monter budownictwa wodnego 712[03] z1 11 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Joanna Jakubowska - Wójcik

Wykonywanie konserwacji i naprawy budowli wodnych
712[03].Z1.11

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Daniel Kózka
mgr inż. Lucja Zegadło

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Joanna Jakubowska-Wójcik

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[03].Z1.11
„Wykonywanie konserwacji i naprawy budowli wodnych” zawartego w programie nauczania
dla zawodu monter budownictwa wodnego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady wykonywania przeglądów, konserwacji i remontów budowli wodnych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Naprawa uszkodzeń konstrukcji budowli wodnych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zabezpieczenia antykorozyjne

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zasady usuwania skutków awarii budowli hydrotechnicznych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o wykonywaniu konserwacji

i naprawy budowli wodnych

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po opracowaniu materiału spróbuj rozwiązać sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[03].Z1

Technologia robót hydrotechnicznych

712[03].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

712[03].Z1.02

Wykonywanie pomiarów zwi

zanych z robotami

hydrotechnicznymi

712[03].Z1.03

Wykonywanie robót melioracyjnych

712[03].Z1.04

Wykonywanie robót ziemnych

i pogł

biarskich

712[03].Z1.05

Wykonywanie budowli regulacyjnych

712[03].Z1.06

Zabudowa potoków górskich

712[03].Z1.07

Wykonywanie budowli pi

trz

cych

712[03].Z1.08

Wykonywanie zabezpiecze

przeciwpowodziowych

712[03].Z1.09

Wykonywanie sieci wodoci

gowych i kanalizacyjnych

712[03].Z1.10

Obsługa urz

dze

i obiektów

hydrotechnicznych

712[03].Z1.11

Wykonywanie konserwacji

i naprawy budowli wodnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−−−−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi,

−−−−

odczytywać stany wody górnej i dolnej na wodowskazie,

−−−−

obsługiwać urządzenia automatycznego sterowania przepływami i stanami wody,

−−−−

odczytywać i zarejestrować poziomy wody w piezometrach kontrolnych,

−−−−

dokonywać okresowego przeglądu umocnień skarp oraz kontroli stanu brzegów
naturalnych rzek i zbiorników wodnych,

−−−−

określać

zasady

eksploatacji

urządzeń

kanałach,

rzekach

wałach

przeciwpowodziowych,

−−−−

określać warunki pracy i zasady eksploatacji zamknięć jazowych,

−−−−

obsługiwać urządzenia stanowiące wyposażenie budowli hydrotechnicznych zgodnie
z instrukcją eksploatacji,

−−−−

określać prawidłowość pracy mechanizmów i urządzeń technicznych stosowanych
w obiektach hydrotechnicznych,

−−−−

określać czynności związane z bezpiecznym przepływem wody wielkiej,

−−−−

obsługiwać urządzenia umożliwiające utrzymanie określonego poziomu wody w rzekach
i zbiornikach wodnych,

−−−−

określać zasady eksploatacji budowli piętrzących,

−−−−

posługiwać się instrukcją eksploatacyjną budowli wodnych,

−−−−

wykonywać czynności niezbędne do zapewnienia sprawnej i bezpiecznej pracy budowli,

−−−−

obsługiwać urządzenia regulujące przepływ wody w kanałach i rurociągach,

−−−−

wykonywać prace związane z konserwacją kanałów i rurociągów,

−−−−

określać zasady eksploatacji ujęć wód powierzchniowych i podziemnych,

−−−−

wykonywać prace związane z obsługą pompowni,

−−−−

wykonywać prace związane z obsługą urządzeń melioracyjnych,

−−−−

dokonywać przeglądu stanu technicznego sieci drenarskiej,

−−−−

obsługiwać urządzenia stosowane do mechanicznego nawadniania użytków rolnych,

−−−−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas
obsługi urządzeń i obiektów hydrotechnicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić zasady eksploatacji budowli wodnych,

−−−−

rozróżnić rodzaje i elementy instrukcji eksploatacyjnej budowli wodnych,

−−−−

określić zasady wykonywania przeglądów bieżących i okresowych,

−−−−

określić zakres i terminy wykonania robót konserwacyjnych,

−−−−

dobrać materiały, narzędzia i sprzęt do konserwacji i naprawy budowli wodnych,

−−−−

wykonać czynności związane z konserwacją obiektów budownictwa wodnego,

−−−−

określić przyczyny uszkodzenia budowli wodnych,

−−−−

rozpoznać rodzaj i określić stopień uszkodzenia budowli wodnych,

−−−−

zdemontować uszkodzony element lub konstrukcję,

−−−−

wykonać czynności związane z czyszczeniem elementów budowli,

−−−−

dokonać konserwacji ruchomych części zamknięć i mechanizmów budowli wodnych,

−−−−

uzupełnić umocnienia wokół budowli lub je wymienić,

−−−−

dokonać naprawy części konstrukcji drewnianych i metalowych oraz mechanizmów
wyciągowych,

−−−−

rozpoznać przyczyny oraz rodzaj i stopień uszkodzenia konstrukcji żelbetowych,

−−−−

dokonać naprawy uszkodzonych powierzchni betonowych budowli wodnych,

−−−−

wykonać prace związane z naprawą elementów budowli ziemnych,

−−−−

dokonać naprawy budowli regulacyjnych,

−−−−

usunąć namuły i zanieczyszczenia z rowów przyzaporowych, rurociągów filtracyjnych
i studzienek kontrolnych,

−−−−

dokonać naprawy umocnienia dna i skarp wykopów,

−−−−

usunąć roślinność i zanieczyszczenia z rowów melioracyjnych,

−−−−

zastosować chemiczne metody niszczenia roślinności,

−−−−

dokonać konserwacji sieci drenarskiej,

−−−−

dokonać konserwacji sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,

−−−−

oczyścić kraty ochronne na wlotach do urządzeń spustowych,

−−−−

przepłukać rurociągi ciśnieniowe,

−−−−

zabezpieczyć rurociągi przed korozją,

−−−−

wykonać przedmiar i obmiar w zakresie wykonywanych robót,

−−−−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady wykonywania przeglądów, konserwacji i remontów

budowli wodnych

4.1.1. Materiał nauczania

Wymagania i zalecenia dotyczące prowadzenia przeglądów

Użytkowanie obiektów budowlanych gospodarki wodnej powinno być prowadzone

zgodnie z zasadami rozdziału 6 prawa budowlanego (Dz.U. nr 106, poz. 1126 z 2000r - tekst
jednolity z późniejszymi zmianami).

Właściciel lub zarządca obiektu odpowiedzialny jest za użytkowanie obiektu zgodnie

z jego przeznaczeniem i wymogami ochrony środowiska oraz za utrzymanie go w należytym
stanie technicznym i estetycznym.

Aby zapewnić właściwe utrzymanie obiektu należy przeprowadzać przeglądy i okresowe

kontrole, dzielimy je na:

–

przeglądy bieżące,

–

okresowe kontrole doroczne,

–

okresowe kontrole wieloletnie,

–

przeglądy awaryjne i poawaryjne.

Przeglądy bieżące – powinny być wykonywane przez osobę bezpośrednio odpowiedzialną
za obsługę i utrzymanie obiektu (konserwatora), co najmniej raz w miesiącu, oprócz
codziennego sprawdzania stanu urządzeń i odnotowywania w dzienniku eksploatacji
i obserwacji, poziomu wody górnej i dolnej na budowli upustowej.
Podczas tego przeglądu należy:

−

skontrolować stan budowli upustowej i zapory, zwracając szczególną uwagę na elementy

betonowe i zamknięcia piętrzące, umocnienia skarpy odwodnej zapory,

−

skontrolować wylot ze sztolni i dok wylotowy, zwracając uwagę na umocnienia,

rozmycia koryta cieku odpływowego, zamulenie sztolni,

−

skontrolować studzienki drenażowe i wyloty do rowów przyzaporowych oraz sprawdzić

czy nie następuje wynoszenie przez wodę cząstek gruntu z nasypu,

−

odczytać i odnotować stany poziomów wody w piezometrach w dwóch przekrojach

obserwacyjnych zapory,

−

zwrócić uwagę na estetykę i porządek na brzegach zbiornika,

−

w dzienniku eksploatacji i obserwacji odnotować wykonanie przeglądu i zauważone

zjawiska, odnotować zauważone zjawiska negatywne.

Niezależnie od powyższego, przed zrzutem wody ze zbiornika należy dokonać przeglądu

rzeki, szczególnie na odcinkach zadrzewionych zwracając uwagę na drożność koryta.
Wskutek działalności bobrów mogą wystąpić przetamowania, które spowodują, w czasie
zwiększonych przepływów w czasie zrzutu, powodując zalewanie przyległych użytków
rolnych. W przypadku wystąpienia zagrożeń lub niepokojących zjawisk, niezwłocznie
powiadomić specjalistę nadzorującego eksploatację zbiornika.

Okresowe kontrole doroczne

–

art. 62, ust. 1, pkt 1 prawa budowlanego zobowiązuje

właściciela lub zarządcę do przeprowadzenia, co najmniej raz na rok okresowej dorocznej
kontroli stanu sprawności technicznej obiektu budowlanego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kontrole te powinny być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie

kwalifikacje zawodowe, tj. specjalistę posiadającego uprawnienia budowlane w specjalności
konstrukcyjno-budowlanej w zakresie obiektów hydrotechnicznych lub inżynierii wodnej
względnie melioracji wodnych.

Ponadto w kontrolach tych uczestniczą właściciel lub

zarządca obiektu oraz osoba odpowiedzialna bezpośrednio za obsługę i eksploatację.

Kontrolujący na podstawie przeglądu sporządza protokół ( załącznik nr 1)) opisując stan

obiektu i budowli. Fakt przeprowadzenia kontroli powinien być odnotowany w książce
obiektu budowlanego, zaś protokół przeglądu (kontroli) do niej dołączony.

Okresową doroczną kontrolę stanu sprawności technicznej zbiornika i obiektów z nim

związanych zaleca się przeprowadzać jesienią, po sezonie wegetacyjnym i obniżeniu
piętrzenia. W czasie kontroli należy zwrócić uwagę na te same elementy, co przy przeglądzie
bieżącym z tym, że obniżony poziom wody w zbiorniku umożliwi lepszą ocenę umocnień
skarp i zamulenia czaszy. Ponadto trzeba przeanalizować wyniki comiesięcznych kontroli
poziomów wody w piezometrach w dwóch przekrojach obserwacyjnych zapory oraz wyniki
pomiarów geodezyjnych reperów kontrolnych wielkości osiadań zapory.

Pomiary osiadań zapory powinny być przeprowadzane w pierwszych 3 latach

eksploatacji - corocznie, później przed kontrolami wieloletnimi. Jeśli zajdzie taka potrzeba,
kontrolę taką trzeba również przeprowadzić po przejściu wezbrania powodziowego.

Okresowe kontrole wieloletnie

na podstawie art. 62, ust. 1, pkt 2 prawa budowlanego

obiekt budowlany powinien być poddany przez właściciela lub zarządcę, co najmniej raz na 5
lat okresowej kontroli, obejmującej:

−

sprawdzenie stanu sprawności technicznej i wartości użytkowej całego obiektu
budowlanego - chodzi tu, więc o bardziej szczegółową kontrolę uwzględniającą, m.in.
analizę zachowania się budowli oraz innych elementów obiektu (czasza zbiornika,
skarpy) w okresie od poprzedniej kontroli,

−

estetykę obiektu i jego otoczenia.

Wymagania upoważnionych osób do przeprowadzenia okresowej kontroli wieloletniej,

oraz sporządzanych dokumentów są takie same jak przy okresowych kontrolach corocznych.

Okresową wieloletnią kontrolę stanu sprawności technicznej zbiornika i obiektów z nim

związanych zaleca się przeprowadzać jesienią, po sezonie wegetacyjnym i opróżnieniu
zbiornika do dna budowli upustowej.

Przeglądy awaryjne i poawaryjne – trzeba przeprowadzać w przypadku wystąpienia
uszkodzeń lub zjawisk uznanych za niebezpieczne. Wymagania są takie same jak przy
przeglądach (kontrolach) okresowych, z tym, że wskazany jest dodatkowo udział
rzeczoznawców technicznych z danej dziedziny.

Jeśli z przeglądów wyniknie taka potrzeba, to właściciel lub zarządca zbiornika powinien

zlecić

opracowanie

oceny

względnie

ekspertyzy

stanu

technicznego

obiektu

hydrotechnicznego. Przeglądy poawaryjne przeprowadzane są w takim składzie jak przy
przeglądzie awaryjnym po usunięciu, w sposób gwarantujący bezpieczeństwo eksploatacji,
uszkodzeń i zjawisk uznanych za niebezpieczne.

Fakt przeprowadzenia przeglądów awaryjnych i poawaryjnych powinien być

odnotowany w książce obiektu budowlanego, zaś protokóły z przeglądu do niej dołączone.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik nr 1

PROTOKÓŁ

spisany dnia......................................................... w ........………………………………….

z przeglądu (okresowej kontroli) ..................................... ………………………………….

sprawności technicznej obiektu........................................ …………………………………

Osoby dokonujące ww. czynności:

1 ..................................................... ………………………………………………………..

2 ..................................................... ………………………………………………………..

3 ..................................................... ………………………………………………………

4 ..................................................... ……………………………………………………..

1. Wykorzystane dokumenty (książka obiektu budowlanego, dziennik eksploatacji

i obserwacji, protokół poprzedniego przeglądu - kontroli, wyniki pomiarów, badań, inne

dokumenty):

…………………………………………………………………………………………………

………………………………2. Zakres czynności przeglądu - kontroli:

…………………………………………………………………………………………………

……………………..

3. Wnioski i zalecenia:

……………………………………………………………………………………………………

…….

Podpisy: 1…………………………………….

2…………………………………..

3……………………………..

4…………………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymagania i zalecenia dotyczące wykonywania konserwacji, napraw i remontów
budowli wodnych
a) konserwacja - do obowiązków osoby bezpośrednio odpowiedzialnej za obsługę

i utrzymanie zbiornika, w zakresie konserwacji, należy między innymi:

−

koszenie, co najmniej dwa razy w roku trawy na skarpach i koronie zapory, brzegach
zbiornika oraz skarpach rowów przyzaporowych i odcinka rzeki bezpośrednio
poniżej
obiektu,

−

odmulanie dna sztolni budowli upustowej, studzienek drenażowych, wylotów
i rowów przyzaporowych,

−

usuwanie naniesionych przez wodę w okolice przelewu koryt zbiorczych różnego
rodzaju zanieczyszczeń utrudniających przepływ,

−

konserwacja zasuw upustów dennych zgodnie z instrukcją dostawcy,

−

usunięcie przetamowań z koryta rzeki poniżej zapory,

−

odmulenie rzeki poniżej zapory,

−

utrzymywanie estetyki i porządku.

b) naprawy - potrzebę i zakres napraw powinny określać protokoły z przeglądów i kontroli.

Do zakresu tych prac wchodzi usuwanie niewielkich uszkodzeń budowli bez przerywania

lub ograniczania funkcjonowania obiektu, oraz wykonywanie, między innymi:

−

napraw umocnień skarp zbiornika i przy budowlach,

−

malowania antykorozyjnego elementów metalowych: prowadnic zamknięć, ram
i barierek przy budowli upustowej).

Naprawy, do których zgodnie z art. 70 prawa budowlanego zobowiązany jest właściciel,

zarządca lub użytkownik obiektu budowlanego, nie wymagają zgłoszenia organowi nadzoru
budowlanego i są wykonywane na ogół bez opracowywania dokumentacji projektowej.
c) remonty - do zakresu remontów, planowanych na podstawie wniosków z przeglądów

i kontroli, należy zaliczyć usuwanie znacznych uszkodzeń budowli, na co konieczne jest
opracowanie odpowiedniej dokumentacji projektowej oraz zgłoszenie właściwemu
organowi nadzoru budowlanego w trybie art. 30 prawa budowlanego zamiaru wykonania
tych robót.

Jeśli w czasie remontu lub modernizacji dokonana ma być przebudowa lub

wymiana elementów konstrukcyjnych, to rozpoczęcie robót wymaga uzyskania
pozwolenia na budowę.

Fakt przeprowadzenia napraw i remontów powinien być odnotowany w książce obiektu

budowlanego.

Jedną z możliwości przeprowadzenia remontów budowli wodnych jest technologia

z zastosowaniem geosyntetyków, tzw. komórkowe systemy ograniczające (rys. 1).
Umożliwiają one tworzenie stabilnych, wypełnionych gruntem konstrukcji, takich jak: ściany
oporowe, wolno stojące bariery i przegrody, obwałowania ochronne i przeciwpowodziowe
grodze oraz umocnienia rowów, koryt rzek, kanałów itp. Służą też do formowania
powierzchni licowych ścian oporowych i skarp z gruntu zbrojonego.

Zewnętrzne komórki sekcji są wypełnione glebą utrzymującą roślinność albo innym

materiałem odpowiednio dobranym do wymagań użytkowych i estetycznych. Na skarpach
o dużym nachyleniu oraz wszędzie tam gdzie występują tendencje do obsuwania się
i poślizgu systemy te z powodzeniem stosuje się do ochrony przypowierzchniowej warstwy
gruntu, usztywnienia niestabilnych powierzchni gruntowych.

Budowle wykonywane w tym systemie tworzą zwartą, stabilizującą różne materiały,

stałą, elastyczną nawierzchnię ochronę skarp i zboczy ubezpieczeń brzegowych i innych
budowli hydrotechnicznych. W skład kompletnego komórkowego systemu ograniczającego,
obok sekcji, wchodzą, w zależności od warunków i potrzeb następujące elementy: linki
kotwowe o wysokiej wytrzymałości kotwy i stalowe zszywki, geowłókniny i geomembrany,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

geokompozytowe materiały drenażowe, geosiatki zbrojące grunt, materiały wypełniające,
tzw. zasypowe.

W inżynierii wodnej materiały mogą spełniać różne funkcje np.: przenoszenia parcia

gruntu i obciążeń hydraulicznych, deskowania konstrukcji, zbrojenia i dylatowania
elementów. Do projektowania ubezpieczeń konieczne jest określenie maksymalnego
przewidywanego przepływu wody oraz związanych z tym naprężeń hydraulicznych, na które
będzie narażona konstrukcja. Ponadto projekt musi uwzględniać odwodnienie podłoża
gruntowego oraz potencjalne, długookresowe i sezonowe, deformacje budowli. Kryteria
projektowe obejmują również szorstkość powierzchni, np. sprawność hydrauliczną systemu
ubezpieczającego oraz czynności związane z eksploatacją i konserwacją obiektu - usuwanie
osadu, zanieczyszczeń itp. Zabudowa i ubezpieczanie koryt cieków wodnych muszą być
dopasowane

rodowiska

naturalnego

z uwzględnieniem

lokalnych

wymagań

ekologicznych i estetycznych.

Oprócz geosyntetyków przy naprawach budowli wodnych stosuje się:

−

obudowy naturalne lub biologiczne, roślinne w tym trawiaste,

−

twarde, elastyczne okładziny z narzutu kamiennego, gabiony, bloki, płyty
prefabrykowane,

−

sztywne okładziny ochronne, np. z lanego betonu.

Szczególnie niebezpieczna jest wsteczna erozja koryt, powodująca przegłębienia

w górnych stanowiskach budowli oraz przesuszenia terenów użytków zielonych i gruntów
ornych. Zabezpieczania i remonty budowli wodnych są przeprowadzane przez służby
melioracyjne Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych (WZMiUW).

Remont budowli wodnych wykonuje się w następujący sposób. W celu remontu

uszkodzonych stopni o spadzie rzędu 1,5m, wykonuje się swoistą nakładkę na pozostałości
konstrukcji istniejącej, tzn. po wyrównaniu podłoża do linii bystrza i usunięciu uszkodzonych
fragmentów budowli znajdujących się ponad tą linią. Przy tak niewielkim spadzie
zabezpieczanie przeciwfiltracyjne gwarantuje wykonanie pod całą budowlę uszczelniania np.
z Bentanolu. Uzyskane w ten sposób wydłużenie filtracji bocznej - bez realizacji nowej
ś

cianki szczelnej, skutecznie zabezpiecza nakładkę przed przebiciem hydraulicznym w całej

strefie założonego materaca. Jest on dostosowany do kształtu budowli i może mieć zmienny
spadek. Instalowany jest w taki sposób, aby poprawiać hydraulikę budowli, tzn. rozpraszać
energię wody. Stosując opisaną technologię remontów można również uzyskać, poza naprawą
lokalnych zniszczeń w otoczeniu znaczną poprawę estetyki krajobrazu przez wtopienie
materiałów kamiennych w beton wypełniający komórki bystrza.

Geosiatka komórkowa w przypadku remontu budowli wodnych spełnia rolę uzbrojenia

konstrukcji (rys. 2). Podczas remontu dodatkowo stosuje się warstwę chudego betonu.
Realizacja progów jest bardzo szybka i znacznie tańsza od rozwiązań standartowych, ale
wymaga bardzo starannego wykonania, a w szczególności dokładnego zagęszczania gruntów
w strefie skarp budowli i na całej jej długości, mającego zapobiec nadmiernej filtracji
bocznej.

W celu spełniania tego warunku konieczne jest czasem wykonanie dodatkowych wrzynek

w brzegi naturalne, doszczelnionych bentonitami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Przekrój przez komórkowy system ograniczający

Rys. 2. Fundamentowanie budowli wodnych

Rys. 3. Ubytki betonu w filarze jazu powstałe w strefie zmiennych stanów wody [opracowanie własne]

Konserwacja urządzeń technicznych stosowanych w melioracjach wodnych

Urządzenia melioracyjne ulegają zniszczeniu pod wpływem czynników naturalnych

lub sztucznych, tym samym działanie systemu melioracyjnego jest zakłócone, m.in. przez:

−

wymywanie i obsuwanie się skarp w miejscach wysiąków wód gruntowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zamuleniu lub zanieczyszczeniu dna rowów,

−

zniszczeniu skarp rowów przez ludzi i zwierzęta,

−

zamarzanie i rozmarzanie gleby,

−

zniszczenie umocnień skarp rowów (płotków, kiszek, darniowania, okładzin i bruków),

−

uszkodzenia powstające przy budowlach (rozmycie skarp, podmycie przyczółków).

Konserwacja urządzeń melioracyjnych powinna doprowadzić urządzenia do pełnej

sprawności.

W przypadku konserwacji głównych rowów odpływowych i cieków w szczególności

mają zastosowanie zabiegi polegające na utrzymaniu w dobrym stanie koryta i budowli za
pomocą:

−

zabiegu wykonywanego przynajmniej raz w roku jest nim usuwanie roślinności ze skarp
i dna rowów,

−

zabiegu polegającego na usuwaniu namułów z dna, które wykonuje się, co najmniej raz
na 3 lata,

−

wykonywane są także zabiegi zwane naprawą dna, skarp i umocnień, które wykonuje
się w miarę potrzeb.

Konserwacja urządzeń drenarskich to utrzymywanie dobrego stanu rowów odbierających

wodę ze zbieraczy jak również naprawa uszkodzeń w sieci drenarskiej, w studzienkach
i wylotach. Podczas wykonywania robót konserwacyjnych w rowach odpływowych należy
sprawdzić i naprowadzić wszystkie wyloty. Wylot powinien być oczyszczany przynajmniej
raz do roku. Konserwacja studzienek polega na usuwaniu namułów.

W szczególności celem agromelioracji są zabiegi przygotowujące powierzchnię gleby

poprzez:

−

zabiegi agrotechniczne jak: odkamienianie, odkrzewianie, rekultywacja,

−

zabiegi regulujące stosunki powietrzno-wodne i cieplne gleby jak: odwadnianie,
nawadnianie, iłowanie, piaskowanie, drenowanie krecie,

−

zabiegi wytwarzające głęboką, żyzną warstwę orną poprzez orkę agromelioracyjną,
głęboszowanie,

−

melioracje przy użyciu środków chemicznych: wapnowanie, utylizację odpadów
przemysłowych, nawożenie organiczne,

−

melioracje przy użyciu środków biologicznych: nawożenie organiczne, stosowanie
nawozów bakteryjnych, uprawa roślin strukturotwórczych,

−

zabiegi przeciwerozyjne: warstwicowy układ pól, tarasowanie zboczy, uprawa
podpowierzchniowa,

płodozmiany

przeciwerozyjne,

kształtowanie

krajobrazu

i warunków skutecznej ochrony środowiska przyrodniczo-rolniczego.

Maszyny do robót drenarskich

Do wykonywania rowów drenarskich używane są następujące maszyny:

−

pługi drenarskie o stałej głębokości kopania,

−

pługi drenarskie o regulowanej głębokości kopania,

−

koparki drenarskie z optyczną regulacją spadku dna rowka,

−

koparki drenarskie z automatyczną regulacją spadku dna rowka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zabezpieczanie rurociągów przed zamulaniem i zarastaniem

Podczas układania rurociągu zabezpiecza się dreny przed zarastaniem i zamulaniem.

W celu zabezpieczania przed zamulaniem rurociągów z tworzyw sztucznych owija się je
matami ze słomy rzepakowej i żytniej łączonymi nićmi nylonowymi, taśmą z włókna
szklanego i sznurkiem z tworzywa sztucznego, który nawija się spiralnie wokół rury.

Zarastanie rurociągów drenarskich korzeniami drzew i krzewów jest przyczyną

uszkodzenia ich i uniemożliwieniem prawidłowego drenowania. Zjawisko to najczęściej jest
spotykane w sadach, w pobliżu drzew i krzewów.

Jako zabezpieczanie przed zarastaniem stosuje się owijanie styków odpowiedniej

grubości papą, dobrze nasmarowana smołą, okrywanie rurociągów warstwą o grubości 20-
30 cm przemytego żużla, nasycanie suchych rurek karbolineum. Przy występowaniu w glebie
związków żelaza stosuje się okładziny z żużla, mchu, sieczki, torfu słabo rozłożonego,
wrzosu, gałęzi drzew iglastych.

Tabela 1. Wykaz protokołów odbioru robót remontowych i modernizacyjnych w obiekcie [opracowanie własne]

L.p.

Nr pozwolenia na

budowę

Podstawa

realizacji robót

Zakres remontu lub modernizacji

Protokół

odbioru nr

i data

4.1.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

Jakie występują rodzaje przeprowadzanych przeglądów?

Kiedy przeprowadza się przegląd bieżący?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na czym polega okresowa kontrola doroczna?

Na czym polega okresowa kontrola wieloletnią?

Czego dotyczą przeglądy awaryjne i poawaryjne?

Jakie są wymagania dotyczące konserwacji, napraw i remontów budowli wodnych?

W jaki sposób przeprowadza się konserwację urządzeń technicznych stosowanych
w melioracjach wodnych?

Jak zabezpiecza się rurociągi przed zamulaniem i zarastaniem?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zasady i wymagania dotyczące wykonywania przeglądów. Swoje spostrzeżenia

wpisz w tabelkę.

Rodzaj przeglądu

Zasady i wymagania

Przegląd bieżący

Okresowa kontrola doroczna

Okresowa kontrola wieloletnia

Przeglądy awaryjne i poawaryjne

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować zasady prowadzenia przeglądów, konserwacji i remontów budowli
wodnych (materiał nauczania pkt.4.1.1),

określić zasady i wymagania przeprowadzania przeglądów,

uzupełnić tabelkę,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zgodnie z wymaganiami technicznymi, oczyść wylot drenarski lub kratę ochronną na

wlocie do urządzenia spustowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować zasady prowadzenia przeglądów, konserwacji i remontów budowli
wodnych (materiał nauczania pkt.4.1.1),

oczyścić wylot drenarski lub kratę ochronną na wylocie,

zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

narzędzia do czyszczenia wylotów lub krat,

–

normy i wymagania techniczne,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Sporządź protokół po wykonaniu sezonowego przeglądu stanu technicznego urządzeń

melioracyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować zasady prowadzenia przeglądów, konserwacji i remontów budowli
wodnych (materiał nauczania pkt.4.1.1),

sporządzić protokół po wykonaniu sezonowego przeglądu stanu technicznego urządzeń
melioracyjnych,

zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

normy i wymagania techniczne,

−

przybory do pisania,

−

protokół,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić rodzaje przeprowadzanych przeglądów?

określić kiedy przeprowadza się przegląd bieżący?

określić, na czym polegają przeglądy awaryjne i poawaryjne ?

scharakteryzować wymagania do prowadzenia konserwacji, napraw
i remontów budowli wodnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Naprawa uszkodzeń konstrukcji budowli wodnych

4.2.1.

Materiał nauczania

Sposoby czyszczenia konstrukcji

Czyszczenie powierzchni jest procesem bardzo uciążliwym i złożonym, wymagającym

dużego zaangażowania sił i środków.

W dobie XXI wieku sprawą priorytetową jest osiąganie niskich kosztów działalności

człowieka oraz ochrona środowiska. Dlatego szuka się i stosuje nowe technologie, bardziej
proekologiczne niemal we wszystkich sektorach gospodarki.

W Polsce dążenie do uzyskania wysokiego standardu czyszczonej powierzchni

doprowadziło do upowszechnienia się metody strumieniowo – ściernej z wykorzystaniem
piasku, tzw. piaskowanie, ale przede wszystkim różnego rodzaju czyszczenie mechaniczne
lub chemiczne.

Przemysł petrochemiczny, energetyczny, spożywczy do czyszczenia zbiorników,

instalacji czy rurociągów używa bardzo mocnych środków chemicznych, które są bardzo
niebezpieczne dla zdrowia. Główny problem pojawia się w momencie ich utylizacji.
Ponadto korzysta się z tzw. czyszczenia mechanicznego, przestrzeliwując lub wiercąc
np. wymienniki ciepła, aparaty wyparne niszcząc i uszkadzając je, co w konsekwencji
doprowadza do kompletnej wymiany instalacji.

Branża budowlana korzysta z technologii mechanicznych używając do remontów

konstrukcji żelbetonowych, np. młotów pneumatycznych, wierteł i piaskowania na sucho.
Są to metody mało precyzyjne a wręcz bardzo często destrukcyjne, gdyż usuwają nie tylko
skorodowany beton, ale również dobrą warstwę powodując także pod wpływem wibracji
mikro pęknięcia całej remontowanej konstrukcji.

Istnieje jednak metoda, która zastępuje wszystkie wcześniej wymienione techniki

czyszczenia. Jest nią czyszczenie wodą pod wysokim ciśnieniem. W USA oraz w krajach
starej Unii Europejskiej ta metoda jest bardzo popularna i szeroko stosowana. Metody -
mechaniczna, chemiczna i strumieniowo - ścierna z piaskiem kwarcowym uznane zostały
za szkodliwe dla zdrowia i środowiska naturalnego.

Bardzo wysokie normy BHP w krajach Europy zachodniej i USA doprowadziły do

stosowania metod proekologicznych np. rozwój metody wysoko ciśnieniowego czyszczenia
wodą różnych powierzchni i instalacji technologicznych.

Technologia czyszczenia powierzchni wodą pod wysokim ciśnieniem ma bardzo dużo

zalet. Przede wszystkim nie powoduje zapylenia powierzchni i otoczenia, eliminuje
zanieczyszczenia chemiczne, zwiększa wydajność i dokładność czyszczenia a także
nie niszczy

czyszczonej

powierzchni.

Nie powoduje

iskrzenia

i elektryzowania

się powierzchni, umożliwia czyszczenie instalacji technologicznych zwłaszcza w strefach
zagrożonych wybuchem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Czyszczenie betonu [opracowanie własne]

Strumień wody dociera z prędkością ponaddźwiękową do najtrudniej dostępnych miejsc.

Usuwa wszelkie znajdujące się wewnątrz np. pieców czy rurociągów nawet najtwardsze
osady technologiczne. Dzieję się tak dzięki zastosowaniu sterowanych komputerowo,
wydajnych urządzeń o dużych mocach i ultra wysokim ciśnieniu roboczym od 340
do 4500 bar.

Podstawą omawianej technologii jest dostarczenie wody do specjalnych dysz

pod wysokim

ciśnieniem.

Wytworzony

w ten sposób

strumień

roboczy

staje

się profesjonalnym narzędziem do precyzyjnego i wydajnego cięcia wszelakich materiałów
oraz oczyszczenia wielu rodzajów powierzchni.

Czynniki powstania uszkodzeń konstrukcji budowli wodnych

Beton sam dla siebie stanowi najlepszą ochronę, wynikającą z jego składu tak, aby

zapewnił wymagany okres trwałości.

Konstrukcje żelbetowe pracują w różnorodnych warunkach. W zależności od środowiska

należy wykonać odpowiednie zabezpieczenie w celu utrzymania w należytym poziomie
własności użytkowych materiału. W środowisku agresywnym chemicznie we wszystkich
przypadkach wymagana jest ochrona materiałowo – strukturalna.

W środowisku o średniej agresywności dodatkowo stosuje się ochronę powierzchniową

ograniczającą dostęp czynników agresywnych.

Do czynników powodujących korozję elementów betonowych żelbetowych należą:

zamrażanie, odmrażanie, oddziaływania termiczne, krystalizacja soli, skurcz, erozja oraz
ś

cieranie.

Zasady napraw elementów betonowych i żelbetowych przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3. Zasady napraw betonowych i żelbetowych konstrukcji [opracowanie własne]

Zasada

Zakres czynności

rodek

Ochrona przed wnikaniem

Ograniczenie lub
uniemożliwienie wnikania
szkodliwych substancji: wody,
innych cieczy, par, gazów,
czynników chemicznych
i biologicznych

Impregnacja, powłoki
ochronne, lokalne scalenia
rys, wypełnianie rys,
przekształcanie rys
w złącza, zewnętrzne
osłony, wykładziny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ograniczanie zawilgocenia

Utrzymanie zawilgocenia
betonu na dopuszczalnym
poziomie

Stosowanie
hydrofobizacji, powłok
ochronnych, osłon
i okładzin lub ochronę
elektrochemiczną

Odbudowanie elementu
konstrukcji

Przywrócenie lub zniszczenie
nośności elementu konstrukcji

Uzupełnienie lub
wymiana prętów
zbrojeniowych lub
zewnętrzne zbrojenie,
zabetonowanie prętów
w uprzednio
przygotowanych otworach
w betonie, doklejenie płyt,
nadkład zaprawy lub
betonu, iniekcja rys,
pustek i przerw

Odporność fizyczna

Zwiększenie odporności na
oddziaływania mechaniczne lub
fizyczne

Zastosowanie powłoki lub
wykładziny ochronnej lub
impregnacji

Zasady demontażu konstrukcji budowlanych

Demontaż jest to czynność związana z rozbiórką maszyn i urządzeń na zespoły,

a następnie na części. Podczas demontażu części zespolone rozdziela się w połączeniach
rozłącznych. Demontaż należy wykonać w takim zakresie, aby ujawnić wszystkie miejsca do
remontu.

Szczególną uwagę należy zwrócić przy demontowaniu dużych elementów konstrukcji

budowlanych tak, aby nie zagrażały przebywającym tam osobom w bezpośrednim
wykonywaniu w/w prac.

Wyróżniamy następujące fazy technologiczne remontu:

–

oczyszczanie,

–

demontaż,

–

weryfikacja części,

–

weryfikacja zespołów,

–

naprawa zespołów,

–

regeneracja części,

–

montaż,

–

badania.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

Jakie są metody czyszczenia konstrukcji budowli wodnych?

Co powoduje uszkodzenia konstrukcji budowli wodnych?

Na czym polega demontaż konstrukcji budowlanych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie opisu sytuacji oraz dokumentacji technicznej przeanalizuj uszkodzenia

budowli wodnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować opis i dokumentację techniczną,

określić przyczyny uszkodzeń budowli wodnej,

zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do pisania,

–

dokumentacja techniczna,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Przygotuj zdemontowany element budowli wodnej, a następnie oczyść go sposobem

ręcznym i mechanicznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować rodzaje uszkodzeń konstrukcji budowli wodnych (materiał nauczania
pkt.4.2.1),

zdemontować element budowli wodnej, np. suwnicy,

zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

narzędzia do cięcia metali,

–

wyroby stalowe,

–

narzędzia do czyszczenia metali,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zgodnie z wymaganiami technicznymi wykonaj naprawy uszkodzonego powierzchniowo

elementu betonowego przedstawionego na zdjęciu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. do ćwiczenia 3

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować rodzaje uszkodzeń konstrukcji budowli wodnych (materiał nauczania
pkt.4.2.1),

wykonać naprawy uszkodzonego powierzchniowo elementu betonowego,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

plansze poglądowe dotyczące konserwacji i naprawy budowli wodnych,

–

normy i wymagania techniczne,

–

wyroby stalowe,

–

narzędzia i sprzęt murarski,

–

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, jakie są metody czyszczenia konstrukcji?

wymienić, jakie procesy powodują uszkodzenia konstrukcji budowli
wodnych?

określić zasady wykonywania demontażu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Zabezpieczenia antykorozyjne

4.3.1.

Materiał nauczania

Korozja to ogólna nazwa procesów niszczących mikrostrukturę materiału, prowadzących

do jego rozpadu. Zachodzi ona pod wpływem chemicznej i elektrochemicznej reakcji
materiału z otaczającym środowiskiem. Rozpoczyna się zwykle drobnymi zmianami
zaatakowanej powierzchni występującymi najczęściej w miejscach zagięcia materiału,
a następnie postępuje w głąb, niszcząc substancje najbardziej podatne na korozję. Produkty
korozji tworzą czasami warstwę pasywną chroniącą przed dalszym rozkładem, w innych zaś
przypadkach mogą być kolejnym czynnikiem przyspieszającym niszczenie materiału.

Na proces korozji wpływają następujące czynniki:

−

chemiczne – materiały budowlane zawierające cement (beton, mury, tynki) z uwagi na
swoją budowę chemiczną są podatne na działanie kwasów i soli chemicznych
pochodzenia organicznego i nieorganicznego. Po wpływem działania ich roztworów
związki wapnia zawarte w cemencie rozkładają się i przekształcają w cząsteczki
o większej objętości, co powoduje niszczenie połączeń między nimi i rozsadzanie
materiału od wewnątrz. Oleje i tłuszcze, przesiąkając przez beton czy mury, rozluźniają
połączenia wewnętrzne i powodują spadek wytrzymałości. Na działanie zasad beton jest
stosunkowo odporny, uszkadza się dopiero przy ich dużym stężeniu.

−

fizyczne – zmiany wilgotności powodują nasiąkanie i pęcznienie materiałów, jeżeli
nałożą się na nie spadki temperatury, woda wewnątrz materiału zamarza powodując jego
rozsadzenie. Przy temperaturach bardzo wysokich - pożarowych - następuje gwałtowne
odprowadzenie z betonu wody chemicznie związanej, a stal zbrojeniowa uplastycznia się
i przestaje pełnić swoją rolę. Całkowite zniszczenie termiczne konstrukcji żelbetowych
zachodzi w temperaturze 1100 stopni C.

−

mechaniczne – pod wpływem obciążeń dynamicznych (drgań) następuje zmęczenie
materiału, związane z wyczerpaniem się jego nośności dynamicznej. Elementy silnie
obciążone, pracujące w górnych przedziałach nośności dopuszczalnej są bardziej podatne
na korozję. W materiałach budowlanych pochodzenia nieorganicznego, takich jak betony,
ż

elbety, tynki, korozja przejawia się wykwitami soli - woda podciągana przez te

materiały rozpuszcza i wypłukuje znajdujące się w niej sole, co przejawia się
krystalizacją tych soli na powierzchni. Łatwo odróżnić je od nalotów grzybów
pleśniowych, ponieważ są rozpuszczalne w wodzie

Rys. 5. Obecność zanieczyszczeń oraz zmiany temperatury powodują korozję elementów metalowych

[opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Niekontrolowane procesy korozyjne prowadzą do poważnego osłabienia konstrukcji
stalowych budowli wodnych ich perforacji, a w przypadkach szczególnych do rozszczepienia
(rys. 5).

Przy wykonywaniu zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji nośnych mostów z uwagi

na ich wielkogabarytowy charakter stosuje się wysoko-wydajne urządzenia piaskujące, które
skracają do minimum czasy realizacji zadania. Wszystkie prace na obiekcie wykonywane są
z rusztowań osłoniętych specjalną tkaniną, która w znacznym stopniu ogranicza emisję pyłu
do atmosfery (rys. 6).

Rys. 6. Ochrona antykorozyjna konstrukcji stalowych przy użyciu technologii przyjaznych dla środowiska

[opracowanie własne]

Elektrochemiczna ochrona katodowa

Elektrochemiczna ochrona katodowa polega na bezpośrednim oddziaływaniu na

mechanizm i kinetykę procesów korozyjnych poprzez zmianę potencjału zbiornika
w kierunku wartości bardziej elektroujemnych. Osiągnięcie i utrzymanie na powierzchni
chronionego zbiornika potencjału ochronnego gwarantuje całkowite zahamowanie procesów
korozyjnych. Zabezpieczenie przed korozją zbiorników metalowych realizuje się
z wykorzystaniem zewnętrznego źródła prądu.

Ochrona elektrochemiczna jest jedną z najbardziej skutecznych metod ochrony

przeciwkorozyjnej stali w środowiskach naturalnych. Zalecana jest przede wszystkim do
zabezpieczania wszelkiego rodzaju konstrukcji stalowych podziemnych i podwodnych.
Stosowana jest zazwyczaj razem z dobranymi do takich warunków powłokami ochronnymi.

Zaletą ochrony katodowej jest możliwość kontroli zarówno skuteczności samej ochrony

katodowej, jak i powłok ochronnych na niewidocznej i niedostępnej powierzchni zbiorników.
Ponadto jej rola jest nieoceniona w przypadku zbiorników podziemnych. Jest skuteczną
techniką ochrony zewnętrznych powierzchni zbiorników bez konieczności ich odkopywania.

Układ ochrony katodowej składa się z dwóch obwodów elektrycznych:

polaryzującego

i kontrolnego

Za pomocą obwodu kontrolnego określa się wartość potencjału chronionej konstrukcji

względem niepolaryzowanej elektrody odniesienia, kontrolując w ten sposób skuteczność
działania ochrony katodowej. W obwodzie polaryzującym do dodatniego bieguna źródła
prądu przyłącza się układ anodowy, natomiast do bieguna ujemnego - chroniony zbiornik.
Wielkość prądu ochrony zależy od stanu izolacji i od wielkości powierzchni zewnętrznej
zbiorników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 7. Zabezpieczenia antykorozyjne mostu stalowego w ciągu drogi krajowej nr 7 nad Kanałem Elbląskim

[opracowanie własne]

Rys. 8. Zabezpieczenia antykorozyjne mostu stalowego przez rzekę Narew [opracowanie własne]

Przepuszczalność gruntu a niekorzystne zjawiska filtracyjne

Przepuszczalność gruntu - własności filtracyjne gruntu oraz skały - charakteryzuje

zdolność gruntu do przewodzenia wody tzw. przepuszczalność hydrauliczną gruntu.
Determinuje ona filtrację, gdy pojawią się warunki powodujące przepływ wody podziemnej
(spadek hydrauliczny będzie większy od zera). Przepuszczalność gruntu wyraża się
współczynnikiem filtracji. Powszechnie grupuje się wiele gruntów jako przepuszczalne lub
nieprzepuszczalne. W szczególności, za przepuszczalne uznaje się najczęściej piaski i żwiry
(ogólnie grunty grubszych frakcji), nieprzepuszczalne (słabo przepuszczalne) - iły, gliny, pyły
(grunty drobniejszych frakcji).
Podział skał wg właściwości filtracyjnych

−

Bardzo dobra: rumosze, żwiry piaski gruboziarniste i równoziarniste, skały masywne
z bardzo gęstą siecią drobnych szczelin.

−

Dobra: piaski różnoziarniste, średnioziarniste, kruche, słabo spojone gruboziarniste,
piaskowce, skały masywne z gęstą siecią szczelin.

−

rednia: piaski drobnoziarniste, less.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Słaba: piaski pylaste, gliniaste, mułki, piaskowce, skały masywne z rzadką siecią
drobnych spękań.

−

Skały półprzepuszczalne: gliny, namuły, mułowce, iły piaszczyste.

−

Skały nieprzepuszczalne: iły, iłołupki (łupki ilaste), zwarte gliny ilaste, margle ilaste,
skały masywne niespękane.

Obniżenie się poziomu wody dolnej powoduje, że następują procesy filtracji w podłożu

i korpusie zapory. Szczególnie niekorzystnym czynnikiem są znaczne, często zmienne
wahania poziomu dolnej wody spowodowane np. pracą elektrowni. W ich wyniku filtracja ma
w rejonie zapory pulsacyjny charakter. Przy niekorzystnej budowie geologicznej, związanej
z silnie zaburzonym układem warstw gruntów o różnej przepuszczalności oraz braku
uszczelnień podłoża, zjawiska związane z filtracją wody nabierają pierwszoplanowego
znaczenia jako potencjalne zagrożenie. Badania często wykazują, że zarówno w korpusie
zapory, jak też w powierzchniowych warstwach podłoża postępuje stopniowa degradacja
gruntów w postaci rozluźnień spowodowanych wynoszeniem przez filtrującą wodę cząstek
gruntu. Strefy rozluźnień mogą wtedy występować lokalnie i w niemal całej odpowietrznej
części korpusu zapory. Efektem zmniejszenia stopnia zagęszczenia (rozluźnieniem) jest
pogorszenie mechanicznych własności gruntu, oraz co ma szczególne znaczenie w budowlach
hydrotechnicznych, możliwość tzw. upłynnienia gruntu polegającego na krótkotrwałym
obniżeniu wytrzymałości gruntu do wartości bliskich zeru. Temu zjawisku, które może
wystąpić wyłącznie w gruncie rozluźnionym, towarzyszą znaczne przemieszczenia mas
gruntu - spływy skarp lub duże, niekiedy katastrofalne osiadania budowli. Z tego względu
występowanie większych stref gruntów w stanie luźnym poniżej zwierciadła wody stwarza
poważne zagrożenie dla stateczności obiektów i jest sygnałem wskazującym na konieczność
podjęcia odpowiednich środków zabezpieczających.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest korozja?

Jakie czynniki wpływają na proces korozji?

Na czym polega zabezpieczanie antykorozyjne?

Gdzie zachodzi proces filtracji?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz sposoby zabezpieczania przed korozją budowli wodnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z instrukcją zabezpieczania antykorozyjne (materiał nauczania pkt.4.3.1),

opisać sposoby zabezpieczania przed korozją budowli wodnych,

zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca zabezpieczenia przed korozją.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przedstaw w postaci schematu proces tworzenia filtracji w gruncie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować zabezpieczanie antykorozyjne (materiał nauczania pkt.4.3.1),

przedstawić schemat procesu tworzenia filtracji w gruncie,

zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować czynniki wpływające na korozję?

wymienić sposoby zabezpieczania antykorozyjnego?

scharakteryzować proces filtracji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zasady usuwania skutków awarii budowli hydrotechnicznych

4.4.1.

Materiał nauczania

Największe oddziaływanie budowli wodnych na środowisko naturalne jest spowodowane

warunkami ekstremalnymi oraz awariami. Awarie bądź katastrofy budowli wodnych
powodujące znaczne straty i zmiany w środowisku naturalnym spowodowane są:
niedostatecznym stanem technicznym budowli oraz sytuacjami ekstremalnymi (np. wezbrania
powodziowe), na które szczególnie narażone są obiekty hydrotechniczne związane z ochroną
przeciwpowodziową.

Wielokrotnie przeprowadzane kontrole budowli hydrotechnicznych przez Wojewódzki

Inspektorat Nadzoru Budowlanego wykazują, iż na obszarze Polski znajdują się budowle
wodne, których stan techniczny stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa środowiska
naturalnego (rys. 9).

Warunki awaryjne występują wówczas, gdy zostają uszkodzone lub zniszczone elementy

skarp nasypów przy budowli mające wpływ na utrzymanie stałego lustra wody w zbiorniku
lub stateczności budowli oraz zagrożone są zalaniem tereny przyległe znajdujące się
w zasięgu oddziaływania piętrzenia.

Rys. 9. Jaz piętrzący w Tarnówce na rzece Gwdzie (stan techniczny na rok 2000 - zagrażający bezpieczeństwu)

[opracowanie własne]

Za sytuację awaryjną należy uznać:

−

pęknięcia ścian budowli upustowej – komory spustów dennych, studni wlotowej, koryt
zbiorczych i powiększania się szczelin,

−

uszkodzenie zamknięć spustów dennych,

−

zapadanie się ziemi na trasie sztolni budowli upustowej, co świadczyć będzie warunkach
uszkodzeniu ścian sztolni,

−

wynoszenie cząstek gruntu przez filtrującą wodę po stronie skarpy odpowietrznej zapory
zjawisko, tzw. sufozji.

Zasady postępowania podczas awarii budowli hydrotechnicznych:

−

rozpoznać miejsce i rodzaj awarii,

−

niezwłocznie powiadomić specjalistę nadzorującego eksploatację zbiornika,

−

starać się zapobiec awarii doraźnymi poczynaniami, warunkach miarę dostępnych
ś

rodków i możliwości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

w warunkach awarii niemożliwej do usunięcia własnymi środkami należy powołać
komisję przeglądu awaryjnego. Za zagrożenie katastrofą budowlaną należy uznać
sytuację, w której grozi zniszczenie urządzeń piętrzących np. przerwanie zapory,
zniszczenie budowli upustowej przy napełnionym zbiorniku. W przypadku stwierdzenia
takiego zagrożenia należy natychmiast powiadomić specjalistę nadzorującą eksploatację
budowli hydrotechnicznej oraz zespół reagowania kryzysowego.

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące podczas wykonywania
konserwacji i napraw budowli wodnych

System umożliwiający zapewnienie bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy

jest jednym z niezbędnych warunków wypełnienia ustawowych obowiązków państwa
w stosunku do jego obywateli. Istotnym jego elementem jest informowanie o ewentualnych
zagrożeniach towarzyszących wypełnianym obowiązkom, jak również uświadamianie,
jak można

zapobiegać

wypadkom

oraz

przeprowadzać

czynności

profilaktyczne

zapobiegające innym powikłaniom zdrowotnym.

Instrukcja bhp na stanowisku monter budownictwa wodnego
Uwagi ogólne
1.

Do pracy na stanowisku może być dopuszczony pracownik, który posiada:

−

przeszkolenie z zakresu bhp – wstępne ogólne oraz instruktaż stanowiskowy,

−

szkolenie z zakresu bhp – wstępne ogólne oraz instruktaż stanowiskowy,

−

aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym
stanowisku (dobry wzrok, słuch oraz brak skłonności do przeziębień i chorób
reumatycznych).

Do pracy na tym stanowisku może przystąpić pracownik w dobrym stanie
psychofizycznym.

Na stanowisku pracy należy używać przydzieloną odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej.

Pracownik ma prawo odmówić wykonania odwodnień w przypadku zagrożenia zdrowia
lub życia.

Pracownik powinien posiadać sprawne środki łączności.

Podczas pracy na stanowisku należy przestrzegać instrukcji obsługi przyrządów
montażowych, oraz instrukcji bhp dla pracowników administracyjno – biurowych.

Podstawowe czynności przed rozpoczęciem pracy:
1.

Usunąć przedmioty tarasujące dostęp do przyrządów montażowych.

Sprawdzić stan techniczny przyrządów montażowych, przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości należy powiadomić przełożonego.

W razie konieczności sprzęt niezbędny do dotarcia na stanowisko pracy (koparki
gąsienicowe, koparko – ładowarki, spycharki, walec drogowy, samochody dostawcze
i ciężarowe)

Podczas pracy pracownik powinien:
1.

Na stanowisku pracy wykonywać czynności ściśle określone w procedurze robót
ziemnych.

Szczególną ostrożność zachować podczas wykonywania konserwacji i naprawy budowli
wodnych (przepustów, jazów, studni kanalizacyjnych i ściekowych, udrożnianie rowów,
przepustów).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie brygady:
1)

urządzenia, sprzęt i narzędzia:

−

znaki drogowe, zestawy oświetleniowe,

−

tablice ostrzegawcze i informacyjne,

−

siekiera, młotek,

−

łopaty, kilofy,

sprzęt bhp i ppoż.

−

okulary ochronne,

−

szelki bezpieczeństwa z linami, przy wykopach o głębokości powyżej 1,2 m,

−

rękawice ochronne drelichowe,

−

kamizelka ostrzegawcza pomarańczowa,

−

apteczka pierwszej pomocy.

Pracownikowi zabrania się:

Używania sprzętu niezgodnie z jego przeznaczeniem.

Używania niesprawnego sprzętu i urządzeń melioracyjnych.

Wykonywanie robót ziemnych podczas: burzy z wyładowaniami atmosferycznymi.

Dopuszczania do pracy na stanowisku osób postronnych

Czynności po zakończeniu pracy:

Na wyznaczonych miejscach umieścić sprzęt używany w czasie dojścia i wykonania
robót ziemnych.

Dojście do stanowiska pracy i jego otoczenie pozostawić w takim stanie, aby nie
stwarzało zagrożenia dla osób postronnych.

Postępowania w razie zagrożenia (pożar, wypadek):

Każdy zaistniały wypadek przy pracy zgłaszać swojemu przełożonemu, a stanowisko
pracy pozostawić w takim stanie, w jakim nastąpił wypadek.

W przypadku zaatakowania pracownika przez ludzi lub zwierzęta postępować zgodnie
z zaleceniami otrzymanymi od przełożonego w tym zakresie.

W przypadku otrzymania zgłoszenia o podłożeniu lub znalezieniu ładunku wybuchowego
postępować zgodnie z odpowiednią instrukcją.

W przypadku otrzymania zgłoszenia o podłożeniu lub znalezienia ładunku wybuchowego
postępować zgodnie z odpowiednią instrukcją.

W przypadku pożaru postępować zgodnie z instrukcją przeciwpożarową ogólną
oraz instrukcją postępowania na wypadek pożaru.

Uwaga końcowa

W razie wątpliwości, co do zachowania warunków bezpieczeństwa przy wykonywaniu

pracy, pracownik ma prawo ją przerwać zwrócić się do przełożonego o wyjaśnienie sytuacji.

Obowiązkiem każdego podczas prowadzenia robót ziemnych jest przestrzeganie

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Musimy pamiętać
o takim zachowaniu, by nie szkodzić sobie i innym, ale również nie zagrażać środowisku.

Podczas prac z różnymi substancjami należy zachować ostrożność, pamiętając, że

nieuwaga, niedokładność, nieznajomość właściwości niektórych substancji używanych
podczas prowadzenia robót ziemnych mogą stać się przyczyną wypadku.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są przyczyny awarii i katastrof budowli wodnych?

Jakie są zasady postępowania podczas awarii budowli hydrotechnicznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jakie obowiązują przepisy podczas wykonywania konserwacji i napraw budowli
wodnych?

W jaki sposób można zapobiec awariom i katastrofom budowli wodnych?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaproponuj opracowanie o tytule „Instrukcja bhp na stanowisku monter budownictwa

wodnego”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować zasady usuwania skutków awarii budowli hydrotechnicznych (materiał
nauczania pkt.4.4.1),

opracować Instrukcjię bhp,

zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj i zaprezentuj zasady postępowania podczas awarii budowli

hydrotechnicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować zasady usuwania skutków awarii budowli hydrotechnicznych (materiał
nauczania pkt.4.4.1),

scharakteryzować zasady postępowania podczas awarii budowli hydrotechnicznych,

zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wyjaśnić, jakie są przyczyny awarii katastrof budowli wodnych?

przedstawić

zasady

postępowania

podczas

awarii

budowli

hydrotechnicznych?

określić przepisy obowiązujące podczas wykonywania konserwacji
i napraw budowli wodnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu wykonywania
konserwacji i napraw budowli wodnych. Są to zadania wielokrotnego wyboru.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Na obiektach hydrotechnicznych przeprowadzane są

przeglądy bieżące, okresowe kontrole doroczne, okresowe kontrole wieloletnie,
przeglądy awaryjne i poawaryjne.

okresowe kontrole doroczne, okresowe kontrole wieloletnie, przeglądy awaryjne
i poawaryjne.

przeglądy bieżące, okresowe kontrole doroczne, okresowe kontrole wieloletnie.

przeglądy okresowe, okresowe kontrole doroczne, okresowe kontrole wieloletnie,
przeglądy awaryjne i poawaryjne.

2. Osobą odpowiedzialną za użytkowanie obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem,

wymogami ochrony środowiska oraz za utrzymaniem go w należytym stanie technicznym
i estetycznym odpowiedzialny jest

a) dzierżawca.

b) pracownik.

c) właściciel lub zarządca obiektu.

d) właściciel i dzierżawca.

3. Okresową doroczną kontrolę stanu sprawności technicznej zbiornika i obiektów zaleca się

przeprowadzać

a) jesienią, po sezonie wegetacyjnym i obniżeniu piętrzenia.

b) wiosną, przed sezonem wegetacyjnym.

c) latem, w sezonie wegetacyjnym.

d) wiosną, przed sezonem wegetacyjnym i obniżeniu piętrzenia.

4. Oprócz geosyntetyków stosuje się w budownictwie wodnym także

obudowy naturalne lub biologiczne, twarde, elastyczne okładziny.

obudowy naturalne, twarde, elastyczne okładziny, sztywne okładziny ochronne.

twarde, elastyczne okładziny, sztywne okładziny ochronne (np. lany beton).

obudowy naturalne lub biologiczne, elastyczne okładziny, sztywne okładziny
ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Do wykonywania rowów drenarskich używane są następujące maszyny

pługi drenarskie o stałej głębokości kopania, pługi drenarskie o regulowanej
głębokości kopania, koparki drenarskie z optyczną regulacją spadku dna rowka,
koparki drenarskie z regulacją spadku dna rowka.

pługi drenarskie o stałej głębokości kopania, koparki drenarskie z optyczną regulacją
spadku dna rowka, koparki drenarskie z automatyczną regulacją spadku dna rowka.

pługi drenarskie o regulowanej głębokości kopania, koparki drenarskie z optyczną
regulacją spadku dna rowka, koparki drenarskie z automatyczną regulacją spadku dna
rowka.

6. Czynniki powodujące korozję elementów betonowych żelbetowych zaliczamy

zamrażanie, odmrażanie, oddziaływania termiczne, krystalizacja soli, skurcz, erozja
oraz ścieranie.

parowanie, oddziaływania termiczne, krystalizacja soli, skurcz, erozja oraz ścieranie.

zamrażanie, odmrażanie, parowanie, krystalizacja soli, skurcz, erozja oraz ścieranie.

parowanie, zamrażanie, odmrażanie, oddziaływania termiczne, krystalizacja soli,
skurcz, erozja oraz ścieranie.

7. Czynność związana z rozbiórką maszyn i urządzeń na zespoły, a następnie na części to

a) montaż

b) badanie

c) demontaż.

d) weryfikacja części.

8. Proces zachodzący pod wpływem chemicznej i elektrochemicznej reakcji materiału

z otaczającym środowiskiem to

a) jonoforeza.

b) galwanizacja.

c) antykorozja.

d) korozja.

9. Układ ochrony katodowej składa się z następujących obwodów elektrycznych

a) polaryzującego i kontrolnego.

b) głównego i bocznego.

c) ujemnego i dodatniego.

d) zamkniętego i otwartego.

10.

Awarie oraz katastrofy budowli wodnych powodujące straty i zmiany w środowisku
naturalnym wywołane są

a) sytuacjami ekstremalnymi.

b) brakiem pieniędzy.

c) niedostatecznym stanem technicznym budowli oraz sytuacjami ekstremalnymi.

d) przez źle przeprowadzane kontrole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. W warunkach awarii niemożliwej do usunięcia własnymi środkami należy powołać

komisję przeglądu

a) awaryjnego.

b) okresowego.

c) pokontrolnego.

d) bieżącego.

12. Użytkowanie obiektów budowlanych gospodarki wodnej powinno być prowadzone

zgodnie z zasadami prawa

a) budowlanego.

b) wodnego.

c) ochrony środowiska.

d) ochrony środowiska i rolnictwa.

13. Przeglądy bieżące wykonywane przez osobę bezpośrednio odpowiedzialną za obsługę

i utrzymanie obiektu (konserwatora), co najmniej raz w

a) miesiącu.

b) tygodniu.

c) na dwa miesiące.

d) na kwartał.

14. Koszenie trawy dwa razy w roku na skarpach, koronie zapory, brzegach zbiornika oraz

skarpach rowów przyzaporowych oraz odcinka rzeki poniżej obiektu dotyczy wykonania

a) naprawy.

b) remontu.

c) konserwacji.

d) przeglądu.

15. Urządzenia melioracyjne ulegają zniszczeniu pod wpływem czynników

a) naturalnych lub sztucznych.

b) zewnętrznych lub wewnętrznych.

c) chemicznych.

d) biologicznych i fizycznych.

16. Do zabiegów regulujących stosunki powietrzno-wodne oraz cieplne gleby należą

a) odwadnianie, nawadnianie, iłowanie, piaskowanie, drenowanie krecie.

b) piaskowanie.

c) filtrowanie i iłowanie.

d) filtrowanie, odwadnianie, nawadnianie, iłowanie, piaskowanie, drenowanie krecie.

17.

Okresowe kontrole wieloletnie przeprowadza się co najmniej raz na

a) 5 lat.

b) 10 lat.

c) 2 lata.

d) 15 lat.

18. Zastosowanie powłoki lub wykładziny ochronnej lub impregnację stosuje się w

a) ochronie przed wnikaniem.

b) ograniczaniem zawilgocenia.

c) odbudowie elementu konstrukcji.

d) odporności fizycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Czynnikami wpływającymi na proces korozji są

zanieczyszczenia, odczyn środowiska, zmiany temperatury i ciśnienia, naprężenia
materiału.

zmiany temperatury i ciśnienia, naprężenia materiału.

zanieczyszczenia, odczyn środowiska oraz zmiany temperatury i ciśnienia.

zanieczyszczenia.

20. Efektem zmniejszenia stopnia zagęszczenia pod budowlą jest pogorszenie się

a) mechanicznych właściwości gruntu.

b) konstrukcji budowli.

c) posadowienia budowli.

d) chemicznych własności gruntu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie konserwacji i naprawy budowli wodnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punktacja

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Adamiec T.:Prawne podstawy działalności w budownictwie. WSiP, Warszawa 1998
2. Arkuszewski A., Kiciński T., Romańczyk Cz., śbikowski A.: Budownictwo wodne cz.

III, WSiP, Warszawa 1991

3. Begemann W., Schiechtl H.: Inżynieria ekologiczna w budownictwie wodnym

i ziemnym. Arkady, Warszawa 1999

4. Ciepielowski A., Kiciński T.: Budownictwo wodne. Cz. I, WSiP, Warszawa 1991
5. Maj T.: Obiekty w środowisku cz. I. Rozwój techniki budowlanej. Budynki WSiP,

Warszawa 2003

6. Maj T.: Obiekty w środowisku. Cz. II. Obiekty inżynierii lądowej i wodnej. Procesy

urbanizacyjne. WSiP, Warszawa 2004

7. Zawada E., śbikowski A.: Budownictwo wodne. Cz. II, WSiP, Warszawa 1991

Akty prawne regulujące prawo budowlane.

−

Prawo budowlane.

Czasopisma:

−

Gospodarka Wodna,

−

Materiały budowlane.