Biochemia dla Biologii nr ETCS

Analiza jakościowa tłuszczów

Koordynatorem przedmiotu jest Katedra Biochemii

Przedmiot prowadzony przez Katedrę Biochemii

1

ZADANIE 9

TYTUŁ: ANALIZA JAKOŚCIOWA TŁUSZCZÓW

Forma zaliczenia: Kolokwium z części teoretycznej do ćwiczeń oraz praktyczne zaliczenie
ć

wiczeń

Materiały i urządzenia:

• Materiały

1. tłuszcze przyniesione przez studentów
2. bezwodny KHSO

4

3. stężony kwas siarkowy
4. bezwodnik octowy
5. 30% NaOH
6. Na

2

CO

3

1M

7. KMnO

4

8. etanol
9. chloroform
10. chloroformowy roztwór cholesterolu (0,04%)

• Urządzenia

1. probówki
2. parownice
3. zlewki
4. pipety
5. palniki

INFORMACJE TEORETYCZNE:.

W czasie ogrzewania tłuszczu z bezwodnym KHSO

4

następuje rozkład tłuszczu

z uwolnieniem glicerolu, który następnie ulega odwodnieniu. powstaje nienasycony aldehyd –
akroleina, o charakterystycznym drażniącym zapachu.

Tłuszcze jako estry łatwo ulegają hydrolizie, dając, w zależności od czynnika

wywołującego hydrolizę, różne produkty. Jeżeli hydroliza zachodzi pod wpływem pary
wodnej, powstaje glicerol i mieszania kwasów tłuszczowych. Jeżeli natomiast czynnikiem
powodującym hydrolizę są alkalia lub węglany potasowców, wówczas nie otrzymuje się
wolnych kwasów tłuszczowych lecz uch sole, czyli mydła i glicerol.

Mydła są solami słąbych kwasów i mocnych zasad. Reagują z mocnymi kwasami

mineralnymi, które wypierają z nich słąbe i nierozpuszczalne w wodzie kwasy tłuszczowe.

Pod wpływem substancji utleniających, np. KMnO

4

, dochodzi do rozerwania łańcucha

węglowego w miejscu podwójnych wiązań, z równoczesnym utlenieniem atomów węgla do
grup karboksylowych. Analizując produkty rozpadu, można określić położenie wiązania
podwójnego w cząsteczce kwasu. Równocześnie z utlenieniem kwasu nienasyconego
zachodzi redukcja utleniacza. W środowisku zasadowym i obojętnym mangan redukuje się ze
stopnia utlenienia +7 na +4.

Do ilościowego oznaczania cholesterolu wykorzystuje się reakcję Liebermanna-

Burcharda. Cholesterol pod wpływem stężonego kwasu siarkowego i w obecności
bezwodnika kwasu octowego tworzy kwas monosulfonowy bicholestedianu, charakteryzujący
się zielonym zabarwieniem. Intensywność zabarwienia jest proporcjonalna do stężenia
cholesterolu.

Biochemia dla Biologii nr ETCS

Analiza jakościowa tłuszczów

Koordynatorem przedmiotu jest Katedra Biochemii

Przedmiot prowadzony przez Katedrę Biochemii

2

Przebieg doświadczenia:
Podzadanie 1: wykrywanie glicerolu

W suchej probówce umieścić kroplę oleju, dodać bezwodnego KHSO

4

i ogrzewać.

Zapisać obserwację i wyciągnąć odpowiednie wnioski.

Podzadanie 2: reakcja zmydlania tłuszczów właściwych

Zagotować 100 ml wody destylowanej. Następnie w parownicy umieścić 2 g

tłuszczu, roztopić go i dodać 5 ml 30% roztworu NaOH oraz kilka ml etanolu.
Ogrzewać łagodnie, ciągle mieszając, aż do utworzenia jednolitej masy mydlanej.
Masę tę należy przenieść do zlewki z gorącą wodą i ogrzewać, mieszając, aż mydło
się rozpuści, tworząc koloidalny roztwór. Roztwór ten zachować do dalszych
doświadczeń.

Podzadanie 3: wydzielanie z mydeł wolnych kwasów tłuszczowych

Do 50 ml roztworu mydła dodać ostrożnie kroplami stężonego kwasu siarkowego,

aż roztwór wykaże odczyn kwaśny. Zapisać obserwacje i wyciągnąć odpowiednie
wnioski.

Podzadanie 4: wykrywanie nienasyconych kwasów tłuszczowych

Do probówki zawierającej kilka kropel oleju dodać 5 ml roztworu 1 M Na

2

CO

3

,

lekko ogrzać i wstrząsając, dodawać po kropli KMnO

4

. Zapisać obserwację

i wyciągnąć odpowiednie wnioski.

Podzadanie 5: ilościowe oznaczanie cholesterolu metodą kolorymetryczną

Przygotować 6 czystych i suchych probówek, ponumerować je i ustawić

w statywie. Do kolejnych 5 probówek odmierzyć pipetą podane w tabeli ilości
wzorcowego chloroformowego roztworu cholesterolu (0,04%) i chloroformu, do
6-tej probówki 0,1 g tłuszczu i 4,5 chloroformu. Do każdej probówki odmierzyć po
2 ml bezwodnika octowego oraz po 0,1 ml stężonego kwasu siarkowego.
Wstrząsnąć probówkami i pozostawić je w ciemnym miejscu na 10 minut.
Po upływie tego czasu zmierzyć absorbancję roztworów względem ślepej próby
(probówka nr 1) przy 610 nm i wykreślić krzywą wzorcową, z której odczytać
zawartość cholesterolu w badanej próbce. Wynik podać w mg/100ml i zamieścić
w tabeli.

Nr probówki

1

2

3

4

5

6

Wzorcowy roztwór
cholesterolu w ml

0

1

2

3

4

Chloroform w ml

5

4

3

2

1

Stężenie cholesterolu
w mg/100 ml

0

8

16

24

32

Wartość absorbancji

Biochemia dla Biologii nr ETCS

Analiza jakościowa tłuszczów

Koordynatorem przedmiotu jest Katedra Biochemii

Przedmiot prowadzony przez Katedrę Biochemii

3

LITERATURA

1. Biochemia”, L. Stryer, PWN, Warszawa 1997 i nowsze

2. „Biochemia Harpera”, R. K. Murray i wsp., PZWL, Warszawa 1995 i nowsze

3. Cytobiochemia”, L. Kłyszejko-Stefanowicz, PWN, Warszawa 1995, 2002

4. Biochemia- Krótkie Wykłady”, B. D. Hames i wsp., PWN, Warszawa 2002

5. Zarys Biochemii Cz.1, Karlson P., Pwn W-Wa 1987

6. Biochemia kręgowców, Minakowski W. PWN W-wa 1998

7. Fizjologia komórki, Giese A., PWN W-wa 1985

8. Podstawy cytofizjologii, Kawiak J. i inni PWN, Warszawa 1996

9. Ćwiczenia z biochemii, L. Kłyszejko-Stefanowicz, PWN, Warszawa 1999, 2003

10. Ćwiczenia z biochemii, Strzeżek J wyd. ART. 1997

11. Ćwiczenia z biochemii, Logoń A. wyd. ART. 1997