„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Teresa Górny

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

oraz

ochrony środowiska

713[04].B1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Igor Lange
dr inż. Krzysztof Presz



Opracowanie redakcyjne:

mgr Teresa Górny



Konsultacja:
mgr Janusz Górny

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[04].B1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska zawartego w programie nauczania dla zawodu 713[04] monter
systemów rurociągowych.



























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

6

3. Cele kształcenia

7

4. Przykładowe scenariusze zajęć

8

5. Ćwiczenia

12

5.1. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Ochrona przeciwpożarowa

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Ochrona środowiska

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

18

7. Literatura

28

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter systemów rurociągowych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–

uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym

uwzględnieniem

aktywizujących

metod

nauczania,

np.

samokształcenia

kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

do zespołowej pracy uczniów.

W podrozdziałach materiał nauczania został opisany w sposób ogólny. Podany zasób

wiadomości powinien być wystarczający dla przyszłego montera rurociągów. Szczegółowe
wiadomości uczeń będzie poznawał na zajęciach.

Nauczyciel powinien być pomocny uczniowi w doborze treści nauczania, wskazując

zagadnienia, zarówno te szczególnie ważne, jak i pomocnicze – potrzebne w wykonywaniu
czynności, określonych zawodem montera systemów rurociągowych.

Pomocne w prowadzeniu zajęć mogą okazać się zestawy pytań zamieszczonych

w Poradniku dla ucznia, w podrozdziałach Pytania sprawdzające, z których uczeń może
korzystać w różny sposób, a mianowicie może:

−

zapoznać się z pytaniami przed przystąpieniem do pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania – poznając w ten sposób wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po
opanowaniu wskazanych treści odpowiedzieć na zadane pytania, by sprawdzić stan swojej
gotowości do wykonywania ćwiczeń,

−

zapoznać się z pytaniami i odpowiedzieć na nie po pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania – sprawdzając w ten sposób stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.
Wybór należy do ucznia.
W Poradniku dla ucznia podano kilka propozycji ćwiczeń do każdej grupy materiałowej,

sformułowanych w różny sposób. Te same ćwiczenia zamieszczone zostały w Poradniku dla
nauczyciela.

Nauczyciel może zlecić wykonanie wszystkich ćwiczeń lub wybierać określone ćwiczenia

i przeprowadzić je:

−

zgodnie z zapisanymi wskazówkami,

−

na stanowisku wyposażonym w określone środki dydaktyczne.

Nauczyciel może również przedstawić swoje propozycje i przeprowadzić ćwiczenia.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu

postępów, odpowiadając na pytania w podrozdziale Sprawdzian postępów.

Według tego samego zestawu pytań, nauczyciel dokonuje oceny wiedzy i umiejętności

ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:

−

przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi,

−

zaznaczyć odpowiedź wstawiając X w podane miejsce Tak lub Nie

Odpowiedzi NIE wskazują luki w wiedzy ucznia, informują Cię również, jakich zagadnień

jeszcze dobrze nie poznał.

Poznanie przez ucznia określonej wiedzy o przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy

będzie stanowiło dla nauczyciela podstawę przeprowadzenia sprawdzianu poziomu
przyswojonych wiadomości i ukształtowanych umiejętności. W tym celu nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zadaniami testowymi.

W tym rozdziale podano również:

−

klucz odpowiedzi,

−

instrukcję

dla

nauczyciela,

w

której

zawarto

czynności

nauczyciela

podczas

przeprowadzania sprawdzianu,

−

instrukcję dla ucznia, w której zawarto czynności ucznia podczas przeprowadzania
sprawdzianu,

−

przykładową kartę odpowiedzi, w której, w odpowiednich miejscach uczeń wpisuje
odpowiedzi na pytania.
W procesie sprawdzania i oceniania poziomu osiągnięć uczniów można stosować

sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności ucznia podczas realizacji zadań, testów
sprawdzających z zadaniami praktycznymi (zachowanie się w sytuacjach zagrożenia).

Zaleca się prowadzenie badań diagnostycznych, kontroli bieżącej i końcowej. W ocenie

końcowej, która jest prowadzona na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej,
należy zastosować pomiar dydaktyczny. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji
czynności praktycznych mogą być sprawdzone za pomocą testów osiągnięć. Zadania w teście są
otwarte (krótkiej odpowiedzi) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego).

Podczas obserwacji czynności ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń należy zwrócić

uwagę na:

−

wykonywanie pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

−

udzielanie pierwszej pomocy,

−

stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych.
Kontrolę poprawności wykonania zadań należy prowadzić w trakcie i po realizacji ćwiczeń.
W ocenianiu osiągnięć uczniów należy uwzględnić:

−

wynik sprawdzianu opanowania umiejętności powinien mieć charakter alternatywny, co
oznacza, że uczeń umie lub nie umie poprawnie wykonać ćwiczenia,

−

może być różny poziom opanowania umiejętności; ćwiczenie może być wykonane szybciej
lub wolniej, bezbłędnie lub z błędem zauważonym i poprawionym przez ucznia.
Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między innymi poprawne

wykonanie ćwiczeń, zaproponowanych w programie jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

713[04].B1

Techniczne podstawy budowy systemów

rurociągowych

713[04].B1.01

Posługiwanie się podstawowymi

pojęciami z zakresu budowy rurociągów

713[04].B1.04

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

713[04].B1.05

Magazynowanie, składowanie i

transportowanie materiałów

stosowanych do budowy

rurociągów

713[04].B1.02

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

materiałów i wyrobów kowalskich

713[04].B1.03

Rozpoznawanie podstawowych

materiałów stosowanych do budowy

rurociągów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej uczeń powinien umieć :

−

stosować jednostki układ SI,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki, takimi jak: masa, siła, prędkość,
energia, napięcie, natężenie prądu,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

dokumentować, notować i selekcjonować informacje,

−

posługiwać się kalkulatorem,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−

dostrzegać i opisywać związki między naturalnymi składnikami środowiska, człowiekiem
i jego działalnością,

−

oceniać własne możliwości w zakresie wymagań stanowiska pracy i wybranego zawodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć:

–

zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy,
związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,

–

dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą,

–

zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

–

zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,

–

zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,

–

zastosować zasady ochrony środowiska naturalnego,

–

dobrać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w zależności od
prowadzonych prac montażowych,

–

przewidzieć i zapobiec zagrożeniom dla życia i zdrowia pracowników,

–

zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas styczności z urządzeniami elektrycznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter systemów rurociągowych 713[04]
Moduł: Techniczne podstawy budowy systemów rurociągowych713[04].B1
Jednostka modułowa: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 713[04].B1.02

Temat: Obowiązki pracodawcy i pracownika dotyczące stosowania przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Cel ogólny: Opanowanie umiejętności interpretowania przepisów Kodeksu Pracy

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bhp,

−

wyszukiwać i selekcjonować informacje z kodeksu pracy dotyczące wymagań bhp.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

mini wykład,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Czas trwania: 3 godziny zajęć.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks Pracy z komentarzem,

−

normy,

−

Dzienniki Ustaw,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

A. Prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy dotyczące bezpieczeństwa i higieny

pracy:
Wstęp – należy wyjaśnić uczniom znaczenie Kodeksu Pracy, scharakteryzować inne akty

prawne, wyjaśnić znaczenie bezpieczeństwa i higieny pracy,
–

uczniowie otrzymują Kodeks Pracy, normy lub inne akty prawne - dzienniki ustaw,

–

uczniowie pracując indywidualnie wypisują prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

pracując w grupie uczniowie sporządzają wspólne listy obowiązków pracodawcy
w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

B. Wymagania bhp dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych :

Wstęp- należy scharakteryzować uczniom pojęcie pomieszczenia pracy, pomieszczeń

higieniczno-sanitarnych:

–

uczniowie otrzymują normy dotyczące różnych pomieszczeń pracy i pomieszczeń
higieniczno-sanitarnych,

–

uczniowie pracując samodzielnie wypisują przy nazwie określonego pomieszczenia wymogi
odnośnie bhp,

–

pracując w grupie uczniowie sporządzają wspólną tabelę wymagań dotyczących
określonych przez nauczyciela pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

W trakcie wypełniania tabeli nauczyciel zwraca uwagę uczniom na specyfikę wymagań
pomieszczeń pracy i higieniczno-sanitarnych.
4. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie uzasadniają znaczenie Kodeksu Pracy,

−

określają korzyści wynikające z przestrzegania przepisów bhp,

−

określają podstawowe obowiązki pracodawców, pracowników wynikające z Kodeksu
Pracy,

−

określają wymagania dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń

higieniczno-sanitarnych.
5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują swoje prace,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni postępy,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

Zakończenie zajęć

Praca domowa:
Odszukaj w Kodeksie pracy informacji na temat: Urlopy pracownicze. Wynotuj informacje
dotyczące urlopów wypoczynkowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące sposobu prowadzenia zajęć
i opanowanych umiejętności .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….

Modułowy program nauczania: Monter systemów rurociągowych 713[04]
Moduł: Techniczne podstawy budowy systemów rurociągowych713[04].B1
Jednostka modułowa: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 713[04].B1.02

Temat: Odzież robocza i środki ochrony indywidualnej stosowane przez montera

systemów rurociągowych.

Cel ogólny: Opanowanie przez uczniów zasad doboru odzieży roboczej i środków ochrony

indywidualnej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać odzież roboczą na stanowisku montera ,

−

dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanych prac,

−

scharakteryzować wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy,

−

określić konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bhp podczas wykonywania zadań
zawodowych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

mini wykład,

−

pokaz,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Czas trwania: 1 godzina zajęć.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks Pracy z komentarzem,

−

normy,

−

Dzienniki Ustaw,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela,

−

odzież robocza,

−

środki ochrony indywidualnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Plan zajęć :

A. Prawa

i

obowiązki

pracodawcy

dotyczące

zapewnienia

środków ochrony

indywidualnej oraz odzieży roboczej:
wstęp – należy wyjaśnić uczniom znaczenie środków ochrony indywidualnej,

scharakteryzować akty prawne dotyczące środków ochrony indywidualnej, wyjaśnić znaczenie
ich stosowania oraz wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy i zaprezentować przykłady
środków ochrony indywidualnej,

−

uczniowie otrzymują instrukcje , normy lub inne akty prawne,

−

uczniowie pracując indywidualnie wypisują obowiązki pracodawcy dotyczące stosowania
środków ochrony indywidualnej.

B. Wymagania bhp dotyczące stosowania odzieży roboczej:

wstęp- należy scharakteryzować uczniom pojęcie odzieży roboczej i zaprezentować

przykłady odzieży roboczej,

−

uczniowie otrzymują normy dotyczące odzieży roboczej,

−

pracując w grupie uczniowie sporządzają wspólną tabelę wymagań dotyczących odzieży
roboczej dla określonych przez nauczyciela stanowisk pracy.

W trakcie tworzenia tabeli nauczyciel zwraca uwagę uczniom na specyfikę poszczególnych
stanowisk pracy.
4. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie uzasadniają znaczenie stosowania odzieży roboczej oraz środków ochrony
indywidualnej,

−

określają korzyści wynikające z przestrzegania przepisów bhp,

−

określają podstawowe obowiązki pracodawców, pracowników wynikające z stosowania
odzieży roboczej oraz środków ochrony indywidualnej,

−

wyjaśniają wymagania dotyczące stosowania odzieży roboczej oraz środków ochrony
indywidualnej na poszczególnych stanowiskach pracy.

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:

−

uczniowie prezentują swoje prace.

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni postępy.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w internecie informacje na temat: Środki ochrony dróg oddechowych.
Wynotuj ich nazwy oraz zastosowanie.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i opanowanych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ podstawowe prawa i obowiązki pracownika w zakresie bhp na podstawie Kodeksu

Pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania oraz wyjaśnić uczniom zasady bezpiecznej pracy.

Oceniając pracę uczniów nauczyciel powinien zwrócić uwagę na:

−

stosowanie poprawnego nazewnictwa,

−

rozpoznawanie poszczególnych aktów prawnych,

−

stosowanie przepisów bhp na stanowisku pracy,

−

umiejętność pracy w grupie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w Kodeksie Pracy informacje o prawach i obowiązkach pracownika w zakresie

bhp,

2) zanotować numery artykułów z Kodeksu Pracy,
3) scharakteryzować poszczególne artykuły z Kodeksu Pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks Pracy z komentarzem,

−

Dzienniki Ustaw,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określ wymagania bhp dotyczące prac montażowych rurociągów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania oraz wyjaśnić uczniom zasady bezpiecznej pracy.

Oceniając pracę uczniów nauczyciel powinien zwrócić uwagę na:

−

stosowanie poprawnego nazewnictwa,

−

rozpoznawanie wymagań bhp dotyczących prac montażowych rurociągów,

−

umiejętność pracy w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w Kodeksie Pracy , normach i dziennikach ustaw informacje o wymaganiach bhp

dotyczących prac montażowych rurociągów,

2) zanotować najważniejsze wymagania i je scharakteryzować,
3) scharakteryzować stanowisko montażowe rurociągu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks Pracy z komentarzem,

−

Dzienniki Ustaw,

−

Polskie Normy,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj zagrożenia wypadkowe występujące podczas prac montażowych rurociągów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania oraz wyjaśnić uczniom zasady bezpiecznej pracy.

Oceniając pracę uczniów nauczyciel powinien zwrócić uwagę na:

−

stosowanie poprawnego nazewnictwa,

−

rozpoznawanie poszczególnych zagrożeń występujących, na stanowisku montażowym
rurociągu,

−

stosowanie przepisów bhp na stanowisku pracy,

−

umiejętność pracy w grupie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonywania prac polegających na montażu rurociągu,
2) zidentyfikować najważniejsze zagrożenia występujące na stanowisku pracy,
3) zanotować w zeszycie najważniejsze zagrożenia i je scharakteryzować.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje wykonywania prac montażowych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Ochrona przeciwpożarowa.

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz sprzęt i środki gaśnicze w zależności od rodzaju pożaru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania oraz wyjaśnić uczniom zasady bezpiecznej pracy.

Oceniając pracę uczniów nauczyciel powinien zwrócić uwagę na:

−

stosowanie poprawnego nazewnictwa,

−

rozpoznawanie sprzętu przeciwpożarowego,

−

rozpoznawanie sprzętu gaśniczego,

−

umiejętność pracy w grupie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać instrukcje przeciwpożarowe oraz instrukcje stosowania sprzętu i środków

gaśniczych,

2) określić rodzaje pożarów i je scharakteryzować,
3) zanotować możliwe do zastosowania środki gaśnicze i je scharakteryzować.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje przeciwpożarowe, instrukcje stosowania sprzętu i środków gaśniczych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wykonaj symulację stosowania podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia

pożaru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania oraz wyjaśnić uczniom zasady bezpiecznej pracy.

Oceniając pracę uczniów nauczyciel powinien zwrócić uwagę na:

−

stosowanie poprawnego nazewnictwa,

−

rozpoznawanie i użycie sprzętu gaśniczego,

−

stosowanie przepisów bhp na stanowisku pracy,

−

umiejętność pracy w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać sprzęt lub środek gaśniczy do określonego typu pożaru,
2) omówić sposób użycia danego sprzętu lub środka gaśniczego,
3) omówić najczęściej popełniane błędy podczas stosowania środków gaśniczych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

sprzęt i środki gaśnicze,

−

instrukcje przeciwpożarowe, instrukcje stosowania sprzętu i środków gaśniczych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.

5.3.1

.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj instrukcję gospodarki odpadami na stanowisku montażowym rurociągu

przemysłowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania oraz wyjaśnić uczniom zasady bezpiecznej pracy.

Oceniając pracę uczniów nauczyciel powinien zwrócić uwagę na:

−

stosowanie poprawnego nazewnictwa,

−

rozpoznawanie odpadów powstających przy pracach montażowych rurociągów,

−

wyszukiwanie informacji w regulacjach prawnych,

−

umiejętność pracy w grupie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować rodzaje odpadów powstających w procesach prac montażowych rurociągu,
2) wyszukać w regulacjach prawnych dane dotyczące metod składowania i utylizacji odpadów,
3) pogrupować odpady według metod składowania i utylizacji,
4) opisać w tabeli grupy odpadów i metody ich składowania i utylizacji,
5) scharakteryzować opracowaną instrukcję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dyrektywy Unii Europejskiej, Polskie Normy,

−

przykładowa charakterystyka zakładu pracy (zawierająca charakter produkcji, proces
technologiczny, materiały potrzebne do procesu produkcyjnego, powstające odpady,
opakowania),

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Opracuj harmonogram wywozu odpadów dla wybranego zakładu wykonującego instalacje

przemysłowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania oraz wyjaśnić uczniom zasady bezpiecznej pracy.

Oceniając pracę uczniów nauczyciel powinien zwrócić uwagę na:

−

stosowanie poprawnego nazewnictwa,

−

zidentyfikowanie rodzaju i ilości odpadów,

−

umiejętność pracy w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować wielkość produkcji,
2) zidentyfikować rodzaje i ilość odpadów powstających w wybranym warsztacie instalacji

przemysłowych,

3) ocenić rozmiary pojemników na odpady,
4) zapisać w tabeli orientacyjną częstotliwość wywozu odpadów wg typu odpadu,
5) scharakteryzować opracowany harmonogram.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

dyrektywy Unii Europejskiej, Polskie Normy,

−

przykładowa charakterystyka zakładu pracy (zawierająca charakter produkcji, proces
technologiczny, wielkość zatrudnienia, materiały potrzebne do procesu produkcyjnego,
powstające odpady, opakowania,),

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru i otwartych, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 11, 12, 13, 14, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający

−

za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego

-

dostateczny

−

za

rozwiązanie

co

najmniej

14

zadań

z

poziomu

podstawowego,

-

dobry

−

za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 zadań
z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry

−

za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 4 zadań
z poziomu ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr

zad

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Rozpoznać kolorystykę znaków
w zależności od ich rodzaju.

B

P

c

2.

Określić

wpływ

hałasu

na

zdrowie człowieka.

B

P

b

3. Określić zastosowanie znaków.

C

P

a

4.

Zareagować w sytuacji lekkiego
wypadku.

B

P

a

5.

Określić zastosowanie sprzętu
gaśniczego.

C

P

c

6.

Określić podstawowe rodzaje
sprzętu gaśniczego.

A

P

Gaśnice proszkowe, gaśnice
śniegowe, gaśnice i agregaty
pianowe, agregaty gaśnicze,
samoczynne urządzenia
gaśnicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

7.

Rozpoznać zagrożenie ze strony
urządzeń.

C

P

c

8.

Rozpoznać kolorystykę znaków
zakazu, oznaczeń
przeciwpożarowych.

B

P

c

9.

Opisać

kolorystykę

znaków

nakazu.

B

P

Niebieskie tło, biały symbol

10.

Wyjaśnić pojęcia związane z
BHP.

B

P

Odzież robocza - jest to
odzież,

która

ułatwia

pracownikowi
wykonywanie

czynności

zawodowych w warunkach
nie zagrażających życiu lub
zdrowiu,

chroni

odzież

własną .

11.

Zareagować

w

sytuacji

wypadku.

C

PP

b

12.

Określić prawa przysługujące
pracownikowi.

D

PP

W razie gdy warunki pracy
nie odpowiadają przepisom
bezpieczeństwa i higieny
pracy i stwarzają
bezpośrednie zagrożenie dla
zdrowia lub życia
pracownika, albo gdy
wykonywana przez niego
praca grozi takim
niebezpieczeństwem innym
osobom, pracownik ma
prawo powstrzymać się od
wykonywania pracy,

13.

Rozróżnić pojęcia związane z
BHP.

D

PP

Odzież robocza - jest to
odzież, która ułatwia
pracownikowi wykonywanie
czynności zawodowych w
warunkach nie
zagrażających życiu,
natomiast odzież ochronna
służy ochronie człowieka w
warunkach które mogą
spowodować utratę zdrowia

14.

Rozpoznać typy pożarów.

D

PP

A - spalaniu ulegają ciała
stałe pochodzenia
organicznego (paliwa stałe,
drewno, papier, tkaniny),
B - ogień obejmuje ciecze
palne lub substancje stałe
przechodzące w stan płynny
pod wpływem wysokiej
temperatury (paliwa ciekłe,
alkohole, oleje, smary,
materiały bitumiczne ) ,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

alkohole, oleje, smary,
materiały bitumiczne ) ,
C - płoną gazy palne
(acetylen, metan, propan-
butan, wodór, gaz
koksowniczy lub ziemny)
D - zapaleniu uległy metale
lekkie (magnez, sód, potas),
E - pożary: instalacji i
urządzeń elektrycznych,
pojazdów samochodowych.

15.

Dobrać sprzęt gaśniczy w
zależności od rodzaju pożaru.

D

PP

Ponieważ pożar opisany w

pytaniu jest pożarem typu B

dlatego do jego gaszenia

nadają się wszystkie opisane

w pakiecie urządzenia

gaśnicze .

16.

Opisać sposób alarmowania
staży pożarnej.

B

P

Należy wybrać numer 112
lub numer 998 , użyć syreny
alarmowej .

17. Określić stopień poparzenia.

C

P

b

18.

Wyjaśnić zasady gospodarki
odpadami.

B

P

System prawidłowego
gospodarowania odpadami
składa się z trzech głównych
elementów:
– gromadzenie (w miejscu

powstawania),

– usuwanie,
– unieszkodliwiane.

19. Zidentyfikować znaki.

C

P

b

20.

Określić środki ochrony
osobistej.

B

P

1.buty ochronne
2. osłona twarzy
3.rękawice ochronne
4. fartuch skórzany
5. nakrycie głowy
(1 pkt. Jeżeli wymieni
przynajmniej 4 z nich)

21.

Określić zakres informacji
zawartych w instrukcjach bhp
urządzeń.

B

P

d

22

Określić sposób udzielenia
pomocy poszkodowanemu.

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

8. Stwórz odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego (rozładuj

niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 22 pytania dotyczących przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Pytania: 1, 2, 4, 5, 7, 8, 11, 17, 19, 21, 22 są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa; pytania: 3, 6, 9 10, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 20 to pytania, na
które należy udzielić krótkiej odpowiedzi.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Znak przedstawiony oznacza:

a) zakaz,
b) instrukcję,
c) ostrzeżenie,
d) bezpieczne warunki pracy.

2. Nadmierny hałas stanowi zagrożenie dla zdrowia, ponieważ:

a) powoduje natychmiastowe uszkodzenie słuchu,
b) przyspiesza normalną utratę słuchu, występującą wraz z wiekiem,
c) powoduje stres,
d) powoduje stałe drżenie rąk.

3. Opisz gdzie stosowany jest poniższy znak?

a) stosowany na drzwiach szafki hydrantowej,
b) stosowany w punkcie czerpania wody,
c) stosowany w przypadku podłączenia węża pożarniczego,
d) stosowany przez straż pożarną.

4. Po drobnym wypadku powinieneś:

a) wykonać wpis w książce wypadków lub wypełnić formularz wypadkowy,
b) zgłosić skargę przełożonemu,
c) nie robić nic, bo wypadki zawsze się zdarzają,
d) wyciągnąć wnioski dla siebie bez poinformowania innych osób.

5. Gaśnice śniegowe służą do gaszenia pożarów typu:

a) AC,
b) AB,
c) BC,
d) ABC.

6. Wymień podstawowe rodzaje sprzętu gaśniczego.

7. Urządzenia pracujące pod ciśnieniem to takie, w których ciecze i gazy znajdują się pod

ciśnieniem:

a) większym od atmosferycznego,
b) dwa razy większym niż atmosferyczne,
c) atmosferycznym,
d) mniejszym od atmosferycznego.

8. Barwa czerwona służy do oznaczania:

a) lokalizacji sprzętu telekomunikacyjnego,
b) pomieszczeń lub maszyn które mogą stwarzać niebezpieczeństwo,
c) lokalizacji sprzętu gaśniczego,
d) wyjść ewakuacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

9. Opisz kolorystykę znaków nakazu.

10. Opisz co rozumiesz pod pojęciem „odzież robocza”.

11. Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń chemikaliami polega na:

a) umieszczeniu czystego opatrunku na ranie i ścisłym zabandażowaniu,
b) znalezieniu najbliższego ujęcia wody i zmyciu żrącej substancji,
c) niezwłocznym udaniu się do szpitala,
d) posłaniu po fachową pomoc.

12. Opisz, w jakich sytuacjach pracownik ma prawo odmówić wykonania pracy.


13. Wypisz różnice pomiędzy odzieżą ochronną a odzieżą roboczą.


14. Wymień i opisz typy pożarów.


15. W zakładzie pracy, gdzie zostałeś zatrudniony wybuchł pożar w magazynie olejów. Wymień

środki gaśnicze, które w tak zaistniałej sytuacji będzie można użyć.

16. Opisz sposób alarmowania Straży Pożarnej.


17. Skutkiem bezpośredniego dotknięcia nieosłoniętej części ciała do rozgrzanego do

czerwoności metalu będzie:

a) lekkie zaczerwienienie tej części ciała.
b) oparzenia termiczne II stopnia.
c) silne krwawienie tej części ciała,
d) cieplne porażenie całego ciała.

18. Opisz zasady prawidłowej gospodarki odpadami.


19. Przedstawiony na rysunku znak oznacza:

a) nakaz stosowania osłony twarzy,
b) nakaz stosowania ochrony oczu,
c) nakaz stosowania osłony,
d) nakaz stosowania ochrony.

20. Wymień co najmniej 4 podstawowe środki ochrony osobistej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

21. W pobliżu każdego urządzenia ciśnieniowego w widocznym miejscu powinna być

umieszczona instrukcja zawierająca:
a) charakterystykę urządzenia ciśnieniowego,
b) opis czynności związanych z uruchomieniem i zatrzymaniem tego urządzenia,
c) wymagania określone w przepisach bhp, ochrony przeciwwybuchowej, przeciw

pożarowej i środowiska,

d) wszystkie informacje z punktów a), b), c).

22. Pomoc lekarska jest niezbędna przy poparzeniach powierzchni ciała powyżej:

a) 5%,
b) 15%,
c) 20%,
d) 25%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Przestrzeganie

przepisów

bezpieczeństwa

i

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub opisz.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

10.

11.

a

b

c

d

12.

13.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

14.

15.

16.

17.

a

b

c

d

18.

19.

a

b

c

d

20.

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Zadanie nr 2

Zadanie typu próba pracy

Udziel pomocy poszkodowanemu w czasie wypadku:
Opis zdarzenia:
Pracownik na stanowisku roboczym stracił przytomność
Na wykonanie zadania uczeń ma 30 minut

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

fantom,

−

środki medyczne.

Uczeń zaliczył zadanie, jeżeli zdobył co najmniej 75% wszystkich punktów.

W przypadku wykonania prawidłowej czynności wpisz 1 punkt.

Czynność

Liczba punktów

1

Przywracanie drożności układu oddechowego

2

Sztuczne oddychanie

3

Kontrola tętna

4

Sprawdzanie akcji serca

5

Zewnętrzny masaż serca

6

Masaż wykonywany równocześnie ze sztucznym oddychaniem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

7. LITERATURA

1. Bernaciak A.: Przedsiębiorstwa wobec wymagań ochrony środowiska. Salamandra, Poznań

2000

2. Chałas J .Kwiatkowska H. Kodeks Pracy 2006 z komentarzem. Gazeta Prawna, Warszawa

2006

3. Hansem A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
4. Francuz W.: Dydaktyka w nowej szkole zawodowej Wydawnictwo Politechniki

Krakowskiej, Kraków 2004.

5. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

6. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
7. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,

Radom 2000

8. Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002
9. Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSIP, Warszawa 2001
10. Symela K. : Zarys metodologii konstruowania modułowego programu nauczania dla

zawodu. KOWEZiU, Warszawa 2002

11. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wyższa Szkoła Inżynierska,

Radom 1995

12. Dziennik Ustaw – Ustawa o odpadach, Ustawa o ochronie środowiska