DGP 2014 07 30 samorzad i administracja

Art. 383.[

komentarz

Łukasz Sobiech

Leszek Jaworski

tygodnik dla prenumeratorów

KOMENTARZE

SAMORZĄD

I ADMINISTRACJA

gazetaprawna.pl

WYKAZ SKRÓTÓW

Z KOMENTARZAMI

– BAZA PUBLIKACJI

n
n
n
n
n
n

siódmej części komenta-

rza kontynuujemy oma-

wianie poszczególnych

regulacji dotyczących

wyborów do rad gmin,

powiatów i sejmików województw. Tym

razem szczególnej analizie poddane zostały

przepisy związane ze stwierdzeniem wyga-

śnięcia mandatu radnego. Zgodnie z tymi

regulacjami wygaśnięcie mandatu radnego

następuje w przypadku śmierci, utraty

prawa wybieralności lub nieposiadania go

w dniu wyborów, odmowy złożenia ślubo-

wania, pisemnego zrzeczenia się mandatu,

naruszenia ustawowego zakazu łączenia

mandatu radnego z wykonywaniem okre-

ślonych w odrębnych przepisach funkcji

lub działalności, wyboru na wójta oraz nie-

złożenia w terminach określonych w od-

rębnych przepisach oświadczenia o swoim

stanie majątkowym. Analizie w tym za-

kresie poddane zostały nie tylko poglądy

doktryny, lecz także bieżące orzecznictwo

sądów administracyjnych. Dodatkowo nie

tylko szczegółowo zostały omówione pod-

stawy nakazujące właściwym organom

podjęcie decyzji o wygaśnięciu mandatu

radnego, lecz także przedstawiona została

procedura z tym związana.

Dotychczas obowiązująca ordynacja wy-

borcza zastrzega do wyłącznej kompeten-

cji rady gminy, rady powiatu bądź sejmiku

województwa obowiązek stwierdzenia wy-

gaśnięcia mandatu dla radnych wybra-

nych w kadencji 2010–2014. Rozwiązania

te początkowo powielił kodeks wyborczy.

Ukształtowana praktyka oraz konieczność

skrócenia terminów związanych z proce-

durą wygaszania mandatu radnego skło-

niła ustawodawcę do zmiany przepisów.

W konsekwencji w stosunku do radnych

wybranych w zbliżających się wyborach sa-

morządowych, na skutek omawianej w ko-

mentarzu nowelizacji kodeksu wyborczego,

zmianie ulegną nie tylko terminy na pod-

jęcie określonych decyzji zmierzających do

wygaszenia mandatu radnego, lecz także

organy, które będą rozstrzygać w sprawie

stwierdzenia wygaśnięcia mandatu.

Wspomniana zmiana przepisów spowo-

dowała, że dotychczasowe kompetencje

rady gminy częściowo przejmie komisarz

wyborczy. Zgodnie z nowymi przepisami

komisarz wyborczy będzie stwierdzał wyga-

śnięcie mandatu radnego nie tylko w przy-

padku jego śmierci, zrzeczenia się mandatu

na piśmie czy orzeczenia niezdolności do

pracy lub samodzielnej egzystencji, lecz

także w sytuacji skazania go prawomocnym

wyrokiem karnym oraz pozbawienia praw

publicznych. W pozostałych przypadkach

tak jak obecnie organem odpowiedzial-

nym za stwierdzenie wygaśnięcia mandatu

radnego będzie właściwy organ stanowiący

jednostki samorządu terytorialnego.

Na wydanie postanowienia komisarz wy-

borczy będzie miał 14 dni od wystąpie-

nia przyczyny uzasadniającej wygaszenie

mandatu. Decyzja komisarza trafi następ-

nie do zainteresowanego, przewodniczące-

go rady lub sejmiku oraz wojewody. W ciągu

siedmiu dni od jej doręczenia będzie można

zaskarżyć ją do sądu administracyjnego.

W wyniku zmiany przepisów skróceniu

ulegnie również termin, w jakim organ sta-

nowiący jednostki samorządu terytorialne-

go będzie zobowiązany do podjęcia uchwały

stwierdzającej wygaśnięcie mandatu.

Obecnie wynosi on aż trzy miesiące od dnia

wystąpienia przyczyny skutkującej podstawą

do odwołania z funkcji radnego. Od początku

nowej kadencji radni na zajęcie stanowiska

w sprawie będą mieli tylko miesiąc. W przy-

padku niedotrzymania tego terminu, podob-

nie jak dzisiaj, do akcji wkroczy wojewoda.

W pierwszej kolejności wezwie on właści-

wą radę bądź sejmik do podjęcia uchwały

w ciągu 30 dni. Po bezskutecznym upływie

tego terminu obowiązkiem wojewody będzie

wydanie zarządzenia zastępczego stwierdza-

jącego wygaśnięcie mandatu radnego.

Komentarz został wzbogacony licznymi przy-

kładami oraz projektami dokumentów po-

trzebnych w trakcie stwierdzania wygaśnięcia

mandatu radnego. Całość została wzbogacona

aktualnym orzecznictwem sądowym.

Następna część komentarza

ukaże się 27 sierpnia

Następna część komentarza

Kodeks wyborczy

(część VII)

Przypisy publikujemy na str. 8

Rozdział 4.

Wygaśnięcie mandatu radnego.

Wybory uzupełniające

nięcie mandatu radnego.

i przedterminowe

Wybory uzupełniające

Art. 383.[

Wygaśnięcie mandatu

radnego; przyczyny]

§ 1. Wygaśnięcie mandatu radnego następuje
w przypadku:

1) śmierci;
2) utraty prawa wybieralności lub nieposia-

dania go w dniu wyborów;

3) odmowy złożenia ślubowania;
4) pisemnego zrzeczenia się mandatu;
5) naruszenia ustawowego zakazu łączenia

mandatu radnego z wykonywaniem okre-
ślonych w odrębnych przepisach funkcji
lub działalności;

6) wyboru na wójta;
7) niezłożenia w terminach określonych

w odrębnych przepisach oświadczenia
o swoim stanie majątkowym.

§ 2. Wygaśnięcie mandatu radnego z przyczyn,
o których mowa w par. 1 pkt 2 – z wyjąt-
kiem powodów wskazanych w art. 10 par. 2

i art. 11 par. 2, oraz pkt 3, 5 i 7, stwierdza rada,
w drodze uchwały, w terminie miesiąca od dnia
wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.
§ 2a. Wygaśnięcie mandatu radnego z przy-
czyn, o których mowa w par. 1 pkt 1, pkt 2
– w zakresie powodów wskazanych w art. 10
par. 2 i art. 11 par. 2, oraz pkt 4 i 6, stwierdza
komisarz wyborczy, w drodze postanowienia,
w terminie 14 dni od dnia wystąpienia przy-
czyny wygaśnięcia mandatu. Postanowienie
komisarza wyborczego ogłasza się w woje-
wódzkim dzienniku urzędowym oraz podaje do
publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji
Publicznej.
§ 3. W przypadkach określonych w par. 1 pkt 2,
3, 5 i 7 przed podjęciem uchwały o wygaśnięciu
mandatu należy umożliwić radnemu złożenie
wyjaśnień.
§ 4. Uchwałę rady o wygaśnięciu mandatu
radnego doręcza się niezwłocznie zainte-
resowanemu i przesyła wojewodzie oraz
komisarzowi wyborczemu.
§ 4a. Postanowienie komisarza wyborczego
o wygaśnięciu mandatu radnego doręcza się
niezwłocznie zainteresowanemu i przesyła
wojewodzie oraz przewodniczącemu rady.
§ 5. Jeżeli radny przed dniem wyboru wykony-
wał funkcję lub prowadził działalność, o której

mowa w par. 1 pkt 5, obowiązany jest do zrze-
czenia się funkcji lub zaprzestania prowadzenia
działalności w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia
ślubowania.
§ 6. W przypadku niezrzeczenia się funkcji lub
niezaprzestania prowadzenia działalności przez
radnego w terminie, o którym mowa w par. 5,
rada stwierdza wygaśnięcie mandatu radnego,
w drodze uchwały, w ciągu miesiąca od upływu
tego terminu.

komentarz

Artykuł 383 par. 1 k.w. szczegółowo

określa przyczyny wygaśnięcia manda-

tu radnego związane z samym radnym.

Pomija jednak następujące przypadki

powodujące również wygaśnięcie man-

datu:

– rozwiązanie rady przez Sejm

[1]

lub

– rozwiązanie rady w wyniku referendum

[2]

– w następstwie zmian w podziale teryto-

rialnym państwa

[3]

Pierwszą przesłanką powodującą wygaśnie-

cie mandatu jest śmierć radnego. Powinna

ona zostać potwierdzona aktem zgonu i do-

piero jego wystawienie może zainicjować

procedurę podjęcia postanowienia o wyga-

śnięciu mandatu radnego

[4]

Stosownie do treści art. 383 par. 2a k.w. wy-

gaśnięcie mandatu z tego powodu stwier-

dza komisarz wyborczy w drodze posta-

nowienia.

Drugą okolicznością, która wywołuje ustanie

mandatu, jest utrata prawa wybieralności lub

nieposiadanie go w dniu wyborów. Powody te

określa art. 11 par. 2 k.w. Zgodnie z jego tre-

ścią nie ma prawa wybieralności w wyborach

osoba:

1) skazana prawomocnym wyrokiem na

karę pozbawienia wolności za przestępstwo

umyślne ścigane z oskarżenia publicznego

lub umyślne przestępstwo skarbowe;

2) wobec której wydano prawomocne orze-

czenie sądu stwierdzające utratę prawa

wybieralności, o którym mowa w art. 21a

ust. 2a u.u.i.

Posiadanie biernego prawa wyborczego wią-

że się z zamieszkiwaniem odpowiednio na

terenie danej gminy, powiatu lub wojewódz-

twa. Zmiana zamieszkania w trakcie kaden-

cji albo niezamieszkiwanie na terenie danej

jednostki samorządowej w dniu głosowania

stanowi przyczynę utraty prawa wybieral-

ności, a tym samym wygaśnięcia mandatu.

Jak zwrócił uwagę Naczelny Sąd Admini-

stracyjny w wyroku z z 9 kwietnia 2013 r.

[5]

z 5 stycznia 2011 r. (Dz.U. nr 21, poz. 112 ze zm.)

Łukasz Sobiech

radca prawny

Leszek Jaworski

prawnik
specjalizujący się
w prawie
administracyjnym

Środa

30 lipca 2014

nr 146 (3787)

tygodnik dla prenumeratorów

KOMENTARZE

SAMORZĄD

I ADMINISTRACJA

gazetaprawna.pl

WYKAZ SKRÓTÓW

k.w. – ustawa z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. nr 21,
poz. 112 ze zm.)

kodeks cywilny – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121)

kodeks karny – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U.
nr 88, poz. 553 ze zm.)

kodeks postępowania administracyjnego – ustawa z 14 czerwca
1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 267 ze zm.)

kodeks pracy – ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
(t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Konstytucja RP – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.)

ordynacja samorządowa – ustawa z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja
wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw
(t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 176, poz. 1190 ze zm.)

u.s.g. – ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.)

u.s.p. – ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 595 ze zm.)

u.s.w. – ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa
(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 596 ze zm.)

u.u.i. – ustawa z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji
o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990
oraz treści tych dokumentów (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1388 ze zm.)

ustawa o referendum – ustawa z 15 września 2000 r. o referen-
dum lokalnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 706)

TYDZIEŃ

Z KOMENTARZAMI

– BAZA PUBLIKACJI

Poprzednie części komentarza ukazały się

w dodatku Samorząd i Administracja

cz. I / 29 stycznia 2014 r. / nr 19,

cz. II /

26 lutego 2014 r. / nr 39,

cz. III / 26 marca 2014 r. / nr 59,

cz. IV / 16 kwietnia 2014 r. / nr 74,

cz. V / 28 maja 2014 r. / nr 102,

cz. VI / 2 lipca 2014 r. / nr 126.

Przeoczyłeś tygodnik? Znajdziesz

go w dotychczasowych wydaniach DGP

na www.edgp.gazetaprawna.pl

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

stosownie do treści art. 25 kodeksu cywilne-

go miejscem zamieszkania osoby fizycznej

jest miejscowość, w której osoba ta przeby-

wa z zamiarem stałego pobytu. O miejscu

zamieszkania decydują występujące łącz-

nie dwie przesłanki faktyczne: przebywa-

nie w znaczeniu fizycznym w określonej

miejscowości i zamiar stałego pobytu. Jeśli

jedna z nich nie jest spełniona, powoduje

to utratę miejsca zamieszkania. Na sta-

łość pobytu w danej miejscowości wska-

zuje skupienie w niej życiowej aktywności,

związanej z pracą czy rodziną. W prakty-

ce powstają trudności zwłaszcza z usta-

leniem zamiaru stałego pobytu, bowiem

jest to element w dużej mierze subiektyw-

ny. W ocenie NSA posługiwanie się cenzu-

sem domicylu w wyborach samorządowych,

w kontekście posiadania czynnego i bier-

nego prawa wyborczego, w pełni oddaje

charakter tych wyborów, w których miesz-

kańcy danego terytorium (danej jednostki)

wybierają swoje organy stanowiące, a w

gminie organ wykonawczy. NSA zauważył

także, że w świetle art. 16 ust. 1 Konstytucji

RP członkostwo we wspólnocie samorzą-

dowej nie jest warunkowane wpisem do

stałego rejestru wyborców. Ustawodaw-

ca nie może zatem przesądzać o czynnym

i biernym prawie wyborczym bądź o jego

pozbawieniu, skoro prawo to wynika z sa-

mej ustawy zasadniczej. Wpis do stałego

rejestru wyborców nie kreuje podmiotowe-

go prawa wyborczego. NSA powołał się na

wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 lu-

tego 2006 r.

[6]

, w którym TK stwierdził, że

okoliczność wpisania do rejestru wybor-

ców w gminie stanowi czynność formalną,

nie jest natomiast warunkiem przynależ-

ności do wspólnoty samorządowej, a tym

samym nie powinna być uważana za prze-

słankę związanych z tą przynależnością

praw wyborczych. Dlatego zdaniem NSA

decyzja o wpisie do rejestru wyborców nie

powinna mieć znaczenia rozstrzygającego

w przedmiocie oceny posiadania biernego

prawa wyborczego. Na użytek postępowania

w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia

mandatu radnego można więc wykazać

za pomocą innych środków dowodowych,

że radny nie posiadał biernego prawa wy-

borczego. Przynależność do wspólnoty sa-

morządowej powstaje ex lege z chwilą za-

mieszkania na terenie określonej jednostki

samorządu terytorialnego, bez względu na

dopełnienie obowiązku meldunkowego.

Instytucja zameldowania ma bowiem cha-

rakter wyłącznie ewidencyjno-porządkowy.

NSA podkreślił, że nie można utożsamiać

miejsca zamieszkania z miejscem zamel-

dowania na pobyt stały, gdyż z czynnością

zameldowania nie wiąże się nabycie jakich-

kolwiek praw bądź obowiązków. Odstąpienie

w prawie wyborczym od ustalania miejsca

zamieszkania według reguł dotyczących

ewidencji ludności NSA uznał za słuszne.

Konstytucja RP nie uzależnia bowiem ko-

rzystania z praw wyborczych od zameldo-

wania, dzięki temu w wyborach mogą brać

udział osoby nigdzie niezameldowane. Nie

powinno to jednak prowadzić do całkowi-

tego zerwania z instytucją zameldowania,

gdyż w przypadku osób posiadających stałe

zameldowanie fakt ten przynajmniej for-

malnie potwierdza ich zamiar stałego po-

bytu w miejscu stałego zameldowania i nie

może być traktowany jako okoliczność bez

znaczenia. Ustalenie faktu stałego zamiesz-

kania dla potrzeb ustalenia czynnego i bier-

nego prawa wyborczego w wyborach muni-

cypalnych powinno mieć z jednej strony na

względzie ułatwienie obywatelom – człon-

kom lokalnej wspólnoty samorządowej do-

stępu do udziału w wyborach, z drugiej zaś

strony nie może być jednak przyzwoleniem

na nadużywanie tego prawa. Zdaniem NSA

dla oceny miejsca stałego pobytu nie nale-

ży się kierować wyłącznie oświadczeniem

osoby zainteresowanej. Konieczne jest też

uwzględnienie okoliczności zewnętrznych

mogących świadczyć o tym, że dana osoba

rzeczywiście zamierza stale przebywać w tej

miejscowości

[7]

Przykład 1

Brak zamiaru stałego pobytu

pod wskazanym adresem

Komisarz wyborczy w drodze postanowie-
nia stwierdził wygaśnięcie mandatu radnego
Marka P. Powodem była utrata prawa wybieral-
ności, ponieważ nie zamieszkuje on na stałe na
terenie działania rady powiatu A. W uzasadnieniu

rozstrzygnięcia podano, że w rocznym obliczeniu
podatku przez organ rentowy (PIT-40A) wpisano,
iż miejscem zamieszkania radnego jest miejsco-
wość położona w powiecie „B”. Informację tę
potwierdziły analizy oświadczeń majątkowych
radnego dokonywane przez urząd skarbowy.
Zdaniem organu okoliczności te nie pozosta-
wiają wątpliwości co do faktu zamieszkania
radnego w powiecie B. Za istotny organ uznał
również fakt próby doręczenia korespondencji
radnemu (materiały na sesję) pod wskazywa-
ny przez niego adres. Pracownik zamierzający
doręczyć korespondencję radnemu nie zastał go
pod podanym adresem, a sąsiadka poinformo-
wała, że radny Marek P. w ogóle tu nie mieszka.
W skardze do sądu Marek P. argumentował, że
w oświadczeniu podał miejsce zamieszkania
położone w powiecie A. Poza tym nie zawsze
bywa w mieszkaniu użyczonym mu przez radną
powiatu Annę W. Sąd oddalił skargę radnego.
Wskazał, że przedstawione okoliczności faktycz-
ne sprawy nie dają podstaw do przyjęcia, że
centrum życiowe radnego Marka P. koncentruje
się w użyczonym mu mieszkaniu, skoro pod
tym adresem nie można go było nigdy zastać.
Poczynionych ustaleń nie podważa również argu-
mentacja radnego, że w oświadczeniu wskazał
on adres zamieszkiwania położony w powiecie
A. Dla oceny miejsca stałego pobytu nie należało
kierować się wyłącznie oświadczeniem osoby
zainteresowanej. W okolicznościach rozpatrywa-
nej sprawy brak jest przesłanek, które mogłyby
świadczyć o tym, że radnemu przyświecał zamiar
stałego pobytu pod wskazanym adresem.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administra-

cyjnego w Lublinie, wyrażonym w wyroku

z 21 listopada 2013 r.

[8]

, wynikający z art. 21e

ust. 2 u.u.i. obowiązek przesłania przez pre-

zesa sądu podmiotowi właściwemu w spra-

wie pozbawienia osoby lustrowanej pełnienia

funkcji publicznej orzeczenia nie powoduje

pozbawienia radnego mandatu. Ma on jedy-

nie na celu zapewnienie radzie możliwości

bezzwłocznego podjęcia czynności zmierza-

jących do jego wygaszenia. Zadaniem tego

obowiązku jest zagwarantowanie radzie, że

będzie mogła podjąć uchwałę w powyższym

zakresie. W tym przypadku nie jest zasadny

wniosek, że trzymiesięczny termin do podję-

cia uchwały o wygaszeniu mandatu liczy się

od daty doręczenia prawomocnego wyroku.

Do określenia biernego prawa wyborczego

w wyborach na sołtysa nie znajdują zastoso-

wania postanowienia art. 11 k.w., które dotyczą

organów gminy, a nie jej jednostki pomocni-

czej. W tym zakresie charakter lex specialis

do k.w. ma art. 36 ust. 2 u.s.g., wprowadzający

zasadę, że sołtysa wybiera się spośród nieogra-

niczonej liczby kandydatów, posiadających

czynne prawo wyborcze. Nie można zatem

– poprzez analogię – stosować do kandydatów

na sołtysów art. 11 par. 2 k.w., pozbawiającego

biernego prawa wyborczego osoby skazane

prawomocnym wyrokiem na karę pozbawie-

nia wolności za przestępstwo umyślne ści-

gane z oskarżenia publicznego lub umyślne

przestępstwo skarbowe

[9]

. Zgodnie z art. 383

par. 2a k.w. wygaśnięcie mandatu z tego po-

wodu stwierdza komisarz wyborczy w drodze

postanowienia.

Trzecim powodem, który powoduje ustanie

mandatu, jest odmowa złożenia ślubowa-

nia. Mandat radnego wprawdzie nabywa się

w dniu wyborów, ale jego objęcie następu-

je dopiero w chwili złożenia przyrzeczenia.

Nieuczynienie tego uniemożliwia radnemu

elektowi pełnienie jego funkcji i powoduje

ustanie mandatu

[10]

Źródłem mandatu jest wola samych wyborców.

Mandat zostaje powierzony (powstaje) z chwilą

wyboru i wyłącznie on decyduje o uzyskaniu

statusu radnego. Akty ogłoszenia wyników

głosowania i wydania radnym zaświadczenia

o wyborze są jedynie potwierdzeniem tego

faktu. K.w. konsekwentnie określa osobę, która

została wybrana, ale nie złożyła jeszcze ślubo-

wania, mianem radnego. Również wszystkie

trzy ustawy samorządowe zgodnie odnoszą

pojęcie radnego do osoby wybranej, pozosta-

jącej w okresie przed złożeniem przez nią ślu-

bowania

[11]

. Ze wspomnianych ustaw samorzą-

dowych wynika, że złożenie ślubowania jest

aktem warunkującym przystąpienie do wyko-

nywania mandatu. Określona ustawowo treść

ślubowania wskazuje, że zawiera ono oświad-

czenie o podjęciu przez radnego obowiązków

wynikających z mandatu. Od tej chwili osoba

mająca status radnego może stać się czyn-

nym radnym. Złożenie ślubowania pozwala

na przejście mandatu w inną fazę. Nie można

jednak domniemywać odmowy złożenia ślu-

bowania wyłącznie na podstawie nieobecności

radnego na pierwszych sesjach nowo wybranej

rady. Z art. 23a ust. 3 u.s.g. wynika, że ślubo-

wanie może być złożone tylko na posiedzeniu

(sesji) rady. Radni nieobecni na pierwszej sesji

rady gminy oraz ci, którzy uzyskali mandat

w czasie trwania kadencji, składają ślubowanie

na pierwszej sesji, na której są obecni. Potwier-

dzeniem odmowy złożenia ślubowania będzie

niewątpliwie nieskorzystanie przez radnego

z możliwości złożenia wyjaśnień, o których

mowa w art. 383 par. 3 k.w.

[12]

Wygaśnięcie mandatu stwierdza rada gmi-

ny (sejmik województwa) w drodze uchwały.

Przed jej podjęciem należy umożliwić radne-

mu złożenie wyjaśnień.

Czwartą przyczyną, z którą wiąże się utrata

mandatu, jest zrzeczenie się go. Zrzeczenie jest

jednostronną czynnością prawną skierowaną

do określonego adresata, która dla wywołania

skutków prawnych nie wymaga jego zgody. Dla

wygaśnięcia mandatu ustawodawca wymaga

jedynie dokonania pisemnego zrzeczenia się

mandatu. Brak jest określonych prawnie prze-

słanek zrzeczenia się mandatu. Wygaśnięcie

mandatu następuje z mocy prawa (ex lege)

na skutek złożenia pisemnego oświadczenia

o zrzeczeniu się mandatu

[13]

. Stwierdza to ko-

misarz w drodze postanowienia.

Zdaniem A. Kisielewicza

[14]

przesłanki trzecia

i czwarta niewiele się różnią od siebie. W obu

przypadkach chodzi o rezygnację z manda-

tu. Różnica polega wyłącznie na momencie,

w którym to następuje. W przypadku odmowy

złożenia ślubowania – przed przystąpieniem

do jego wykonywania, w drugim zaś – z man-

datu wykonywanego.

Odmowa złożenia ślubowania i zrzeczenie się

mandatu radnego są z pewnością oświadcze-

niami woli składanymi przez osobę fizyczną.

Pojawia się w związku z tym problem oceny

takich oświadczeń niedotkniętych wadami

oświadczenia woli (np. pozorność, błąd, groźba

bezprawna), a także wątpliwość dopuszczal-

ności ich odwołania. K.w. i ustrojowe ustawy

samorządowe nie zawierają regulacji prawych

dotyczących tej materii. Nie ma też takich re-

gulacji odnoszących się generalnie do wszyst-

kich stosunków publicznoprawnych. Insty-

tucje prawne, o których mowa, są natomiast

uregulowane w kodeksie cywilnym (art. 61

i art. 82–88). Z art. 1 kodeksu cywilnego wy-

nika, że reguluje on stosunki cywilnoprawne

między osobami fizycznymi oraz między oso-

bami prawymi. Stosunek prawny wynikający

z mandatu niewątpliwie nie jest stosunkiem

cywilnoprawnym. Nie ma zatem podstaw do

stosowania kodeksu cywilnego w zakresie wad

oświadczenia woli do oświadczeń woli radne-

go dotyczących odmowy złożenia ślubowania

lub zrzeczenia się mandatu. Radny nie będzie

mógł wobec tego uchylić się od skutków praw-

nych swojego oświadczenia o odmowie złoże-

nia ślubowania lub zrzeczeniu się mandatu,

powołując się np. na działanie pod wpływem

błędu lub groźby bezprawnej. Konsekwentnie

należałoby odmówić stosowania do tego ro-

dzaju oświadczeń art. 61 kodeksu cywilnego,

według którego oświadczenie woli, jakie ma

być złożone innej osobie, jest złożone z chwi-

lą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła

zapoznać się z jego treścią. Jego odwołanie jest

skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym

oświadczeniem lub wcześniej. Oznacza to, że

radny ma prawo odwołania oświadczenia woli

o odmowie złożenia ślubowania lub o zrzecze-

niu się mandatu. Nie ma przecież żadnego

przepisu, który by mu tego wyraźnie zabraniał.

Ustawodawca nadaje oświadczeniom woli rad-

nego o rezygnacji z mandatu charakter czyn-

ności jednostronnych, niewymagających dla

swej skuteczności zgody ich adresata. Skoro

więc przyznaje radnemu prawo swobodnego

decydowania o odmowie złożenia ślubowania

i o zrzeczeniu się mandatu, to w tej swobodzie

traktowanej konsekwentnie powinno się mie-

ścić również prawo do jego cofnięcia. Z takiej

możliwości radny mógłby skorzystać tylko do

chwili podjęcia przez radę uchwały stwierdza-

jącej wygaśnięcie mandatu. Uchwała, potwier-

dzając autorytatywnie złożenie oświadczenia

o odmowie złożenia ślubowania lub o zrze-

czeniu się mandatu, dopełnia bowiem stan

faktyczny, z którym k.w. łączy skutek w po-

staci wygaśnięcia mandatu. Trzeba dodać, że

akceptacja zaprezentowanego stanowiska co

do dopuszczalności cofnięcia przez radnego

oświadczenia o odmowie złożenia ślubowania

lub o zrzeczeniu się mandatu zapewniałaby

pewną symetrię w traktowaniu oświadczeń

woli radnego i uchwał rady o stwierdzeniu wy-

gaśnięcia mandatu. Uchwały organów stano-

wiących jednostek samorządu terytorialnego

nie podlegają bowiem zasadzie związania or-

ganu swym rozstrzygnięciem, obowiązującej

w procedurze administracyjnej w stosunku

do decyzji administracyjnych (art. 110 kodek-

su postępowania administracyjnego). Mimo

że żaden przepis prawny wyraźnie nie daje

radzie prawa poddania raz podjętej uchwały

ponownemu rozważeniu, prowadzącemu do

zmiany wcześniej zajętego stanowiska, to na

ogół nie kwestionuje się praktyki reasumpcji

uchwały. Prawo do reasumpcji mieści się bo-

wiem w prawie swobodnego podejmowania

uchwał, nieograniczonym – tak jak w odnie-

sieniu do decyzji administracyjnych – zasadą,

o której mowa w art. 110 kodeksu postępowa-

nia administracyjnego

[15]

Co do możliwości cofnięcia oświadczenia

o zrzeczeniu się mandatu orzecznictwo sądo-

we nie jest jednolite. NSA w wyroku z 3 czerw-

ca 2009 r.

[16]

stwierdził, że zarówno uchwała

rady gminy, jak i zarządzenie zastępcze orga-

nu nadzoru zmierzają do potwierdzenia skut-

ku prawnego, jaki wystąpił z mocy prawa. Nie

można uznać, aby radny mógł mieć niczym

nieskrępowaną możliwość odwołania swojej

rezygnacji, aż do czasu podjęcia uchwały o wy-

gaśnięciu mandatu. Taka interpretacja nie

ma oparcia w przepisach prawa, a jest wręcz

sprzeczna z brzmieniem art. 190 ust. 1 ordy-

nacji samorządowej [obecnie art. 383 par. 1 k.w.

– redakcja], który stanowiąc, że wygaśnięcie

mandatu radnego następuje wskutek pisem-

nego zrzeczenia się mandatu, bezwarunkowo

wiąże wygaśnięcie mandatu z oświadczeniem

radnego, bez wiązania tego skutku prawne-

go z podjęciem uchwały przez radę[zgodnie

z art. 383 par. 2a k.w. wydaniem postanowie-

nia przez komisarza wyborczego – redakcja].

Oznacza to, że mandat wygasa z chwilą zło-

żenia rezygnacji radnego, a skutku złożonego

oświadczenia nie można cofnąć. Podobnie wy-

powiedział się np. WSA w Lublinie w wyroku

z 28 października 2008 r. (sygn. akt III SA/Lu

349/08, Lex nr nr 519072) oraz WSA w Olszty-

nie w wyroku z 23 listopada 2010 r. (sygn. akt

II SA/Ol 924/10, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.).

W orzecznictwie zdecydowanie jednak prze-

waża pogląd, że można cofnąć takie oświad-

czenie, ale tylko w sytuacjach wyjątkowych,

gdy mają miejsce szczególne okoliczności.

Pogląd taki wyraził NSA w wyrokach z: 8 maja

2012 r. (sygn. akt II OSK 401/12, Lex nr 1219151),

21 maja 2013 r. (sygn. akt II OSK 880/13, Lex

nr 1369024), 6 czerwca 2013 r. (sygn. akt II OSK

992/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl) oraz WSA

w Łodzi w wyroku z 20 marca 2014 r. (sygn. akt

III SA/Łd 174/14, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przykład 2

Uzasadnione

cofnięcie zrzeczenia

Radny powiatu zrzekł się mandatu. Powodem
tej sytuacji były problemy ze zdrowiem spowo-
dowane bardzo dużym stresem wywołanym
wizytą dwóch funkcjonariuszy partyjnych usiłu-
jących perswazją wpłynąć na zmianę jego decyzji
w sprawie poparcia kandydata na starostę.
Po kilku dniach radny poczuł się lepiej i posta-
nowił cofnąć oświadczenie o zrzeczeniu się
mandatu. Sytuację tę należy uznać za szczególną.
Uzasadnia ona skuteczne cofnięcie złożonego
oświadczenia (por. wyrok NSA z 8 maja 2012 r.,
sygn. akt II OSK 401/12).

Uznając pogląd o dopuszczalności cofnięcia

zrzeczenia się mandatu, należy wskazać, że

radny musi podać powody swojej decyzji. Po-

zwoli to właściwemu organowi stwierdzić, czy

uzasadniają one skuteczne odwołanie swojego

oświadczenia

[17]

W doktrynie

[18]

i orzecznictwie

[19]

powszech-

nie się uważa, że nie można cofnąć oświad-

czenia o zrzeczeniu się mandatu w związku

z ustaniem przyczyny, dla której zrzeczenie

to nastąpiło, np. zakazu łączenia manda-

tu radnego z wykonywaniem określonych

w odrębnych przepisach funkcji lub dzia-

łalności.

Piątą przesłanką wygaśnięcia mandatu jest

naruszenie ustawowego zakazu łączenia man-

datu radnego z wykonywaniem określonych

w odrębnych przepisach funkcji lub działal-

ności.

Zakaz pracy w urzędzie gminy

Zgodnie z art. 25a u.s.g.

[20]

z radnym nie może

być nawiązywany stosunek pracy w urzędzie

gminy, w której radny uzyskał mandat. Nie

może on też pełnić funkcji kierownika gmin-

nej jednostki organizacyjnej oraz jego zastęp-

cy. Zakaz ten dotyczy sytuacji, w której radny

przed uzyskaniem mandatu nie był zatrud-

niony w urzędzie gminy na stanowisku kie-

rownika gminnej jednostki organizacyjnej

lub jego zastępcy. Dopełnieniem tego zakazu

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

stosownie do treści art. 25 kodeksu cywilne-

go miejscem zamieszkania osoby fizycznej

jest miejscowość, w której osoba ta przeby-

wa z zamiarem stałego pobytu. O miejscu

zamieszkania decydują występujące łącz-

nie dwie przesłanki faktyczne: przebywa-

nie w znaczeniu fizycznym w określonej

miejscowości i zamiar stałego pobytu. Jeśli

jedna z nich nie jest spełniona, powoduje

to utratę miejsca zamieszkania. Na sta-

łość pobytu w danej miejscowości wska-

zuje skupienie w niej życiowej aktywności,

związanej z pracą czy rodziną. W prakty-

ce powstają trudności zwłaszcza z usta-

leniem zamiaru stałego pobytu, bowiem

jest to element w dużej mierze subiektyw-

ny. W ocenie NSA posługiwanie się cenzu-

sem domicylu w wyborach samorządowych,

w kontekście posiadania czynnego i bier-

nego prawa wyborczego, w pełni oddaje

charakter tych wyborów, w których miesz-

kańcy danego terytorium (danej jednostki)

wybierają swoje organy stanowiące, a w

gminie organ wykonawczy. NSA zauważył

także, że w świetle art. 16 ust. 1 Konstytucji

RP członkostwo we wspólnocie samorzą-

dowej nie jest warunkowane wpisem do

stałego rejestru wyborców. Ustawodaw-

ca nie może zatem przesądzać o czynnym

i biernym prawie wyborczym bądź o jego

pozbawieniu, skoro prawo to wynika z sa-

mej ustawy zasadniczej. Wpis do stałego

rejestru wyborców nie kreuje podmiotowe-

go prawa wyborczego. NSA powołał się na

wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 lu-

tego 2006 r.

[6]

, w którym TK stwierdził, że

okoliczność wpisania do rejestru wybor-

ców w gminie stanowi czynność formalną,

nie jest natomiast warunkiem przynależ-

ności do wspólnoty samorządowej, a tym

samym nie powinna być uważana za prze-

słankę związanych z tą przynależnością

praw wyborczych. Dlatego zdaniem NSA

decyzja o wpisie do rejestru wyborców nie

powinna mieć znaczenia rozstrzygającego

w przedmiocie oceny posiadania biernego

prawa wyborczego. Na użytek postępowania

w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia

mandatu radnego można więc wykazać

za pomocą innych środków dowodowych,

że radny nie posiadał biernego prawa wy-

borczego. Przynależność do wspólnoty sa-

morządowej powstaje ex lege z chwilą za-

mieszkania na terenie określonej jednostki

samorządu terytorialnego, bez względu na

dopełnienie obowiązku meldunkowego.

Instytucja zameldowania ma bowiem cha-

rakter wyłącznie ewidencyjno-porządkowy.

NSA podkreślił, że nie można utożsamiać

miejsca zamieszkania z miejscem zamel-

dowania na pobyt stały, gdyż z czynnością

zameldowania nie wiąże się nabycie jakich-

kolwiek praw bądź obowiązków. Odstąpienie

w prawie wyborczym od ustalania miejsca

zamieszkania według reguł dotyczących

ewidencji ludności NSA uznał za słuszne.

Konstytucja RP nie uzależnia bowiem ko-

rzystania z praw wyborczych od zameldo-

wania, dzięki temu w wyborach mogą brać

udział osoby nigdzie niezameldowane. Nie

powinno to jednak prowadzić do całkowi-

tego zerwania z instytucją zameldowania,

gdyż w przypadku osób posiadających stałe

zameldowanie fakt ten przynajmniej for-

malnie potwierdza ich zamiar stałego po-

bytu w miejscu stałego zameldowania i nie

może być traktowany jako okoliczność bez

znaczenia. Ustalenie faktu stałego zamiesz-

kania dla potrzeb ustalenia czynnego i bier-

nego prawa wyborczego w wyborach muni-

cypalnych powinno mieć z jednej strony na

względzie ułatwienie obywatelom – człon-

kom lokalnej wspólnoty samorządowej do-

stępu do udziału w wyborach, z drugiej zaś

strony nie może być jednak przyzwoleniem

na nadużywanie tego prawa. Zdaniem NSA

dla oceny miejsca stałego pobytu nie nale-

ży się kierować wyłącznie oświadczeniem

osoby zainteresowanej. Konieczne jest też

uwzględnienie okoliczności zewnętrznych

mogących świadczyć o tym, że dana osoba

rzeczywiście zamierza stale przebywać w tej

miejscowości

[7]

Przykład 1

Brak zamiaru stałego pobytu

pod wskazanym adresem

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administra-

cyjnego w Lublinie, wyrażonym w wyroku

z 21 listopada 2013 r.

[8]

, wynikający z art. 21e

ust. 2 u.u.i. obowiązek przesłania przez pre-

zesa sądu podmiotowi właściwemu w spra-

wie pozbawienia osoby lustrowanej pełnienia

funkcji publicznej orzeczenia nie powoduje

pozbawienia radnego mandatu. Ma on jedy-

nie na celu zapewnienie radzie możliwości

bezzwłocznego podjęcia czynności zmierza-

jących do jego wygaszenia. Zadaniem tego

obowiązku jest zagwarantowanie radzie, że

będzie mogła podjąć uchwałę w powyższym

zakresie. W tym przypadku nie jest zasadny

wniosek, że trzymiesięczny termin do podję-

cia uchwały o wygaszeniu mandatu liczy się

od daty doręczenia prawomocnego wyroku.

Do określenia biernego prawa wyborczego

w wyborach na sołtysa nie znajdują zastoso-

wania postanowienia art. 11 k.w., które dotyczą

organów gminy, a nie jej jednostki pomocni-

czej. W tym zakresie charakter lex specialis

do k.w. ma art. 36 ust. 2 u.s.g., wprowadzający

zasadę, że sołtysa wybiera się spośród nieogra-

niczonej liczby kandydatów, posiadających

czynne prawo wyborcze. Nie można zatem

– poprzez analogię – stosować do kandydatów

na sołtysów art. 11 par. 2 k.w., pozbawiającego

biernego prawa wyborczego osoby skazane

prawomocnym wyrokiem na karę pozbawie-

nia wolności za przestępstwo umyślne ści-

gane z oskarżenia publicznego lub umyślne

przestępstwo skarbowe

[9]

. Zgodnie z art. 383

par. 2a k.w. wygaśnięcie mandatu z tego po-

wodu stwierdza komisarz wyborczy w drodze

postanowienia.

Trzecim powodem, który powoduje ustanie

mandatu, jest odmowa złożenia ślubowa-

nia. Mandat radnego wprawdzie nabywa się

w dniu wyborów, ale jego objęcie następu-

je dopiero w chwili złożenia przyrzeczenia.

Nieuczynienie tego uniemożliwia radnemu

elektowi pełnienie jego funkcji i powoduje

ustanie mandatu

[10]

Źródłem mandatu jest wola samych wyborców.

Mandat zostaje powierzony (powstaje) z chwilą

wyboru i wyłącznie on decyduje o uzyskaniu

statusu radnego. Akty ogłoszenia wyników

głosowania i wydania radnym zaświadczenia

o wyborze są jedynie potwierdzeniem tego

faktu. K.w. konsekwentnie określa osobę, która

została wybrana, ale nie złożyła jeszcze ślubo-

wania, mianem radnego. Również wszystkie

trzy ustawy samorządowe zgodnie odnoszą

pojęcie radnego do osoby wybranej, pozosta-

jącej w okresie przed złożeniem przez nią ślu-

bowania

[11]

. Ze wspomnianych ustaw samorzą-

dowych wynika, że złożenie ślubowania jest

aktem warunkującym przystąpienie do wyko-

nywania mandatu. Określona ustawowo treść

ślubowania wskazuje, że zawiera ono oświad-

czenie o podjęciu przez radnego obowiązków

wynikających z mandatu. Od tej chwili osoba

mająca status radnego może stać się czyn-

nym radnym. Złożenie ślubowania pozwala

na przejście mandatu w inną fazę. Nie można

jednak domniemywać odmowy złożenia ślu-

bowania wyłącznie na podstawie nieobecności

radnego na pierwszych sesjach nowo wybranej

rady. Z art. 23a ust. 3 u.s.g. wynika, że ślubo-

wanie może być złożone tylko na posiedzeniu

(sesji) rady. Radni nieobecni na pierwszej sesji

rady gminy oraz ci, którzy uzyskali mandat

w czasie trwania kadencji, składają ślubowanie

na pierwszej sesji, na której są obecni. Potwier-

dzeniem odmowy złożenia ślubowania będzie

niewątpliwie nieskorzystanie przez radnego

z możliwości złożenia wyjaśnień, o których

mowa w art. 383 par. 3 k.w.

[12]

Wygaśnięcie mandatu stwierdza rada gmi-

ny (sejmik województwa) w drodze uchwały.

Przed jej podjęciem należy umożliwić radne-

mu złożenie wyjaśnień.

Czwartą przyczyną, z którą wiąże się utrata

mandatu, jest zrzeczenie się go. Zrzeczenie jest

jednostronną czynnością prawną skierowaną

do określonego adresata, która dla wywołania

skutków prawnych nie wymaga jego zgody. Dla

wygaśnięcia mandatu ustawodawca wymaga

jedynie dokonania pisemnego zrzeczenia się

mandatu. Brak jest określonych prawnie prze-

słanek zrzeczenia się mandatu. Wygaśnięcie

mandatu następuje z mocy prawa (ex lege)

na skutek złożenia pisemnego oświadczenia

o zrzeczeniu się mandatu

[13]

. Stwierdza to ko-

misarz w drodze postanowienia.

Zdaniem A. Kisielewicza

[14]

przesłanki trzecia

i czwarta niewiele się różnią od siebie. W obu

przypadkach chodzi o rezygnację z manda-

tu. Różnica polega wyłącznie na momencie,

w którym to następuje. W przypadku odmowy

złożenia ślubowania – przed przystąpieniem

do jego wykonywania, w drugim zaś – z man-

datu wykonywanego.

Odmowa złożenia ślubowania i zrzeczenie się

mandatu radnego są z pewnością oświadcze-

niami woli składanymi przez osobę fizyczną.

Pojawia się w związku z tym problem oceny

takich oświadczeń niedotkniętych wadami

oświadczenia woli (np. pozorność, błąd, groźba

bezprawna), a także wątpliwość dopuszczal-

ności ich odwołania. K.w. i ustrojowe ustawy

samorządowe nie zawierają regulacji prawych

dotyczących tej materii. Nie ma też takich re-

gulacji odnoszących się generalnie do wszyst-

kich stosunków publicznoprawnych. Insty-

tucje prawne, o których mowa, są natomiast

uregulowane w kodeksie cywilnym (art. 61

i art. 82–88). Z art. 1 kodeksu cywilnego wy-

nika, że reguluje on stosunki cywilnoprawne

między osobami fizycznymi oraz między oso-

bami prawymi. Stosunek prawny wynikający

z mandatu niewątpliwie nie jest stosunkiem

cywilnoprawnym. Nie ma zatem podstaw do

stosowania kodeksu cywilnego w zakresie wad

oświadczenia woli do oświadczeń woli radne-

go dotyczących odmowy złożenia ślubowania

lub zrzeczenia się mandatu. Radny nie będzie

mógł wobec tego uchylić się od skutków praw-

nych swojego oświadczenia o odmowie złoże-

nia ślubowania lub zrzeczeniu się mandatu,

powołując się np. na działanie pod wpływem

błędu lub groźby bezprawnej. Konsekwentnie

należałoby odmówić stosowania do tego ro-

dzaju oświadczeń art. 61 kodeksu cywilnego,

według którego oświadczenie woli, jakie ma

być złożone innej osobie, jest złożone z chwi-

lą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła

zapoznać się z jego treścią. Jego odwołanie jest

skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym

oświadczeniem lub wcześniej. Oznacza to, że

radny ma prawo odwołania oświadczenia woli

o odmowie złożenia ślubowania lub o zrzecze-

niu się mandatu. Nie ma przecież żadnego

przepisu, który by mu tego wyraźnie zabraniał.

Ustawodawca nadaje oświadczeniom woli rad-

nego o rezygnacji z mandatu charakter czyn-

ności jednostronnych, niewymagających dla

swej skuteczności zgody ich adresata. Skoro

więc przyznaje radnemu prawo swobodnego

decydowania o odmowie złożenia ślubowania

i o zrzeczeniu się mandatu, to w tej swobodzie

traktowanej konsekwentnie powinno się mie-

ścić również prawo do jego cofnięcia. Z takiej

możliwości radny mógłby skorzystać tylko do

chwili podjęcia przez radę uchwały stwierdza-

jącej wygaśnięcie mandatu. Uchwała, potwier-

dzając autorytatywnie złożenie oświadczenia

o odmowie złożenia ślubowania lub o zrze-

czeniu się mandatu, dopełnia bowiem stan

faktyczny, z którym k.w. łączy skutek w po-

staci wygaśnięcia mandatu. Trzeba dodać, że

akceptacja zaprezentowanego stanowiska co

do dopuszczalności cofnięcia przez radnego

oświadczenia o odmowie złożenia ślubowania

lub o zrzeczeniu się mandatu zapewniałaby

pewną symetrię w traktowaniu oświadczeń

woli radnego i uchwał rady o stwierdzeniu wy-

gaśnięcia mandatu. Uchwały organów stano-

wiących jednostek samorządu terytorialnego

nie podlegają bowiem zasadzie związania or-

ganu swym rozstrzygnięciem, obowiązującej

w procedurze administracyjnej w stosunku

do decyzji administracyjnych (art. 110 kodek-

su postępowania administracyjnego). Mimo

że żaden przepis prawny wyraźnie nie daje

radzie prawa poddania raz podjętej uchwały

ponownemu rozważeniu, prowadzącemu do

zmiany wcześniej zajętego stanowiska, to na

ogół nie kwestionuje się praktyki reasumpcji

uchwały. Prawo do reasumpcji mieści się bo-

wiem w prawie swobodnego podejmowania

uchwał, nieograniczonym – tak jak w odnie-

sieniu do decyzji administracyjnych – zasadą,

o której mowa w art. 110 kodeksu postępowa-

nia administracyjnego

[15]

Co do możliwości cofnięcia oświadczenia

o zrzeczeniu się mandatu orzecznictwo sądo-

we nie jest jednolite. NSA w wyroku z 3 czerw-

ca 2009 r.

[16]

stwierdził, że zarówno uchwała

rady gminy, jak i zarządzenie zastępcze orga-

nu nadzoru zmierzają do potwierdzenia skut-

ku prawnego, jaki wystąpił z mocy prawa. Nie

można uznać, aby radny mógł mieć niczym

nieskrępowaną możliwość odwołania swojej

rezygnacji, aż do czasu podjęcia uchwały o wy-

gaśnięciu mandatu. Taka interpretacja nie

ma oparcia w przepisach prawa, a jest wręcz

sprzeczna z brzmieniem art. 190 ust. 1 ordy-

nacji samorządowej [obecnie art. 383 par. 1 k.w.

– redakcja], który stanowiąc, że wygaśnięcie

mandatu radnego następuje wskutek pisem-

nego zrzeczenia się mandatu, bezwarunkowo

wiąże wygaśnięcie mandatu z oświadczeniem

radnego, bez wiązania tego skutku prawne-

go z podjęciem uchwały przez radę[zgodnie

z art. 383 par. 2a k.w. wydaniem postanowie-

nia przez komisarza wyborczego – redakcja].

Oznacza to, że mandat wygasa z chwilą zło-

żenia rezygnacji radnego, a skutku złożonego

oświadczenia nie można cofnąć. Podobnie wy-

powiedział się np. WSA w Lublinie w wyroku

z 28 października 2008 r. (sygn. akt III SA/Lu

349/08, Lex nr nr 519072) oraz WSA w Olszty-

nie w wyroku z 23 listopada 2010 r. (sygn. akt

II SA/Ol 924/10, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.).

W orzecznictwie zdecydowanie jednak prze-

waża pogląd, że można cofnąć takie oświad-

czenie, ale tylko w sytuacjach wyjątkowych,

gdy mają miejsce szczególne okoliczności.

Pogląd taki wyraził NSA w wyrokach z: 8 maja

2012 r. (sygn. akt II OSK 401/12, Lex nr 1219151),

21 maja 2013 r. (sygn. akt II OSK 880/13, Lex

nr 1369024), 6 czerwca 2013 r. (sygn. akt II OSK

992/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl) oraz WSA

w Łodzi w wyroku z 20 marca 2014 r. (sygn. akt

III SA/Łd 174/14, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przykład 2

Uzasadnione

cofnięcie zrzeczenia

Uznając pogląd o dopuszczalności cofnięcia

zrzeczenia się mandatu, należy wskazać, że

radny musi podać powody swojej decyzji. Po-

zwoli to właściwemu organowi stwierdzić, czy

uzasadniają one skuteczne odwołanie swojego

oświadczenia

[17]

W doktrynie

[18]

i orzecznictwie

[19]

powszech-

nie się uważa, że nie można cofnąć oświad-

czenia o zrzeczeniu się mandatu w związku

z ustaniem przyczyny, dla której zrzeczenie

to nastąpiło, np. zakazu łączenia manda-

tu radnego z wykonywaniem określonych

w odrębnych przepisach funkcji lub dzia-

łalności.

Piątą przesłanką wygaśnięcia mandatu jest

naruszenie ustawowego zakazu łączenia man-

datu radnego z wykonywaniem określonych

w odrębnych przepisach funkcji lub działal-

ności.

Zakaz pracy w urzędzie gminy

Zgodnie z art. 25a u.s.g.

[20]

z radnym nie może

być nawiązywany stosunek pracy w urzędzie

gminy, w której radny uzyskał mandat. Nie

może on też pełnić funkcji kierownika gmin-

nej jednostki organizacyjnej oraz jego zastęp-

cy. Zakaz ten dotyczy sytuacji, w której radny

przed uzyskaniem mandatu nie był zatrud-

niony w urzędzie gminy na stanowisku kie-

rownika gminnej jednostki organizacyjnej

lub jego zastępcy. Dopełnieniem tego zakazu

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

jest art. 24b u.s.g. dotyczący sytuacji, w któ-

rej zatrudnienie na jednym z tych stanowisk

nastąpiło przed uzyskaniem mandatu. Prze-

pis ten otwiera serię licznych i stale rozbudo-

wywanych postanowień antykorupcyjnych

[21]

Celem tych ograniczeń jest zapewnienie neu-

tralności i bezstronności radnego jako członka

organu kolegialnego gminy oraz dążenie do

wyeliminowania faktycznych lub możliwych

konfliktów interesów na linii radny – gmina,

których źródłem może być uboczna względem

zasadniczej aktywności radnego działalność

niezwiązana ze sprawowaniem mandatu

[22]

Zdaniem NSA wyrażonym w wyroku z 15 lipca

2009 r.

[23]

gminna jednostka organizacyjna to

jednostka utworzona na podstawie uchwały

rady gminy, przy czym nie ma znaczenia, czy

jednostka ta na podstawie przepisów szcze-

gólnych będzie miała przyznaną osobowość

prawną. Przy określeniu zatem zakresu pojęcia

„gminnej jednostki organizacyjnej” przesądza-

jące znaczenie ma utworzenie przez gminę na

podstawie uchwały rady gminy oraz powiąza-

nie organizacyjne z gminą

[24]

Ze szczególną sytuacją możemy mieć do czy-

nienia wówczas, gdy urząd gminy może się

nagle stać pracodawcą radnego tej gminy na

skutek przejęcia w całości lub w części (tj. włą-

czenia w struktury urzędu) jednostki organi-

zacyjnej, w której zatrudniony jest ten radny.

W tej sytuacji – zgodnie z art. 23

kodeksu pracy

– podmiot przejmujący dotychczasowy zakład

pracy staje się automatycznie, z mocy samej

ustawy, pracodawcą wszystkich zatrudnionych

w tym zakładzie pracowników. Jest to przy-

padek podobny do opisanego w art. 24b ust. 4

u.s.g., jednak ten drugi nie dotyczy wykonywa-

nia pracy w urzędzie gminy, ale piastowania

funkcji kierownika lub zastępcy kierownika

gminnej jednostki organizacyjnej. Jakkolwiek

radny w takiej sytuacji nie łamie formalnie

zakazu zawartego w art. 24b ust. 1 u.s.g., sam

bowiem nie nawiązuje z urzędem stosunku

pracy, to jednak powstały stan prawny nie jest

właściwy. Z tego też względu najwłaściwsze

w tej szczególnej sytuacji wydaje się zastoso-

wanie w drodze analogii art. 24b ust. 1 u.s.g.,

tj. uznanie, że radny powinien niezwłocznie

złożyć wniosek o urlop bezpłatny. Natomiast

nie powinna go automatycznie dotykać sank-

cja wygaśnięcia mandatu, to nie on bowiem

jest sprawcą niepożądanego zbiegu mandatu

ze stosunkiem pracy

[25]

Kierownik biblioteki na urlopie

Osoba wybrana na radnego nie może wykony-

wać pracy w ramach stosunku pracy w urzę-

dzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz

wykonywać funkcji kierownika lub jego za-

stępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy

(np.: szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum,

zespół szkół, żłobek, muzeum, gminny ośrodek

kultury, biblioteka, miejski ośrodek sportu,

szpital itd.). Przed przystąpieniem do wykony-

wania mandatu osoba ta obowiązana jest zło-

żyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie 7 dni

od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez

właściwy organ wyborczy.

[wzór nr 1]

Tak wyni-

ka z kolei z art. 25b u.s.g.

[26]

. Przy czym termin

7 dni do zgłoszenia wniosku o urlop bezpłatny,

liczony od ogłoszenia wyników wyborów, jest

terminem warunkującym zachowanie man-

datu radnego. Jest to zatem termin zawity

prawa materialnego, a zdarzeniem powodu-

jącym jego zachowanie jest dotarcie do praco-

dawcy oświadczenia woli pracownika, tj. jego

wniosku o udzielenie mu urlopu bezpłatnego

w związku z wyborem na radnego. Ponieważ

nie jest to termin procesowy, nie wystarczy

zatem jedynie wysłanie przed jego upływem

listu poleconego z wnioskiem o urlop. Wniosek

pracownika musi dotrzeć do adresata jeszcze

w tym terminie, zgodnie z art. 61 kodeksu cy-

wilnego. Natomiast odpowiedź pracodawcy

może zostać udzielona później, jest to bowiem

urlop obligatoryjny. Niezależnie od obowiąz-

ku dochowania ww. terminu radny powinien

złożyć wniosek o urlop przed przystąpieniem

do wykonywania mandatu. Oznacza to w prak-

tyce, że wniosek ten powinien zostać wysto-

sowany jeszcze przed złożeniem ślubowania.

Uchybienie wymienionemu terminowi choćby

o dzień powoduje, że radny narusza ustawowy

zakaz łączenia stanowisk, a zatem jego man-

dat ulega wygaśnięciu

[27]

Nawiązanie przez radnego stosunku pracy

z macierzystym urzędem powoduje wy-

gaśnięcie mandatu nawet wówczas, gdy

stosunek pracy został niezwłocznie roz-

wiązany

[28]

W art. 24b ust. 6 u.s.g. wskazano, że przepisy

komentowanego artykułu należy odpowiednio

stosować w przypadkach zmian w obsadzie

funkcji radnego w związku z uchwałą rady

gminy wydaną na podstawie k.w. Artykuł 194

ust. 1 ordynacji samorządowej przewidywał, że

w przypadku wygaśnięcia mandatu radnego

wybranego w okręgu wyborczym dla wyboru

rady w gminie liczącej powyżej 20 tys. miesz-

kańców oraz mandatu radnego powiatu lub

województwa właściwa rada, po stwierdzeniu

wygaśnięcia mandatu radnego, podejmuje

na następnej sesji uchwałę o wstąpieniu na

jego miejsce kandydata z tej samej listy, który

w wyborach uzyskał kolejno największą liczbę

głosów, a nie utracił prawa wybieralności. K.w.

takiej sytuacji nie przewiduje. Odpowiedni-

kiem art. 194 ust. 1 ordynacji samorządowej

jest w nim art. 387 par. 1, w którym czytamy, że

w przypadku stwierdzenia wygaśnięcia man-

datu radnego wybranego w okręgu wybor-

czym dla wyboru rady w mieście na prawach

powiatu oraz mandatu radnego powiatu lub

województwa komisarz wyborczy postanawia

o wstąpieniu na jego miejsce kandydata z tej

samej listy, który w wyborach uzyskał kolejno

największą liczbę głosów, a nie utracił prawa

wybieralności. Zauważyć przy tym należy, że

obsadzenia wolnego mandatu radnego rady

gminy w drodze uchwały rady gminy nie prze-

widuje również żaden inny przepis kodeksu.

W konsekwencji uznać trzeba, że art. 24b ust. 6

u.s.g. nie znajduje oparcia w obowiązującym

stanie prawnym, wskutek czego jest to przepis

martwy. Jego treść wymaga pilnej noweliza-

cji, polegającej na zastąpieniu słów „w drodze

uchwały rady gminy” słowami „w drodze po-

stanowienia komisarza wyborczego”

[29]

Zakaz umowy cywilnej

Wójt nie może powierzyć radnemu gminy,

w której radny uzyskał mandat, wykonywania

pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Taki zakaz wynika z art. 24d u.s.g.

[30]

. Ze wzglę-

du na treść tego artykułu pojawiły się wątpli-

wości, czy adresatem tego zakazu jest wójt,

czy także radny. A zatem czy złamanie tego

zakazu będzie miało wpływ na wykonywany

przez radnego mandat. Zdaniem olsztyńskie-

go Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

[31]

ograniczenie przewidziane w art. 24d u.s.g.

formułuje bezwzględny zakaz powierzania

radnemu wykonywania pracy na podstawie

umowy cywilnoprawnej. Jednak redakcja tego

przepisu wskazuje, że zakaz ten jest adreso-

wany wyłącznie do wójta gminy. Adresatem

tego zakazu nie jest radny. Powyższe unormo-

wanie należy uznać za zabieg celowy. W po-

zostałych bowiem przepisach o charakterze

antykorupcyjnym tej ustawy ustawodawca

wprost określa podmioty, do których kieruje

zakazy określonego zachowania się. Zakłada-

jąc racjonalność ustawodawcy, należy przyjąć,

iż różnice te są zamierzone i nie mają tylko

redakcyjnego charakteru. Jeżeli zakaz nie jest

adresowany do radnego, to w ocenie tego sądu

radnego nie można pozbawić mandatu w razie

naruszenia tego zakazu. Podobnie wypowie-

dział się wojewoda podlaski w rozstrzygnięciu

nadzorczym z 18 kwietnia 2008 r.

[32]

oraz biało-

stocki WSA

[33]

. Zupełnie odmienne stanowisko

zaprezentował wrocławski WSA

[34]

, w ocenie

którego zakaz przewidziany w art. 24d u.s.g.

obejmuje również radnego, co z kolei prowadzi

do wygaśnięcia jego mandatu w razie złamania

tego zakazu. Zdaniem tego sądu inna inter-

pretacja art. 24d u.s.g. byłaby sztuczna i prowa-

dziłaby do absurdalnych wniosków. Sztuczna

jest w szczególności sama konstrukcja zakazu

jednostronnego, który miałby rzekomo wią-

zać jedynie organ wykonawczy gminy, ale już

nie obowiązywała radnego. Takie rozumienie

art. 24d u.s.g. z kolei sprowadzałoby się do ab-

surdalnej, następującej konsekwencji tej po-

winności, tj. jedynie wójt (burmistrz, prezydent

miasta) jest zobowiązany do przeciwdziała-

nia sytuacjom łączenia mandatu radnego ze

świadczeniem pracy na podstawie umowy

cywilnoprawnej, z jednoczesnym dopuszcze-

niem łączenia przez samego radnego manda-

tu, który uzyskał, z wykonywaniem pracy na

tej podstawie.

W doktrynie również zdania są podzielo-

ne. A. Szewc

[35]

, przychylając się do wyroku

WSA w Olsztynie, uważa, że skoro adresa-

tem zakazu jest wójt, to oprócz nieważ-

ności zawartej umowy nie mogą za tym

iść inne sankcje dla radnego. Odmienne-

go zdania jest S. Płażek

[36]

, który wyraźnie

uznaje, że sankcją za naruszenie art. 24d

u.s.g. jest – jak we wszystkich podobnych

przypadkach – wygaśnięcie mandatu na

podstawie art. 383 par. 1 pkt 5 k.w. ze wzglę-

du na naruszenie zakazu łączenia mandatu

z określoną w ustawie funkcją lub działal-

nością. Stanowisko, że zakaz przewidziany

w art. 24d u.s.g. obejmuje również radnego,

co z kolei prowadzi do wygaśnięcia jego

mandatu w razie złamania tego zakazu,

było także prezentowane na tle obowiązu-

jącej wcześniej ordynacji samorządowej

[37]

Za trafnością powyższego poglądu świadczy

ostatnio wydany wyrok sądu administra-

cyjnego. Otóż WSA w Bydgoszczy w wyroku

z 29 stycznia 2014 r.

[38]

stwierdził, że naru-

szenie zakazu, o którym mowa w art. 24d

u.s.g., powoduje wygaśnięcie mandatu rad-

nego

[39]

Przykład 3

Skutki pracy radnego

na podstawie umowy

cywilnoprawnej

Zarządzeniem zastępczym wojewoda stwier-
dził wygaśniecie mandatu radnego. Powodem
było wykonywanie pracy na podstawie umowy
o dzieło, która dotyczyła remontu gminnego
kąpieliska. Radny w skardze do sądu argumen-
tował, że zakaz z art. 24d u.s.g. adresowany
jest wyłącznie do wójta gminy. Adresatem
tego zakazu nie jest natomiast radny. Ponadto
wskazał, że przeprowadzenie prac było
niezbędne. Dlatego m.in. roboty były wykonane
znaczenie wcześniej, niż sporządzono formalnie
umowę pisemną i dokonano formalnego odbioru
prac. Sąd oddalił skargę. W uzasadnieniu stwier-
dził, że chociaż z literalnego brzmienia art. 24d
u.s.g. wynika, że zakaz jest skierowany do wójta,
nie oznacza to, że nie dotyczy on radnego.
W ocenie sądu za taką interpretacją przemawia
cel tego rozwiązania, tj. zapobieganie korupcji.
Okoliczność, że najpierw była to umowa ustna,
która później znalazła potwierdzenie na piśmie,
nie ma znaczenia dla zastosowania art. 24d
u.s.g. Regulacja ta nie różnicuje zakazu zawiera-
nia umów z radnymi w zależności od formy tej
umowy (ustnej, pisemnej, notarialnej lub innej).
Z jej treści nie wynika także, że jego stosowanie
jest wyłączone w sytuacjach nagłych. Trudno
poza tym przypuszczać, że radny był jedyną
osobą w gminie (i okolicach), która była zdolna
podjąć się remontu gminnego kąpieliska.

Niepodejmowanie dodatkowych zajęć

Zgodnie z art. 24e u.s.g.

[40]

radni nie mogą po-

dejmować dodatkowych zajęć ani otrzymy-

wać darowizn mogących podważyć zaufanie

wyborców do wykonywania mandatu zgod-

nie z rotą ślubowania określoną w art. 23a

ust. u.s.g. Nie mogą się oni powoływać na swój

mandat w związku z podjętymi dodatkowy-

mi zajęciami bądź działalnością gospodarczą

prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie

z innymi osobami.

Zakazy ustanowione w art. 24e u.s.g. mają za

zadanie zapobiegać sytuacjom wykorzysty-

wania mandatu przez radnego do osiągnięcia

partykularnych celów niemających związku

z dobrem wspólnoty samorządowej, do której

radny został wybrany. Mają stwarzać gwaran-

cję wykonywania mandatu zgodnie z treścią

złożonego przez radnego ślubowania

[41]

Zakazy te nie mają charakteru absolutnego.

Radny może podejmować dodatkowe zaję-

cia zarobkowe, jak również powoływać się na

piastowaną funkcję i otrzymywać darowizny,

jeżeli czyni to zgodnie z prawem i nie daje

podstaw do zarzutów naruszenia prawa lub

etyki funkcjonariusza publicznego, w szcze-

gólności do oskarżeń o łapownictwo, prywatę,

poplecznictwo czy nepotyzm, ani nie wywołuje

podejrzeń o stronniczość lub interesowność.

Potwierdzeniem tego jest brzmienie art. 24e

ust. 2 u.s.g., w którym mówi się o podjęciu

przez radnego dodatkowych zajęć i prowa-

dzeniu działalności gospodarczej na własny

rachunek

[42]

„Dodatkowe zajęcia” to jakiekolwiek czynności

podejmowane przez radnego. Przy czym słowo

„dodatkowe” oznacza, że chodzi tu o czyn-

ności poza wykonywaniem mandatu. Cho-

ciaż wyraz „zajęcia” sugerowałby, że chodzi

o czynności o charakterze periodycznym, nie

zaś jednorazowym, to jednak należy zauważyć,

że zaufanie wyborców może podważyć i czyn-

ność jednorazowa, jak np. uczestniczenie jako

strona w niekorzystnej (choćby pośrednio) dla

gminy transakcji kupna-sprzedaży. Wydaje

się zatem, że „zajęcia” to czynności również

jednorazowe. Jako kryterium prawidłowego

wykonywania tych zajęć posłużyły sformu-

łowania użyte w rocie ślubowania radnego,

przy czym, o ile tam służą one opisowi prawi-

dłowego wykonywania mandatu, o tyle tutaj

służą raczej ocenie innych czynności niepole-

gających na jego wykonywaniu, ale mogących

spowodować, że jego sprawowanie nie będzie

prawidłowe, a przynajmniej że taki będzie spo-

łeczny odbiór

[43]

WSA w wyroku z 28 czerwca 2011 r.

[44]

stwier-

dził, że warunkiem zakwalifikowania dodatko-

wych zajęć do takiej działalności, która łamie

ustawowy zakaz wynikający z art. 24e ust. 1

u.s.g., musi być taka aktywność radnego, która

nie licuje z godnością, rzetelnością, uczciwo-

ścią czy też dobrem gminy i jej mieszkańców,

a więc tymi zasadami, o których mowa w ro-

cie ślubowania. Nie każde dodatkowe zaję-

cie bowiem jest tą działalnością, która łamie

ustawowy zakaz.

Problem z darowiznami

Słowo „darowizna” ma konkretną treść okre-

śloną w art. 888 par. 1 kodeksu cywilnego. Da-

rowizną formalnie nie jest przyjęcie nieodpłat-

nej usługi ani też przyjęcie rzeczy lub usługi

poniżej ich wartości, jednakże z pewnością

takie czynności również mogą w konkretnej

sytuacji kwalifikować się jako działania pod-

ważające zaufanie wyborców

[45]

W doktrynie jednolicie wskazuje się

[46]

, że

naruszenie przez radnego tych zakazów nie

jest zagrożone żadną sankcją. Wskazuje się, że

w praktyce stosowanie zakazów z art. 24e u.s.g.

może okazać się problematyczne. Przepisy pra-

wa nie określają bowiem, kto i w jakim trybie

powinien dokonywać oceny tego, czy podjęcie

przez radnego dodatkowego zajęcia, przyjęcie

darowizny, czy też powoływanie się na mandat

podważa zaufanie wyborców

[47]

. Orzecznictwo

przeczy poglądowi o braku jakiejkolwiek sank-

cji za złamanie omówionych zakazów. Przy-

kładem jest wyrok NSA z 10 stycznia 2012 r.

[48]

Sprawa dotyczyła radnego K.G., wobec którego

rada miasta wydała uchwałę stwierdzającą wy-

gaśnięcie mandatu. Powodem było narusze-

nie określonego w art. 24e ust. 1 u.s.g. zakazu

prowadzenia działalności mogącej podważyć

zaufanie wyborców do wykonywania mandatu

zgodnie ze złożonym ślubowaniem. Polegała

ona na złożeniu oferty firmie X na podwy-

konawstwo (w realizacji inwestycji Centrum

pobytowe EURO 2012) robót wykonywanych

przez Y sp. z o.o., której członkiem zarządu był

K.G. Chodziło również o dostarczanie materia-

łów budowlanych oraz wykonywanie robót bu-

dowlanych na podstawie umów zawieranych

przez tę spółkę z gminnym samodzielnym pu-

blicznym zakładem opieki zdrowotnej (SPZOZ),

którego dyrektorem była żona K.G. Zdaniem

rady wskazana działalność podważyła zaufa-

nie do wykonywania mandatu radnego przez

K.G. Świadczyły o tym liczne reakcje wyborców,

które znalazły swój wyraz m.in. w publikacjach

prasowych. Radny zaskarżył uchwałę rady mia-

sta do sądu. W skardze kwestionował podstawę

Wzór nr 1

Wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego

Sławkowo, ...........(data)

Wiesław Kowalski,
Referent prawny

Urząd Gminy

w Sławkowie

ul. Piękna 17

W związku z wyborem na radnego i zakazem wykonywania pracy w ramach stosunku pracy w urzę-
dzie gminy (art. 24b ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, t.j. Dz.U. z 2013 r.
poz. 594 ze zm.), w którym radny uzyskał mandat, wnoszę o udzielenie mi urlopu bezpłatnego na czas
wykonywania mandatu.

Wiesław Kowalski

Otrzymują:
1) Adresat
2) a/a

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

jest art. 24b u.s.g. dotyczący sytuacji, w któ-

rej zatrudnienie na jednym z tych stanowisk

nastąpiło przed uzyskaniem mandatu. Prze-

pis ten otwiera serię licznych i stale rozbudo-

wywanych postanowień antykorupcyjnych

[21]

Celem tych ograniczeń jest zapewnienie neu-

tralności i bezstronności radnego jako członka

organu kolegialnego gminy oraz dążenie do

wyeliminowania faktycznych lub możliwych

konfliktów interesów na linii radny – gmina,

których źródłem może być uboczna względem

zasadniczej aktywności radnego działalność

niezwiązana ze sprawowaniem mandatu

[22]

Zdaniem NSA wyrażonym w wyroku z 15 lipca

2009 r.

[23]

gminna jednostka organizacyjna to

jednostka utworzona na podstawie uchwały

rady gminy, przy czym nie ma znaczenia, czy

jednostka ta na podstawie przepisów szcze-

gólnych będzie miała przyznaną osobowość

prawną. Przy określeniu zatem zakresu pojęcia

„gminnej jednostki organizacyjnej” przesądza-

jące znaczenie ma utworzenie przez gminę na

podstawie uchwały rady gminy oraz powiąza-

nie organizacyjne z gminą

[24]

Ze szczególną sytuacją możemy mieć do czy-

nienia wówczas, gdy urząd gminy może się

nagle stać pracodawcą radnego tej gminy na

skutek przejęcia w całości lub w części (tj. włą-

czenia w struktury urzędu) jednostki organi-

zacyjnej, w której zatrudniony jest ten radny.

W tej sytuacji – zgodnie z art. 23

kodeksu pracy

– podmiot przejmujący dotychczasowy zakład

pracy staje się automatycznie, z mocy samej

ustawy, pracodawcą wszystkich zatrudnionych

w tym zakładzie pracowników. Jest to przy-

padek podobny do opisanego w art. 24b ust. 4

u.s.g., jednak ten drugi nie dotyczy wykonywa-

nia pracy w urzędzie gminy, ale piastowania

funkcji kierownika lub zastępcy kierownika

gminnej jednostki organizacyjnej. Jakkolwiek

radny w takiej sytuacji nie łamie formalnie

zakazu zawartego w art. 24b ust. 1 u.s.g., sam

bowiem nie nawiązuje z urzędem stosunku

pracy, to jednak powstały stan prawny nie jest

właściwy. Z tego też względu najwłaściwsze

w tej szczególnej sytuacji wydaje się zastoso-

wanie w drodze analogii art. 24b ust. 1 u.s.g.,

tj. uznanie, że radny powinien niezwłocznie

złożyć wniosek o urlop bezpłatny. Natomiast

nie powinna go automatycznie dotykać sank-

cja wygaśnięcia mandatu, to nie on bowiem

jest sprawcą niepożądanego zbiegu mandatu

ze stosunkiem pracy

[25]

Kierownik biblioteki na urlopie

Osoba wybrana na radnego nie może wykony-

wać pracy w ramach stosunku pracy w urzę-

dzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz

wykonywać funkcji kierownika lub jego za-

stępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy

(np.: szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum,

zespół szkół, żłobek, muzeum, gminny ośrodek

kultury, biblioteka, miejski ośrodek sportu,

szpital itd.). Przed przystąpieniem do wykony-

wania mandatu osoba ta obowiązana jest zło-

żyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie 7 dni

od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez

właściwy organ wyborczy.

[wzór nr 1]

Tak wyni-

ka z kolei z art. 25b u.s.g.

[26]

. Przy czym termin

7 dni do zgłoszenia wniosku o urlop bezpłatny,

liczony od ogłoszenia wyników wyborów, jest

terminem warunkującym zachowanie man-

datu radnego. Jest to zatem termin zawity

prawa materialnego, a zdarzeniem powodu-

jącym jego zachowanie jest dotarcie do praco-

dawcy oświadczenia woli pracownika, tj. jego

wniosku o udzielenie mu urlopu bezpłatnego

w związku z wyborem na radnego. Ponieważ

nie jest to termin procesowy, nie wystarczy

zatem jedynie wysłanie przed jego upływem

listu poleconego z wnioskiem o urlop. Wniosek

pracownika musi dotrzeć do adresata jeszcze

w tym terminie, zgodnie z art. 61 kodeksu cy-

wilnego. Natomiast odpowiedź pracodawcy

może zostać udzielona później, jest to bowiem

urlop obligatoryjny. Niezależnie od obowiąz-

ku dochowania ww. terminu radny powinien

złożyć wniosek o urlop przed przystąpieniem

do wykonywania mandatu. Oznacza to w prak-

tyce, że wniosek ten powinien zostać wysto-

sowany jeszcze przed złożeniem ślubowania.

Uchybienie wymienionemu terminowi choćby

o dzień powoduje, że radny narusza ustawowy

zakaz łączenia stanowisk, a zatem jego man-

dat ulega wygaśnięciu

[27]

Nawiązanie przez radnego stosunku pracy

z macierzystym urzędem powoduje wy-

gaśnięcie mandatu nawet wówczas, gdy

stosunek pracy został niezwłocznie roz-

wiązany

[28]

W art. 24b ust. 6 u.s.g. wskazano, że przepisy

komentowanego artykułu należy odpowiednio

stosować w przypadkach zmian w obsadzie

funkcji radnego w związku z uchwałą rady

gminy wydaną na podstawie k.w. Artykuł 194

ust. 1 ordynacji samorządowej przewidywał, że

w przypadku wygaśnięcia mandatu radnego

wybranego w okręgu wyborczym dla wyboru

rady w gminie liczącej powyżej 20 tys. miesz-

kańców oraz mandatu radnego powiatu lub

województwa właściwa rada, po stwierdzeniu

wygaśnięcia mandatu radnego, podejmuje

na następnej sesji uchwałę o wstąpieniu na

jego miejsce kandydata z tej samej listy, który

w wyborach uzyskał kolejno największą liczbę

głosów, a nie utracił prawa wybieralności. K.w.

takiej sytuacji nie przewiduje. Odpowiedni-

kiem art. 194 ust. 1 ordynacji samorządowej

jest w nim art. 387 par. 1, w którym czytamy, że

w przypadku stwierdzenia wygaśnięcia man-

datu radnego wybranego w okręgu wybor-

czym dla wyboru rady w mieście na prawach

powiatu oraz mandatu radnego powiatu lub

województwa komisarz wyborczy postanawia

o wstąpieniu na jego miejsce kandydata z tej

samej listy, który w wyborach uzyskał kolejno

największą liczbę głosów, a nie utracił prawa

wybieralności. Zauważyć przy tym należy, że

obsadzenia wolnego mandatu radnego rady

gminy w drodze uchwały rady gminy nie prze-

widuje również żaden inny przepis kodeksu.

W konsekwencji uznać trzeba, że art. 24b ust. 6

u.s.g. nie znajduje oparcia w obowiązującym

stanie prawnym, wskutek czego jest to przepis

martwy. Jego treść wymaga pilnej noweliza-

cji, polegającej na zastąpieniu słów „w drodze

uchwały rady gminy” słowami „w drodze po-

stanowienia komisarza wyborczego”

[29]

Zakaz umowy cywilnej

Wójt nie może powierzyć radnemu gminy,

w której radny uzyskał mandat, wykonywania

pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Taki zakaz wynika z art. 24d u.s.g.

[30]

. Ze wzglę-

du na treść tego artykułu pojawiły się wątpli-

wości, czy adresatem tego zakazu jest wójt,

czy także radny. A zatem czy złamanie tego

zakazu będzie miało wpływ na wykonywany

przez radnego mandat. Zdaniem olsztyńskie-

go Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

[31]

ograniczenie przewidziane w art. 24d u.s.g.

formułuje bezwzględny zakaz powierzania

radnemu wykonywania pracy na podstawie

umowy cywilnoprawnej. Jednak redakcja tego

przepisu wskazuje, że zakaz ten jest adreso-

wany wyłącznie do wójta gminy. Adresatem

tego zakazu nie jest radny. Powyższe unormo-

wanie należy uznać za zabieg celowy. W po-

zostałych bowiem przepisach o charakterze

antykorupcyjnym tej ustawy ustawodawca

wprost określa podmioty, do których kieruje

zakazy określonego zachowania się. Zakłada-

jąc racjonalność ustawodawcy, należy przyjąć,

iż różnice te są zamierzone i nie mają tylko

redakcyjnego charakteru. Jeżeli zakaz nie jest

adresowany do radnego, to w ocenie tego sądu

radnego nie można pozbawić mandatu w razie

naruszenia tego zakazu. Podobnie wypowie-

dział się wojewoda podlaski w rozstrzygnięciu

nadzorczym z 18 kwietnia 2008 r.

[32]

oraz biało-

stocki WSA

[33]

. Zupełnie odmienne stanowisko

zaprezentował wrocławski WSA

[34]

, w ocenie

którego zakaz przewidziany w art. 24d u.s.g.

obejmuje również radnego, co z kolei prowadzi

do wygaśnięcia jego mandatu w razie złamania

tego zakazu. Zdaniem tego sądu inna inter-

pretacja art. 24d u.s.g. byłaby sztuczna i prowa-

dziłaby do absurdalnych wniosków. Sztuczna

jest w szczególności sama konstrukcja zakazu

jednostronnego, który miałby rzekomo wią-

zać jedynie organ wykonawczy gminy, ale już

nie obowiązywała radnego. Takie rozumienie

art. 24d u.s.g. z kolei sprowadzałoby się do ab-

surdalnej, następującej konsekwencji tej po-

winności, tj. jedynie wójt (burmistrz, prezydent

miasta) jest zobowiązany do przeciwdziała-

nia sytuacjom łączenia mandatu radnego ze

świadczeniem pracy na podstawie umowy

cywilnoprawnej, z jednoczesnym dopuszcze-

niem łączenia przez samego radnego manda-

tu, który uzyskał, z wykonywaniem pracy na

tej podstawie.

W doktrynie również zdania są podzielo-

ne. A. Szewc

[35]

, przychylając się do wyroku

WSA w Olsztynie, uważa, że skoro adresa-

tem zakazu jest wójt, to oprócz nieważ-

ności zawartej umowy nie mogą za tym

iść inne sankcje dla radnego. Odmienne-

go zdania jest S. Płażek

[36]

, który wyraźnie

uznaje, że sankcją za naruszenie art. 24d

u.s.g. jest – jak we wszystkich podobnych

przypadkach – wygaśnięcie mandatu na

podstawie art. 383 par. 1 pkt 5 k.w. ze wzglę-

du na naruszenie zakazu łączenia mandatu

z określoną w ustawie funkcją lub działal-

nością. Stanowisko, że zakaz przewidziany

w art. 24d u.s.g. obejmuje również radnego,

co z kolei prowadzi do wygaśnięcia jego

mandatu w razie złamania tego zakazu,

było także prezentowane na tle obowiązu-

jącej wcześniej ordynacji samorządowej

[37]

Za trafnością powyższego poglądu świadczy

ostatnio wydany wyrok sądu administra-

cyjnego. Otóż WSA w Bydgoszczy w wyroku

z 29 stycznia 2014 r.

[38]

stwierdził, że naru-

szenie zakazu, o którym mowa w art. 24d

u.s.g., powoduje wygaśnięcie mandatu rad-

nego

[39]

Przykład 3

Skutki pracy radnego

na podstawie umowy

cywilnoprawnej

Niepodejmowanie dodatkowych zajęć

Zgodnie z art. 24e u.s.g.

[40]

radni nie mogą po-

dejmować dodatkowych zajęć ani otrzymy-

wać darowizn mogących podważyć zaufanie

wyborców do wykonywania mandatu zgod-

nie z rotą ślubowania określoną w art. 23a

ust. u.s.g. Nie mogą się oni powoływać na swój

mandat w związku z podjętymi dodatkowy-

mi zajęciami bądź działalnością gospodarczą

prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie

z innymi osobami.

Zakazy ustanowione w art. 24e u.s.g. mają za

zadanie zapobiegać sytuacjom wykorzysty-

wania mandatu przez radnego do osiągnięcia

partykularnych celów niemających związku

z dobrem wspólnoty samorządowej, do której

radny został wybrany. Mają stwarzać gwaran-

cję wykonywania mandatu zgodnie z treścią

złożonego przez radnego ślubowania

[41]

Zakazy te nie mają charakteru absolutnego.

Radny może podejmować dodatkowe zaję-

cia zarobkowe, jak również powoływać się na

piastowaną funkcję i otrzymywać darowizny,

jeżeli czyni to zgodnie z prawem i nie daje

podstaw do zarzutów naruszenia prawa lub

etyki funkcjonariusza publicznego, w szcze-

gólności do oskarżeń o łapownictwo, prywatę,

poplecznictwo czy nepotyzm, ani nie wywołuje

podejrzeń o stronniczość lub interesowność.

Potwierdzeniem tego jest brzmienie art. 24e

ust. 2 u.s.g., w którym mówi się o podjęciu

przez radnego dodatkowych zajęć i prowa-

dzeniu działalności gospodarczej na własny

rachunek

[42]

„Dodatkowe zajęcia” to jakiekolwiek czynności

podejmowane przez radnego. Przy czym słowo

„dodatkowe” oznacza, że chodzi tu o czyn-

ności poza wykonywaniem mandatu. Cho-

ciaż wyraz „zajęcia” sugerowałby, że chodzi

o czynności o charakterze periodycznym, nie

zaś jednorazowym, to jednak należy zauważyć,

że zaufanie wyborców może podważyć i czyn-

ność jednorazowa, jak np. uczestniczenie jako

strona w niekorzystnej (choćby pośrednio) dla

gminy transakcji kupna-sprzedaży. Wydaje

się zatem, że „zajęcia” to czynności również

jednorazowe. Jako kryterium prawidłowego

wykonywania tych zajęć posłużyły sformu-

łowania użyte w rocie ślubowania radnego,

przy czym, o ile tam służą one opisowi prawi-

dłowego wykonywania mandatu, o tyle tutaj

służą raczej ocenie innych czynności niepole-

gających na jego wykonywaniu, ale mogących

spowodować, że jego sprawowanie nie będzie

prawidłowe, a przynajmniej że taki będzie spo-

łeczny odbiór

[43]

WSA w wyroku z 28 czerwca 2011 r.

[44]

stwier-

dził, że warunkiem zakwalifikowania dodatko-

wych zajęć do takiej działalności, która łamie

ustawowy zakaz wynikający z art. 24e ust. 1

u.s.g., musi być taka aktywność radnego, która

nie licuje z godnością, rzetelnością, uczciwo-

ścią czy też dobrem gminy i jej mieszkańców,

a więc tymi zasadami, o których mowa w ro-

cie ślubowania. Nie każde dodatkowe zaję-

cie bowiem jest tą działalnością, która łamie

ustawowy zakaz.

Problem z darowiznami

Słowo „darowizna” ma konkretną treść okre-

śloną w art. 888 par. 1 kodeksu cywilnego. Da-

rowizną formalnie nie jest przyjęcie nieodpłat-

nej usługi ani też przyjęcie rzeczy lub usługi

poniżej ich wartości, jednakże z pewnością

takie czynności również mogą w konkretnej

sytuacji kwalifikować się jako działania pod-

ważające zaufanie wyborców

[45]

W doktrynie jednolicie wskazuje się

[46]

, że

naruszenie przez radnego tych zakazów nie

jest zagrożone żadną sankcją. Wskazuje się, że

w praktyce stosowanie zakazów z art. 24e u.s.g.

może okazać się problematyczne. Przepisy pra-

wa nie określają bowiem, kto i w jakim trybie

powinien dokonywać oceny tego, czy podjęcie

przez radnego dodatkowego zajęcia, przyjęcie

darowizny, czy też powoływanie się na mandat

podważa zaufanie wyborców

[47]

. Orzecznictwo

przeczy poglądowi o braku jakiejkolwiek sank-

cji za złamanie omówionych zakazów. Przy-

kładem jest wyrok NSA z 10 stycznia 2012 r.

[48]

Sprawa dotyczyła radnego K.G., wobec którego

rada miasta wydała uchwałę stwierdzającą wy-

gaśnięcie mandatu. Powodem było narusze-

nie określonego w art. 24e ust. 1 u.s.g. zakazu

prowadzenia działalności mogącej podważyć

zaufanie wyborców do wykonywania mandatu

zgodnie ze złożonym ślubowaniem. Polegała

ona na złożeniu oferty firmie X na podwy-

konawstwo (w realizacji inwestycji Centrum

pobytowe EURO 2012) robót wykonywanych

przez Y sp. z o.o., której członkiem zarządu był

K.G. Chodziło również o dostarczanie materia-

łów budowlanych oraz wykonywanie robót bu-

dowlanych na podstawie umów zawieranych

przez tę spółkę z gminnym samodzielnym pu-

blicznym zakładem opieki zdrowotnej (SPZOZ),

którego dyrektorem była żona K.G. Zdaniem

rady wskazana działalność podważyła zaufa-

nie do wykonywania mandatu radnego przez

K.G. Świadczyły o tym liczne reakcje wyborców,

które znalazły swój wyraz m.in. w publikacjach

prasowych. Radny zaskarżył uchwałę rady mia-

sta do sądu. W skardze kwestionował podstawę

Wzór nr 1

Wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego

Sławkowo, ...........(data)

Wiesław Kowalski,
Referent prawny

Urząd Gminy

w Sławkowie

ul. Piękna 17

Wiesław Kowalski

Otrzymują:
1) Adresat
2) a/a

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

wygaśnięcia mandatu, tj. m.in. art. 24e u.s.g.

Zdaniem radnego złożenie oferty współpracy

przez Y spółkę z o.o., której jest członkiem, in-

nej spółce kapitałowej z całą pewnością nie jest

„zajęciem” w rozumieniu powołanego przepi-

su, ani tym bardziej takim, które może pod-

ważyć zaufanie wyborców do wykonywania

mandatu przez radnego. WSA w Warszawie

oddalił skargę. W uzasadnieniu wskazał, że

aktywność radnego w Y spółce, wobec spra-

wowanego mandatu radnego, jest wspomnia-

nym „dodatkowym zajęciem”, w rozumieniu

art. 24e ust. 1 u.s.g. Nie ma wątpliwości, że jest

to także działalność, o której stanowi art. 190

ust. 1 pkt 2a ordynacji samorządowej [obecnie

w art. 383 par. 1 pkt 5 k.w. – redakcja]. WSA

postawił pytanie, czy gdyby K.G. nie był rad-

nym, to współzarządzana przez niego Y spółka,

której jest także współwłaścicielem, również

byłaby kontrahentem gminnych podmiotów.

W ocenie sądu z pewnością nie można udzie-

lić jednoznacznej (pozytywnej) odpowiedzi na

to pytanie, ale właśnie ów brak jednoznacznej

odpowiedzi sprawia, że w zaistniałych okolicz-

nościach radny znajduje się w dwuznacznej

sytuacji, co w świetle roty ślubowania budzi

wątpliwości co do jego postawy jako osoby peł-

niącej funkcję publiczną, podważając przez to

zaufanie wyborców. Od tego wyroku radny K.G.

wniósł skargę kasacyjną. NSA uznał ją za bez-

zasadną i oddalił. W uzasadnieniu stwierdził,

że prowadzona przez radnego spółka wystawi-

ła na rzecz SPZOZ co najmniej sześć faktur, a w

roku 2009 co najmniej trzy faktury. Zdaniem

NSA biznesowe powiązania rodzinne spółki,

której współwłaścicielem był radny, ze SPZOZ,

którego dyrektorem była jego żona, wywołały

reakcje wyborców świadczące o tym, że jego

działania podważyły ich zaufanie.

Z punktu widzenia wygaśnięcia mandatu

istotne są zakazy określone w art. 24f u.s.g.

[49]

dotyczące następujących form gospodar-

czej aktywności:

– prowadzenie działalności gospodarczej

na własny rachunek lub wspólnie z innymi

osobami, a również zarządzanie taką dzia-

łalnością, branie udziału w jej prowadzeniu

jako przedstawiciel lub pełnomocnik, jeżeli

taka działalność opiera się na wykorzysta-

niu mienia gminy (art. 24f ust. 1 u.s.g.)

[50]

– pełnienie funkcji członka władz zarządza-

jących, kontrolnych lub rewizyjnych bądź

występowanie jako pełnomocnik spółek

handlowych z udziałem gminnych osób

prawnych lub przedsiębiorców, w których

uczestniczą takie osoby (art. 24f ust. 2 u.s.g.).

Ostrożnie z działalnością gospodarczą

Artykuł 24f ust. 1 u.s.g. zakazuje radnemu bycia

jednoosobowym przedsiębiorą prowadzącym

działalność gospodarczą z wykorzystaniem

mienia jednostki samorządu terytorialnego,

w której uzyskał mandat. Wyklucza bowiem

prowadzenie działalności gospodarczej „na

własny rachunek”

[51]

. Wspólne wykorzystywa-

nie mienia komunalnego zachodzi np. pomię-

dzy wspólnikami spółki cywilnej, nawet jeśli

najemcą lokalu komunalnego jest tylko jeden

ze wspólników

[52]

Zarządzanie działalnością gospodarczą jest

rozumiane jako kompetencja do podejmowa-

nia wiążących decyzji w zakresie prowadzonej

działalności. Kompetencja taka może przy-

sługiwać danej osobie jako organowi jedno-

osobowemu (jak to ma miejsce w przypadku

dyrektora przedsiębiorstwa państwowego lub

jednoosobowego zarządu spółki handlowej)

albo jako członkowi kolegialnego organu za-

rządzającego podmiotem gospodarczym (np.

zarządu spółki akcyjnej). Tytułem przykładu

warto wskazać pełnienie przez radnego funkcji

członka zarządu w stowarzyszeniu prowadzą-

cym działalnością gospodarczą z wykorzysta-

niem mienia komunalnego gminy

[53]

Ustawy samorządowe zakazują nie tylko jed-

noosobowego lub wspólnie z innymi osobami

prowadzenia działalności gospodarczej albo

zarządzania taką działalnością z wykorzysta-

niem mienia jednostki, w której radny uzyskał

mandat, lecz także wykluczają możliwość bycia

przedstawicielem czy pełnomocnikiem w pro-

wadzeniu takiej działalności. Zgodnie z art. 95

par. 2 kodeksu cywilnego czynność prawna

dokonana przez przedstawiciela w granicach

umocowania pociąga za sobą skutki bezpo-

średnio dla reprezentowanego. Z przepisu

tego wynika, że czynności prawnej dokonu-

je co prawda przedstawiciel, działając jednak

w cudzym imieniu, na podstawie stosownego

umocowania, a czynność pociąga skutki bez-

pośrednio dla reprezentowanego. Z uwagi na

źródło umocowania dla przedstawiciela wyróż-

nia się trojakiego rodzaju przedstawicielstwo:

przedstawicielstwo ustawowe, pełnomocnic-

two oraz prokurę

[54]

Przykład 4

Pełnomocnictwo procesowe

Mirosław W. jest adwokatem. Sprawując mandat
radnego, został pełnomocnikiem procesowym
spółki komunalnej na podstawie pełnomocnictw
udzielanych każdorazowo do występowania
w określonej sprawie przed sądem. Rada nie
podjęła uchwały w sprawie wygaśnięcia mandatu
radnego, dlatego wojewoda skierował wezwanie
o podjęcie stosownej uchwały.
Do organu nadzoru wpłynęła uchwała
o odmowie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu.
W ocenie rady reprezentowanie spółki w postę-
powaniach sądowych przez Mirosława W.
na podstawie udzielonego pełnomocnictwa
procesowego nie pozostaje w kolizji z zakazem,
o którym mowa w art. 24f ust. 1 u.s.g. Radny,
będąc pełnomocnikiem procesowym tej spółki,
nie jest pełnomocnikiem w prowadzeniu przez
nią działalności w rozumieniu tego przepisu.
Wojewoda wydał zarządzenie zastępcze. Akt
ten Mirosław W. zaskarżył do sądu. W ocenie
skarżącego bycie pełnomocnikiem procesowym
w poszczególnych indywidualnych procesach
sądowych po stronie spółki wykorzystującej
mienie komunalne w żaden sposób nie prowadzi
do konfliktu interesów w związku z pełnieniem
funkcji radnego.
Sąd oddalił skargę. W uzasadnieniu wyroku
stwierdził, że nie ma znaczenia charakter pełno-
mocnictwa, a więc czy jest to pełnomocnictwo
o charakterze stałym czy jednorazowym, ogólne
czy szczegółowe, czy do poszczególnej czynności.
Ustawodawca bowiem nie określił w przyto-
czonym przepisie rodzaju pełnomocnictwa.
Okoliczność udzielenia radnemu przez spółkę
komunalną pełnomocnictwa po objęciu przez
niego mandatu w pełni uzasadniała zastosowa-
nie art. 24f ust. 1 u.s.g. (wyrok NSA z 10 stycznia
2013 r., sygn. akt II OSK 2896/12, www.orzeczenia.
nsa.gov.pl).

Radny, który przed rozpoczęciem sprawowania

mandatu prowadził działalność gospodarczą

w rozumieniu art. 24f ust. 1 u.s.g., musi za-

przestać jej prowadzenia w terminie trzech

miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Tak

wynika z art. 24f ust. 1a u.s.g. Przepis ten jest

niewłaściwie sformułowany, w istocie roz-

poczęcie sprawowania mandatu zbiega się

bowiem w czasie ze złożeniem ślubowania.

Zaprzestanie działalności może polegać na jej

definitywnym zakończeniu albo zawieszeniu.

Należy uznać, że każdy przypadek wymaga

osobnej analizy

[55]

. Niewywiązanie się z tego

obowiązku prowadzi do stwierdzenia wyga-

śnięcia mandatu w trybie art. 383 k.w. Radny

musi zatem przed upływem trzymiesięcznego

terminu liczonego od dnia złożenia ślubowa-

nia dopełnić czynności likwidujących dzia-

łalność prowadzoną indywidualnie (wycofać

się z obrotu) lub zrezygnować ze współpracy

w ramach działalności prowadzonej wspólnie

z innymi osobami, ewentualnie zaprzestać

wykorzystywania w takiej działalności mie-

nia komunalnego. Pamiętać bowiem należy,

że to działalność z wykorzystaniem mienia

komunalnego gminy jest w świetle omawia-

nego przepisu zakazana

[56]

Funkcje w gminnych

spółkach handlowych

Skutki wyboru lub powołania na stanowiska

lub funkcje, o których mowa w art. 24f ust. 2

u.s.g, jeżeli miały miejsce przed rozpoczęciem

wykonywania mandatu radnego, uregulowano

odmiennie niż w art. 24f ust. 1a u.s.g. Radny

musi się zrzec stanowiska lub funkcji w ter-

minie trzech miesięcy od dnia złożenia ślubo-

wania. W razie niezrzeczenia się stanowiska

lub funkcji (w spółce prawa handlowego) osoba

taka traci to stanowisko lub tę funkcję z mocy

prawa po upływie trzymiesięcznego terminu

[57]

Ustawy samorządowe nie zakazują radnym

bycia członkiem władz zarządzających lub

kontrolnych i rewizyjnych, pełnomocnikiem

spółki handlowej z udziałem osób prawnych

jednostek samorządu terytorialnego inne-

go szczebla lub przedsiębiorców, w których

uczestniczą takie osoby. Przykładowo radny

województwa może być członkiem władz za-

rządzających lub kontrolnych i rewizyjnych,

pełnomocnikiem spółki handlowej z udzia-

łem zarówno gminnych, jak i powiatowych

osób prawnych lub przedsiębiorców, w których

uczestniczą takie osoby

[58]

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku

z 13 marca 2014 r.

[59]

stwierdził, że umieszcza-

nie przez spółkę (w której radna jest wicepre-

zesem) reklam w pasie drogowym na trzech

przystankach jest działalnością prowadzo-

ną z wykorzystaniem mienia komunalnego,

w którym radna uzyskała mandat. Stanowi

więc naruszenie art. 24f ust. 1 us.g., co skut-

kuje wygaśnięciem mandatu.

Wydzierżawienie gminnego gruntu wraz z po-

sadowionym na nim kioskiem w celu prowa-

dzenia działalności handlowej narusza zakaz,

o którym mowa art. 24f u.s.g. Tak stwierdził

NSA w wyroku z 25 kwietnia 2013 r.

[60]

NSA wyrokiem z 1 października 2013 r.

[61]

rozstrzygnął problem radnego, który w ra-

mach działalności gospodarczej prowadził

w budynku harcówki (udostępnionym przez

miejski dom kultury) warsztaty, próby ze-

społów i inne zajęcia muzyczne. Wobec bra-

ku uchwały stwierdzającej wygaśnięcie man-

datu wojewoda wydał zarządzenie zastępcze.

Zarzucił radnemu wykorzystanie mienia

komunalnego w prowadzonej przez niego

działalności gospodarczej. Sąd I instancji

uznał, że w sprawie istotne jest ustalenie,

czy nieruchomości, z których korzystał rad-

ny przy prowadzeniu własnej działalności

gospodarczej, wchodziły w skład mienia ko-

munalnego gminy. Oddane one zostały do

korzystania na podstawie umowy użyczenia

gminnej instytucji kultury posiadającej oso-

bowość prawną. W ocenie sądu nieruchomo-

ści te stanowią jednak własność gminy. Nie

utraciła ona możliwości swobodnego dyspo-

nowania swym mieniem. NSA nie zgodził

się z tym poglądem. Wskazał, że za mienie

komunalne gminy uznaje się mienie, któ-

rym gmina może swobodnie dysponować.

Zdaniem NSA fakt zawarcia umowy uży-

czenia spowodował, że użyczający (w tym

przypadku gmina) w czasie jego trwania

pozbawił się użytku danej rzeczy. Dopiero

w razie gdy biorący używa rzeczy w sposób

sprzeczny z umową lub powierza rzecz in-

nej osobie nie będąc do tego upoważniony

przez umowę, użyczający może żądać jej

zwrotu. Zatem w ocenie NSA w sprawie nie

został spełniony warunek, o którym mowa

w art.24f ust.1 u.s.g., i dlatego wygaszenie

mandatu radnego nie było zasadne.

Zdaniem NSA wyrażonym w wyroku z 9 lip-

ca 2013 r.

[62]

zarządzanie działalnością go-

spodarczą w rozumieniu art. 24f ust. 1 u.s.g.

polega na posiadaniu kompetencji do po-

dejmowania wiążących decyzji w zakresie

prowadzonej działalności. Nie oznacza to

więc faktycznego podejmowania konkret-

nych czynności wchodzących w zakres za-

rządzania.

Przykład

Pełnienie funkcji członka

zarządu w spółdzielni

Radny pełni funkcję członka zarządu spółdzielni
kółek rolniczych. Przedmiotem działalności spół-
dzielni są usługi transportowe, warsztatowe, jak
również działalność handlowo-zaopatrzeniowa
w zakresie sprzedaży paliw, części zamiennych,
nawozów mineralnych, środków ochrony roślin,
drobiu oraz pasz. Prowadzi więc ona działalność
gospodarczą polegającą na świadczeniu usług
dla rolników. Ponadto jej budynki usytuowane są
na nieruchomości, która jest własnością gminy
jako mienie komunalne. Wojewoda zarządzeniem
zastępczym stwierdził wygaśnięcie mandatu.
Radny w skardze do sądu bronił się, argumen-
tując, że nie wykonywał żadnych rzeczywistych
(realnych) ani faktycznych czynności w zarządzie.
Nie zachodziło – jego zdaniem – jakiekolwiek
niebezpieczeństwo uzyskania nieuprawnionych
korzyści dla siebie i rodziny. Sąd oddalił skargę.
W uzasadnieniu wskazał, że radny zarządzał
działalnością gospodarczą z wykorzystaniem
mienia komunalnego w rozumieniu art. 24f ust.
1 u.s.g. Był on upoważniony do kierowania spół-
dzielnią i reprezentowania jej na zewnątrz. Nie
jest wobec tego istotne, czy radny jako członek
zarządu spółdzielni podejmował jakieś konkretne
czynności.

Kolejny wyrok NSA również dotyczył radnego,

który był równocześnie członkiem zarządu

spółdzielni. W orzeczeniu z 17 października

2013 r.

[63]

NSA stwierdził, że pełnienie funkcji

członka zarządu spółdzielni jest niewątpliwie

zarządzaniem działalnością gospodarczą w ro-

zumieniu art. 24f ust. 1 u.s.g. Jeżeli radny peł-

ni tę funkcję w spółdzielni, a ta wykorzystuje

w swojej działalności mienie komunalne, to

narusza zakaz określony w art. 24f u.s.g. Sta-

nowi to powód wygaśnięcia jego mandatu.

Sprawa ta dotyczyła radnego będącego równo-

cześnie członkiem zarządu gminnej spółdziel-

ni, która wynajęła od gminy lokal użytkowy,

wykorzystując go do prowadzenia działalno-

ści gospodarczej, tj. sklepu spożywczo-prze-

mysłowego.

W wyroku z 22 stycznia 2013 r.

[64]

NSA rozstrzy-

gnął istotną wątpliwość. Chodziło o to, czy

radny powiatu prowadzący działalność gospo-

darczą, który na jej potrzeby otrzymał dotację

w ramach projektu „Własna firma – droga do

osiągnięcia sukcesu” realizowanego w ramach

środków unijnych przez starostwo powiato-

we, narusza zakaz, o którym mowa w art. 25b

ust. 1 u.s.p. Dotyczy on prowadzenia działal-

ności gospodarczej z wykorzystaniem mienia

powiatu, w którym radny uzyskał mandat.

NSA odpowiedział pozytywnie na to pytanie.

W ocenie tego sądu sama okoliczność korzy-

stania przez radnego na użytek prowadzonej

przez niego działalności gospodarczej z mienia

powiatu, rozumianego jako własność i inne

prawa majątkowe nabyte przez powiat, stwa-

rza podejrzenie, że z racji pełnionej działalno-

ści w organie stanowiącym powiatu miał on

większe szanse w ubieganiu się o uzyskanie

tego mienia oraz mógł mieć większe pole do

negocjacji warunków umowy

[65]

Nie można pochopnie pozbawiać radnego

mandatu. Każdy przypadek należy badać in-

dywidualnie. Dlatego pomimo antykorupcyj-

nego celu art. 24f u.s.g. nie można go stosować

w każdym nie do końca wyjaśnionym przypad-

ku. Takie jego zastosowanie może doprowa-

dzić, jak trafnie to sformułował NSA w wyroku

z 25 października 2012 r.

[66]

, do sytuacji, kiedy

radnymi będą mogli być jedynie emeryci, ren-

ciści i bezrobotni.

Przykład

Konieczność wnikliwej analizy

Radny Stanisław P., pełniąc funkcję prezesa
Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP), wystąpił
z wnioskiem o wydanie zezwolenia na sprzedaż
alkoholu w remizie OSP. Rada gminy uznała, że
sprzedaż alkoholu w obiekcie będącym własno-
ścią gminy oznacza naruszenie zakazu z art. 24f
ust. 1 u.s.g. Podjęła uchwałę o wygaśnięciu
mandatu radnego. W skardze do sądu na tę
uchwałę Stanisław P. wskazał, że jako prezes
zarządu stowarzyszenia nie brał udziału w zarzą-
dzaniu działalnością gospodarczą prowadzoną
z wykorzystaniem mienia komunalnego. Argu-
mentował, że jednorazowa sprzedaż alkoholu
przez OSP w budynku remizy należącej do gminy,
na imprezie, z której dochód przeznaczono
na cele charytatywne Kościoła, nie mieści się
w definicji prowadzenia działalności gospodarczej
przez radnego z wykorzystaniem mienia komu-
nalnego gminy. Brak było zatem przesłanek do
stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego. Sąd
przyznał rację Stanisławowi P. Uznał, że art. 24f
u.s.g. nie znajduje zastosowania w sprawie, gdyż
nie można uznać, że OSP, którego prezesem
jest skarżący (będący jednocześnie radnym),
prowadziło działalność gospodarczą (wyrok WSA
w Warszawie z 24 stycznia 2013 r., sygn. akt
II SA/Wa 2089/12, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

NSA w wyroku z 27 czerwca 2013 r.

[67]

podkre-

ślił, że zawarty w art. 24f u.s.g. zakaz należy

oceniać przez pryzmat reguł i celów, jakim

mają służyć regulacje antykorupcyjne wpro-

wadzające instytucje prawne stanowiące

gwarancje prawidłowego i rzetelnego wyko-

nywania działań przez jednostki samorządu

terytorialnego. NSA zwrócił uwagę, że dotych-

czasowe orzecznictwo sądów administracyj-

nych wykazuje się dużym zróżnicowaniem,

zwłaszcza w zakresie sposobów dokonywania

interpretacji przepisów antykorupcyjnych.

Przeważa jednak koncepcja, że należy je inter-

pretować przede wszystkim przy użyciu wy-

kładni literalnej. Uwzględniając jednak okre-

ślone w danej sytuacji okoliczności faktyczne,

nie można uznać, by wykładnia ta okazała się

zawsze wystarczająca dla dokonania pełnej

oceny. Należy bowiem uwzględnić również

wykładnię celowościową, a zatem zważyć na

cel jaki przyświecał ustawodawcy, kiedy wpro-

wadzał powyższy przepis do ustawy samorzą-

dowej. Regulacje te zostały wprowadzone dla

ochrony interesu publicznego, polegającego

na zapobieżeniu angażowania się radnych

(jako osób piastujących stanowiska publicz-

ne) w sytuacje mogące podać w wątpliwość

ich osobistą bezstronność czy uczciwość, ale

także podważać autorytet organów, w któ-

rych działają, i osłabiać zaufanie wyborców

do prawidłowego funkcjonowania tych or-

ganów. Na szczególną uwagę zasługuje także

konieczność uwzględnienia proporcjonalności

sankcji ustanowionej powołanymi przepi-

sami w stosunku do zaistniałego zdarzenia.

Trzeba zatem uwzględnić surowość sankcji

w zestawieniu z wagą uchybienia w stosun-

ku do dobra poświęconego (tj. zasady trwało-

ści mandatu pochodzącego z wyborów przez

społeczność lokalną).

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

wygaśnięcia mandatu, tj. m.in. art. 24e u.s.g.

Zdaniem radnego złożenie oferty współpracy

przez Y spółkę z o.o., której jest członkiem, in-

nej spółce kapitałowej z całą pewnością nie jest

„zajęciem” w rozumieniu powołanego przepi-

su, ani tym bardziej takim, które może pod-

ważyć zaufanie wyborców do wykonywania

mandatu przez radnego. WSA w Warszawie

oddalił skargę. W uzasadnieniu wskazał, że

aktywność radnego w Y spółce, wobec spra-

wowanego mandatu radnego, jest wspomnia-

nym „dodatkowym zajęciem”, w rozumieniu

art. 24e ust. 1 u.s.g. Nie ma wątpliwości, że jest

to także działalność, o której stanowi art. 190

ust. 1 pkt 2a ordynacji samorządowej [obecnie

w art. 383 par. 1 pkt 5 k.w. – redakcja]. WSA

postawił pytanie, czy gdyby K.G. nie był rad-

nym, to współzarządzana przez niego Y spółka,

której jest także współwłaścicielem, również

byłaby kontrahentem gminnych podmiotów.

W ocenie sądu z pewnością nie można udzie-

lić jednoznacznej (pozytywnej) odpowiedzi na

to pytanie, ale właśnie ów brak jednoznacznej

odpowiedzi sprawia, że w zaistniałych okolicz-

nościach radny znajduje się w dwuznacznej

sytuacji, co w świetle roty ślubowania budzi

wątpliwości co do jego postawy jako osoby peł-

niącej funkcję publiczną, podważając przez to

zaufanie wyborców. Od tego wyroku radny K.G.

wniósł skargę kasacyjną. NSA uznał ją za bez-

zasadną i oddalił. W uzasadnieniu stwierdził,

że prowadzona przez radnego spółka wystawi-

ła na rzecz SPZOZ co najmniej sześć faktur, a w

roku 2009 co najmniej trzy faktury. Zdaniem

NSA biznesowe powiązania rodzinne spółki,

której współwłaścicielem był radny, ze SPZOZ,

którego dyrektorem była jego żona, wywołały

reakcje wyborców świadczące o tym, że jego

działania podważyły ich zaufanie.

Z punktu widzenia wygaśnięcia mandatu

istotne są zakazy określone w art. 24f u.s.g.

[49]

dotyczące następujących form gospodar-

czej aktywności:

– prowadzenie działalności gospodarczej

na własny rachunek lub wspólnie z innymi

osobami, a również zarządzanie taką dzia-

łalnością, branie udziału w jej prowadzeniu

jako przedstawiciel lub pełnomocnik, jeżeli

taka działalność opiera się na wykorzysta-

niu mienia gminy (art. 24f ust. 1 u.s.g.)

[50]

– pełnienie funkcji członka władz zarządza-

jących, kontrolnych lub rewizyjnych bądź

występowanie jako pełnomocnik spółek

handlowych z udziałem gminnych osób

prawnych lub przedsiębiorców, w których

uczestniczą takie osoby (art. 24f ust. 2 u.s.g.).

Ostrożnie z działalnością gospodarczą

Artykuł 24f ust. 1 u.s.g. zakazuje radnemu bycia

jednoosobowym przedsiębiorą prowadzącym

działalność gospodarczą z wykorzystaniem

mienia jednostki samorządu terytorialnego,

w której uzyskał mandat. Wyklucza bowiem

prowadzenie działalności gospodarczej „na

własny rachunek”

[51]

. Wspólne wykorzystywa-

nie mienia komunalnego zachodzi np. pomię-

dzy wspólnikami spółki cywilnej, nawet jeśli

najemcą lokalu komunalnego jest tylko jeden

ze wspólników

[52]

Zarządzanie działalnością gospodarczą jest

rozumiane jako kompetencja do podejmowa-

nia wiążących decyzji w zakresie prowadzonej

działalności. Kompetencja taka może przy-

sługiwać danej osobie jako organowi jedno-

osobowemu (jak to ma miejsce w przypadku

dyrektora przedsiębiorstwa państwowego lub

jednoosobowego zarządu spółki handlowej)

albo jako członkowi kolegialnego organu za-

rządzającego podmiotem gospodarczym (np.

zarządu spółki akcyjnej). Tytułem przykładu

warto wskazać pełnienie przez radnego funkcji

członka zarządu w stowarzyszeniu prowadzą-

cym działalnością gospodarczą z wykorzysta-

niem mienia komunalnego gminy

[53]

Ustawy samorządowe zakazują nie tylko jed-

noosobowego lub wspólnie z innymi osobami

prowadzenia działalności gospodarczej albo

zarządzania taką działalnością z wykorzysta-

niem mienia jednostki, w której radny uzyskał

mandat, lecz także wykluczają możliwość bycia

przedstawicielem czy pełnomocnikiem w pro-

wadzeniu takiej działalności. Zgodnie z art. 95

par. 2 kodeksu cywilnego czynność prawna

dokonana przez przedstawiciela w granicach

umocowania pociąga za sobą skutki bezpo-

średnio dla reprezentowanego. Z przepisu

tego wynika, że czynności prawnej dokonu-

je co prawda przedstawiciel, działając jednak

w cudzym imieniu, na podstawie stosownego

umocowania, a czynność pociąga skutki bez-

pośrednio dla reprezentowanego. Z uwagi na

źródło umocowania dla przedstawiciela wyróż-

nia się trojakiego rodzaju przedstawicielstwo:

przedstawicielstwo ustawowe, pełnomocnic-

two oraz prokurę

[54]

Przykład 4

Pełnomocnictwo procesowe

Radny, który przed rozpoczęciem sprawowania

mandatu prowadził działalność gospodarczą

w rozumieniu art. 24f ust. 1 u.s.g., musi za-

przestać jej prowadzenia w terminie trzech

miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Tak

wynika z art. 24f ust. 1a u.s.g. Przepis ten jest

niewłaściwie sformułowany, w istocie roz-

poczęcie sprawowania mandatu zbiega się

bowiem w czasie ze złożeniem ślubowania.

Zaprzestanie działalności może polegać na jej

definitywnym zakończeniu albo zawieszeniu.

Należy uznać, że każdy przypadek wymaga

osobnej analizy

[55]

. Niewywiązanie się z tego

obowiązku prowadzi do stwierdzenia wyga-

śnięcia mandatu w trybie art. 383 k.w. Radny

musi zatem przed upływem trzymiesięcznego

terminu liczonego od dnia złożenia ślubowa-

nia dopełnić czynności likwidujących dzia-

łalność prowadzoną indywidualnie (wycofać

się z obrotu) lub zrezygnować ze współpracy

w ramach działalności prowadzonej wspólnie

z innymi osobami, ewentualnie zaprzestać

wykorzystywania w takiej działalności mie-

nia komunalnego. Pamiętać bowiem należy,

że to działalność z wykorzystaniem mienia

komunalnego gminy jest w świetle omawia-

nego przepisu zakazana

[56]

Funkcje w gminnych

spółkach handlowych

Skutki wyboru lub powołania na stanowiska

lub funkcje, o których mowa w art. 24f ust. 2

u.s.g, jeżeli miały miejsce przed rozpoczęciem

wykonywania mandatu radnego, uregulowano

odmiennie niż w art. 24f ust. 1a u.s.g. Radny

musi się zrzec stanowiska lub funkcji w ter-

minie trzech miesięcy od dnia złożenia ślubo-

wania. W razie niezrzeczenia się stanowiska

lub funkcji (w spółce prawa handlowego) osoba

taka traci to stanowisko lub tę funkcję z mocy

prawa po upływie trzymiesięcznego terminu

[57]

Ustawy samorządowe nie zakazują radnym

bycia członkiem władz zarządzających lub

kontrolnych i rewizyjnych, pełnomocnikiem

spółki handlowej z udziałem osób prawnych

jednostek samorządu terytorialnego inne-

go szczebla lub przedsiębiorców, w których

uczestniczą takie osoby. Przykładowo radny

województwa może być członkiem władz za-

rządzających lub kontrolnych i rewizyjnych,

pełnomocnikiem spółki handlowej z udzia-

łem zarówno gminnych, jak i powiatowych

osób prawnych lub przedsiębiorców, w których

uczestniczą takie osoby

[58]

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku

z 13 marca 2014 r.

[59]

stwierdził, że umieszcza-

nie przez spółkę (w której radna jest wicepre-

zesem) reklam w pasie drogowym na trzech

przystankach jest działalnością prowadzo-

ną z wykorzystaniem mienia komunalnego,

w którym radna uzyskała mandat. Stanowi

więc naruszenie art. 24f ust. 1 us.g., co skut-

kuje wygaśnięciem mandatu.

Wydzierżawienie gminnego gruntu wraz z po-

sadowionym na nim kioskiem w celu prowa-

dzenia działalności handlowej narusza zakaz,

o którym mowa art. 24f u.s.g. Tak stwierdził

NSA w wyroku z 25 kwietnia 2013 r.

[60]

NSA wyrokiem z 1 października 2013 r.

[61]

rozstrzygnął problem radnego, który w ra-

mach działalności gospodarczej prowadził

w budynku harcówki (udostępnionym przez

miejski dom kultury) warsztaty, próby ze-

społów i inne zajęcia muzyczne. Wobec bra-

ku uchwały stwierdzającej wygaśnięcie man-

datu wojewoda wydał zarządzenie zastępcze.

Zarzucił radnemu wykorzystanie mienia

komunalnego w prowadzonej przez niego

działalności gospodarczej. Sąd I instancji

uznał, że w sprawie istotne jest ustalenie,

czy nieruchomości, z których korzystał rad-

ny przy prowadzeniu własnej działalności

gospodarczej, wchodziły w skład mienia ko-

munalnego gminy. Oddane one zostały do

korzystania na podstawie umowy użyczenia

gminnej instytucji kultury posiadającej oso-

bowość prawną. W ocenie sądu nieruchomo-

ści te stanowią jednak własność gminy. Nie

utraciła ona możliwości swobodnego dyspo-

nowania swym mieniem. NSA nie zgodził

się z tym poglądem. Wskazał, że za mienie

komunalne gminy uznaje się mienie, któ-

rym gmina może swobodnie dysponować.

Zdaniem NSA fakt zawarcia umowy uży-

czenia spowodował, że użyczający (w tym

przypadku gmina) w czasie jego trwania

pozbawił się użytku danej rzeczy. Dopiero

w razie gdy biorący używa rzeczy w sposób

sprzeczny z umową lub powierza rzecz in-

nej osobie nie będąc do tego upoważniony

przez umowę, użyczający może żądać jej

zwrotu. Zatem w ocenie NSA w sprawie nie

został spełniony warunek, o którym mowa

w art.24f ust.1 u.s.g., i dlatego wygaszenie

mandatu radnego nie było zasadne.

Zdaniem NSA wyrażonym w wyroku z 9 lip-

ca 2013 r.

[62]

zarządzanie działalnością go-

spodarczą w rozumieniu art. 24f ust. 1 u.s.g.

polega na posiadaniu kompetencji do po-

dejmowania wiążących decyzji w zakresie

prowadzonej działalności. Nie oznacza to

więc faktycznego podejmowania konkret-

nych czynności wchodzących w zakres za-

rządzania.

Przykład

Pełnienie funkcji członka

zarządu w spółdzielni

Kolejny wyrok NSA również dotyczył radnego,

który był równocześnie członkiem zarządu

spółdzielni. W orzeczeniu z 17 października

2013 r.

[63]

NSA stwierdził, że pełnienie funkcji

członka zarządu spółdzielni jest niewątpliwie

zarządzaniem działalnością gospodarczą w ro-

zumieniu art. 24f ust. 1 u.s.g. Jeżeli radny peł-

ni tę funkcję w spółdzielni, a ta wykorzystuje

w swojej działalności mienie komunalne, to

narusza zakaz określony w art. 24f u.s.g. Sta-

nowi to powód wygaśnięcia jego mandatu.

Sprawa ta dotyczyła radnego będącego równo-

cześnie członkiem zarządu gminnej spółdziel-

ni, która wynajęła od gminy lokal użytkowy,

wykorzystując go do prowadzenia działalno-

ści gospodarczej, tj. sklepu spożywczo-prze-

mysłowego.

W wyroku z 22 stycznia 2013 r.

[64]

NSA rozstrzy-

gnął istotną wątpliwość. Chodziło o to, czy

radny powiatu prowadzący działalność gospo-

darczą, który na jej potrzeby otrzymał dotację

w ramach projektu „Własna firma – droga do

osiągnięcia sukcesu” realizowanego w ramach

środków unijnych przez starostwo powiato-

we, narusza zakaz, o którym mowa w art. 25b

ust. 1 u.s.p. Dotyczy on prowadzenia działal-

ności gospodarczej z wykorzystaniem mienia

powiatu, w którym radny uzyskał mandat.

NSA odpowiedział pozytywnie na to pytanie.

W ocenie tego sądu sama okoliczność korzy-

stania przez radnego na użytek prowadzonej

przez niego działalności gospodarczej z mienia

powiatu, rozumianego jako własność i inne

prawa majątkowe nabyte przez powiat, stwa-

rza podejrzenie, że z racji pełnionej działalno-

ści w organie stanowiącym powiatu miał on

większe szanse w ubieganiu się o uzyskanie

tego mienia oraz mógł mieć większe pole do

negocjacji warunków umowy

[65]

Nie można pochopnie pozbawiać radnego

mandatu. Każdy przypadek należy badać in-

dywidualnie. Dlatego pomimo antykorupcyj-

nego celu art. 24f u.s.g. nie można go stosować

w każdym nie do końca wyjaśnionym przypad-

ku. Takie jego zastosowanie może doprowa-

dzić, jak trafnie to sformułował NSA w wyroku

z 25 października 2012 r.

[66]

, do sytuacji, kiedy

radnymi będą mogli być jedynie emeryci, ren-

ciści i bezrobotni.

Przykład

Konieczność wnikliwej analizy

NSA w wyroku z 27 czerwca 2013 r.

[67]

podkre-

ślił, że zawarty w art. 24f u.s.g. zakaz należy

oceniać przez pryzmat reguł i celów, jakim

mają służyć regulacje antykorupcyjne wpro-

wadzające instytucje prawne stanowiące

gwarancje prawidłowego i rzetelnego wyko-

nywania działań przez jednostki samorządu

terytorialnego. NSA zwrócił uwagę, że dotych-

czasowe orzecznictwo sądów administracyj-

nych wykazuje się dużym zróżnicowaniem,

zwłaszcza w zakresie sposobów dokonywania

interpretacji przepisów antykorupcyjnych.

Przeważa jednak koncepcja, że należy je inter-

pretować przede wszystkim przy użyciu wy-

kładni literalnej. Uwzględniając jednak okre-

ślone w danej sytuacji okoliczności faktyczne,

nie można uznać, by wykładnia ta okazała się

zawsze wystarczająca dla dokonania pełnej

oceny. Należy bowiem uwzględnić również

wykładnię celowościową, a zatem zważyć na

cel jaki przyświecał ustawodawcy, kiedy wpro-

wadzał powyższy przepis do ustawy samorzą-

dowej. Regulacje te zostały wprowadzone dla

ochrony interesu publicznego, polegającego

na zapobieżeniu angażowania się radnych

(jako osób piastujących stanowiska publicz-

ne) w sytuacje mogące podać w wątpliwość

ich osobistą bezstronność czy uczciwość, ale

także podważać autorytet organów, w któ-

rych działają, i osłabiać zaufanie wyborców

do prawidłowego funkcjonowania tych or-

ganów. Na szczególną uwagę zasługuje także

konieczność uwzględnienia proporcjonalności

sankcji ustanowionej powołanymi przepi-

sami w stosunku do zaistniałego zdarzenia.

Trzeba zatem uwzględnić surowość sankcji

w zestawieniu z wagą uchybienia w stosun-

ku do dobra poświęconego (tj. zasady trwało-

ści mandatu pochodzącego z wyborów przez

społeczność lokalną).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

Zakaz łączenia mandatu

z innymi funkcjami

Z art. 25b u.s.g.

[68]

mandatu radnego gminy nie

można łączyć z:

1) mandatem posła lub senatora,

2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wi-

cewojewody,

3) członkostwem w organie innej jednostki

samorządu terytorialnego.

Komentowany przepis wprowadza zasadę

niepołączalności mandatu radnego gminy

z enumeratywnie wymienionymi w nim

funkcjami (tzw. incompatibilitas). Radny

nie może być więc jednocześnie posłem lub

senatorem, sprawować funkcji wojewody lub

wicewojewody ani być członkiem organu in-

nej jednostki samorządu terytorialnego (rad-

nym powiatu lub województwa, członkiem

zarządu powiatu lub zarządu województwa).

Jak wynika z literalnego brzmienia przepisu,

sprawowanie funkcji wojewody lub wicewo-

jewody nie musi oznaczać nominalnego pia-

stowania takiego stanowiska. Dla spełnienia

przesłanki niepołączalności z mandatem rad-

nego istotne byłoby sprawowanie przedmio-

towej funkcji w charakterze pełniącego obo-

wiązki wojewody lub wicewojewody. Wydaje

się również, że samo upoważnienie pracow-

nika przez wojewodę do załatwienia spraw

w imieniu tego organu, a w szczególności do

wydawania decyzji administracyjnych, posta-

nowień i zaświadczeń na podstawie art. 268a

kodeksu postępowania administracyjnego,

powoduje, że pracownik taki wykonuje funk-

cje wojewody i jako taki nie może sprawować

mandatu radnego. Upoważnienie to wywie-

ra bowiem ten skutek, że zmienia się osoba

wykonująca funkcję organu. Niepołączalność

mandatu radnego z wykonywaniem funkcji

wojewody lub wicewojewody ma swoje głę-

bokie uzasadnienie aksjologiczne, wojewoda

jest bowiem jednym z organów nadzoru nad

działalnością gminy

[69]

Naruszenie omawianego zakazu powoduje

wygaśnięcie mandatu zgodnie z art. 383

par. 1 pkt 5 k.w.

[70]

Wygaśnięcie mandatu radnego z powodu

naruszenia ustawowego zakazu jego łącze-

nia z wykonywaniem określonych w odręb-

nych przepisach funkcji lub działalności

stwierdza rada gminy (sejmik) w drodze

uchwały. Przed jej podjęciem należy umoż-

liwić radnemu złożenie wyjaśnień.

Szóstą przesłanką wygaśnięcia mandatu

radnego jest jego wybór na wójta (burmi-

strza, prezydenta miasta). Przepisy określa-

jące prawo wybieralności do rady jednost-

ki samorządowej i prawo wybieralności na

wójta nie zabraniają ubiegania się przez tę

samą osobę o dwa mandaty: radnego i wójta.

Z art. 383 par. 1 pkt 6 k.w. wynika, że w razie

wyboru radnego na wójta lub jednoczesnego

uzyskania obu tych mandatów ustawodaw-

ca pozwala zachować tylko mandat wójta.

Mandat radnego wówczas wygasa. Jeżeli na-

tomiast osoba piastująca mandat wójta uzy-

skała mandat radnego, to przystąpienie do

wykonywania tego mandatu narusza zakaz

określony w art. 27 pkt 2 u.s.g. i prowadzi do

wygaśnięcia mandatu wójta

[71]

Wygaśnięcie mandatu z tego powodu

stwierdza komisarz wyborczy w drodze

postanowienia.

Siódmą przesłanką utraty mandatu jest nie-

złożenie przez radnego w terminach określo-

nych w odrębnych przepisach oświadczenia

o swoim stanie majątkowym.

Zgodnie z art. 24h ust. 1 us.g.

[72]

radny jest obo-

wiązany do złożenia oświadczenia o swoim

stanie majątkowym. Oświadczenie to dotyczy

jego majątku odrębnego oraz majątku objętego

małżeńską wspólnością majątkową. Oświad-

czenie majątkowe zawiera informacje o:

1) zasobach pieniężnych, nieruchomościach,

udziałach i akcjach w spółkach handlowych

oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej pań-

stwowej osoby prawnej, jednostek samorządu

terytorialnego, ich związków lub od komu-

nalnej osoby prawnej mienia, które podlega-

ło zbyciu w drodze przetargu, a także dane

o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz

dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach

handlowych,

2) dochodach osiąganych z tytułu zatrudnie-

nia lub innej działalności zarobkowej lub za-

jęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każ-

dego tytułu,

3) mieniu ruchomym o wartości powyżej

10 tys. zł,

4) zobowiązaniach pieniężnych o wartości

powyżej 10 tys. zł, w tym zaciągniętych kre-

dytach i pożyczkach oraz warunkach, na ja-

kich zostały udzielone.

Osoba składająca oświadczenie majątkowe

określa w nim przynależność poszczególnych

składników majątkowych, dochodów i zobo-

wiązań do majątku odrębnego i majątku ob-

jętego małżeńską wspólnością majątkową.

Radny oświadczenie majątkowe wraz z kopią

swojego zeznania o wysokości osiągniętego

dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok po-

przedni i jego korektą składa w dwóch egzem-

plarzach przewodniczącemu rady gminy (sej-

miku województwa)

[73]

. Pierwsze oświadczenie

majątkowe radny składa w terminie 30 dni

od dnia złożenia ślubowania. Do pierwsze-

go oświadczenia należy dołączyć informację

o sposobie i terminie zaprzestania prowadze-

nia działalności gospodarczej z wykorzysta-

niem mienia jednostki samorządowej, w której

uzyskał mandat, jeżeli taką działalność prowa-

dził przed dniem wyboru. Kolejne oświadcze-

nia majątkowe są składane przez radnego co

roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grud-

nia roku poprzedniego oraz na dwa miesiące

przed upływem kadencji

[74]

. Jeżeli te terminy

nie zostaną dotrzymane, przewodniczący rady

gminy (przewodniczący rady powiatu, prze-

wodniczący sejmiku województwa) w termi-

nie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzyma-

nia terminu wzywa osobę

[wzór nr 2]

, która nie

złożyła oświadczenia, do jego niezwłocznego

złożenia, wyznaczając dodatkowy czternasto-

dniowy termin. Termin ten liczy się od dnia

skutecznego dostarczenia wezwania

[75]

Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy

w oświadczeniu majątkowym powoduje od-

powiedzialność na podstawie art. 233 par. 1

kodeksu karnego. Wzór oświadczenia radnego:

– gminy – określa załącznik nr 1 do rozpo-

rządzenia prezesa Rady Ministrów z 26 lu-

tego 2003 r. w sprawie określenia wzorów

formularzy oświadczeń majątkowych radnego

gminy, wójta, zastępcy wójta, sekretarza gmi-

ny, skarbnika gminy, kierownika jednostki

organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej

i członka organu zarządzającego gminną

osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje

administracyjne w imieniu wójta

[76]

;

– powiatu – reguluje załącznik nr 1 rozporzą-

dzenie prezesa Rady Ministrów z 26 lutego

2003 r. w sprawie określenia wzorów formu-

larzy oświadczeń majątkowych radnego po-

wiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza

powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jed-

nostki organizacyjnej powiatu, osoby zarzą-

dzającej i członka organu zarządzającego po-

wiatową osobą prawną oraz osoby wydającej

decyzje administracyjne w imieniu starosty

[77]

;

– województwa – określa załącznik nr 1 do

rozporządzenia prezesa Rady Ministrów

z 9 kwietnia 2009 r. w sprawie określenia

wzorów formularzy oświadczeń majątko-

wych radnego województwa, członka zarządu

województwa, skarbnika województwa, sekre-

tarza województwa, kierownika wojewódzkiej

samorządowej jednostki organizacyjnej, osoby

zarządzającej i członka organu zarządzają-

cego wojewódzką osobą prawną oraz osoby

wydającej decyzje administracyjne w imieniu

marszałka województwa

[78]

Biorąc pod uwagę sankcje za niezłożenie

oświadczenia bądź złożenie oświadczenia

niezgodnego z prawdą, warto zapoznać się

z zasadami jego wypełniania

[79]

[wzór nr 3 na str. 6]

Wygaśnięcie mandatu z powodu niezłoże-

nia w określonym terminie oświadczenia

majątkowego stwierdza rada gminy (sejmik)

w drodze uchwały. Przed jej podjęciem nale-

ży umożliwić radnemu złożenie wyjaśnień.

Procedura wygaśnięcia mandatu

Komentowany przepis poza określeniem pod-

staw skutkujących wygaśnięciem mandatu

radnego określa również tryb i zasady po-

stępowania w takim przypadku. W zależno-

ści od przyczyny skutkującej wygaśnięciem

mandatu podmiotem właściwym do podjęcia

odpowiedniej decyzji w sprawie jest komisarz

wyborczy bądź organ stanowiący właściwej

jednostki samorządu terytorialnego, w której

radny uzyskał mandat. Przewidziany w k.w.

podział kompetencji pomiędzy ww. organy

to skutek nowelizacji k.w.

[80]

wprowadzającej

zróżnicowanie w zakresie określenia podmio-

tów upoważnionych do stwierdzenia wyga-

śnięcia mandatu na skutek:

– śmierci; utraty prawa wybieralności lub

nieposiadania go w dniu wyborów; pisem-

nego zrzeczenia się mandatu oraz wyboru

na wójta – w przypadku radnych, oraz

– pisemnego zrzeczenia się mandatu; utraty

prawa wybieralności lub braku tego prawa

w dniu wyborów; orzeczenia niezdolności

do pracy lub niezdolności do samodzielnej

egzystencji w trybie określonym w prze-

pisach o emeryturach i rentach z Fundu-

szu Ubezpieczeń Społecznych na okres co

najmniej do końca kadencji oraz śmierci

– w przypadku wójta.

W wymienionych wyżej przypadkach or-

ganem właściwym do stwierdzenia wyga-

śnięcia mandatu jest komisarz wyborczy

[81]

Dotychczasowe doświadczenia, które słusz-

nie dostrzegł ustawodawca, powodowały,

że procedura prowadząca do stwierdzenia

wygaśnięcia mandatu (wliczając w to drogę

sądową) mogła trwać kilka czy kilkanaście

miesięcy

[82]

. Dążąc do zmiany tych okoliczno-

ści, ustawodawca przesądził, że w przypadku

gdy wygaśnięcie mandatu będzie potwier-

dzone stosownym dokumentem (np. akt zgo-

nu, prawomocny wyrok sądowy, orzeczenie

o niezdolności do pracy lub niezdolności do

samodzielnej egzystencji) bądź nie budzi wąt-

pliwości (pisemne zrzeczenie się mandatu),

podmiotem uprawnionym do stwierdzenia

wygaśnięcia mandatu jest komisarz. W po-

zostałych zaś przypadkach, w szczególności

w sytuacji gdy do stwierdzenia wygaśnięcia

mandatu wymagane jest dokładne zbadanie

okoliczności każdej konkretnej sprawy, jak

również niezbędne jest złożenie przez radne-

go wyjaśnień, organem właściwym pozosta-

nie organ stanowiący danej jednostki. W sy-

tuacji gdy mimo przesłanek skutkujących

wygaśnięciem mandatu rada nie zdecyduje

się podjąć stosownej uchwały, rozstrzygnięcie

w tej sprawie leżeć będzie w gestii wojewo-

dy (zarządzenie zastępcze). Ponadto w przy-

padku wygaśnięcia mandatu radnego komi-

sarz wyborczy, a nie właściwa rada w drodze

uchwały, po stwierdzeniu wygaśnięcia man-

datu będzie ogłaszał w wojewódzkim dzien-

niku urzędowym obwieszczenie o wstąpieniu

na jego miejsce kandydata z tej samej listy.

Chodzi o tego, który w wyborach uzyskał ko-

lejno największą liczbę głosów, a nie utracił

prawa wybieralności. Także i w tym przy-

padku nowelizacja przepisów uzasadniona

jest koniecznością skrócenia okresu, w jakim

w miejsce radnego, którego mandat wygasł,

wejdzie inna uprawniona do tego osoba.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że powołana

wyżej nowelizacja k.w., przyznająca komisa-

rzowi wyborczemu kompetencję do stwier-

dzenia wygaśnięcia mandatu w ustawowo

określonych przypadkach, w praktyce wy-

woływała wątpliwości i rozbieżności. Wąt-

pliwości te stały się również przedmiotem

rozważań WSA w Olsztynie

[83]

. Rada powiatu

wobec pisemnego zrzeczenia się mandatu

przez radnego podjęła uchwałę stwierdzającą

jego wygaśnięcie. Podstawę prawną uchwa-

ły stanowił art. 190 ust. 2 ordynacji samo-

rządowej w związku. z art. 16 ust. 2 ustawy

– przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks

wyborczy

[84]

. Decyzja podjęta przez radnych

nie została zaakceptowana przez wojewo-

dę, który na podstawie art. 81 u.s.p. zaskar-

żył decyzję radnych do wojewódzkiego sądu

administracyjnego i wniósł o jej uchylenie.

W uzasadnieniu skargi wojewoda wskazał,

że art. 16 ust. 1 i 2 ustawy – Przepisy wprowa-

dzające ustawę – Kodeks wyborczy stanowił,

iż kodeks ten stosuje się do wyborów zarzą-

dzonych po dniu wejścia tego aktu w życie

oraz do kadencji rozpoczętych po przepro-

wadzeniu tych wyborów (ust. 1). To znaczy,

że do wyborów zarządzonych przed dniem

wejścia w życie kodeksu stosuje się przepisy

dotychczasowe (ust. 2). Przy czym, jak słusz-

nie zauważył wojewoda, Trybunał Konsty-

tucyjny wyrokiem z 20 lipca 2011 r. orzekł,

iż art. 16 ust. 1 i 2 w związku z art. 1 ustawy

– Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks

wyborczy jest niezgodny z art. 2 oraz art. 10

Konstytucji RP przez to, że uzależnia reżim

prawny wyborów od terminu ich zarządze-

nia

[85]

. Orzeczenie to weszło w życie 21 lipca

2011 r. i z tym dniem ważność utracił art. 16

ust. 1 i 2 ustawy – przepisy wprowadzające

ustawę – kodeks wyborczy. W konsekwencji

organ nadzoru stwierdził, że rada powiatu

utraciła uprawnienie do wygaszenia man-

datu radnego z powodu zrzeczenia się go.

Kompetencja w tym zakresie przekazana

została bowiem komisarzowi wyborczemu.

Odpowiadając na skargę, przewodniczący

rady powiatu zakwestionował stanowisko

wojewody. WSA, rozpoznając skargę, przy-

znał rację powiatowi. Wskazał, że zakwestio-

nowana przez wojewodę uchwała dotyczy

wygaśnięcia mandatu radnego powiatu wy-

branego na kadencję 2010–2014. Te zaś wy-

bory zostały przeprowadzone na podstawie

ordynacji samorządowej. W ocenie sądu treść

art. 16 ust. 3 i art. 16 ust. 2 ustawy – Przepisy

wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy

(którego niezgodność z konstytucją orzekł

Trybunał Konstytucyjny) różni się w istotny

sposób, co ma wpływ na interpretację tych

przepisów. W ust. 2 mowa jest o wyborach

zarządzonych przed dniem wejścia w życie

k.w., co mogło dotyczyć w istocie tylko wy-

borów do Sejmu i Senatu RP, które odbyły się

jesienią 2011 r. W obowiązującym zaś art. 16

ust. 3, który nie był objęty powołanym orze-

czeniem trybunału, mowa jest o wyborach

przeprowadzonych w trakcie kadencji, w cza-

sie której wszedł w życie k.w. Zdaniem sądu

oznacza to, że przepis ten należy odnosić do

wyborów samorządowych kadencji trwają-

cej już od 2010 r. Z porównania brzmienia

tych dwóch przepisów w ocenie sądu wyni-

ka, że wolą ustawodawcy było, aby do całej

kadencji miał zastosowanie ten sam reżim

prawny. W związku z tym zgodnie z art. 16

ust. 3 ustawy wprowadzającej rada powia-

tu prawidłowo rozstrzygała o stwierdzeniu

wygaśnięcia mandatu radnego na podsta-

wie przepisów ordynacji samorządowej. Na

marginesie jednak sędziowie zwrócili uwagę,

że skoro k.w. nie może mieć w ogóle zasto-

sowania do wyborów trwającej już w czasie

jego wejścia w życie kadencji, to tym samym

do takiej kadencji nie mogą odnosić się ko-

lejne nowelizacje tego kodeksu wyborcze-

go. W tym kontekście niezrozumiałe jest

zdaniem sędziów, w szczególności wobec

pozostawienia dotychczasowego brzmienia

art. 16 ust. 3 ustawy wprowadzającej kodeks

wyborczy, pominięcie przez ustawodawcę

w ustawie nowelizującej k.w. (wprowadza-

jącej równocześnie podział kompetencji po-

między właściwą radę a komisarza wybor-

czego w zakresie stwierdzania wygaśnięcia

mandatu) zapisów sugerujących, że wpro-

wadzone w tym unormowaniu zmiany do

k.w. miałyby mieć zastosowanie do trwającej

kadencji organów jednostek samorządu tery-

torialnego, w trakcie której niniejsza ustawa

weszła w życie. Takie rozumienie zdaniem

Wzór nr 2

Wezwanie do złożenia oświadczenia majątkowego

Małomice, (data) ...................

Przewodniczący
Rady Gminy Małomice

Pan

Jan Nowak

radny Rady Gminy Małomice

WEzWAnIE

do złożenia oświadczenia majątkowego

Na podstawie art. 24h ust. 5a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r.
poz. 594 ze zm.) wzywam Pana do niezwłocznego złożenia oświadczenia majątkowego wraz z kopią
zeznania podatkowego PIT za poprzedni rok kalendarzowy. Wyznaczam dodatkowy czternastodnio-
wy termin do złożenia oświadczenia majątkowego. Termin biegnie od dnia dostarczenia niniejszego
wezwania.
Informuję, że niezłożenie oświadczenia majątkowego radnego w powyższym dodatkowym termi-
nie, stosownie do art. 383 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. nr 21, poz. 112 ze zm.)
i art. 24k ust. 1 pkt 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, będzie skutkowało wygaśnię-
ciem mandatu radnego.

Mirosław Kowalski

(przewodniczący Rady Gminy Małomice)

(cd na c7-c8)

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

Zakaz łączenia mandatu

z innymi funkcjami

Zakaz łączenia mandatu

Z art. 25b u.s.g.

[68]

mandatu radnego gminy nie

można łączyć z:

1) mandatem posła lub senatora,

2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wi-

cewojewody,

3) członkostwem w organie innej jednostki

samorządu terytorialnego.

Komentowany przepis wprowadza zasadę

niepołączalności mandatu radnego gminy

z enumeratywnie wymienionymi w nim

funkcjami (tzw. incompatibilitas). Radny

nie może być więc jednocześnie posłem lub

senatorem, sprawować funkcji wojewody lub

wicewojewody ani być członkiem organu in-

nej jednostki samorządu terytorialnego (rad-

nym powiatu lub województwa, członkiem

zarządu powiatu lub zarządu województwa).

Jak wynika z literalnego brzmienia przepisu,

sprawowanie funkcji wojewody lub wicewo-

jewody nie musi oznaczać nominalnego pia-

stowania takiego stanowiska. Dla spełnienia

przesłanki niepołączalności z mandatem rad-

nego istotne byłoby sprawowanie przedmio-

towej funkcji w charakterze pełniącego obo-

wiązki wojewody lub wicewojewody. Wydaje

się również, że samo upoważnienie pracow-

nika przez wojewodę do załatwienia spraw

w imieniu tego organu, a w szczególności do

wydawania decyzji administracyjnych, posta-

nowień i zaświadczeń na podstawie art. 268a

kodeksu postępowania administracyjnego,

powoduje, że pracownik taki wykonuje funk-

cje wojewody i jako taki nie może sprawować

mandatu radnego. Upoważnienie to wywie-

ra bowiem ten skutek, że zmienia się osoba

wykonująca funkcję organu. Niepołączalność

mandatu radnego z wykonywaniem funkcji

wojewody lub wicewojewody ma swoje głę-

bokie uzasadnienie aksjologiczne, wojewoda

jest bowiem jednym z organów nadzoru nad

działalnością gminy

[69]

Naruszenie omawianego zakazu powoduje

wygaśnięcie mandatu zgodnie z art. 383

par. 1 pkt 5 k.w.

[70]

Wygaśnięcie mandatu radnego z powodu

naruszenia ustawowego zakazu jego łącze-

nia z wykonywaniem określonych w odręb-

nych przepisach funkcji lub działalności

stwierdza rada gminy (sejmik) w drodze

uchwały. Przed jej podjęciem należy umoż-

liwić radnemu złożenie wyjaśnień.

Szóstą przesłanką wygaśnięcia mandatu

radnego jest jego wybór na wójta (burmi-

strza, prezydenta miasta). Przepisy określa-

jące prawo wybieralności do rady jednost-

ki samorządowej i prawo wybieralności na

wójta nie zabraniają ubiegania się przez tę

samą osobę o dwa mandaty: radnego i wójta.

Z art. 383 par. 1 pkt 6 k.w. wynika, że w razie

wyboru radnego na wójta lub jednoczesnego

uzyskania obu tych mandatów ustawodaw-

ca pozwala zachować tylko mandat wójta.

Mandat radnego wówczas wygasa. Jeżeli na-

tomiast osoba piastująca mandat wójta uzy-

skała mandat radnego, to przystąpienie do

wykonywania tego mandatu narusza zakaz

określony w art. 27 pkt 2 u.s.g. i prowadzi do

wygaśnięcia mandatu wójta

[71]

Wygaśnięcie mandatu z tego powodu

stwierdza komisarz wyborczy w drodze

postanowienia.

Siódmą przesłanką utraty mandatu jest nie-

złożenie przez radnego w terminach określo-

nych w odrębnych przepisach oświadczenia

o swoim stanie majątkowym.

Zgodnie z art. 24h ust. 1 us.g.

[72]

radny jest obo-

wiązany do złożenia oświadczenia o swoim

stanie majątkowym. Oświadczenie to dotyczy

jego majątku odrębnego oraz majątku objętego

małżeńską wspólnością majątkową. Oświad-

czenie majątkowe zawiera informacje o:

1) zasobach pieniężnych, nieruchomościach,

udziałach i akcjach w spółkach handlowych

oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej pań-

stwowej osoby prawnej, jednostek samorządu

terytorialnego, ich związków lub od komu-

nalnej osoby prawnej mienia, które podlega-

ło zbyciu w drodze przetargu, a także dane

o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz

dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach

handlowych,

2) dochodach osiąganych z tytułu zatrudnie-

nia lub innej działalności zarobkowej lub za-

jęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każ-

dego tytułu,

3) mieniu ruchomym o wartości powyżej

10 tys. zł,

4) zobowiązaniach pieniężnych o wartości

powyżej 10 tys. zł, w tym zaciągniętych kre-

dytach i pożyczkach oraz warunkach, na ja-

kich zostały udzielone.

Osoba składająca oświadczenie majątkowe

określa w nim przynależność poszczególnych

składników majątkowych, dochodów i zobo-

wiązań do majątku odrębnego i majątku ob-

jętego małżeńską wspólnością majątkową.

Radny oświadczenie majątkowe wraz z kopią

swojego zeznania o wysokości osiągniętego

dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok po-

przedni i jego korektą składa w dwóch egzem-

plarzach przewodniczącemu rady gminy (sej-

miku województwa)

[73]

. Pierwsze oświadczenie

majątkowe radny składa w terminie 30 dni

od dnia złożenia ślubowania. Do pierwsze-

go oświadczenia należy dołączyć informację

o sposobie i terminie zaprzestania prowadze-

nia działalności gospodarczej z wykorzysta-

niem mienia jednostki samorządowej, w której

uzyskał mandat, jeżeli taką działalność prowa-

dził przed dniem wyboru. Kolejne oświadcze-

nia majątkowe są składane przez radnego co

roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grud-

nia roku poprzedniego oraz na dwa miesiące

przed upływem kadencji

[74]

. Jeżeli te terminy

nie zostaną dotrzymane, przewodniczący rady

gminy (przewodniczący rady powiatu, prze-

wodniczący sejmiku województwa) w termi-

nie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzyma-

nia terminu wzywa osobę

[wzór nr 2]

, która nie

złożyła oświadczenia, do jego niezwłocznego

złożenia, wyznaczając dodatkowy czternasto-

dniowy termin. Termin ten liczy się od dnia

skutecznego dostarczenia wezwania

[75]

Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy

w oświadczeniu majątkowym powoduje od-

powiedzialność na podstawie art. 233 par. 1

kodeksu karnego. Wzór oświadczenia radnego:

– gminy – określa załącznik nr 1 do rozpo-

rządzenia prezesa Rady Ministrów z 26 lu-

tego 2003 r. w sprawie określenia wzorów

formularzy oświadczeń majątkowych radnego

gminy, wójta, zastępcy wójta, sekretarza gmi-

ny, skarbnika gminy, kierownika jednostki

organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej

i członka organu zarządzającego gminną

osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje

administracyjne w imieniu wójta

[76]

;

– powiatu – reguluje załącznik nr 1 rozporzą-

dzenie prezesa Rady Ministrów z 26 lutego

2003 r. w sprawie określenia wzorów formu-

larzy oświadczeń majątkowych radnego po-

wiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza

powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jed-

nostki organizacyjnej powiatu, osoby zarzą-

dzającej i członka organu zarządzającego po-

wiatową osobą prawną oraz osoby wydającej

decyzje administracyjne w imieniu starosty

[77]

;

– województwa – określa załącznik nr 1 do

rozporządzenia prezesa Rady Ministrów

z 9 kwietnia 2009 r. w sprawie określenia

wzorów formularzy oświadczeń majątko-

wych radnego województwa, członka zarządu

województwa, skarbnika województwa, sekre-

tarza województwa, kierownika wojewódzkiej

samorządowej jednostki organizacyjnej, osoby

zarządzającej i członka organu zarządzają-

cego wojewódzką osobą prawną oraz osoby

wydającej decyzje administracyjne w imieniu

marszałka województwa

[78]

Biorąc pod uwagę sankcje za niezłożenie

oświadczenia bądź złożenie oświadczenia

niezgodnego z prawdą, warto zapoznać się

z zasadami jego wypełniania

[79]

[wzór nr 3 na str. 6]

Wygaśnięcie mandatu z powodu niezłoże-

nia w określonym terminie oświadczenia

majątkowego stwierdza rada gminy (sejmik)

w drodze uchwały. Przed jej podjęciem nale-

ży umożliwić radnemu złożenie wyjaśnień.

Procedura wygaśnięcia mandatu

Komentowany przepis poza określeniem pod-

staw skutkujących wygaśnięciem mandatu

radnego określa również tryb i zasady po-

stępowania w takim przypadku. W zależno-

ści od przyczyny skutkującej wygaśnięciem

mandatu podmiotem właściwym do podjęcia

odpowiedniej decyzji w sprawie jest komisarz

wyborczy bądź organ stanowiący właściwej

jednostki samorządu terytorialnego, w której

radny uzyskał mandat. Przewidziany w k.w.

podział kompetencji pomiędzy ww. organy

to skutek nowelizacji k.w.

[80]

wprowadzającej

zróżnicowanie w zakresie określenia podmio-

tów upoważnionych do stwierdzenia wyga-

śnięcia mandatu na skutek:

– śmierci; utraty prawa wybieralności lub

nieposiadania go w dniu wyborów; pisem-

nego zrzeczenia się mandatu oraz wyboru

na wójta – w przypadku radnych, oraz

– pisemnego zrzeczenia się mandatu; utraty

prawa wybieralności lub braku tego prawa

w dniu wyborów; orzeczenia niezdolności

do pracy lub niezdolności do samodzielnej

egzystencji w trybie określonym w prze-

pisach o emeryturach i rentach z Fundu-

szu Ubezpieczeń Społecznych na okres co

najmniej do końca kadencji oraz śmierci

– w przypadku wójta.

W wymienionych wyżej przypadkach or-

ganem właściwym do stwierdzenia wyga-

śnięcia mandatu jest komisarz wyborczy

[81]

Dotychczasowe doświadczenia, które słusz-

nie dostrzegł ustawodawca, powodowały,

że procedura prowadząca do stwierdzenia

wygaśnięcia mandatu (wliczając w to drogę

sądową) mogła trwać kilka czy kilkanaście

miesięcy

[82]

. Dążąc do zmiany tych okoliczno-

ści, ustawodawca przesądził, że w przypadku

gdy wygaśnięcie mandatu będzie potwier-

dzone stosownym dokumentem (np. akt zgo-

nu, prawomocny wyrok sądowy, orzeczenie

o niezdolności do pracy lub niezdolności do

samodzielnej egzystencji) bądź nie budzi wąt-

pliwości (pisemne zrzeczenie się mandatu),

podmiotem uprawnionym do stwierdzenia

wygaśnięcia mandatu jest komisarz. W po-

zostałych zaś przypadkach, w szczególności

w sytuacji gdy do stwierdzenia wygaśnięcia

mandatu wymagane jest dokładne zbadanie

okoliczności każdej konkretnej sprawy, jak

również niezbędne jest złożenie przez radne-

go wyjaśnień, organem właściwym pozosta-

nie organ stanowiący danej jednostki. W sy-

tuacji gdy mimo przesłanek skutkujących

wygaśnięciem mandatu rada nie zdecyduje

się podjąć stosownej uchwały, rozstrzygnięcie

w tej sprawie leżeć będzie w gestii wojewo-

dy (zarządzenie zastępcze). Ponadto w przy-

padku wygaśnięcia mandatu radnego komi-

sarz wyborczy, a nie właściwa rada w drodze

uchwały, po stwierdzeniu wygaśnięcia man-

datu będzie ogłaszał w wojewódzkim dzien-

niku urzędowym obwieszczenie o wstąpieniu

na jego miejsce kandydata z tej samej listy.

Chodzi o tego, który w wyborach uzyskał ko-

lejno największą liczbę głosów, a nie utracił

prawa wybieralności. Także i w tym przy-

padku nowelizacja przepisów uzasadniona

jest koniecznością skrócenia okresu, w jakim

w miejsce radnego, którego mandat wygasł,

wejdzie inna uprawniona do tego osoba.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że powołana

wyżej nowelizacja k.w., przyznająca komisa-

rzowi wyborczemu kompetencję do stwier-

dzenia wygaśnięcia mandatu w ustawowo

określonych przypadkach, w praktyce wy-

woływała wątpliwości i rozbieżności. Wąt-

pliwości te stały się również przedmiotem

rozważań WSA w Olsztynie

[83]

. Rada powiatu

wobec pisemnego zrzeczenia się mandatu

przez radnego podjęła uchwałę stwierdzającą

jego wygaśnięcie. Podstawę prawną uchwa-

ły stanowił art. 190 ust. 2 ordynacji samo-

rządowej w związku. z art. 16 ust. 2 ustawy

– przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks

wyborczy

[84]

. Decyzja podjęta przez radnych

nie została zaakceptowana przez wojewo-

dę, który na podstawie art. 81 u.s.p. zaskar-

żył decyzję radnych do wojewódzkiego sądu

administracyjnego i wniósł o jej uchylenie.

W uzasadnieniu skargi wojewoda wskazał,

że art. 16 ust. 1 i 2 ustawy – Przepisy wprowa-

dzające ustawę – Kodeks wyborczy stanowił,

iż kodeks ten stosuje się do wyborów zarzą-

dzonych po dniu wejścia tego aktu w życie

oraz do kadencji rozpoczętych po przepro-

wadzeniu tych wyborów (ust. 1). To znaczy,

że do wyborów zarządzonych przed dniem

wejścia w życie kodeksu stosuje się przepisy

dotychczasowe (ust. 2). Przy czym, jak słusz-

nie zauważył wojewoda, Trybunał Konsty-

tucyjny wyrokiem z 20 lipca 2011 r. orzekł,

iż art. 16 ust. 1 i 2 w związku z art. 1 ustawy

– Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks

wyborczy jest niezgodny z art. 2 oraz art. 10

Konstytucji RP przez to, że uzależnia reżim

prawny wyborów od terminu ich zarządze-

nia

[85]

. Orzeczenie to weszło w życie 21 lipca

2011 r. i z tym dniem ważność utracił art. 16

ust. 1 i 2 ustawy – przepisy wprowadzające

ustawę – kodeks wyborczy. W konsekwencji

organ nadzoru stwierdził, że rada powiatu

utraciła uprawnienie do wygaszenia man-

datu radnego z powodu zrzeczenia się go.

Kompetencja w tym zakresie przekazana

została bowiem komisarzowi wyborczemu.

Odpowiadając na skargę, przewodniczący

rady powiatu zakwestionował stanowisko

wojewody. WSA, rozpoznając skargę, przy-

znał rację powiatowi. Wskazał, że zakwestio-

nowana przez wojewodę uchwała dotyczy

wygaśnięcia mandatu radnego powiatu wy-

branego na kadencję 2010–2014. Te zaś wy-

bory zostały przeprowadzone na podstawie

ordynacji samorządowej. W ocenie sądu treść

art. 16 ust. 3 i art. 16 ust. 2 ustawy – Przepisy

wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy

(którego niezgodność z konstytucją orzekł

Trybunał Konstytucyjny) różni się w istotny

sposób, co ma wpływ na interpretację tych

przepisów. W ust. 2 mowa jest o wyborach

zarządzonych przed dniem wejścia w życie

k.w., co mogło dotyczyć w istocie tylko wy-

borów do Sejmu i Senatu RP, które odbyły się

jesienią 2011 r. W obowiązującym zaś art. 16

ust. 3, który nie był objęty powołanym orze-

czeniem trybunału, mowa jest o wyborach

przeprowadzonych w trakcie kadencji, w cza-

sie której wszedł w życie k.w. Zdaniem sądu

oznacza to, że przepis ten należy odnosić do

wyborów samorządowych kadencji trwają-

cej już od 2010 r. Z porównania brzmienia

tych dwóch przepisów w ocenie sądu wyni-

ka, że wolą ustawodawcy było, aby do całej

kadencji miał zastosowanie ten sam reżim

prawny. W związku z tym zgodnie z art. 16

ust. 3 ustawy wprowadzającej rada powia-

tu prawidłowo rozstrzygała o stwierdzeniu

wygaśnięcia mandatu radnego na podsta-

wie przepisów ordynacji samorządowej. Na

marginesie jednak sędziowie zwrócili uwagę,

że skoro k.w. nie może mieć w ogóle zasto-

sowania do wyborów trwającej już w czasie

jego wejścia w życie kadencji, to tym samym

do takiej kadencji nie mogą odnosić się ko-

lejne nowelizacje tego kodeksu wyborcze-

go. W tym kontekście niezrozumiałe jest

zdaniem sędziów, w szczególności wobec

pozostawienia dotychczasowego brzmienia

art. 16 ust. 3 ustawy wprowadzającej kodeks

wyborczy, pominięcie przez ustawodawcę

w ustawie nowelizującej k.w. (wprowadza-

jącej równocześnie podział kompetencji po-

między właściwą radę a komisarza wybor-

czego w zakresie stwierdzania wygaśnięcia

mandatu) zapisów sugerujących, że wpro-

wadzone w tym unormowaniu zmiany do

k.w. miałyby mieć zastosowanie do trwającej

kadencji organów jednostek samorządu tery-

torialnego, w trakcie której niniejsza ustawa

weszła w życie. Takie rozumienie zdaniem

Wzór nr 2

Wezwanie do złożenia oświadczenia majątkowego

Małomice, (data) ...................

Przewodniczący
Rady Gminy Małomice

Pan

Jan Nowak

radny Rady Gminy Małomice

WEzWAnIE

do złożenia oświadczenia majątkowego

Mirosław Kowalski

(przewodniczący Rady Gminy Małomice)

(cd na c7-c8)

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

5 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

Oświadczenie majątkowe radnego gminy wraz zasadami

jego wypełniania

OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE

radnego gminy

..........................., dnia .............. r.

(miejscowość)

CZĘŚĆ A

Ja, niżej podpisany(a), .........................................................................................................................

(imiona i nazwisko oraz nazwisko rodowe)

urodzony(a) ........................................... w ...........................................................................................
zatrudniony(a) w ...................................................................................................................................

(miejsce zatrudnienia, stanowisko lub funkcja)

po zapoznaniu się z przepisami ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013
poz. 594 ze zm.), zgodnie z art. 24h tej ustawy oświadczam, że posiadam wchodzące w skład małżeń-
skiej wspólności majątkowej lub stanowiące mój majątek odrębny:
I.

[1]

Zasoby pieniężne:
– środki pieniężne zgromadzone w walucie polskiej: ...........................................................................................
– środki pieniężne zgromadzone w walucie obcej: ...............................................................................................
– papiery wartościowe: ......................................................na kwotę: .......................................................................
II.

[2]

1. Dom o powierzchni: ..................... mkw., o wartości:
tytuł prawny: ....................................................................................................................................................................
2. Mieszkanie o powierzchni: .............. mkw., o wartości: .....................................................................................
tytuł prawny: ...................................................................
3. Gospodarstwo rolne:
rodzaj gospodarstwa: ................................., powierzchnia: ......................................................................................
o wartości: .........................................................................................................................................................................
rodzaj zabudowy: .............................................................................................................................................................
tytuł prawny: ....................................................................................................................................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym przychód i dochód w wysokości: .................................
.................................................................................
4. Inne nieruchomości:
powierzchnia: ....................................................................................................................................................................
o wartości: .........................................................................................................................................................................
tytuł prawny: ....................................................................................................................................................................
III.

[3]

1. Posiadam udziały w spółkach handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębior-
ców, w których uczestniczą takie osoby – należy podać liczbę i emitenta udziałów:
................................................................................................................................................................
udziały te stanowią pakiet większy niż 10 proc. udziałów w spółce: ...............................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym dochód w wysokości: ......................................................
2. Posiadam udziały w innych spółkach handlowych – należy podać liczbę i emitenta udziałów:
...........................................................................................................................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym dochód w wysokości: ......................................................
IV.

[3]

)

1. Posiadam akcje w spółkach handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców,
w których uczestniczą takie osoby – należy podać liczbę i emitenta akcji:
.............................................................................................................................................................
akcje te stanowią pakiet większy niż 10 proc. akcji w spółce: ...........................................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym dochód w wysokości: ......................................................
2. Posiadam akcje w innych spółkach handlowych – należy podać liczbę i emitenta akcji: ......................
......................................................................................................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym dochód w wysokości: ......................................................
V.

[4]

Nabyłem(am) (nabył mój małżonek, z wyłączeniem mienia przynależnego do jego majątku odrębne-
go) od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich
związków lub od komunalnej osoby prawnej następujące mienie, które podlegało zbyciu w drodze
przetargu – należy podać opis mienia i datę nabycia, od kogo: ........................................................................
................................................................................................................................................................................................
VI.

[5]

1. Prowadzę działalność gospodarczą (należy podać formę prawną i przedmiot działalności):
– osobiście .........................................................................................................................................................................
– wspólnie z innymi osobami .......................................................................................................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym przychód i dochód w wysokości: .................................
.................................................................................
2. Zarządzam działalnością gospodarczą lub jestem przedstawicielem pełnomocnikiem takiej działal-
ności (należy podać formę prawną i przedmiot działalności):
– osobiście .........................................................................................................................................................................
– wspólnie z innymi osobami .......................................................................................................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym dochód w wysokości: ......................................................
VII.

[6]

W spółkach handlowych (nazwa, siedziba spółki): ................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
– jestem członkiem zarządu (od kiedy): ...................................................................................................................
– jestem członkiem rady nadzorczej (od kiedy): ....................................................................................................
– jestem członkiem komisji rewizyjnej (od kiedy): ................................................................................................
Z tego tytułu osiągnąłem(ęłam) w roku ubiegłym dochód w wysokości: ......................................................
VIII.

[7]

Inne dochody osiągane z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem
kwot uzyskiwanych z każdego tytułu: ......................................................................................................................

IX.

[8]

Składniki mienia ruchomego o wartości powyżej 10 tys. złotych (w przypadku pojazdów mechanicz-
nych należy podać markę, model i rok produkcji): .................................................................................................

X.

[9]

Zobowiązania pieniężne o wartości powyżej 10 tys. złotych, w tym zaciągnięte kredyty i pożyczki oraz
warunki, na jakich zostały udzielone (wobec kogo, w związku z jakim zdarzeniem, w jakiej wysoko-
ści): .......................................................................................................................................................................................

CZĘŚĆ B

[10]

Adres zamieszkania osoby składającej oświadczenie:
................................................................................................................................................................................................
Miejsce położenia nieruchomości wymienionych w punkcie II części A (adres):
1. ............................................................................................................................................................................................
2. ...........................................................................................................................................................................................
3. ...........................................................................................................................................................................................
4. ...........................................................................................................................................................................................
Powyższe oświadczenie składam świadomy(a), iż na podstawie art. 233 par. 1 kodeksu karnego
za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy grozi kara pozbawienia wolności.

..........................................

......................................

(miejscowość, data)

(podpis)

Uwaga:
1. Osoba składająca oświadczenie obowiązana jest do zgodnego z prawdą, starannego i zupełnego wypełnienia
każdej z rubryk.
2. Jeżeli poszczególne rubryki nie znajdują w konkretnym przypadku zastosowania, należy wpisać „nie dotyczy”.
3. Osoba składająca oświadczenie obowiązana jest określić przynależność poszczególnych składników majątkowych,
dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.
4. Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy majątku w kraju i za granicą.
5. Oświadczenie o stanie majątkowym obejmuje również wierzytelności pieniężne.
6. W części A oświadczenia zawarte są informacje jawne, w części B zaś informacje niejawne dotyczące adresu
zamieszkania składającego oświadczenie oraz miejsca położenia nieruchomości.

Zasady wypełniania:

[1]

W tym punkcie należy wykazać środki pieniężne w walucie polskiej oraz obcej zgromadzone zarówno

w gotówce, jak i w formie bezgotówkowej (na rachunkach bankowych). Ujawniamy zasoby pieniężne posiadane
w kraju i za granicą.
Należy pamiętać, że:

ustawy samorządowe nie wprowadzają dolnej granicy, od której deklaruje się posiadane środki pieniężne, należy

więc ujawnić każde posiadane środki. Nie jest prawidłowe wpisywanie, np.: „środki na ROR na bieżące potrzeby”
bez podania kwoty,

bez znaczenia jest miejsce przechowywanie środków: w domu, na lokacie, na ROR, zdeponowane na rachunkach

w celu oszczędzania na określony cel (ubezpieczenie na życie, środki gromadzone w III filarze w ramach ubezpie-
czenia emerytalnego itp.),

nie ma obowiązku podawania miejsca przechowywania środków pieniężnych (wskazywania nazwy banku

czy rodzaju konta)

trzeba podać nazwę waluty, w jakiej zgromadzone są środki pieniężne.

[2]

W tym punkcie w każdej z jego części należy podać informacje dotyczące:

powierzchni,

wartości,

tytułu prawnego

domu, mieszkania, gospodarstwa rolnego i innych nieruchomości. Ponadto w przypadku gospodarstwa istotne
są dane dotyczące: rodzaju zabudowy oraz przychodu i dochodu osiągniętego z tytułu jego prowadzenia.
Należy zaznaczyć, czy dana nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, czy też stanowi
majątek odrębny składającego oświadczenie.
W razie współwłasności w częściach ułamkowych należy przy danej nieruchomości oznaczyć wielkość udziału
we współwłasności za pomocą ułamka. Powierzchnię nieruchomości podaje się na podstawie aktu notarialnego,
przydziału lokalu albo na podstawie innych posiadanych i wiarygodnych dokumentów. Trzeba pamiętać o dokład-
nym podawaniu jednostki miary, wg której określana jest powierzchnia nieruchomości, np. mkw., a, ha.
Tytułem prawnym jest np.:

własność,

spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,

użytkowanie wieczyste,

najem,

dzierżawa,

użyczenie.

Nie ma obowiązku wskazywania numeru aktu notarialnego oraz księgi wieczystej.
Należy pamiętać, że nie jest tytułem prawnym akt notarialny ani księga wieczysta. Pierwszy z nich to rodzaj umowy
potwierdzającej nabycie nieruchomości lub praw do niej, druga zaś jest jedynie rejestrem publicznym, który przed-
stawia stan prawny nieruchomości. Nie jest wskazaniem tytułu prawnego podanie „wspólność małżeńska”,
„wspólność majątkowa”. Pojęcia te określają ustrój majątkowy, jakim objęta jest dana nieruchomość lub prawo.
Nie określają natomiast tytułu prawnego, jakim dysponują małżonkowie w ramach wspólności małżeńskiej.
Wartość nieruchomości powinna być oparta na szacunku (porównaniu) cen nieruchomości o podobnym
standardzie, znajdujących się na tym samym obszarze lub wynikać z innych wiarygodnych źródeł (np. polisa
ubezpieczeniowa). Jeżeli znana jest dokładna wartość (np. wycena rzeczoznawcy), podajemy rzeczywistą wartość,
a nie szacunkową.
Wartość danej nieruchomości podaje się na 31 grudnia roku poprzedniego (w przypadku corocznych oświadczeń
majątkowych) bądź na dzień zdarzenia uzasadniającego złożenie oświadczenia majątkowego (w przypadku pierw-
szego i ostatniego oświadczenia majątkowego). Nie podaje się ceny nabycia.
Obowiązek podania wartości nieruchomości występuje tylko w odniesieniu do praw zbywalnych (nie dotyczy
np. najmu i dzierżawy).
W podpunkcie „inne nieruchomości” podaje się przykładowo: działkę, na której stoi dom wymieniony w oświad-
czeniu, udział w gruncie oraz w częściach wspólnych budynku przynależny do posiadanego mieszkania, działki
rekreacyjne, działki pracownicze, działki wykorzystywane do działalności gospodarczej przez składającego oświad-
czenie lub współmałżonka, garaże, warsztaty.

[3]

W tych punktach należy ujawnić informacje o posiadanych udziałach i akcjach w spółkach handlowych, podając:

liczbę posiadanych udziałów i akcji,

nazwę emitenta udziałów i akcji,

spółki, w których udziały lub akcje stanowią pakiet większy niż 10 proc. udziałów,

wysokość dochodu osiągniętego z tytułu udziałów lub akcji

Dochodem z tytułu posiadania udziałów i akcji jest przykładowo:

dochód z udziału w zyskach osób prawnych – dywidenda,

dochód z umorzenia udziałów (akcji),

dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu ich umorzenia,

wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej,

dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego,

dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na kapitał zakładowy z innych kapitałów,

dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych.

[4]

W tym punkcie podajemy informację o mieniu nabytym wyłącznie w drodze przetargu od:

Skarbu Państwa,

innej państwowej osoby prawnej,

jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków,

komunalnej osoby prawnej.

Należy podać: opis nabytego mienia, datę nabycia, nazwę podmiotu, od którego nabyto mienie.
Z wzoru nie wynika wprost, kiedy nabyte mienie należy wykazać w tym punkcie. Jednak biorąc pod uwagę
przesłanki, jakim ma służyć ujawnianie opisywanego majątku, tj. mienia nabytego w okresie pełnienia funkcji
lub zajmowania stanowiska, należy przyjąć następujące zasady:

podaje się mienie nabyte w drodze przetargu w roku ubiegłym (w przypadku oświadczeń wg stanu na 31 grudnia),

wpisuje się mienie nabyte w ciągu roku poprzedniego, nawet jeżeli zostało zbyte przed 31 grudnia (czyni się o tym

wzmiankę),

w przypadku oświadczeń składanych pierwszy raz podaje się posiadane mienie nabyte w dowolnym czasie

w przeszłości.

Ponadto:

ujawnia się całe mienie, także te nabyte od gminy innej niż ta, w której pełni się funkcję,

wykazuje się mienie nabyte przez współmałżonka, chyba że należy do jego majątku odrębnego,

podaje się mienie wskazane już w innych punktach oświadczenia, jeżeli zostało nabyte w sposób opisany

w tym punkcie,

nie wykazuje się mienia, nabytego od ww. podmiotów w drodze bezprzetargowej,

[5]

W tej części należy ujawnić:

fakt prowadzenia działalności gospodarczej,

fakt zarządzania taką działalnością (jako przedstawiciel lub pełnomocnik),

przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej,

formę prawną działalności gospodarczej,

ewentualnych wspólników,

przychód i dochód osiągnięty z tego tytułu w roku ubiegłym (należy podać dwie wielkości).

także zawieszoną działalność gospodarczą.

WZór Nr 3

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

Oświadczenie majątkowe radnego gminy wraz zasadami

jego wypełniania

OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE

radnego gminy

..........................., dnia .............. r.

(miejscowość)

CZĘŚĆ A

Ja, niżej podpisany(a), .........................................................................................................................

(imiona i nazwisko oraz nazwisko rodowe)

(miejsce zatrudnienia, stanowisko lub funkcja)

[1]

[2]

[3]

[3]

)

[4]

[5]

[6]

[7]

IX.

[8]

[9]

CZĘŚĆ B

[10]

......................................

(miejscowość, data)

(podpis)

Zasady wypełniania:

[1]

W tym punkcie należy wykazać środki pieniężne w walucie polskiej oraz obcej zgromadzone zarówno

w gotówce, jak i w formie bezgotówkowej (na rachunkach bankowych). Ujawniamy zasoby pieniężne posiadane
w kraju i za granicą.
Należy pamiętać, że:

ustawy samorządowe nie wprowadzają dolnej granicy, od której deklaruje się posiadane środki pieniężne, należy
więc ujawnić każde posiadane środki. Nie jest prawidłowe wpisywanie, np.: „środki na ROR na bieżące potrzeby”
bez podania kwoty,

bez znaczenia jest miejsce przechowywanie środków: w domu, na lokacie, na ROR, zdeponowane na rachunkach
w celu oszczędzania na określony cel (ubezpieczenie na życie, środki gromadzone w III filarze w ramach ubezpie-
czenia emerytalnego itp.),

nie ma obowiązku podawania miejsca przechowywania środków pieniężnych (wskazywania nazwy banku
czy rodzaju konta)

trzeba podać nazwę waluty, w jakiej zgromadzone są środki pieniężne.

[2]

W tym punkcie w każdej z jego części należy podać informacje dotyczące:

powierzchni,

wartości,

tytułu prawnego

własność,

spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,

użytkowanie wieczyste,

najem,

dzierżawa,

użyczenie.

[3]

W tych punktach należy ujawnić informacje o posiadanych udziałach i akcjach w spółkach handlowych, podając:

liczbę posiadanych udziałów i akcji,

nazwę emitenta udziałów i akcji,

spółki, w których udziały lub akcje stanowią pakiet większy niż 10 proc. udziałów,

wysokość dochodu osiągniętego z tytułu udziałów lub akcji

Dochodem z tytułu posiadania udziałów i akcji jest przykładowo:

dochód z udziału w zyskach osób prawnych – dywidenda,

dochód z umorzenia udziałów (akcji),

dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu ich umorzenia,

wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej,

dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego,

dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na kapitał zakładowy z innych kapitałów,

dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych.

[4]

W tym punkcie podajemy informację o mieniu nabytym wyłącznie w drodze przetargu od:

Skarbu Państwa,

innej państwowej osoby prawnej,

jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków,

komunalnej osoby prawnej.

podaje się mienie nabyte w drodze przetargu w roku ubiegłym (w przypadku oświadczeń wg stanu na 31 grudnia),

wpisuje się mienie nabyte w ciągu roku poprzedniego, nawet jeżeli zostało zbyte przed 31 grudnia (czyni się o tym
wzmiankę),

w przypadku oświadczeń składanych pierwszy raz podaje się posiadane mienie nabyte w dowolnym czasie
w przeszłości.

Ponadto:

ujawnia się całe mienie, także te nabyte od gminy innej niż ta, w której pełni się funkcję,

wykazuje się mienie nabyte przez współmałżonka, chyba że należy do jego majątku odrębnego,

podaje się mienie wskazane już w innych punktach oświadczenia, jeżeli zostało nabyte w sposób opisany
w tym punkcie,

nie wykazuje się mienia, nabytego od ww. podmiotów w drodze bezprzetargowej,

[5]

W tej części należy ujawnić:

fakt prowadzenia działalności gospodarczej,

fakt zarządzania taką działalnością (jako przedstawiciel lub pełnomocnik),

przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej,

formę prawną działalności gospodarczej,

ewentualnych wspólników,

przychód i dochód osiągnięty z tego tytułu w roku ubiegłym (należy podać dwie wielkości).

także zawieszoną działalność gospodarczą.

WZór Nr 3

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

6 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

sądu byłoby sprzeczne z zasadami wykładni

systemowej oraz logicznej.

Na niespójność tych zapisów zwróciła rów-

nież uwagę Państwowa Komisja Wyborcza

[86]

W ocenie PKW stwierdzanie wygaśnięcia

mandatów oraz uzupełnianie składu rad mie-

ści się w szeroko rozumianym pojęciu wybo-

rów, o których mowa w art. 16 ust. 3 i 4 ustawy

wprowadzającej kodeks wyborczy i które do

końca bieżącej kadencji organów jednostek

samorządu terytorialnego przeprowadza się

na podstawie przepisów dotychczasowych.

Przepis określa również terminy, w jakich

musi zostać podjęta uchwała przez właści-

wy organ stanowiący jednostki samorządu

terytorialnego

[wzory nr 4 i 5]

oraz w jakich

muszą zostać wydane stosowne postano-

wienia komisarza wyborczego. Zgodnie

z nimi właściwa rada bądź sejmik woje-

wództwa ma na to miesiąc od dnia wy-

stąpienia przyczyny wygaśnięcia manda-

tu. W przypadku komisarza termin ten

jest krótszy i wynosi odpowiednio 14 dni.

Uchwała rady gminy, powiatu bądź sejmiku

Zarządzanie działalnością gospodarczą dotyczy zarządu na podstawie: pełnomocnictwa, kontraktu menedżerskiego
lub umów o podobnym charakterze, prokury.
Przedmiot działalności najlepiej wskazać, posługując się oznaczeniami Polskiej Klasyfikacji Działalności.
Forma prawna najczęściej to: prowadzenie działalności na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej
(w tym także w ramach spółki cywilnej) oraz prowadzenie działalności w ramach jednego z rodzajów spółki osobo-
wej, wskazanych w przepisach kodeksu spółek handlowych.

[6]

W tym punkcie należy ujawnić:

fakt uczestnictwa we władzach statutowych spółek handlowych: zarządzie, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej,

datę objęcia funkcji,

dochód osiągnięty z tego tytułu w roku ubiegłym.

Jak wynika z wzoru oświadczenia, radni wykazują jedynie uczestnictwo w organach spółek handlowych.

[7]

Ten punkt nakazuje ujawnienie wszelkich dochodów osiąganych w związku z szeroko rozumianą aktyw-

nością majątkową, o ile dochody te nie zostały wskazane w innym punkcie oświadczenia. Należy wykazać tu
zarówno dochody ujęte w zeznaniach rocznych, jak również w innych dokumentach w zakresie podatku od
czynności cywilnoprawnych, spadków lub darowizn. Pomijanie informacji o osiągniętych dochodach (przy-
chodach) z tytułu sprzedaży nieruchomości, spadków lub darowizn stanowi o niedokładności i wadliwości
oświadczenia. Fakt ten ogranicza bowiem możliwość oceny sytuacji majątkowej osoby składającej oświad-
czenia i może prowadzić do błędnych wniosków, a co za tym idzie – do skierowania sprawy weryfikacji
rzetelności oświadczenia do urzędu kontroli skarbowej.
Zatem, w punkcie tym, należy wykazać dochód (przychód – koszty uzyskania przychodu) uzyskany z poszczególnych
tytułów m.in.:

ze stosunku pracy (również dodatkowe świadczenia jak: nagrody jubileuszowe, nagrody uznaniowe itp.),

z umowy-zlecenia,

z umowy o dzieło,

z praw majątkowych, w tym z praw autorskich,

z najmu i dzierżawy,

z emerytury i renty,

z zasiłków dla bezrobotnych,

diety z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich,

jednorazowe świadczenia, np. odszkodowania, wygrane,

z odpłatnego zbycia nieruchomości,

darowizn,

spadków.

Ujawnieniu podlega dochód opodatkowany, jak również wolny od podatku. Podać należy dochód uzyska-
ny w ciągu całego okresu, za jaki składane jest oświadczenie (nie należy podawać miesięcznej kwoty
dochodu).

[8]

W powyższym punkcie należy wykazać mienie ruchome o wartości przekraczającej 10 tys. zł, będące własno-

ścią osoby składającej oświadczenie oraz należące do jej majątku wspólnego. Do składników mienia ruchomego
należy zaliczyć m.in.:

samochody,

inne pojazdy mechaniczne,

dzieła sztuki,

meble,

sprzęt audiowizualny,

zwierzęta (niewchodzące w skład gospodarstwa rolnego),

domki kempingowe,

urządzenia i maszyny.

Uwzględnić należy mienie:

stanowiące własność lub współwłasność małżeńską,

stanowiące współwłasność z innymi osobami (podajemy udział),

wykorzystywane do działalności gospodarczej, także przez współmałżonka (jeżeli istnieje współwłasność

małżeńska),

zakupione na kredyt,

na którym ciąży zastaw rejestrowy.

Wartość poszczególnych składników majątku ruchomego należy określić według ceny rynkowej na 31 grudnia
(oświadczenie roczne) lub na dzień związany z określonym zdarzeniem nakładającym obowiązek złożenia oświad-
czenia.
Należy pamiętać, że:
– wykazaniu podlega tylko rodzaj mienia, nie ma obowiązku deklarowania jego wartości;
– w przypadku pojazdów mechanicznych należy podać markę, model i rok produkcji. Pojazdem mechanicznym jest np.:

pojazd samochodowy,

ciągnik rolniczy,

przyczepa,

pojazd wolnobieżny z wyłączeniem pojazdu wolnobieżnego będącego w posiadaniu rolnika prowadzącego gospo-

darstwo rolne i użytkowanego w związku z prowadzeniem tego gospodarstwa,

pojazd zabytkowy.

[9]

W tym miejscu wykazuje się zobowiązania pieniężne o wartości powyżej 10 tys. zł, tj.:

zaciągnięte kredyty,

zaciągnięte pożyczki,

zobowiązania cywilnoprawne (np. obowiązek wypłaty odszkodowania).

Ujawnieniu podlegają kredyty i pożyczki zaciągnięte:

w bankach,

w innych instytucjach oszczędnościowo-kredytowych,

od osób prywatnych oraz

pozostałe, np. zaciągnięte z funduszy zakładowych, zarówno w walucie polskiej, jak i obcej.

W oświadczeniu należy także określić warunki, na jakich zostały udzielone zobowiązania pieniężne:

wskazać osobę (instytucję),

zwięźle określić w związku z jakim zdarzeniem,

podać wysokość zobowiązania wraz z odsetkami.

Kwota 10 tys. zł dotyczy sumy zobowiązań.
Należy podać zobowiązania własne, wchodzące w skład współwłasności małżeńskiej oraz wspólne z innymi
osobami.
Podać należy wysokość zobowiązania na 31 grudnia (oświadczenie roczne) lub na dzień związany z określonym
zdarzeniem nakładającym obowiązek złożenia oświadczenia. Nie podaje się pierwotnej wysokości zaciągniętego
zobowiązania.
Należy pamiętać o określeniu waluty.
Podając warunki zaciągniętego zobowiązania nie podajemy okoliczności w związku z jakimi zaciągamy zobowią-
zanie, tylko w związku z jakim zdarzeniem to następuje, np. zakup mieszkania, zakup samochodu, zakup lokalu
użytkowego, budowa budynku mieszkalnego. Niewystarczająca jest informacja typu „kredyt hipoteczny”, gdyż nie
precyzuje ona konkretnego celu, zdarzenia, w związku z którym powstało zobowiązanie.
W celu zapewnienia przejrzystości życia publicznego konieczne jest określenie warunków, na jakich zostały udzie-
lone kredyty lub pożyczki. Mowa tu o określeniu, czy były to warunki ogólne, czy preferencyjne (uprzywilejowana
pozycja osoby otrzymującej). W przypadku kredytów preferencyjnych wskazane jest podanie zakresu uprzywilejo-
wania.

[10]

Część B oświadczenia zawiera informacje niejawne. Podać w niej należy adres zamieszkania osoby składającej

oświadczenie majątkowe.
Ponadto należy dokładnie określić miejsca położenia wszystkich nieruchomości wskazanych w części A pkt II
oświadczenia. Podany adres powinien zawierać wszystkie elementy umożliwiające usytuowanie nieruchomości,
tj. nie tylko miejscowość, lecz także ulicę, numer domu i lokalu, numer działki w przypadku nieruchomości grunto-
wych niezabudowanych.
Liczba i kolejność ujawnionych adresów winna odpowiadać liczbie i kolejności nieruchomości wykazanych w części
A pkt II.
W przypadku gdy adres zamieszkania osoby składającej oświadczenie pokrywa się z adresem mieszkania lub domu
wymienionego w części A pkt II oświadczenia, należy ten adres wpisać powtórnie

[79]

Wzór nr 3

Wzór 4

Uchwała nr 8/II/2016

rady Gminy Góra

z 15 grudnia 2014 r.*

w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego

Na podstawie art. 383 par. 2 w zw. z art. 383 par. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks
wyborczy (Dz.U. nr 21, poz. 112 ze zm.) w związku z art. 24b ust. 1 i 5 ustawy z 8 marca 1990 r.
o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) uchwala się, co następuje:

Par. 1

Stwierdza się wygaśnięcie mandatu radnego – Karola Nowaka wybranego w okręgu wyborczym
nr 6 z listy nr 15 – KW Razem dla Gminy z powodu niezłożenia wniosku, o którym mowa w art. 24b
ust.1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Par. 2

Jeden egzemplarz niniejszej uchwały należy doręczyć niezwłocznie panu Karolowi Nowakowi.

Par. 3

Uchwała podlega przekazaniu wojewodzie podlaskiemu i komisarzowi wyborczemu w Łomży.

Par. 4

Wykonanie uchwały powierza się wójtowi gminy.

Par. 5

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady

Juliusz Kowalski

Uzasadnienie

Pan Karol Nowak został wybrany radnym Rady Gminy Góra w wyborach samorządowych, które odbyły
się w 16 listopada 2014 r. Zgodnie z art. 24b ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym
(Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach
stosunku pracy w urzędzie gminy, w którym uzyskała mandat. Przed przystąpieniem do wykonywania
mandatu osoba ta zobowiązana jest złożyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie siedmiu dni od dnia
ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wójt Gminy Góra 14 maja 2012 r. zawarł
umowę o pracę z Panem Karolem Nowakiem na czas nieokreślony, na stanowisku inspektora w refera-
cie planowania i zagospodarowania przestrzennego. Pan Karol Nowak zgodnie z art. 24b ust. 1 ustawy
z 8 marca o samorządzie gminnym zobowiązany był do złożenia wniosku o urlop bezpłatny w terminie
siedmiu dni od dnia ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze kraju, które nastąpiło
25 listopada 2014 r.* – czego nie dokonał i nadal pozostaje w stosunku pracy. Niewypełnienie obowiąz-
ku, o którym mowa wyżej, jest równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu w myśl art. 24b ust. 5 ustawy
o samorządzie gminnym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 9 września
2004 r. sygn. akt IISA/Bk 37/04 (www.orzeczenia.nsa.gov.pl.) uznał, iż przepis art. 24b ust. 1 ustawy
o samorządzie gminnym dotyczy nie tylko urzędników pracujących w gminie, lecz także wszystkich osób
pozostających w stosunku pracy w urzędzie niezależnie od charakteru pracy. Wygaśnięcie mandatu
radnego następuje w trybie art. 383 par. 2 kodeksu wyborczego.
Mając powyższe na względzie, niezbędne jest podjęcie przez Radę przedmiotowej uchwały.

* Hipotetyczna data przyjęta przez redakcję.

Wzór 5

Uchwała nr 8/II/2016

rady Gminy niska

z 30 lipca 2014 r.

w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego

Na podstawie art. 190 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad
gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. z 2010 r. nr 176, poz. 1190 ze zm.), w związku
z art. 16 ust. 2a ustawy z 5 stycznia 2011 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy
(Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113 ze zm.) Rada Gminy w Niskiej uchwala, co następuje:

Par. 1

W związku z pisemnym zrzeczeniem się mandatu, stwierdza się wygaśnięcie mandatu radnego
Kamila Kowala.

Par. 2

Uchwałę doręcza się zainteresowanemu oraz przesyła wojewodzie małopolskiemu i komisarzowi
wyborczemu w Krakowie.

Par. 3

Wykonanie uchwały powierza się wójtowi Gminy Niska.

Par. 4

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Uzasadnienie

Pan Kamil Kowal, radny Rady Gminy Niska, 21 lipca 2014 r. złożył pisemne oświadczenie woli,
na podstawie którego zrzekł się mandatu. Zgodnie z art. 190 ust. 1 pkt 2 ustawy z 16 lipca 1998 r.
– Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. z 2010 r. nr 176,
poz. 1190 ze zm.) pisemne zrzeczenie się mandatu stanowi przesłankę do stwierdzenia jego
wygaśnięcia. Zgodnie zaś z art. 16 ust. 2a ustawy z 5 stycznia 2011 r. – przepisy wprowadzające
ustawę – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113 ze zm.) do kadencji organów stanowiących
jednostek samorządu terytorialnego oraz kadencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w czasie
której przepisy kodeksu wyborczego weszły w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe. Podjęcie
uchwały w proponowanym kształcie jest więc niezbędne.

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

sądu byłoby sprzeczne z zasadami wykładni

systemowej oraz logicznej.

Na niespójność tych zapisów zwróciła rów-

nież uwagę Państwowa Komisja Wyborcza

[86]

W ocenie PKW stwierdzanie wygaśnięcia

mandatów oraz uzupełnianie składu rad mie-

ści się w szeroko rozumianym pojęciu wybo-

rów, o których mowa w art. 16 ust. 3 i 4 ustawy

wprowadzającej kodeks wyborczy i które do

końca bieżącej kadencji organów jednostek

samorządu terytorialnego przeprowadza się

na podstawie przepisów dotychczasowych.

Przepis określa również terminy, w jakich

musi zostać podjęta uchwała przez właści-

wy organ stanowiący jednostki samorządu

terytorialnego

[wzory nr 4 i 5]

oraz w jakich

muszą zostać wydane stosowne postano-

wienia komisarza wyborczego. Zgodnie

z nimi właściwa rada bądź sejmik woje-

wództwa ma na to miesiąc od dnia wy-

stąpienia przyczyny wygaśnięcia manda-

tu. W przypadku komisarza termin ten

jest krótszy i wynosi odpowiednio 14 dni.

Uchwała rady gminy, powiatu bądź sejmiku

[6]

W tym punkcie należy ujawnić:

fakt uczestnictwa we władzach statutowych spółek handlowych: zarządzie, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej,

datę objęcia funkcji,

dochód osiągnięty z tego tytułu w roku ubiegłym.

Jak wynika z wzoru oświadczenia, radni wykazują jedynie uczestnictwo w organach spółek handlowych.

[7]

Ten punkt nakazuje ujawnienie wszelkich dochodów osiąganych w związku z szeroko rozumianą aktyw-

ze stosunku pracy (również dodatkowe świadczenia jak: nagrody jubileuszowe, nagrody uznaniowe itp.),

z umowy-zlecenia,

z umowy o dzieło,

z praw majątkowych, w tym z praw autorskich,

z najmu i dzierżawy,

z emerytury i renty,

z zasiłków dla bezrobotnych,

diety z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich,

jednorazowe świadczenia, np. odszkodowania, wygrane,

z odpłatnego zbycia nieruchomości,

darowizn,

spadków.

[8]

W powyższym punkcie należy wykazać mienie ruchome o wartości przekraczającej 10 tys. zł, będące własno-

ścią osoby składającej oświadczenie oraz należące do jej majątku wspólnego. Do składników mienia ruchomego
należy zaliczyć m.in.:

samochody,

inne pojazdy mechaniczne,

dzieła sztuki,

meble,

sprzęt audiowizualny,

zwierzęta (niewchodzące w skład gospodarstwa rolnego),

domki kempingowe,

urządzenia i maszyny.

Uwzględnić należy mienie:

stanowiące własność lub współwłasność małżeńską,

stanowiące współwłasność z innymi osobami (podajemy udział),

wykorzystywane do działalności gospodarczej, także przez współmałżonka (jeżeli istnieje współwłasność
małżeńska),

zakupione na kredyt,

na którym ciąży zastaw rejestrowy.

pojazd samochodowy,

ciągnik rolniczy,

przyczepa,

pojazd wolnobieżny z wyłączeniem pojazdu wolnobieżnego będącego w posiadaniu rolnika prowadzącego gospo-
darstwo rolne i użytkowanego w związku z prowadzeniem tego gospodarstwa,

pojazd zabytkowy.

[9]

W tym miejscu wykazuje się zobowiązania pieniężne o wartości powyżej 10 tys. zł, tj.:

zaciągnięte kredyty,

zaciągnięte pożyczki,

zobowiązania cywilnoprawne (np. obowiązek wypłaty odszkodowania).

Ujawnieniu podlegają kredyty i pożyczki zaciągnięte:

w bankach,

w innych instytucjach oszczędnościowo-kredytowych,

od osób prywatnych oraz

pozostałe, np. zaciągnięte z funduszy zakładowych, zarówno w walucie polskiej, jak i obcej.

W oświadczeniu należy także określić warunki, na jakich zostały udzielone zobowiązania pieniężne:

wskazać osobę (instytucję),

zwięźle określić w związku z jakim zdarzeniem,

podać wysokość zobowiązania wraz z odsetkami.

[10]

Część B oświadczenia zawiera informacje niejawne. Podać w niej należy adres zamieszkania osoby składającej

[79]

Wzór 4

Uchwała nr 8/II/2016

rady Gminy Góra

z 15 grudnia 2014 r.*

w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego

Par. 1

Par. 2

Jeden egzemplarz niniejszej uchwały należy doręczyć niezwłocznie panu Karolowi Nowakowi.

Par. 3

Uchwała podlega przekazaniu wojewodzie podlaskiemu i komisarzowi wyborczemu w Łomży.

Par. 4

Wykonanie uchwały powierza się wójtowi gminy.

Par. 5

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady

Juliusz Kowalski

Uzasadnienie

* Hipotetyczna data przyjęta przez redakcję.

Wzór 5

Uchwała nr 8/II/2016

rady Gminy niska

z 30 lipca 2014 r.

w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego

Par. 1

W związku z pisemnym zrzeczeniem się mandatu, stwierdza się wygaśnięcie mandatu radnego
Kamila Kowala.

Par. 2

Uchwałę doręcza się zainteresowanemu oraz przesyła wojewodzie małopolskiemu i komisarzowi
wyborczemu w Krakowie.

Par. 3

Wykonanie uchwały powierza się wójtowi Gminy Niska.

Par. 4

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Uzasadnienie

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

7 / 8

Komentarze

gazetaprawna.pl

Prenumerata:

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 30 lipca 2014 nr 146 (3787)

gazetaprawna.pl

województwa zapada zwykłą większością

głosów w głosowaniu jawnym.

Zarówno uchwałę właściwego organu stano-

wiącego jednostki samorządu terytorialnego

o wygaśnięciu mandatu radnego, jak i sto-

sowne postanowienie komisarza wyborczego

w tym zakresie należy przekazywać, tak jak

obecnie, w przypadku stwierdzenia wyga-

śnięcia mandatu przez właściwą radę woje-

wodzie i komisarzowi wyborczemu, a w przy-

padku postanowienia komisarza wyborczego

także właściwemu przewodniczącemu rady

gminy, powiatu bądź sejmiku województwa.

Dodatkowo postanowienie komisarza wy-

borczego podlega publikacji w wojewódzkim

dzienniku urzędowym oraz jest podawane do

publicznej wiadomości w biuletynie infor-

macji publicznej danej jednostki samorządu

terytorialnego.

Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie

wątpliwości budzi sam charakter uchwały.

Przyjmuje się, że uchwała w sprawie wyga-

śnięcia mandatu ma charakter deklaratoryj-

ny. Innymi słowy, w odróżnieniu od uchwały

kształtującej, uchwała ta potwierdza jedy-

nie istniejący stan, same skutki związane

z jego wystąpieniem następują zaś od okresu

wskazanego w przepisie. Niemniej jednak,

jak słusznie zauważył WSA w Rzeszowie, na-

leży wskazać, że w uchwale deklaratoryjnej

tkwi także element kształtujący. Zdaniem

WSA oznacza to, że organ orzekający auto-

rytatywnie wiąże treść normy generalnej

z sytuacją prawną indywidualnego adresata.

Tworzy zatem w ten sposób nową sytuację

prawną. To, co do tej pory było normowane

tylko w sferze generalnej, odnosi się z mocy

tego aktu do konkretnego podmiotu. Dlatego

dopiero od chwili wydania takiego aktu indy-

widualnego jego adresata wiąże skutecznie

ukształtowana indywidualna sytuacja praw-

na. Rada ocenia i rozstrzyga więc o tym, że

zachodzi ustawowa przesłanka wygaśnięcia

mandatu

[86]

. Odmienne stanowisko w związ-

ku ze zmianą przepisów ordynacji samorzą-

dowej zajął Naczelny Sąd Administracyjny

[87]

W ocenie tego sądu ustawodawca wiąże skut-

ki w postaci wygaśnięcia mandatu radnego

z aktem stwierdzenia wygaśnięcia mandatu

i jego ostatecznością. Odnosi się to zarówno

do uchwał rady o wygaśnięciu mandatu rad-

nego, jak i do zarządzenia zastępczego wo-

jewody wydawanego na podstawie art. 98a

u.s.g., które zastępuje jedynie uchwałę rady.

Zdaniem NSA oznacza to, że uchwała rady

(zarządzenie zastępcze wojewody) nie ma

charakteru deklaratoryjnego, co także prze-

mawia za tym, że wydając rozstrzygnięcie co

do wygaśnięcia mandatu, właściwy organ

powinien uwzględnić wszystkie okoliczności

sprawy. Okoliczności te mogą prowadzić do

wniosku, że mimo formalnego, krótkotrwa-

łego naruszenia zakazu przez radnego naru-

szenie to nie podważa celu wprowadzenia

zakazu i nie powoduje skutku w postaci wy-

gaśnięcia mandatu

[88]

. W tym miejscu należy

opowiedzieć się jednak za konstytutywnym

charakterem uchwały organu stanowiącego

jednostki samorządu terytorialnego oraz po-

stanowienia, jakie będzie wydawane przez

komisarza wyborczego w przypadkach okre-

ślonych w k.w. Oczywiście uznać należy, że

skutki w postaci wygaśnięcia mandatu na-

stępują z dniem uprawomocnienia wyroku

sądu administracyjnego oddalającego skargę

na uchwałę organu stanowiącego stwierdza-

jącego wygaśnięcie mandatu.

Bezskuteczny upływ miesięcznego terminu

dla rady gminy do stwierdzenia wygaśnię-

cia mandatu bez względu na przyczyny jego

niedotrzymania przez radę gminy powoduje

powstanie po stronie wojewody prawa i obo-

wiązku skorzystania z jego uprawnień nad-

zorczych

[89]

Prenumerata:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna ( lipiec 2014 r.): 110,40 zł: – lipiec–grudzień 2014 r.: 547,50 zł: Wersja Premium – miesięczna
(lipiec 2014 r.): 128,80 zł – lipiec–grudzień 2014 r.: 648,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8 % VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

Przypisy

[1] Kwestie te reguluje art. 171 ust. 3 Konstytucji RP,
a także rozwijające jej postanowienia przepisy ustaw
samorządowych. Sejm w drodze uchwały podjętej
na wniosek prezesa Rady Ministrów może rozwią-
zać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli
organ ten rażąco narusza Konstytucję RP lub ustawy.
Pojęcie rażącego naruszenia nie zostało zdefiniowane
w Konstytucji RP. Ma ono jednak swoje utrwalone od
dawna w nauce prawa znaczenie, tzn. musi być naru-
szeniem oczywistym, istotnym i dotyczącym spraw
zasadniczych. Rozwiązanie organu stanowiącego
samorządu terytorialnego jest równoznaczne z rozwią-
zaniem wszystkich organów danej jednostki samorządu
terytorialnego. W przypadku gminy lub powiatu prezes
Rady Ministrów wyznacza wówczas osobę, która do
czasu wyborów nowych organów samorządu pełni
funkcję tych organów. W przypadku województwa
funkcje te pełni właściwy terytorialnie wojewoda. Sejm
podejmuje uchwałę o rozwiązaniu organu stanowią-
cego w trybie art. 120 Konstytucji RP. Por. komentarz
do art. 171 Konstytucji RP [w:] B. Banaszak, „Konstytucja
Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz”, Warszawa 2012,
wersja elektroniczna.
[2] Konsekwencje te określa art. 67 ustawy o referendum.
Jeśli w głosowaniu za odwołaniem organu stanowią-
cego jednostki samorządowej opowie się większość
głosujących, publikacja wyników referendum skutkuje
zakończeniem jego kadencji. Co istotne, w przypad-
ku referendum odbywającego się na szczeblu powiatu
i sejmiku wojewódzkiego skutkiem jest także wygaśnię-
cie mandatu organów wykonawczych, czyli zarządów
tych jednostek samorządu terytorialnego. Wynika to
z powiązania organizacyjnego organów stanowią-
cych i wykonawczych. Te ostatnie pochodzą bowiem
z wyboru rad powiatów czy sejmików wojewódz-
kich. Byłoby dziwne, gdyby mogły one funkcjonować
w dalszym ciągu, pomimo braku legitymacji dla organu
je wybierającego, tym bardziej że dodatkowo mogłyby
one działać bez żadnej kontroli organów stanowiących.
Logiką regulacji jest więc pozbawienie uprawnienia do
działania zarówno organów pochodzących z wyborów
powszechnych, jak i organów, które zostały przez nie
powołane i podlegają ich kontroli. Zdaniem P. Uziębły
taki kształt normatywny w pełni zasługuje na akcepta-
cję, tym bardziej że stanowi przejaw woli mieszkańców
wspólnoty samorządowej, którzy wystawili organom
samorządowym negatywną ocenę. W przypadku rozwią-
zania rady powiatu czy sejmiku województwa, a tym
samym również zarządów tych jednostek samorządo-
wych, do czasu wyboru zarządów przez nowy organ
stanowiący prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra
właściwego do spraw administracji publicznej, wyzna-
cza osobę, która w tym okresie pełni funkcję organów
powiatu czy województwa. Jeśli natomiast referendum
w sprawie odwołania organów gminy pochodzących
z wyborów powszechnych odbywa się na wniosek
mieszkańców, to ich skuteczne odwołanie powoduje
skutki analogiczne jak w przypadku powiatów i woje-
wództw, z tym wyjątkiem, że jeśli został odwołany
tylko jeden organ, drugi z nich w dalszym ciągu funk-
cjonuje. Tak więc osoba wyznaczona przez prezesa
Rady Ministrów będzie zastępować (podobnie zresztą
jak w przypadku referendum arbitrażowego) wyłącznie
organ, który został odwołany. Por. komentarz do art. 67
ustawy o referendum [w:] P. Uziębło, „Ustawa o referen-
dum lokalnym. Komentarz”, Wolters Kluwer Polska 2008,
wersja elektroniczna.
[3] Zob. komentarz do art. 390 k.w.
[4] B. Banaszak, „Kodeks wyborczy. Komentarz”,
Warszawa 2014, str. 564.
[5] Sygn. akt II OSK 479/2013, LexPolonica nr 7421045.
[6] Sygn. akt K 9/05, OTK ZU 2006/2/17.
[7] Por. też wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 17 kwiet-
nia 2014 r., sygn. akt II SA/Go 223/14, www.orzeczenia.
nsa.gov.pl.
[8] Sygn. akt III SA/Lu 527/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[9] Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody kujawsko-
-pomorskiego z 27 czerwca 2013 r., nr 63/2013, Legalis
nr 701193.

[10] B. Banaszak, op. cit., str. 564.
[11] Por. art. 23a ust. 1 u.s.g., art. 20 ust. 1 u.s.p. i art. 22
ust. 1 u.s.w.
[12] A. Kisielewicz [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisie-
lewicz, F. Rymarz, „Samorządowe prawo wyborcze.
Komentarz”, Warszawa 2010, str. 467–468.
[13] B. Banaszak, op. cit., str. 564.
[14] A. Kisielewicz [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisie-
lewicz, F. Rymarz, op. cit., str. 460.
[15] Ibidem, str. 462–463.
[16] Sygn. akt II OSK 384/09, www.orzeczenia.nsa.gov.
pl.
[17] Por. wyrok WSA w Łodzi z 13 marca 2014 r., sygn.
akt III SA/Łd 1216/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[18] B. Banaszak, op. cit., str. 565.
[19] Por. np. wyrok WSA w Bydgoszczy z 14 paździer-
nika 2009 r., sygn. akt II SA/Bd 728/2009, LexPolonica
nr 2437203.
[20] Identyczne regulacje znajdują się w art. 23 u.s.p.
i art. 25 u.s.w. Zakaz ten dotyczy jednak zatrudnienia
w starostwie powiatowym (urzędzie marszałkow-
skim) i nie odnosi się do radnych, którzy zostali
wybrani do zarządu, a zatem radnych, z którymi
stosunek pracy został nawiązany na podstawie
wyboru.
[21] A. Szewc [w:] G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, „Ustawa
o samorządzie gminnym. Komentarz”, Warszawa 2012,
komentarz do art. 24a u.s.g., wersja elektroniczna.
[22] K. Jaroszyński [w:] J. Dominowska, R. Hauser,
K. Jaroszyński, Z. Niewiadomski, W. Piątek, A. Skoczy-
las, W. Sawczyn, Ł. Złakowski, „Ustawa o samorządzie
gminnym. Komentarz z odniesieniami do ustaw
o samorządzie powiatowym i samorządzie woje-
wództwa”, pod red. R. Hausera i Z. Niewiadomskiego,
Warszawa 2011, komentarz do art. 24a u.s.g., wersja
elektroniczna.
[23] Sygn. akt II OSK 664/2009, LexPolonica nr 2475396.
[24] Więcej na temat tego zakazu zob. komentarz do
art. 370 k.w.
[25] M. Mączyński, „Prawa i obowiązki osób pełniących
funkcje publiczne (zwłaszcza radnych i pracowników
samorządowych)”, str. 34–35, dostęp: antykorupcja.
gov.pl.
[26] Zakaz ten dotyczy radnych powiatu i wojewódz-
twa, na podstawie odpowiednio art. 24 u.s.p. i art. 26
u.s.w.
[27] S. Płażek [w:] K. Bandarzewski, R. Budzisz,
P. Chmielnicki, D. Dąbek, P. Dobosz, B. Jaworska-
-Dębska, W. Kisiel, P. Kryczko, M. Mączyński, S. Płażek,
K. Wlaźlak, „Ustawa o samorządzie gminnym. Komen-
tarz”, pod red. P. Chmielnickiego, Warszawa 2013,
komentarz do art. 24b u.s.g., wersja elektroniczna.
[28] A. Wierzbica, „Analiza obowiązujących
przepisów antykorupcyjnych z wykazaniem manka-
mentów prawnych” [w:] „Korupcja i antykorupcja
– wybrane zagadnienia”, część I, str. 179, dostęp:
www.cba.gov.pl.
[29] A. Szewc [w:] G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, op. cit.,
komentarz do art. 24b u.s.g., wersja elektronicz-
na. Więcej na temat tego zakazu zob. też komentarz
do art. 370 k.w.
[30] Analogiczny zakaz został sformułowany w art. 23
ust. 5 u.s.p. oraz art. 25 ust. 5 u.s.w.
[31] Wyrok z 15 stycznia 2008 r., sygn. akt II SA/Ol
1027/07, Legalis nr 162918.
[32] Sygn. akt NK.II.DJ.0911-77/08, Legalis nr 100414.
[33] Wyrok z 10 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Bk 405/08,
www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[34] Wyrok z 2 lipca 2009 r., sygn. akt III SA/Wr 140/09,
Legalis nr 181753.
[35] Andrzej Szewc [w:] G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, op.
cit., komentarz do art. 24d u.s.g., wersja elektroniczna.
[36] S. Płażek [w:] K. Bandarzewski, R. Budzisz,
P. Chmielnicki, D. Dąbek, P. Dobosz, B. Jaworska-
-Dębska, W. Kisiel, P. Kryczko, M. Mączyński, S. Płażek,
K. Wlaźlak, op. cit., komentarz do art. 24d u.s.g.,
wersja elektroniczna.
[37] Por. A. Kisielewicz [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter,
A. Kisielewicz, F. Rymarz, op. cit., str. 465–466.
[38] Sygn. akt II SA/Bd 1299/13, www.orzeczenia.nsa.
gov.pl.

[39] Na temat zakazu z art. 24d u.s.g. zob. komentarz
do art. 370 k.w.
[40] Identyczne rozwiązania przewidziane jest
w art. 25a u.s.p. i art. 27a u.s.w.
[41] A. Wierzbica [w:] M. Augustyniak, R. Cybul-
ska, J. Glumińska-Pawlic, J. Jagoda, A. Jochymczyk,
C. Martysz, A. Matan, T. Moll, A. Wierzbica, „Ustawa
o samorządzie gminnym. Komentarz”, pod. red.
B. Dolnickiego, Warszawa 2010, komentarz do art. 24e
u.s.g., wersja elektroniczna.
[42] A. Szewc [w:] G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, op. cit.,
komentarz do art. 24e u.s.g., wersja elektroniczna.
[43] S. Płażek [w:] K. Bandarzewski, R. Budzisz,
P. Chmielnicki, D. Dąbek, P. Dobosz, B. Jaworska-
-Dębska, W. Kisiel, P. Kryczko, M. Mączyński, S. Płażek,
K. Wlaźlak, op. cit., komentarz do art. 24e u.s.g.,
wersja elektroniczna.
[44] Sygn. akt II SA/Wa 33/2011, LexPolonica nr 3901712.
[45] S. Płażek [w:] K. Bandarzewski, R. Budzisz, P.
Chmielnicki, D. Dąbek, P. Dobosz, B. Jaworska-Dębska,
W. Kisiel, P. Kryczko, M. Mączyński, S. Płażek, K. Wlaźlak,
op. cit., komentarz do art. 24e u.s.g., wersja elektro-
niczna.
[46] Zob. ibidem oraz Andrzej Szewc [w:] G. Jyż,
Z. Pławecki, A. Szewc, op. cit., komentarz do art. 24e
u.s.g., wersja elektroniczna; K. Jaroszyński [w:] J. Domi-
nowska, R. Hauser, K. Jaroszyński, Z. Niewiadomski,
W. Piątek, A. Skoczylas, W. Sawczyn, Ł. Złakowski, op. cit.,
komentarz do art. 24a u.s.g., wersja elektroniczna.
Mniej jednoznaczne stanowisko prezentuje A. Kisiele-
wicz. Zdaniem tego autora można mieć wątpliwości,
czy w treści art. 190 ust. 1 pkt 2a ordynacji [obecnie
w art. 383 par. 1 pkt 5 k.w. – red.] mieści się również
naruszenie zakazu podejmowania dodatkowych zajęć
mogących podważać zaufanie wyborców do wykonywa-
nia mandatu. Rozdzielenie zakresów pojęć „wykonywanie
działalności” i „podejmowanie dodatkowych zajęć” nie
jest łatwe. Oba mają szeroką, niedookreśloną treść, same
w sobie nie zawierają informacji o charakterze i inten-
sywności tej działalności. Podejmowanie przez radnego
dodatkowych zajęć nie wymaga uzyskania niczyjej
uprzedniej zgody. Jeżeli więc przyjąć, że naruszenie tego
zakazu stanowi przesłankę wygaśnięcia mandatu radego,
to po stronie radnego będzie leżało ryzyko niewłaściwej
oceny, czy wykonywane przez niego zajęcia nie naraża-
ją go na konsekwencje wynikające z art. 190 ust. 1 pkt 2a
ordynacji [obecnie w art. 383 par. 1 pkt 5 k.w. – redak-
cja]. Ze względu na wagę sprawy (wygaśnięcie mandatu)
należałoby oczekiwać bardziej precyzyjnego formułowa-
nia tego zakazu, por. A. Kisielewicz [w:] K.W. Czaplicki,
B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, op. cit., str. 470.
[47] A. Wierzbica, „Analiza obowiązujących przepisów
antykorupcyjnych...”, op. cit., str. 200.
[48] Sygn. akt II OSK 2318/2011, LexPolonica nr 3891449.
[49] Podobne regulacje znajdują się w art. 25b u.s.p.
i art. 27b u.s.w.
[50] Zakaz ten szeroko został omówiony także
w komentarzu do art. 370 k.w.
[51] A. Wierzbica, „Analiza obowiązujących przepisów
antykorupcyjnych...”, op. cit., str. 149.
[52] Ibidem, str. 151.
[53] Ibidem, str. 150–151.
[54] Ibidem, str. 153.
[55] Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji z 22 grudnia 2009 r.
w sprawie zawieszania działalności gospodarczej przez
osoby wykonujące funkcje publiczne (nr BMK-0660-
2016- e:2478/2009) radny musi działalność całkiem
wyrejestrować.
[56] K. Jaroszyński [w:] J. Dominowska, R. Hauser,
K. Jaroszyński, Z. Niewiadomski, W. Piątek, A. Skoczylas,
W. Sawczyn, Ł. Złakowski, op. cit., komentarz do art. 24f
u.s.g., wersja elektroniczna.
[57] Andrzej Szewc [w:] G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc,
op. cit., komentarz do art. 24f u.s.g., wersja elektroniczna.
[58] A. Wierzbica, „Analiza obowiązujących przepisów
antykorupcyjnych...”, op. cit., str. 173.
[59] Sygn. akt II OSK 291/14, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[60] Sygn. akt II OSK 556/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[61] Sygn. akt II OSK 2255/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[62] Sygn. akt II OSK 1418/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.

[63] Sygn. akt II OSK 2294/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[64] Sygn. akt II OSK 2969/12, www.orzeczenia.nsa.
gov.pl.
[65] Pozostałe przypadki, które zostały uznane
za naruszenie zakazu z art. 24f u.s.g., zob. komentarz
do art. 370 k.w.
[66] Sygn. akt II OSK 2357/12, www.orzeczenia.nsa.
gov.pl.
[67] Sygn. akt II OSK 1194/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[68] Regulacja taka zawarta jest też w art. 21 ust. 8
u.s.p. oraz art. 23 ust. 4 u.s.w.
[69] K. Jaroszyński [w:] J. Dominowska, R. Hauser,
K. Jaroszyński, Z. Niewiadomski, W. Piątek, A. Skoczy-
las, W. Sawczyn, Ł. Złakowski, op. cit., komentarz
do art. 25b u.s.g., wersja elektroniczna.
[70] S. Płażek [w:] K. Bandarzewski, R. Budzisz,
P. Chmielnicki, D. Dąbek, P. Dobosz, B. Jaworska-
-Dębska, W. Kisiel, P. Kryczko, M. Mączyński, S. Płażek,
K. Wlaźlak, op. cit., komentarz do art. 25b u.s.g.,
wersja elektroniczna.
[71] A. Kisielewicz [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisie-
lewicz, F. Rymarz, op. cit., str. 474.
[72] Identyczna regulacja znajduje się w art. 25c ust. 1
u.s.p. i art. 27c ust. 1 u.s.w.
[73] Art. 24h ust. 3 u.s.g., art. 25c ust. 3 u.s.p. i art. 27c
ust. 3 u.s.w.
[74] Art. 24h ust. 4 u.s.g., art. 25c ust. 4 u.s.p. i art. 27c
ust. 4 u.s.w.
[75] Art. 24h ust. 5a u.s.g., art. 25c ust. 5 u.s.p., art. 27c
ust. 5a u.s.w.
[76] Dz.U. nr 34, poz. 282.
[77] Dz.U. nr 34, poz. 283.
[78] Dz.U. nr 60, poz. 490.
[79] Przy opracowaniu wzoru wykorzystano wyjaśnie-
nia „Jak wypełniać oświadczenia majątkowe określone
dla samorządowych funkcjonariuszy publicznych”,
dostęp: www.olsztyn.is.gov.pl.
[80 Nowelizacja, o której mowa, została dokonana
ustawą z 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks
wyborczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217,
poz. 1281).
[81] Pełne zastosowanie omawiana regulacja znaj-
dzie do sytuacji skutkujących wygaśnięciem mandatu
w stosunku do radnych wszystkich szczebli samorządu
terytorialnego oraz wójtów, burmistrzów, prezyden-
tów miast wybranych w zbliżających się wyborach
samorządowych. W przypadku radnych wszystkich
szczebli samorządu terytorialnego, wójtów, burmi-
strzów i prezydentów miast wybranych w toku obecnej
kadencji organem właściwym do wygaśnięcia mandatu
jest rada gminy.
[82] http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/4227.htm.
[83] Wyrok z 6 marca 2012 r., sygn. akt II SA/Ol 37/12,
www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[84] Ustawa z 5 stycznia 2011 r. – przepisy wprowadzające
ustawę – Kodeks wyborczy (Dz.U. nr 21, poz. 113 ze zm.).
[85] Sygn. akt K 9/11, LexPolonica nr 2563192.
[86] Wyjaśnienia Państwowej Komisji Wyborczej
z 28 listopada 2011 r. dotyczące zmian w składach rad
i stwierdzania wygaśnięcia mandatów wójtów, burmi-
strzów i prezydentów miast w kadencji 2010–2014
(nr ZPOW-432-21/11), www.pkw.gov.pl.
[87] Zmiany w zakresie skutków prawnych uchwa-
ły stwierdzającej wygaśnięcie mandatu wprowadziła
ustawa z 5 września 2008 r. o zmianie ustawy o samo-
rządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 2008 r. nr 180, poz. 1111), która weszła
w życie 25 października 2008 r. Na jej podstawie usta-
wodawca przesądził, że wygaśnięcie mandatu radnego
następuje z dniem uprawomocnienia się wyroku sądu
administracyjnego oddalającego skargę na uchwałę
organu stanowiącego stwierdzającego wygaśnię-
cie mandatu. Rozwiązania w tym zakresie zarówno
w stosunku do uchwały stwierdzającej wygaśnięcie
mandatu, jak i postanowienia komisarza wyborczego
powielił k.w.
[88] Wyrok z 20 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK
2818/2012, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.
[89] Por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
z 20 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 2818/2012, www.
orzeczenia.nsa.gov.pl.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

8 / 8

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DGP 2014 06 30 rachunkowosc i audyt
DGP 2014 07 28 rachunkowosc i audyt
DGP 2014 07 28 podatki i ksiegowosc
DGP 2014 07 31 ubezpieczenia i swiadczenia
DGP 2014 05 30 prawnik
DGP 2014 07 14 rachunkowosc i audyt
DGP 2014 07 29 firma i prawo
DGP 2014 07 07 rachunkowosc i audyt
DGP 2014 07 24 ubezpieczenia i swiadczenia
DGP 2014 07 17 ubezpieczenia i swiadczenia
DGP 2014 01 30 ubezpieczenia i swiadczenia
DGP 2014 10 30 ubezpieczenia i swiadczenia
DGP 2014 07 15 firma i prawo
DGP 2014 10 30 kadry i place
DGP 2014 07 31 kadry i place
DGP 2014 05 30 x ranking kancelarii prawnych

więcej podobnych podstron