13

Jak nale˝y si´

zachowaç?

– wskazówki dla dzieci

●

Rozglàdaç si´ (odwracaç g∏ow´

w prawo i w lewo), by móc dostrzec
potencjalne zagro˝enia.

●

Poszukaç kontaktu wzrokowego

z kierowcà nadje˝d˝ajàcego samo-
chodu, by upewniç si´, ˝e zosta∏o
si´ zauwa˝onym.

●

Patrzeç, zanim wejdzie si´ na

jezdni´: samochody nadje˝d˝ajà
najpierw z lewej strony. Na ulicy
dwukierunkowej nale˝y spojrzeç
w lewo, potem w prawo i potem
znowu w lewo, a na Êrodku jezdni
jeszcze raz w prawo, aby oceniç od-
leg∏oÊç, którà przeby∏ nadje˝d˝ajàcy
samochód (zob. karta tematyczna
Dziecko jako pieszy). Zrobiç kilka
kroków do przodu, aby zostaç za-
uwa˝onym.

●

Rozpoznaç dêwi´k i jego pocho-

dzenie, zw∏aszcza jeÊli mo˝e sygna-
lizowaç niebezpieczeƒstwo.

●

Oceniç oddalenie i pr´dkoÊç po-

jazdu, który s∏yszymy.

padków nie mo˝e powiedzieç, czy
dêwi´k dochodzi z prawej, czy z le-
wej strony.

●

Oko dziecka, podobnie jak doro-

s∏ego, ma tendencj´ do zwracania
si´ w kierunku dêwi´ku – nawet, je-
Êli jest on nieprawid∏owo okreÊlony.
Ponadto, liczba otaczajàcych nas
dêwi´ków zaburza zdolnoÊç wyod-
r´bniania poszczególnych odg∏osów
i ich êród∏a.

●

Dziecku trudno jest wyró˝niç

spoÊród ró˝nych dêwi´ków ten od-
g∏os, który mo˝e stanowiç zagro˝e-
nie (np. dêwi´k nadje˝d˝ajàcego sa-
mochodu).

●

JeÊli chodzi o ruch drogowy, to

dzieci nie majà takiego doÊwiad-
czenia jak doroÊli, którzy potrafià
oceniç sytuacj´ na podstawie szyb-
kiego rzutu okiem czy us∏yszanego
dêwi´ku. Dzieci sà potràcane przez
samochody cz´sto nie dlatego, ˝e
nie patrzà, ale dlatego, ˝e nie po-
trafià patrzeç lepiej (Brigitte Cam-
bon-de-Lavalette).

Czy

wiesz

,

˝e

?

Wzrok i s∏uch

u dziecka

●

Pole widzenia dziecka jest zbli˝o-

ne do pola widzenia doros∏ej osoby,
ale zasi´g widzenia dziecka jest
ograniczony jego niskim wzrostem.

●

Dziecko bierze pod uwag´ tylko

to, co ma ochot´ zobaczyç i co znaj-
duje si´ przed nim, tj. w Êrodkowym
polu widzenia – nie u˝ywa widze-
nia bocznego. Dlatego te˝ musi od-
wracaç g∏ow´, ˝eby u˝yç widzenia
Êrodkowego i ogarnàç wzrokiem ca-
∏à stref´, do której wkracza. Dziec-
ko potrzebuje oko∏o 4 sekund, by
rozró˝niç samochód jadàcy od stojà-
cego; doros∏y potrzebuje na to 1/4
sekundy. Równie˝ postrzeganie
pr´dkoÊci/wielkoÊci/oddalenia po-
jazdu jest u dziecka zaburzone. Przy
tej samej odleg∏oÊci pojazdów
dziecku wydaje si´, i˝ samochód
osobowy jest dalej ni˝ ci´˝arówka,
dlatego ˝e ci´˝arówka jest wi´ksza.
Nie majàc prawid∏owego wyczucia
czasu i odleg∏oÊci, dziecko nie mo˝e
prawid∏owo okreÊliç pr´dkoÊci po-
ruszajàcych si´ pojazdów.

●

Zagro˝enia zwiàzane z postrze-

ganiem zwi´kszajà si´ po zmroku
i w nocy, ze wzgl´du na gorszà wi-
docznoÊç (zob. karta tematyczna
W nocy). Gdy dziecko widzi,
sàdzi, ˝e jest równie˝ widziane
przez innych.

●

S∏uch u dziecka jest ostry. S∏yszy

s∏abe dêwi´ki dwu- lub trzykrotnie
lepiej ni˝ doros∏y. Tym niemniej,
dziecko nie potrafi stwierdziç, skàd
dochodzi dêwi´k. W 40% przypad-
ków nie wie, czy dêwi´k dochodzi
z ty∏u, czy z przodu, a w 80% przy-

●

W 1997 roku we Francji

5278 dzieci-pieszych

uleg∏o

wypadkom (97 zabitych, 1011 ci´˝ko rannych). W 2003 roku

zabitych by∏o 48 dzieci (8% wszystkich ofiar pieszych).

W Polsce w 2003 roku wypadkom uleg∏o

3807 dzieci-pieszych

(201 zabitych, 267 ci´˝ko rannych).

●

Prawie do wszystkich wypadków dosz∏o wówczas,

gdy dzieci przechodzi∏y przez ulic´.

●

58%

spoÊród nich mia∏o miejsce w sytuacjach ograniczonej

widocznoÊci z powodu parkujàcych samochodów.

Cel zaj´ç

Rozwijanie mo˝liwoÊci s∏uchowych

i wzrokowych dziecka.

Doskonalenie umiej´tnoÊci rozpoznania

dêwi´ku i okreÊlania, skàd dobiega.

Wdra˝anie do wykorzystywania bocznego

pola widzenia.

ZA

CHOW

ANIE, CIA¸O

1

wiedzieç powinno

Co dziecko

wiedzieç powinno

●

U˝ywa swego zmys∏u wzroku i s∏uchu gorzej ni˝ doros∏y.

●

Dziecko musi nauczyç si´ lepiej wykorzystywaç te zmys∏y.

To, co widz´

i s∏ysz´

åwiczenie

1

●

Zawiàzaç przepaskà oczy ucznio-

wi, który siada na Êrodku klasy. Po-
zostali uczniowie zamieniajà si´
miejscami (˝aden nie mo˝e siedzieç
na swoim zwyk∏ym miejscu). Uczeƒ
z zawiàzanymi oczami musi powie-
dzieç, z której strony siedzi wo∏ajàca
go osoba: z prawej, z lewej, z przo-
du, z ty∏u. Odwraca si´ w kierunku
êród∏a dêwi´ku. Aby zapewniç sta∏y
szmer w tle, uczniowie mogà cichut-
ko rozmawiaç.

åwiczenie

2

●

Poszukaç elementów, które za-

pewnià, ˝e b´dziemy widoczni na
drodze lub na ulicy.

●

Poprosiç uczniów, aby zanotowa-

li, jakie przedmioty sà widoczne
w nocy (na ulicy, na drodze: sygnali-
zacja Êwietlna, znaki drogowe, re-
flektory samochodów, Êwiat∏a rowe-
rów; na ludziach: odblaskowe opa-
ski na rami´, odblaskowe paski
i breloczki na tornistrach).

åwiczenie

4

●

SpoÊród wszystkich odg∏osów ulicy

wybraç z dzieçmi te, które majà zwià-
zek z ruchem drogowym. PodkreÊliç te,
które stanowià niebezpieczeƒstwo.

●

OkreÊliç pojazdy, które nie powodujà

ha∏asu, a mimo to stanowià zagro˝enie
(np. rower, melex itp.).

åwiczenie

3

●

Poprosiç uczniów, aby stan´li w ta-

kiej pozycji, jak podana jest na ry-
sunku obok i aby patrzyli prosto
przed siebie, nie odwracajàc g∏owy.

●

Poprosiç, aby poruszali kciukami.

Zapytaç, czy je widzà?

●

Zapytaç si´, co dzieci powinny zro-

biç, aby zobaczyç kciuki. Chodzi o to,
˝eby uczniowie doszli do nast´pujàce-
go wniosku: ˝eby byç bezpiecznym na
ulicy i widzieç samochody, które mogà
nadjechaç z boku, nale˝y odwróciç
g∏ow´. Cel: uÊwiadomienie uczniom,
˝e majà centralne i boczne pole widze-
nia i nauczenie ich wykorzystywania
bocznego pola widzenia.

ZA

CHOW

ANIE, CIA¸O

1

KOMENTARZ DO

çwiczeƒ

åwiczenie 1

åwiczenie 2

Cel: ocena rozmiarów samochodu w zale˝-

noÊci od odleg∏oÊci, w jakiej si´ znajduje.
Trzy samochody sà w tej samej odleg∏oÊci od dziecka,
ale jemu b´dzie si´ zdawa∏o, ˝e autobus jest bli˝ej.
Bia∏e linie s∏u˝à za punkt odniesienia.

Cel: stwierdzenie, ˝e widocznoÊç w nocy

jest bardzo ograniczona i mo˝e byç przyczynà wypad-
ków. Nale˝y podkreÊliç wag´ faktu, ˝e w nocy trzeba
byç widocznym (nosiç jasne ubrania, opaski odbla-
skowe, tj. powodujàce, ˝e Êwiat∏o odbijane jest do-
k∏adnie w t´ stron´, z której pochodzi, reflektory itp.).

Cel: obliczenie stosunku pr´dkoÊci

do oddalenia samochodu i czasu, jakim dys-
ponujemy na przejÊcie przez ulic´. Dziecko
musi zrozumieç, ˝e od czasu, kiedy si´ roz-
glàda do momentu, gdy wkracza na jezdni´,
samochód zbli˝y∏ si´ z pewnà pr´dkoÊcià,
co mo˝e naraziç je na niebezpieczeƒstwo.
Dziecko powinno odpowiedzieç na pytanie,
dlaczego najpierw nale˝y spojrzeç w lewo.

åwiczenie 3

znajdujàcych si´ w zeszycie ucznia