gornik eksploatacji otworowej 811[01] z4 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Józef Lenart

Wykonywanie obróbki odwiertów eksploatacyjnych
811[01].Z4.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
prof. Adam Łuksa
mgr inż. Władysław Kozioł

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Józef Lenart

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Sagan

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 811[01]
„Wykonywanie obróbki odwiertów eksploatacyjnych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu górnik eksploatacji otworowej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Klasyfikacja odwiertów eksploatujących ropę naftową i gaz ziemny

i zakres ich obróbki

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Obróbka odwiertów pompowanych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Obróbka odwiertów samoczynnych ropy i gazu

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Organizacja pracy podczas obróbki odwiertów eksploatacyjnych

ropy naftowej i gazu ziemnego

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Urządzenia i narzędzia do obróbki odwiertów

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska dotyczące obróbki odwiertów eksploatacyjnych

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który pomoże w prowadzeniu zajęć

dydaktycznych

jednostce

modułowej

„Wykonywanie

obróbki

odwiertów

eksploatacyjnych” w szkole zawodowej kształcącej w zawodzie górnika eksploatacji
otworowej 811[01].

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakimi powinien dysponować uczeń przed
przystąpieniem do realizacji programu jednostki modułowej,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności jakie uczeń powinien opanować w wyniku
realizacji programu jednostki modułowej,

–

przykładowe scenariusze zajęć – propozycje prowadzenia zajęć dydaktycznych
różnymi metodami,

–

propozycje ćwiczeń – mają one na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

–

ewaluację osiągnięć uczniów – przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego
zawierające dwa zestawy testów wyboru,

–

wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki.

Według założeń kształcenia modułowego, nauczyciel przede wszystkim ma kierować

procesem dydaktycznym, stwarzając uczniowi warunki do samodzielnego przyswajania
wiedzy oraz kształtowania umiejętności w sposób kontrolowany.

Zalecane jest, aby kształcenie było realizowane metodami aktywizującymi oraz

metodami praktycznymi, poprzez wykonywanie ćwiczeń praktycznych i utrwalenie
nabytych wcześniej. Umieszczone w poradniku ćwiczenia należy traktować jako
przykładowe. Nauczyciel powinien tworzyć nowe ćwiczenia, dostosowane do możliwości
i warunków związanych z wyposażeniem pracowni lub bezpośrednio na stanowisku pracy.
Ćwiczenia powinny prowadzić do osiągnięcia wszystkich celów określonych w programie
jednostki modułowej.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu

swoich postępów, rozwiązując test „Sprawdzian postępów”. Uczeń powinien samodzielnie
przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi. W tym celu wstawia X w kolumnie:

−

TAK – jeżeli jego odpowiedź na pytanie jest twierdząca,

−

NIE – jeżeli jego odpowiedź na pytanie jest przecząca.

Podobne czynności może wykonać nauczyciel, obserwując zachowania ucznia i efekty

jego pracy. Po dokonaniu przeglądu odpowiedzi, ustala się pytania, na które uczeń nie
potrafił odpowiedzieć lub odpowiedział przecząco. Brak odpowiedzi lub zaznaczenie NIE
wskazują luki w wiedzy lub umiejętnościach. Zmusza to ucznia do ponownego zapoznania
się z potrzebnymi treściami, powtórzenia ćwiczenia lub jego części. Podczas oceny należy
przyjąć zasadę, że zadanie (ćwiczenie) będzie zaliczone tylko wtedy, kiedy będzie
wykonane zgodnie z przyjętymi standardami i kryteriami. Można stosować przyjęty
w danej szkole wewnętrzny system oceniania, można też potwierdzać umiejętności ucznia
w skali dwustopniowej: ćwiczenie (zadanie) zaliczone, ćwiczenie (zadanie) nie zaliczone.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej nauczyciel przeprowadza

sprawdzian sumatywny, którego wynik określa poziom nabytej wiedzy i ukształtowanych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

811[01].Z4

Obsługa odwiertów eksploatacyjnych

811[01].Z4.01

Obsługiwanie odwiertów samoczynnych

ropy naftowej i gazu ziemnego

811[01].Z4.02

Obsługiwanie odwiertów pompowanych

ropy naftowej

811[01].Z4.03

Wykonywanie obróbki odwiertów

eksploatacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rysować przekroje złóż ropy naftowej i gazu ziemnego eksploatowane w Polsce,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną odwiertów eksploatacyjnych,

−

określić czynniki wpływające negatywnie na wielkość wydobycia ropy naftowej
z odwiertu eksploatacyjnego,

−

omówić eksploatację ropy naftowej przez pompowanie,

−

omówić eksploatację samoczynną ropy i gazu ziemnego,

−

porównać i odróżnić elementy uzbrojenia powierzchniowego i wgłębnego odwiertu
w zależności od metody eksploatacji,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną urządzeń i sprzętu do obróbki odwiertów,

−

określać i rozpoznawać strefy zagrożenia wybuchowego i toksycznego,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska na kopalniach ropy naftowej,

−

korzystać ze źródeł informacji dostępnych w różnej postaci,

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z komputera.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

uzasadnić potrzebę przeprowadzenia zabiegu obróbki odwiertu eksploatacyjnego,

−

określić rodzaj prac wchodzących w zakres obróbki odwiertów,

−

zlikwidować wycieki ropne,

−

scharakteryzować

zakres

obróbki

odwiertów

samoczynnych,

pompowanych

i gazowych,

−

sklasyfikować urządzenia i narzędzia do obróbki odwiertów,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska dotyczące obróbki odwiertów eksploatacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Górnik eksploatacji otworowej 811[01]

Moduł:

Eksploatacja otworowa 811[01].Z4

Jednostka modułowa:

Wykonywanie obróbki odwiertów eksploatacyjnych
811[01].Z4.03

Temat: Klasyfikacja odwiertów eksploatujących ropę naftową i zakres ich obróbki.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności przyporządkowania odwiertów do odpowiedniej

grupy w zależności od stosowanej metody eksploatacji i określenie zakresu ich
obróbki.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić rejony wydobycia ropy naftowej,

−

scharakteryzować złoże ropy naftowej i omówić metodę zastosowaną do eksploatacji,

−

wymienić różnice między odwiertem samoczynnym a pompowanym,

−

wymienić elementy wgłębnego wyposażenia odwiertu pompowanego,

−

podać zakres obróbki odwiertu pompowanego i samoczynnego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach czteroosobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja ruchowa odwiertu pompowanego,

−

schemat wgłębnego i powierzchniowego wyposażenia odwiertu pompowanego,

−

schemat wgłębnego i powierzchniowego wyposażenia odwiertu samoczynnego,

−

komputer i rzutnik umożliwiający wyświetlenie slajdów.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie.
2. Określenie celów zajęć.
3. Podanie nowego materiału:

−

nauczyciel przypomina charakterystykę złóż ropy naftowej w Karpatach i na Niżu

Polskim,

−

omawia i charakteryzuje wyposażenie wgłębne odwiertów pompowanych

i samoczynnych,

−

demonstruje w jaki sposób uczniowie powinni narysować schematy odwiertów

celem zrealizowania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Ćwiczenia – praca uczniów w grupach:

−

uczniowie dzielą się na grupy czteroosobowe,

−

każda grupa otrzymuje kserokopię przekroju wybranego przez nauczyciela złoża.

Uczniowie:

−

pod nadzorem nauczyciela rysują na przekroju złoża schemat odwiertu

pompowanego i miejsce usytuowania pompy wgłębnej,

−

na schematach każda grupa oznacza strzałkami miejsca występowania uszkodzeń

w wyposażeniu wgłębnym odwiertu pompowanego.

5. Analiza wyników pracy w grupach:

−

każda grupa przedstawia swoje obserwacje i spostrzeżenia,

−

uczniowie zapisują jakie prace należy wykonać podczas obróbki odwiertu

pompowanego.

Zakończenie zajęć

−

pytania sprawdzające,

−

ocena uczniów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

……………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik eksploatacji otworowej 811[01]

Moduł:

Eksploatacja otworowa 811[01].Z4

Jednostka modułowa:

Wykonywanie obróbki odwiertów eksploatacyjnych
811[01].Z4.03

Temat: Urządzenia stosowane do obróbki odwiertów samoczynnych ropnych igazowych.

Cel ogólny: Zapoznanie się z urządzeniami stosowanymi do obróbki odwiertów samoczynnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić zakres obróbki odwiertów samoczynnych,

−

wyjaśnić na czym polega usuwanie z odwiertu parafiny metodą termiczną,

−

scharakteryzować urządzenia stosowane do płukania odwiertu gorącą ropą,

−

objaśnić pracę urządzenia coiled tubing.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach czteroosobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne lub całodzienny wyjazd w teren.

Środki dydaktyczne:

−

film,

−

zdjęcia poszczególnych urządzeń,

−

instrukcje poszczególnych urządzeń,

−

instrukcje stosowania i rozmieszczenia tych urządzeń przy odwiercie.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Określenie celów zajęć.
3. Nauczyciel:

–

przypomina na czym polega metoda usuwania parafiny z odwiertu metodą
termiczną,

–

wymienia urządzenia stosowane do obróbki odwiertów samoczynnych,

–

wyświetla i komentuje film pokazujący kopalnię otworową i pracujące urządzenia,

–

podczas zajęć w bazie sprzętu nauczyciel zezwala na bezpośrednie zapoznanie się
ucznia z niepracującym urządzeniem.

4. Ćwiczenia – praca uczniów w grupach:

–

uczniowie dzielą się na grupy czteroosobowe,

–

każda grupa otrzymuje fotografię innego urządzenia z opisem jego charakterystyki,

–

uczniowie opisują urządzenie: jego zadanie, jakie parametry rejestruje, jego
rozmieszczenie przy odwiercie.

5. Przedstawienie wyników pracy w grupach:

–

każdy zespół prezentuje spostrzeżenia o pracy swojego urządzenia,

–

uczniowie dyskutują i zadają pytania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

–

pytania sprawdzające,

–

ocena uczniów.

Praca domowa
Opisz pracę urządzenia ADPM do usuwania parafiny z odwiertu metodą termiczną.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

Uwagi dla nauczyciela:
– w scenariuszu zajęć wykorzystać zdjęcia zamieszczone w instrukcjach eksploatacji
urządzeń do obróbki odwiertów.

Zdjęcie przedstawia wylot odwiertu samoczynnego z zamontowanym CT [zał. do scenariusza zajęć 2]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Klasyfikacja odwiertów eksploatujących ropę naftową i gaz

ziemny i zakres ich obróbki

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z dokumentacji techniczno-ruchowej odwiertu pompowanego narysuj

schemat odwiertu i miejsce usytuowania pompy wgłębnej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonania ćwiczenia. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału
„Materiał nauczania”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść ćwiczenia,
2) dokonać wstępnej klasyfikacji odwiertów ze względu na metodę eksploatacji,
3) wybrać złoże na którym ma zastosowanie w eksploatacji ropy metoda pompowania,
4) na czystej stronie zeszytu A4 narysować przekrój przez złoże ropy naftowej oznaczając

miejsce i poziom przypływu ropy,

5) wykreślić i zaznaczyć głębokość zapuszczenia rur kolumny eksploatacyjnej,
6) wykreślić i zaznaczyć głębokość zapuszczenia rur wydobywczych i pompy wgłębnej,
7) schematycznie narysować obudowę odwiertu pompowanego,
8) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

schemat odwiertu,

−

literatura,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa odwiertu eksploatacyjnego pompowanego.

Ćwiczenie 2

Na schemacie odwiertu pompowanego zaznacz strzałkami miejsca:

−

uszkodzenia tłoka pompy,

−

uszkodzenia żurawia pompowego,

−

przymknięcia przepływu ropy przez osady parafiny.

Zakreśl obszar występowania strefy wybuchowej dla odwiertu pompowanego. Wyjaśnij

procesy obróbki możliwe do przeprowadzenia w tych przypadkach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonania ćwiczenia. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału
„Materiał nauczania”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść ćwiczenia,
2) wykorzystać schemat odwiertu wykonany w poprzednim ćwiczeniu,
3) zlokalizować i oznaczyć strzałkami potencjalne miejsca uszkodzenia pompy

i pozostałego wyposażenia,

4) zaznaczyć strzałkami miejsca przymknięcia przepływu,
5) zaznaczyć miejsca uszkodzeń w urządzeniach powierzchniowych,
6) zakreślić obszar występowania strefy wybuchowej dla odwiertu pompowanego,
7) uzasadnić

opisując

zeszycie

możliwości

wykonania

obróbki

odwiertu

pompowanego,

8) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

schemat odwiertu,

−

literatura,

−

przekroje geologiczne złoża ropy,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa odwiertu pompowanego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obróbka odwiertów pompowanych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na schemacie odwiertu pompowanego (kopię otrzymasz od nauczyciela) opisz

urządzenia dzięki którym następuje zamiana ruchu obrotowego silnika żurawia pompowego
na ruch posuwisto-zwrotny pompy wgłębnej. Odpowiednimi kolorami strzałek oznacz,
gdzie mamy jeszcze do czynienia z ruchem obrotowym, a gdzie posuwisto-zwrotnym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni bardzo dokładnie

przeczytać i przeanalizować odpowiedni fragment rozdziału „Materiał nauczania”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) na otrzymanym schemacie oznaczyć urządzenia żurawia pompowego z wyraźnym

zaznaczeniem tych, które biorą udział w zamianie ruchu obrotowego na posuwisto-
zwrotny,

2) narysować miejsce połączenia żurawia, laski pompowej i żerdzi,
3) oznaczyć odróżniając odpowiednimi kolorami strzałek ruch obrotowy i ruch

posuwisto-zwrotny,

4) zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

kopia schematu odwiertu pompowanego,

–

literatura,

–

dokumentacja techniczna żurawia pompowego,

–

model żurawia pompowego,

–

zeszyt do sprządzania notatek.

Ćwiczenie 2

Określ czynności konieczne do wykonania podczas wymiany w odwiercie kompletnej

pompy wgłębnej. Wpisz w tabelę w odpowiedniej kolejności podstawowe czynności przy
wyciąganiu żerdzi pompowych. Oblicz czas wyciągania żerdzi pompowych i pompy
wgłębnej z odwiertu dla następujących danych:

−

głębokość odwiertu 630 m (H) m,

−

długość 1 kawałka żerdzi pompowej 7 m (l) m,

−

czas operacji wyciągania 1 kawałka żerdzi 3 minuty (t),

−

czas demontażu pompy wgłębnej 10 minut.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć

uczniom o konieczności zapisywania wyników obliczeń w jednostkach SI.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania w rozdz. 4.2. podręcznika,
2) sporządzić tabelę i wpisać w odpowiedniej kolejności podstawowe czynności przy

wyciąganiu żerdzi pompowych,

3) wspólnie z nauczycielem wykonać schemat odwiertu pompowanego zaznaczając

głębokość zapuszczenia pompy,

4) skorzystać ze wzoru na obliczenie czasu wyciągania zestawu pompowego:

(H:l) x t + 10 minut,

5) podstawić do wzoru na czas wyciągania wartości podane w ćwiczeniu,
6) wyliczyć czas wyciągania i wpisać do tabelki,
7) zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

kalkulator,

−

przyrządy do kreślenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Obróbka odwiertów samoczynnych ropy i gazu

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaznacz na schemacie odwiertu samoczynnego wydobywającego ropę z rejonu Niżu

Polskiego elementy wyposażenia wgłębnego, opisz na jakiej głębokości są zamontowane.
Uzasadnij konieczność zastosowania w tym przypadku pakera eksploatacyjnego. Na
wylocie odwiertu jest zamontowana głowica eksploatacyjna typu „Solid Blok”. Ropa
zawiera siarkowodór.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć

uczniom o konieczności bezpiecznego wyposażenia odwiertów zawierających media
toksyczne. W zależności od stężenia siarkowodoru w medium złożowym wymagane jest
stosowanie odpowiednich gatunków stali.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odnaleźć w literaturze lub „Materiale nauczania„ odpowiedni fragment dotyczący

eksploatacji odwiertów samoczynnych z zawartością siarkowodoru w medium
złożowym,

2) przeanalizować kopię konstrukcji odwiertu i wgłębnego wyposażenia,
3) wpisać i wskazać strzałkami miejsca, w których zostały zabudowane elementy pakera

eksploatacyjnego, zaworu bezpieczeństwa, łącznika i linii iniekcyjnej,

4) uzasadnić w zeszycie konieczność zastosowania pakera eksploatacyjnego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

schemat odwiertu samoczynnego wydobywającego ropę z rejonu Niżu Polskiego,

–

zeszyt w kratkę format A4,

–

przybory do kreślenia,

–

kolorowe kredki.

Ćwiczenie 2

Na schemacie przygotowanym w poprzednim ćwiczeniu uzupełnij schematycznie

uzbrojenie wylotu odwiertu w momencie zapuszczania przewodu CT do rur
wydobywczych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel, wykorzystując dokumentację

techniczną CT, powinien przypomnieć uczniom elementy wyposażenia CT, prawidłowego
ich zamontowania na wylocie odwiertu i funkcje podczas zapuszczania przewodu do rur
wydobywczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania zamieszczonym w poradniku ucznia na temat CT,
2) rozpoznać podzespoły CT montowane na wylocie odwiertu,
3) uzasadnić pisemnie w zeszycie zgodność połączeń kryzowych głowicy eksploatacyjnej

i głowicy przeciwwybuchowej będącej na wyposażeniu CT,

4) wskazać miejsce usytuowania iniektora oraz sposób jego podwieszenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

Poradnik dla ucznia,

–

zeszyt w kratkę format A4,

–

przyrządy do rysowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Organizacja pracy podczas obróbki odwiertów eksploatacyjnych

ropy naftowej i gazu ziemnego

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj harmonogram prac związanych z montażem urządzenia A50 na odwiercie

gazowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podkreślić rolę

właściwej organizacji pracy i jej wpływ na bezpieczeństwo pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania zawartym w podręczniku na temat urządzenia A50,
2) przeanalizować każdą czynność oddzielnie i ułożyć w kolejności wykonania,
3) dobrać konieczne do wykonania narzędzia i sprzęt pomocniczy do wykonania montażu,
4) zapisać harmonogram w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna urządzenia A50,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Oblicz objętość płynu roboczego potrzebną do wypełnienia rur wydobywczych

zapuszczonych do odwiertu dla danych:

−

głębokość zapuszczenia rur = 3250 m,

−

średnica wewnętrzna rur = 78, 3 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć

uczniom znaczenie prawidłowych obliczeń w wykonywaniu prac górniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować wzór na obliczenie objętości walca,
2) do wzoru podstawić dane podane w przykładzie powyżej (w tych samych jednostkach),
3) wykonać obliczenia,
4) wynik otrzymać w m

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

wzory matematyczne,

−

kalkulator,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Urządzenia i narzędzia do obróbki odwiertów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień podzespoły urządzenia A 50 oraz opisz ich funkcje podczas wyciągania rur

wydobywczych z odwiertu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć

uczniom o konieczności zapoznania się z fragmentami zawartymi w „Materiale nauczania”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się ze schematem urządzenia nazywając w kolejności

ponumerowane podzespoły,

2) wyjaśnić w jaki sposób zostanie podniesiony do pozycji pionowej maszt urządzenia,
3) określić z jakiego silnika napędzany jest wyciąg,
4) pokazać na schemacie gdzie znajduje się stanowisko wiertacza,
5) określić w jaki sposób zabezpieczyć urządzenie przed wywróceniem,
6) wymienić i wpisać w kolejności do zeszytu wszystkie operacje jakie są wykonywane

przy wyciąganiu rur wydobywczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

schemat urządzenia A 50,

–

zeszyt A4 do sporządzenia odpowiedzi na zadane pytania,

–

przyrządy do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska dotyczące obróbki
odwiertów eksploatacyjnych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz, a następnie zademonstruj prawidłowy ubiór pracownika zatrudnionego na

stanowisku operatora windy wyciągowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć

uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac przy obróbce
odwiertów. Pokazać na filmie lub slajdach prawidłowy ubiór roboczy pracownika
zatrudnionego przy obróbce odwiertu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją obsługi windy wyciągowej,
2) dobrać ubranie robocze, kask ochronny, rękawice ochronne, okulary ochronne,

ochronniki słuchu,

3) sprawdzić wyposażenie apteczki I pomocy,
4) w pomieszczeniu szatni zdjąć odzież osobistą i założyć odzież ochronną,
5) włożyć obuwie robocze, kask z ochronnikami słuchu, rękawice ochronne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

filmy, plansze,

–

apteczka pierwszej pomocy,

–

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Podczas prac z użyciem CT istnieje możliwość wystąpienia strefy zagrożenia

wybuchem. Opisz słownie, a następnie w zeszycie jak należy zachować się w takim
przypadku?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć

uczniom o konieczności zwracania uwagi na oznaczone miejsca, w których może wystąpić
strefa wybuchowa. Nauczyciel może również zademonstrować przyrząd do wykrywania
mieszanki wybuchowej oraz sposobach alarmowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić granice wybuchowości dla metanu,
2) określić sposób oznakowania strefy wybuchowej,
3) opisać w zeszycie sposób alarmowania (kogo, w jaki sposób).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

eksplozymetr (przyrząd do pomiaru stężenia metanu),

–

tabela znaków ostrzegawczych,

–

zeszyt A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test do jednostki modułowej „Wykonywanie obróbki odwiertów
eksploatacyjnych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu
podstawowego,

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej

brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje
następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań,

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. a, 4. b, 5. b, 6. b, 7. d, 8. b, 9. b, 10. b, 11. b,
12. b, 13. c 14. c, 15. b, 16. c, 17. a, 18. a, 19. d, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić cel obróbki odwiertów

Wyjaśnić zastosowanie żurawia pompowego

Określić warunki pracy pomp wgłębnych

Scharakteryzować urządzenie do obróbki odwiertu

Dobrać metodę usuwania parafiny z odwiertu

Nazwać metodę i urządzenie do likwidacji
zasypów w odwiertach samoczynnych

Rozróżnić metody usuwania parafiny z odwiertu

Określić zadania laski pompowej

Nazwać urządzenie do obróbki odwiertów
samoczynnych

10 Scharakteryzować środki do wykonania wanny

kwasowej

11 Scharakteryzować narzędzia używane w strefie

wybuchowej

12 Scharakteryzować zadanie iniektora w pracy CT

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13 Rozróżnić urządzenia do obróbki odwiertów

gazowych

14 Scharakteryzować organizację pracy przy

wyciąganiu rur wydobywczych

15 Rozpoznawać urządzenia wydobywcze

16 Dobrać płyn do wypłukiwania zasypów

17 Stosować przepisy p.poż

18 Określić warunki stosowania przepisów

o ochronie środowiska

19 Zdefiniować pojęcie ciśnienia nasycenia

20 Określić warunki zagrożenia wybuchem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami

punktowania.

4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Obróbka odwiertu wydobywczego to zestaw czynności zmierzających do

a) zwiększenia wydobycia ropy lub gazu.
b) przywrócenia wydobycia i pełnej sprawności urządzeń zamontowanych na

odwiercie.

c) zmniejszenia ciśnienia złożowego.
d) podniesienia lepkości ropy.

2. Żuraw pompowy służy do

a) indywidualnego napędu pompy wgłębnej.
b) napędu kieratu.
c) przetłaczania ropy do cystern.
d) transportu rur na kopalni ropy.

3. Pompa wgłębna podwieszona jest w odwiercie na

a) żerdziach pompowych.
b) na linie wiertniczej.
c) na rurach okładzinowych.
d) nie ma kontaktu z wylotem odwiertu.

4. Winda wyciągowa to urządzenie służące do

a) wiercenia otworów.
b) obróbki odwiertów.
c) zapuszczania rur okładzinowych.
d) szczelinowania odwiertów.

5. Wygrzewanie to usuwanie parafiny z odwiertu metodą

a) mechaniczną.
b) termiczną.
c) geofizyczną.
d) chemiczną.

6. Likwidację zasypów w obrębie strefy złożowej wykonuje się przez

a) wtłaczanie do rur wydobywczych ciekłego azotu.
b) zwiercanie i wypłukiwanie z użyciem CT.
c) wtłaczanie do odwiertu gorącej ropy.
d) zapuszczenie pompy wgłębnej.

7. Coiled Tubing posiada na bębnie przewód

a) plastikowy bez połączeń gwintowych.
b) gwintowany z włókna szklanego.
c) stalowy o długości 9 m. z połączeniami gwintowymi.
d) stalowy, giętki, bez połączeń gwintowych.

8. Żerdzie pompowe połączone są z konikiem pompowym za pomocą

a) liny stalowej.
b) laski pompowej i stalowej liny.
c) stalowego łańcucha.
d) rury wydobywczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. W odwiertach samoczynnych obróbka odbywa się przy użyciu

a) windy wyciągowej.
b) urządzenia CT.
c) windy pomiarowej.
d) wyciągu geofizycznego.

10. Do wykonania kwasowania w skałach węglanowych urządzeniem CT stosuje się kwas

a) azotowy.
b) solny.
c) siarkowy.
d) mrówkowy.

11. W strefie wybuchowej używać należy narzędzi wykonanych z materiałów

a) drewnianych.
b) nieiskrzących.
c) stalowych.
d) ebonitowych.

12. W urządzeniu CT giętki przewód wyciągany jest z odwiertu za pomocą

a) dźwigu samojezdnego.
b) iniektora napędzanego z CT.
c) windy wyciągowej.
d) żurawia pompowego.

13. Urządzenie azotowe przy obróbce odwiertów współpracuje

a) z pompą wgłębną.
b) z silnikiem wgłębnym.
c) z Coiled Tubingiem.
d) z cementowozem.

14. Maszt urządzenia A 50 podnoszony jest do pozycji roboczej

a) ręcznie przez załogę.
b) dźwigiem samojezdnym.
c) hydraulicznie przez podnośnik zamontowany na urządzeniu.
d) mechanicznie przy użyciu windy budowlanej.

15. Na wylocie odwiertu samoczynnego zamontowana jest

głowica płuczkowa.

głowica eksploatacyjna.

głowica cementacyjna.

głowica górnozaworowa.

16. Do wypłukiwania zasypów w odwiertach samoczynnych używać należy

specjalnie przygotowanej płuczki.

kwasu siarkowego.

skroplonego azotu.

gazu ziemnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Na terenie kopalni obowiązuje całkowity zakaz używania

otwartego ognia.

ubrania roboczego.

substancji żrących.

telefonów stacjonarnych.

18. Wycieki i rozlewiska ropy naftowej oddziaływają na środowisko naturalne

szkodliwie.

pozytywnie.

nie mają wpływu na środowisko naturalne.

nie występują.

19. Ciśnienie nasycenia to

ciśnienie złoża przed eksploatacją.

ciśnienie denne ruchowe odwiertu eksploatacyjnego.

ciśnienie na głowicy odwiertu zasilającego.

ciśnienie, przy którym cały gaz zawarty w złożu rozpuszcza się w ropie.

20. Strefa wybuchowa występuje

w pomieszczeniach socjalnych.

wokół głowicy eksploatacyjnej.

w kotłowni.

przy kole filialnym kieratu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .........................................................................................................................

Wykonywanie obróbki odwiertów eksploatacyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test do jednostki modułowej „Wykonywanie obróbki odwiertów
eksploatacyjnych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu
podstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej

brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje
następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2.b, 3. a, 4.c, 5 b, 6.b, 7.d, 8.c, 9.a, 10.b, 11. b, 12.b,
13. b 14. c, 15.b, 16. d, 17.a, 18. d, 19. a, 20.d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić cel obróbki odwiertów

Określić zakres pracy urządzeń pompowych

Określać urządzenia wgłębne odwiertów

Dobrać metodę usuwania parafiny z odwiertu

Dobrać metodę i urządzenie do likwidacji
zasypów w odwiertach samoczynnych

Rozróżnić metody usuwania parafiny z odwiertu z
użyciem CT

Określić przyczyny urywania się żerdzi
pompowych

Podać metodę usuwania płynów z odwiertu
gazowego

10 Scharakteryzować środki do wykonania wanny

kwasowej

11 Scharakteryzować narzędzia używane w strefie

wybuchowej

12 Scharakteryzować działanie iniektora w pracy CT

13 Wskazać przyczyny powstawania hydratów

14 Ocenić organizację pracy przy wyciąganiu rur

wydobywczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15 Opisać powierzchniowe wyposażenie odwiertu

samoczynnego

16 Określić sposób likwidacji hydratów metodą

rozpuszczania

17 Dobrać płyn do wypłukiwania zasypów

18 Określić rolę ubrania roboczego i ochronników

słuchu

19 Określić warunki stosowania przepisów o

ochronie środowiska naturalnego

20 Określić warunki samoczynnej eksploatacji

odwiertów

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami

punktowania.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

5. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Obróbka odwiertu wydobywczego to zestaw czynności zmierzających do

a) usuwania zanieczyszczeń z płynów złożowych.
b) przywrócenia wydobycia i pełnej sprawności urządzeń zamontowanych na

odwiercie.

c) zwiększenie ciśnienia złożowego.
d) zmiana lepkości ropy.

2. Indywidualny żuraw pompowy służy do

b) wypompowywania nadmiaru wody z odwiertu.
c) wprowadzania w ruch przewodu pompowego z pompą wgłębną.
d) zmiany kierunku transmisji pompy.
e) wyważania kieratu pompowego.

3. Pompa wgłębna jest w odwiercie zamontowana na

a) żerdziach pompowych.
b) rurach okładzinowych.
c) na rurach wydobywczych.
d) lasce pompowej.

4. Do wgłębnego wyposażenia odwiertu zalicza się

a) separator.
b) głowica eksploatacyjna.
c) rury wydobywcze.
d) wymiennik ciepła.

5. Wygrzewanie odwiertu to

a) usuwanie zasypów.
b) usuwanie osadów parafinowych.
c) usuwanie wody i emulsji.
d) oddziaływanie kwasu na skały węglanowe.

6. Likwidację zasypów w obrębie strefy złożowej wykonuje się przez

a) wtłaczanie do rur wydobywczych ciekłego azotu.
b) zwiercanie i wypłukiwanie z użyciem CT.
c) wtłaczanie do odwiertu gorącej wody.
d) wyciągnięcie pompy wgłębnej.

7. Coiled tubing posiada na bębnie przewód

a) plastikowy bez połączeń gwintowych.
b) gwintowany z włókna szklanego.
c) stalowy z połączeniami gwintowymi.
d) stalowy, giętki bez połączeń gwintowych.

8. Najczęstsze przyczyny urwania żerdzi pompowych to

a) wysokie ciśnienie.
b) wysoki wykładnik gazowy.
c) nadmierne obciążenie żerdzi i ich korozja.
d) wysoka temperatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Syfonowanie odwiertu to zabieg służący do

a) oczyszczania spodu odwiertu gazowego z cieczy złożowej.
b) zmniejszenia ciśnienia na głowicy.
c) usunięcia parafiny.
d) zwiększenia ciśnienia na głowicy.

10. Do wykonania wanny kwasowej z urządzenia CT stosuje się kwas

a) azotowy.
b) solny.
c) siarkowy.
d) mrówkowy.

11. W strefie zagrożenia toksycznego pracownik może

a) przebywać i pracować z narzędziami nieiskrzącymi.
b) nie wolno mu przebywać w tej strefie.
c) wykonywać prace nie dłużej niż 1 godzinę.
d) wykonywać prace z zachowaniem szczególnych środków bezpieczeństwa.

12. W urządzeniu CT giętki przewód wyciągany jest z odwiertu za pomocą

a) dźwigu samojezdnego.
b) iniektora napędzanego z CT.
c) windy wyciągowej.
d) żurawia pompowego.

13. Warunkiem powstania osadów parafinowych jest

a) wysoka temperatura i wysokie ciśnienie.
b) niska temperatura i wysokie ciśnienie.
c) niska temperatura i niskie ciśnienie.
d) wysoka temperatura i obecność

siarkowodoru.

14. Urządzenie A 50 służy do

a) demontażu głowicy eksploatacyjnej.
b) wyciągania rur syfonowych.
c) obróbki odwiertów samoczynnych.
d) wykonywania prac rekonstrukcyjnych.

15. Wylot odwiertu eksploatacyjnego samoczynnego jest uzbrojony w

a) zwężki redukcyjne.
b) głowicę eksploatacyjną.
c) separatory.
d) prewenter.

16. Jako inhibitor do usuwania hydratów najczęściej stosuje się

a) wodę.
b) azot.
c) olej napędowy.
d) metanol.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Do wypłukiwania zasypów w odwiertach samoczynnych używać należy

a) specjalnie przygotowanej płuczki.
b) kwasu solnego.
c) sprężonego azotu.
d) gazu ziemnego.

18. Środki ochrony osobistej, które pracownik musi posiadać w czasie pracy na kopalni to

a) ubranie robocze.
b) ubranie robocze, kask i okulary ochronne.
c) ubranie robocze, kask i ochronniki słuchu.
d) wszystkie wymienione na określonym stanowisku pracy.

19. Wycieki i rozlewiska ropy naftowej oddziaływają na środowisko naturalne powodując

a) zanieczyszczenie gleby i wód gruntowych.
b) zanieczyszczenie powietrza.
c) nie mają wpływu na środowisko.
d) zanieczyszczenie atmosfery.

20. Ropa naftowa jest z odwiertu wydobywana samoczynnie jeżeli

a) płynie ze złoża do odwiertu pod własnym ciśnieniem.
b) zawiera parafinę.
c) nie zawiera siarkowodoru.
d) w ropie jest rozpuszczony gaz pod wysokim ciśnieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .........................................................................................................................

Wykonywanie obróbki odwiertów eksploatacyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Liszka Kazimierz : Eksploatacja złóż ropy naftowej. PWN, Łódź 1972
2. Liszka Kazimierz: Podstawy eksploatacji złóż ropy. Skrypty Uczelniane AGH,

Kraków1982

3. Instrukcja eksploatacji i obsługi urządzenia ADPM PN „Diament” Zielona Góra
4. Instrukcja eksploatacji i obsługi urządzenia azotowego PN „Diament” Zielona Góra
5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających
kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. 2002 Nr 109 poz. 961 z późń. zm.)

6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie

szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2004 nr 180 poz. 1860
z późn. zm.)

7. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku. Kodeks pracy. (tj. Dz. U. z 1988 r., Nr 21, poz.

94 z późn. zm.)

8. Wilk Zdzisław: Eksploatacja złóż płynnych surowców mineralnych. Wydawnictwo

„Śląsk” Katowice 1969