1

Tab. 1.1. Zalety i wady struktur liniowych oraz warunki ich stosowania

Rodzaj

Zalety

Wady

Warunki stosowania

struktury organizacyjnej

Liniowa

- prostota i

przejrzystość
konstrukcji,

- jednolitość

kierownictwa
(przestrzeganie
zasady jedności
rozkazodawstwa)
ściśle określona
odpowiedział-
ność,

- możliwość

szybkiego
podejmowania
decyzji.

- mała elastyczność i opóźniona

reakcja na zmianę warunków
działania,

- duża centralizacja uprawnień

decyzyjnych, uniemożliwiająca
pełne wykorzystanie zdolności
indywidualnych pracowników
(podwładnych),

- konieczność posiadania przez

kadrę kierowniczą
wszechstronnej wiedzy, w
przeciwnym wypadku
podejmowane decyzje są
dalekie od optymalnych,

- niebezpieczeństwo przerwania

drogi służbowej i przepływu
informacji w razie nieobecności
któregokolwiek kierownika.

-małe firmy o prostym
asortymencie i technologii
produkcji oraz stabilnych
warunkach otoczenia
- firmy realizujące zadania
wymagające dyscypliny,
autorytetu kierowniczego i
posłuszeństwa podwładnych
- przy niskiej kulturze
organizacyjnej pracowników i
dużych różnicach w
kwalifikacjach

Tab. 1.2. Zalety i wady struktur funkcjonalnych oraz warunki ich stosowania

Rodzaj

Zalety

Wady

Warunki stosowania

struktury

organizacyjnej

Funkcjo-

nalna

- ścisły podział pracy

w sferze zarządzania,
specjalizacja

kadry

kierowniczej

w

zakresie określonych
funkcji,

- wysoki

stopień

zdolności
dostosowywania się
organizacji

do

zmieniających

się

warunków otoczenia
zewnętrznego,

- skrócenie

dróg

przepływu informacji
i decyzji pomiędzy
wykonawcami

a

kierownictwem

w

realizacji
poszczególnych
zadań,

- ścisły,

bezpośredni

kontakt przełożonych
z podwładnymi.

- nadmierna i sztywna specjalizacja

zadań, poszczególni kierownicy są
ekspertami w swojej dziedzinie i
istnieje niebezpieczeństwo, że
podejmując

decyzje

będą

optymalizować

tę

część

organizacji, którą zarządzają,

- nieprzestrzeganie zasady jedności

rozkazodawstwa,

- trudności

w

precyzyjnym

rozgraniczeniu zakresów zadań,
uprawnień i odpowiedzialności
kierowników funkcjonalnych,

- możliwość otrzymywania przez

wykonawców

sprzecznych

poleceń,

co

prowadzi

do

konfliktów,

- zazębianie

się

zakresów

kompetencji i związane z tym
zakłócenia

w

procesie

podejmowania decyzji

- osłabienie („rozmycie”) odpowie-

dzialności za skutki wydanych
dyspozycji,

- trudność w koordynacji działań

wykonawców

i

kierowników

funkcjonalnych

-firmy o zróżnicowanym
asortymencie produkcji i
złożonej

technologii

wytwarzania
-firmy funkcjonujące w
zmiennym otoczeniu, co
wymaga fachowości i
szybkości

w

podejmowaniu decyzji
- przy braku kierowników
o

kwalifikacjach

względnie uniwersalnych
- przy względnie wysokiej
kulturze

organizacyjnej

pracowników

i

umiejętności
całościowego
postrzegania problemów

2

Tab. 1.3. Zalety i wady struktur sztabowych oraz warunki ich stosowania

Rodzaj

Zalety

Wady

Warunki stosowania

struktury organizacyjnej

Sztabowa - prostota i przejrzystość

konstrukcji,

- zachowanie zasady jedno-

osobowego kierownictwa

- ścisłe i jednoznaczne

rozgraniczenie
kompetencji
poszczególnych
kierowników,

- możliwość korzystania

przez kierowników
liniowych z rady
kompetentnej ekspertów i
doradców,

- szybkość przygotowania i

podejmowania decyzji,

- zachowanie formalnego

autorytetu kierownika,

- duża motywacja do

współpracy pomiędzy
poszczególnymi
członkami organizacji,

- stosunkowo duża

zdolność organizacji do
przystosowywania się
do zmienny warunków
otoczenia.

- niebezpieczeństwo

bezkrytycznego
przyjmowania lub
ignorowania przez
kierowników liniowych
rad i opinii komórek
sztabowych,

- niebezpieczeństwo

autonomizacji komórek
sztabowych,

- możliwość wystąpienia

konfliktów i sporów
kompetencyjnych między
kierownikami liniowymi i
sztabowymi,

- możliwość niskiej

efektywności działania
komórek sztabowych,

- tendencje do nadmiernej

centralizacji władzy,

- możliwość wystąpienia

zniekształceń i opóźnień
informacji
przekazywanych przez
komórki sztabowe w dół
hierarchii zarządzania za
pośrednictwem komórek
liniowych,

-tendencja do nadmiernej
rozbudowy struktury w
zakresie funkcji
obsługowych

- w średnich i dużych
firmach o zróżnicowanym
asortymencie produkcji i/lub
złożonej technologii
wytwarzania
- w warunkach dużej
zmienności otoczenia
- w sytuacjach
wymagających klarowności
podziału kompetencji i
jednoznaczności
egzekwowania
odpowiedzialności
- w sytuacjach
wymagających
podejmowania złożonych i
kompleksowych decyzji
przekraczających
możliwości percepcyjne i
analityczne pojedynczych
kierowników.

Tab. 1.4. Zalety i wady struktury pionów scalonych

Zalety

Wady

- stawia na fachowość i autonomię
dyrektorów
- odciąża naczelnego dyrektora od
zarządzania operacyjnego, które odbywa się
wewnątrz pionów
- zmusza dyrekcję do pracy zespołowej
- prowadzi do wzrostu autorytetu
kierowników fachowców i demokratyzacji
zarządzania

- wysoki stopień centralizacji uprawnień
decyzyjnych,
- mała elastyczność działania,
- inercja w procesie wprowadzania zmian,
- podatność na biurokratyzm,

- tendencja do autonomizacji poszczególnych
pionów
- walka o uprzywilejowaną pozycję i
podporządkowanie sobie innych pionów

- konflikty między pionami, prowadzące do
zatrzymywania informacji i opóźniania
decyzji prowadzi tu często do utraty efektu
synergii.

3

Tab. 1.5. Zalety i wady struktury dywizjonalnej

Zalety

Wady

- dostosowanie do szybkich zmian w

organizacji i jej otoczeniu rynkowym –
większa elastyczność i adaptacja do zmian
kierunków działania,

- specjalizacja przedmiotowa – możliwość

skupienia się na realizacji zadań
związanych z wytwarzaniem
poszczególnych produktów,

- możliwość równoległej realizacji wielu

różnorodnych zadań,

- precyzyjnie i jednoznacznie określone

granice zadań i odpowiedzialności,
poszczególnych jednostek organizacyjnych

- większe zaangażowanie kierownictwa w

działalność wytwórczą i procesy
innowacyjne,

- większa trafność i szybkość decyzji,

wynikająca decentralizacji decyzji,

- lepsze dostosowanie ilości i asortymentu

produkcji do potrzeb rynku,

- odciążenie kierownictwa naczelnego od

bieżących problemów,

- uproszczenie systemów koordynacji - pod

jednym kierownictwem są zgrupowane
wszystkie działania, umiejętności,
specjalistyczna wiedza (dotyczące
produktu/ usługi).

- mniejsza adaptacyjność i elastyczność w

zakresie zmian asortymentowych
produkcji,

- trudność koordynowania zadań

realizowanych przez poszczególne
dywizje,

- możliwość wystąpienia konfliktów

pomiędzy poszczególnymi dywizjami, a
także pomiędzy nimi a centralą,
zwłaszcza przy podziale zasobów,

- możliwość wzrostu kosztów

administracyjnych, związana z
rozszerzeniem aparatu zarządzania oraz
dublowaniem realizacji funkcji
obsługiwanych w poszczególnych
segmentach przedmiotowych,

- tendencje do koncentracji na zadaniach

doraźnych, przy zaniedbywaniu
długofalowych priorytetów firmy.

Tab. 1.6. Zalety i wady struktury macierzowej

Zalety

Wady

- zapewnienie organizacji dużego stopnia

otwartości i elastyczności w
dostosowywaniu się do zmiennych
warunków rynkowych,

- pobudzenie do współpracy zespołowej,

interdyscyplinarnej,

- zwiększenie odpowiedzialności za

przygotowanie i wytwarzanie
poszczególnych (grup) produktów,

- rozwijanie umiejętności pracowników,
- umożliwienie pełnego wykorzystania

zasobów ludzkich,

- większe zaangażowanie i umotywowanie

poprzez stawianie dużych wymagań i
wyzwań kierownikom i wykonawcom,
oraz zwiększenie ich roli w
podejmowaniu decyzji,

- usprawnienie przepływu informacji

- odciążenie naczelnego kierownictwa od

- możliwość wystąpienie konfliktów

kompetencyjnych, ze względu na
krzyżowanie się powiązań funkcjonalnych z
przedmiotowymi oraz nieprzestrzeganie
zasady jedności rozkazodawstwa,

- stymulowanie walki o władzę, a nawet ryzyko

powołania anarchii w organizacji,

- możliwość dominacji konsultacji i dyskusji

nad działaniem,

- konieczność ścisłego i jednoznacznego

określenia kompetencji kierowników,

- wymaganie od pracowników dużych

umiejętności interdyscyplinarnych oraz
stawienie kierownikom i wykonawcom
stosunkowo wysokich wymagań
intelektualnych,

- ryzyko dublowania wysiłków przy realizacji

poszczególnych zadań,

- trudności adaptacyjne przy przesuwaniu

4

problemów bieżących i jego
skoncentrowania się na strategicznych
celach firmy,

- możliwość lokowania doradców i

ekspertów w odpowiednich obszarach
problemowych oraz lepsze ich
wykorzystanie w firmie,

- możliwość kompleksowego skupiania się

na szczegółowym problemie,

- umożliwia decentralizację.

wykonawców do realizacji nowych zadań,

- niepewność i zagrożenie towarzyszące

kierownikowi i uczestnikom zespołu w chwili
zakończenia przedsięwzięcia,

- brak jasności pracownika co do jego

podległości służbowej,

- dłuższy czas podejmowania decyzji – decyzja

jest podejmowana przez grupę,

- wysokie koszty wdrażania.

Tab. 1.7. Zalety i wady struktury sieciowej

Zalety

Wady

- koncentracja na realizacji podstawowych

celów działalności gospodarczej,

- wysoki stopień zdolności

dostosowywania się organizacji do
zmieniających się warunków otoczenia:
duża elastyczność i maksymalne
wykorzystywanie szans,

- znaczna otwartość na zmiany i

innowacje,

- tworzenie znacznego potencjału

społecznego,

- mała formalizacja,
- ponieważ każda organizacja wchodząca

w skład organizacji wirtualnej wykonuje
to w czym jest najlepsza, można uznać,
że organizacja wirtualna jest organizacją
najlepszą – optymalizacja łańcucha
wartości dzięki integracji kompetencji
kluczowych,,

- między firmami rozwija się więź

zaufania,

- skrócenie przepływu strumieni

informacyjnych,

- wykorzystuje możliwości radykalnego

obniżenia kosztów, dzięki strukturalnym i
proceduralnym uproszczeniom osiąga się
maksimum gospodarności,

- mała trwałość organizacji,
- możliwość „rozmycia” jej wizerunku u

dotychczasowych klientów,

- duża autonomia poszczególnych jednostek,
- trudności w identyfikacji współpracowników,
- nie zintegrowany zespół pracowników, brak

klimatu organizacyjnego, ducha zespołu,

- zanik zawodowego życia zbiorowości

pracowniczych,

- konieczność dużej koordynacji w zakresie

pracy na odległość,

- konieczność dużej świadomości i wysokich

kompetencji,

- problemy we współdziałaniu, a nawet

możliwość nadużycia władzy i wywołania
samowoli partnerów

- konieczność dostępu do wysokiej technologii

informatycznej (wideoseminaria,
wideokonferencje, telekonferencje),

- trudności w planowaniu, monitorowaniu i

rozliczaniu wyników (zysków i kosztów)
działalności.