważ podanie dziecku piersi nie wymaga dłuższego czasu ani wysiłku.
Aspektem ekonomicznym karmienia naturalnego jest mniejszy koszt niż karmienia sztucznego (matka nie musi wydawać pieniędzy na mieszanki mleczne, butelki, smoczki, podgrzewacze itp.) oraz zmniejszenie wydatków na leczenie i opiekę nad chorym niemowlęciem.
Skuteczne karmienie piersią
Edukacja matki już w czasie ciąży Stały, bezpośredni kontakt już od chwili urodzenia dziecka - w czasie porodu wydzielane są hormony (oksytocyna, (3-endorfina) —► wywołują stan wzajemnego uwrażliwienia, skutkującego m.in. spontanicznym karmieniem piersią
karmienie należy rozpocząć w ciągu pierwszej godziny po porodzie
już po 15 minutach występują ruchy ssące warg i języka, po 20 ssanie własnej dłoni, po 30 - nasilone odruchy szukania i pełzania w kierunku brodawki piersi matki oraz jej ssanie Karmienie „na żądanie”
Odpowiednia technika karmienia
Czas dla matki i dziecka
Żywienie niemowląt
Zmiany w zaleceniach żywieniowych :
Powodem wprowadzenia zmian były doniesienia odnoszące się do
optymalnego czasu wprowadzenia glutenu.
Badania potwierdzają że przedłużone karmienie piersią (przynajmniej do wieku 6 miesięcy) i gluten wprowadzony przynajmniej w 5 miesiącu, znacząco opóźniają ujawnienie się choroby trzewnej (celiakii).
Stopniowe wprowadzanie glutenu do diety niemowlęcia w czasie, kiedy jest jeszcze karmione piersią, zmniejsza ryzyko choroby trzewnej we wczesnym dzieciństwie i prawdopodobnie także w dzieciństwie późniejszym.
Poniżej:
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA NIEMOWLĄT ZDROWYCH - wg ImiDz Tab.l. Nowy model żywienia niemowląt karmionych piersią (2007)
| (mce) | RODZAJ POŻYWIENIA / ŻYWNOŚĆ UZUPEŁNIAJĄCA |
|---|---|
| 1-6 | k. piersią na ążdanie |
| 7-9 | k. piersią na żądanie |
| 10 | k. piersią na żądanie |
| 11-12 | k. piersią na żądanie |
Uwagi do zaleceń żywieniowych:
na życzenie matki można wprowadzić mleko modyfikowane
składnikiem tłuszczowym zup jarzynowych może być wysokiej jakości masło, oliwa z oliwek lub niskoerukowy olej rzepakowy
nowe produkty - np. owoce, warzywa, kasze, mięso - należy
wprowadzać kolejno i osobno, obserwując reakcję dziecka. Wprowadzając posiłki uzupełniające zaczynać od małych ilości, np. 3-4 łyżeczki. Posiłek inny niż karmienie mlekiem kobiecym, podawać po zakończeniu karmienia piersią (uzupełniające!)
zaleca się, by produkty zbożowe wprowadzane w 1 r.ż. były wzbogacone w żelazo
konsystencja jarzyn i mięsa powinna stymulować żucie pokarmu
tylko naturalne składniki, bez konserwantów z ograniczeniem cukru
Warunki przechowywania pokarmu kobiecego
| Miejsce przechowywania | Pokarm matek dzieci urodzonych o czasie, zdrowych | Pokarm matek dzieci wcześniaków, chorych |
|---|---|---|
| Temperatura pokojowa | 10-12 godzin | 4 godziny |
| Lodówka (+3°C do +5°C) | 48 godzin | 24 godziny |
| Zamrażalnik lodówki (-10°C) | 10-14 dni | 7 dni |
| Zamrażarka (-18°C do -20°C) | 6 miesięcy | nie stosuje się |
Uwaga!
Mleka przechowywanego nigdy nie należy gotować (traci właściwości ochronne i odżywcze).
Nie stosować kuchenek mikrofalowych (zmieniają konfigurację białek mleka).
Pokarm rozmrażać w temperaturze pokojowej.
Pokarm raz rozmrożony nie nadaje się do powtórnego zamrożenia.
Pokarm przed podaniem dziecku wystarczy podgrzać do temp. ok. 36-37 °C.
Nie mieszać mleka świeżo odciągniętego z mlekiem rozmrożonym.
Pokarm odciągnięty podajemy dziecku łyżeczką, kubeczkiem, filiżanką. Podanie butelki ze smoczkiem zaburza mechanizm ssania u dzieci karmionych piersią.
Pokarm przechowujemy w czystym (wygotowanym - dla wcześniaków i dzieci chorych, wyparzonym - dla dzieci zdrowych) naczyniu szklanym lub plastikowym (dopuszczonym do kontaktu z żywnością) lub specjalnych torebkach plastikowych.
W trakcie przechowywania na powierzchni mleka może oddzielić się warstwa tłuszczowa i wtedy należy lekko potrząsnąć naczyniem, aby przywrócić mleku jednolitą konsystencję.
Przechowywać małe racje pokarmu (równe ilości, jakie otrzymuje dziecko podczas jednego karmienia), w oddzielnych naczyniach, oznaczając na nich datę odciągania i ilość mililitrów pokarmu
Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie i pediatrii dotyczące profilaktyki krzywicy i osteoporozy
Do prawidłowego wzrastania i mineralizacji kości należy zapewnić dzieciom i młodzieży spożycie odpowiednich ilości wapnia oraz witaminy D. Powinny one pochodzić z codziennej diety uzupełnianej żywnością wzbogacaną w te składniki, a w razie potrzeby - preparatami farmaceutycznymi.
Ilość wymaganego spożycia wapnia zależy od wieku:
0-0,5 roku - 400 mg/24 h
0,5-1 roku - 600 mg/24 h
1-3 lat - 800-1000 mg/24 h
4-9 lat - 800 mg/24 h
10-18 lat - 1200 mg/24 h
Dieta dzieci (2.-18. rż.) powinna zawierać więcej mleka i przetworów mlecznych. Należy przy tym wziąć pod uwagę zawartość wapnia w różnych produktach i uwzględnić zasadę urozmaiconej diety.
Jednej średniej szklance mleka pod względem zawartości wapnia (240 mg) odpowiadają:
jeden mały kubeczek jogurtu (150 g),
jedna szklanka kefiru,
jedna szklanka maślanki,
35 dkg sera białego (4 lub 5 naleśników z serem; około 20 pierogów leniwych),
dwa małe "trójkąciki" serka topionego,
dwa plasterki sera żółtego.
W innych przetworach mlecznych dla dzieci zawartość wapnia jest różna w zależności od receptury.
Należy zapewnić również odpowiednie dzienne i spożycie witaminy D:
Kobiety ciężarne
Kobiety ciężarne powinny uzupełniać dietę witaminą D w dawce 400 j.m. wit. D dziennie.
Suplementację należy rozpocząć od drugiego trymestru ciąży.
Noworodki donoszone
Łączne spożycie witaminy D z diety i preparatów farmaceutycznych powinno wynosić 400 j.m./24 h.
Moment rozpoczęcia podawania preparatów witaminy D noworodkowi donoszonemu należy dobierać indywidualnie. Powinien on zależeć od tego, czy matka przyjmowała witaminę D w ostatnim trymestrze ciąży oraz od sposobu żywienia noworodka.
Noworodek karmiony piersią, którego matka nie otrzymywała witaminy D w ostatnim trymestrze ciąży, wymaga wcześniejszego rozpoczęcia podawania witaminy D - od pierwszych ani życia w dawce 400 j.m. wit. D/24 h. Jeżeli natomiast matka przyjmowała witaminę D w ostatnim trymestrze ciąży, witaminę tę należy podawać dziecku do 3. tygodnia życia.
Noworodki karmione mlekiem modyfikowanym, spożywające (na dobę) wystarczającą objętość mleka do zapewnienia dobowego zapotrzebowania na witaminę D, nie wymagają dodatkowej suplementacji tej witaminy.
Przy karmieniu mieszanym lekarz ustala dawkę indywidualnie
Niemowlęta
Niemowlętom karmionym piersią należy podawać witaminę D w dawce 400 j.m./24 h niezależnie od tego, czy matka karmiąca przyjmuje preparaty zawierające tę witaminę.
Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym nie wymagają dodatkowego podawania witaminy D, o ile ilość spożytego mleka pokrywa w całości dobowe zapotrzebowanie.
Uwaga! Mieszanki mleczne początkowe zawierają 40-60 j.m. witaminy D w 100 ml. Mieszanki mlecze następne zawierają od 56-76 j.m. wit. D w 100 ml. Pokarm kobiecy zawiera 1,5-8 j.m. wit. D w 100 ml.
Dzieci 1.-18. roku życia
Dzieci 1.-18. roku życia wymagają dodatkowej podaży witaminy D w dawce 400 j.m./24 h, pochodzącej z żywności wzbogacanej tą witaminą lub preparatów farmaceutycznych.
Działanie witaminy D jest skuteczne pod warunkiem stosowania urozmaiconej diety, zawierającej odpowiednie ilości wapnia, oraz przestrzegania zasady aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.
Dorośli - suplementacja w okresie X - III