PSYCHOLOGIA KRYZYSU wykład z dnia 29.04.2001



Fazy gwałtów

Większość gwałtów dokonuje się poprzez 4 fazy:

I Atak wizualny (rozbieranie wzrokiem kobiety
upadlanie kobiety)
II. Atak werbalny ( komentarz, który następuje po ataku wizualnym- wulgaryzmy)
III. Atak fizyczny, po którym następuje gwałt.
Część seksualna jest najmniej ważna dla sprawcy, gdyż najbardziej chodzi mu o
wyładowanie agresji.

Po gwałcie następuje kolejny atak agresji
zmusza się ofiarę do powtórzenia
ataku.

Rodzaje różnych reakcji kobiet na gwałt:
Submisja
całkowite podporządkowanie się, gdyż gwałciciel grozi śmiercią .

Pasywny opór
próba oszukania sprawcy, np.; zaproszenie go do domu.
Wiele kobiet płacze, błaga o litość ( upokorzenie)

Zachowanie się w sposób odrażający ( wg Howarda)
tak, żeby zniechęcić sprawcę
do czynu. Np.; oddawanie moczu, plucie, wymiotowanie na gwałciciela. To jednak
nie działa na sprawcę, a bardziej na osoby zakochane w sobie, znane sobie, w
bliskim związku).

Asertywność
najbardziej skuteczne jest powiedzenie "NIE" , "PRZESTAŃ !" Osoby
bardziej wartościujące siebie i pewne siebie mają większe szansy na odpór
ataku.

Walka
zwiększa ona agresję u sprawcy, ale jest polecana w USA, gdzie
proponują zadawanie ciosu w czułe miejsca (wiadomo gdzie..) Oczywiście w oczy !
Jest to bardzo skuteczne, nie można się jednak lękać.

GWAŁT, JAKO WYDARZENIE KRYZYSOWE

Dla większości kobiet gwałt kończy się kryzysem psychicznym. Interwencja
kryzysowa jest w tym przypadku nietypowa. Kryzys trwa dłużej niż od 1 do 6
tygodni. Nie ustępuje po tym czasie. Nie jest to klasyczny przykład kryzysu.

Ofiary nie szukają, a wręcz unikają pomocy psychologicznej.

Osoba poszkodowana nie jest podatna na pomoc otoczenia. Brak podatności na
wpływy otoczenia.

POMOC

Natychmiast po wypadku.
Długotrwały proces reorganizacji
Ważne jest w pomocy tej: 1). Twórcze słuchanie
2). Empatyczne zrozumienie
3). Ekspresja uczuć ofiary
4). Pomoc w zrozumieniu ofierze tego, że jej reakcja jest
właściwa
5). Ofiara ma w sposób realistyczny ocenić swe doświa-
dczenie
6). Pomóc zrozumieć, że ofiara nie jest winna
7). Pomoc ofierze w eksploracji radzenie sobie z trud-
ną sytuacją ( może dojść do kryzysu suicidalnego)
8). Włączyć ofiarę do grupy wsparcia

INTERWENCJA BEZPOŚREDNIA PO ZDARZENIU

Pierwszy kontakt z ofiarą w szoku ma być z kobietą i lekarzem ma też być
kobieta.
Wyjaśnienie celów wywiadu ofierze
jasno i spokojnie wytłumaczyć procedurę
badawczą.
Trzeba uznać wywiad, jako prawdziwy, nie zarzucać ofierze kłamstwa.
Cierpliwie znosić objawy agresji werbalnej.
Zapewnić ofiarę, że jest w bezpiecznym miejscu.
Empatycznie słuchać.
Mówić krótko i prostymi zdaniami.
Koncentrować się na tu i teraz.
Pozostawić ofierze wolność postępowania.
Pozostać z ofiarą, jeśli ujawnia lęk ( to jest on uczuciem podstawowym).
Zachęcić do werbalizacji i ekspresji uczuć, a nie tłumić.
Zaplanować dalsze postępowanie, poinformować o możliwości profesjonalnej pomocy
psychologicznej.
Najczęstsza i najlepsza jest to pomoc od byłej ofiary.

HOWARD twierdzi, że nie wolno korzystać z porad psychologa czy psychiatry bez
przygotowania. Często zdarza się, że Ci bez przygotowania potępiają ofiarę.

Nie tłumić emocji, bo wtedy traci się nad nimi kontrolę. Nie koncentrować się
na przeszłości.


II. PROCES DŁUGOTRWAŁEJ REORGANIZACJI

Problemy wtórne
kobiety wycofują się z aktywności, porzucają pracę. Pogłębia
to ich stres.
Badacze Janoff i Bullman uważają, że samooskarżanie się ofiary można
wykorzystywać w terapii. Są dwa rodzaje oskarżania siebie:

człowiek oskarża swoje zachowanie
człowiek oskarża swoją osobowość

Ten drugi sposób oskarżanie siebie można wykorzystać w terapii. Pogłębia to
proces dezadaptacji. Powinno się zwalczać oskarżanie swojej osoby.

Jeżeli objawy trwają dłużej niż 6 miesięcy konieczna jest konsultacja
psychiatryczna lub psychologiczna. Praca z ofiarą gwałtu powinna także
obejmować całą rodzinę.

Reakcja rodziny na gwałt przypomina reakcje na inne kryzysy. Mogą one służyć
adaptacji. Rodzina może starać się utrzymać wydarzenia gwałtu w sekrecie.
Zdrowa reakcja to skierowanie gniewu na sprawcę i pomoc ofierze. Nieprawidłowa
reakcja to przeniesienie gniewu na członka rodziny.

Interwencję kryzysową kieruje się na :

Percepcję zdarzenia przez członków rodziny
Aktywizację sieci wsparcia rodzinnego
Rozpoznanie sposobów radzenia sobie z sytuacją trudna
4.Interwent informuje rodzinę o gwałcie ( podkreślony wymiar agresywny gwałtu,
a nie odpowiedzialność rodziny).

Długoterminowa reorganizacja rodziny po ostrym kryzysie

a). Seksualne życie ofiary
b). Radzenie sobie z lękiem ofiary lub zaburzeniami postresowymi

Ad. a) awersja do życia seksualnego albo zwiększony pociąg seksualny.
Skuteczna interwencja obejmuje:
odgrywanie ról z członkami rodziny
zachęcanie do empatii
badanie w jaki sposób reakcje partnera mogą przyczynić się do awersji ofiary do
partnera
ułatwianie rodzinie swobodnej i otwartej komunikacji dotyczącej problemu
pomoc rodzinie w nie traktowaniu gwałtu, jako wydarzenia seksualnego
zachęcanie partnera ofiary do stwarzania relaksowej, intymnej atmosfery
uświadomienie możliwości zerwania więzi rodzinnych. Jeśli były dyskusje w
rodzinie, to może grozić to rozpadem rodziny. Wtedy należy kierować do
terapeutów rodzinnych

Radzenie z lękiem. Jeżeli lęk zostaje po 6 tygodniach należy skierować ofiarę
do psychologa.
W I fazie lęk jest normalną reakcją. Interwencja dotyczy wyjaśnienia natury
lęku i uczestnictwo w programach, a także proces sądowy.

16 kroków wg CLOE VLADANESY w przypadku kryzysu wykorzystania seksualnego w
rodzinie ( np. gwałt ojca na córce):

Odkrycie wszystkich sekretów rodzinnych (to one doprowadziły do kazirodztwa lub
słaba więź z matką).
Zapytanie każdego członka rodziny, dlaczego to było złe. Sprawca ma zazwyczaj
kłopoty z wyjaśnieniem, dlaczego jego czyn był zły.
Terapeuta uzupełnia te wywody i mówi, że ofiara została skrzywdzona duchowo.

Wykorzystywanie seksualne to krzywda moralna , ale również sprawca ponosi
uszczerbek duchowy, np.: grzech, czyn hańbiący, szkoda.

Stadium spontaniczności
wyznanie nowych sekretów. Osoby wykorzystywane mają
skłonności do wykorzystywania. Kazirodztwo ciągnie się od kilku pokoleń.

Wykorzystywanie seksualne to krzywda, ale pozostałych członków rodziny.

Skłonienie sprawcy, aby na kolanach przeprosił ofiarę.

Reszta członków rodziny również na kolanach musi prosić ofiarę o przebaczenie.
Rodzina przeprasza za to, że nie chroniła ofiary. Nie dociekać przyczyn
tragedii- ofiara musi czuć, że nie będzie ukarana. Musi wyzbyć się poczucia, że
jest ofiarą.

Rozmowa z rodzicami o ewentualnych następstwach tego, gdyby akt się powtórzył.

Terapeuta sam na sam z ofiarą nakłania, aby się otworzyła i mówiła szczerze o
uczuciach i przeżyciach. Terapeuta wskazuje na korzyści płynące z cierpienia.

"To, co mnie nie zabije, to mnie wzmocni"
Nietsche

Uświadomić ,że to, co się stało jest tylko małym fragmentem życia. Uwaga musi
zostać skierowana na dodatnią stronę życia.

Poszukiwanie osoby, która zapewni ofierze bezpieczeństwo, ale nie może to być
matka. Ostatnim etapem terapii powinno być wzmocnienie pozycji matki w
rodzinie.

realne zadośćuczynienie krzywdzie zadanej ofierze, np.: sprawca co miesiąc ma
wpłacać pieniądze ofierze.

Omówienie zajęć, które pomogą ofierze powrócić do normalnego życia .

Terapia ofiary.

Odblokowanie u rodziny uczuć do sprawcy

Terapeuta pomaga sprawcy przebaczyć sobie samemu.

SKUTKI WYKORZYSTANIA

Terapeuci muszą pytać sprawcę, czy nie było wykorzystywania seksualnego.
Motywy poszukiwania pomocy pchają ofiarę do rozpoczęcia terapii. Inne kobiety
obawiają się porzucenia przez partnera. Tak długo, jak kobieta uważa, że ocena
jej wartości jest z tego, "czy jest dobra , czy nie" nie może wejść w bliskie
relacje.

Osoby zaburzone mają tendencję do submisji (ulegania) przenoszą postawy.
Z badań Feinaura wynika, że bardziej dramatyczne są skutki wykorzystywania
przez bliską osobę, niż obcą. Rodzaj relacji, który wiązał ofiarę z
prześladowcą najbardziej determinuje głębokość traumy, np.: gdy ofiara
traktowała go za wypróbowanego przyjaciela. Te ofiary wymagają interwencji
psychologa, który odbuduje zaufanie do innych.

Terapia budowania zaufania
najlepiej rozpocząć nowy związek, gdyż w próżni
trudno budować zaufanie na nowo. Jeżeli wykorzystywanie trwało długo i więcej
niż jeden sprawca był jego przyczyną , ryzyko zaburzeń jest większe.

Osoby wykorzystywane mają mniejsze szanse na intymne związki. Bezsilność i brak
kontroli w związkach, a także bierność kobiet często są obecne u kobiet
wykorzystywanych. Brak poczucia kontroli w związkach. Dlatego też partner musi
być w tym przypadku bardzo wyrozumiały. Terapeuta zaś musi pomóc zrozumieć
manipulowanie i wykorzystywanie w przeszłości i w teraźniejszości. Tylko w
związku można przepracować uczucie gniewu i zdrady.

Ofiara musi potępiać swoje wcześniejsze zachowani, a nie potępiać siebie.
Przerzucić winę na jednego mężczyznę nie na wszystkich. Zauważyć partnera, jako
kogoś odrębnego od przestępcy.

PRZEMOC FIZYCZNA WOBEC DZIECKA

John Rose
wg niego przygotowana lista sytuacji, które mogą doprowadzić matkę
do kryzysu w relacjach z dzieckiem:

Ciąża bliźniacza
Dzieci urodzone w czasie 10-12 miesięcy jedno za drugim
Przeniesienie się z jednego miasta do drugiego w okresie ciąży lub porodu.
Konieczność zawiązania nowych więzi.
Niespodziewana strata pracy przez kobietę lub jej męża czasie ciąży.
Odkrycie niewierności męża w czasie ciąży.
Choroba własna męża lub kogoś z rodziny, kim należy się opiekować
odwrócenie
ról.
Zapłodnienie i przebieg ciąży w okresie żałoby.
Poprzednie aborcje. Traumatyzowane porody, strata dzieci.
Powikłania zdrowotne w okresie ciąży.
Niepełnosprawne dzieci bliskich osób i krewnych.

To wszystko doprowadza do kryzysu. W wyniku tego matka może przestać
interesować się dzieckiem. U niektórych zaczyna się proces żałoby (odbyty żal i
rozpacz za życia dziecka). Matki unikają kontaktów z dzieckiem, nie chcą się z
nim związać (boi się odejścia). Poprzednie sytuacje kryzysowe (złe relacje
matki z matką) rzutują na relacje z dzieckiem: gniew + poczucie winy. To może
przyczynić się do maltretowania dzieci.

Badacze mówią, że jest to zjawisko wieloczynnikowe:
-ubóstwo rodziny
-alkoholizm
- stres rodzinny
Są to główne przyczyny maltretowania dzieci.

Walters wyodrębnił różne przyczyny maltretowania dzieci, a także grupy rodziców
maltretujących dzieci:

Maltretowanie wynikające z braku kompetencji społeczeństwa i rodziców.
Powielane zjawiska i metody wychowawcze zaobserwowane u swoich rodziców.
Rodzic sfrustrowany, przemieszczający swoją agresję. Przemieszczanie agresji na
osobę niewinną, bo boi się na osobę winną rzeczywiście. Leczeniem tego typu
prześladowcy jest wyodrębnienie źródła frustracji, uświadomienie, że ofiara
przemieszcza agresję na dziecko, ale celem może stać się współmałżonek lub
zwierzę.
Agresja skierowana do wewnątrz to np.: bóle głowy.
Trzeba uświadomić osobie, jakie doświadczenia zmusiły osobę do odreagowania.

Frustracja � kierowanie agresji na dziecko

W tym przypadku terapeuta pomaga znaleźć ujście frustracji w inny sposób.

Okazjonalne znęcanie się nad dzieckiem jest częste w przypadku, gdy nie ma ojca
często w domu. Wprowadza on swoją ostrą dyscyplinę po powrocie.
Innym powodem może być pojawienie się ojczyma lub macochy
zaprowadzenie
nowych porządków.

Maltretowanie przez zaniechanie niezbędnej opieki lekarza, np.: to najczęściej
rodzice ubodzy, na zasiłku, czy bezrobotni. Może spowodować to śmierć dziecka.
Matki często oczekują, że dzieci się nimi zajmą. Brak opieki, odżywiania
u
tych dzieci pojawiają się postawy pasywno
agresywne. W przypadku tych osób
zaleca się:
-nie zabierać dzieci do Domów dziecka, gdyż narodzą się następne dzieci
stałe kontrole pracowników socjalnych

5 Przypadkowy oprawca
rodzice nie zdają sobie sprawy, że maltretują dziecko-
np. rodzice upośledzeni umysłowo. Trzeba im to uświadomić.

Maltretowanie przez samo dziecko
dziecko samo prowokuje przemoc przez swoje
zachowanie. W tym przypadku cały wysiłek terapeutyczny winien być skierowany na
dziecko. Każde pożądane zachowanie w tym przypadku ma być nagradzane.

Gdy dziecko przypomina kogoś znienawidzonego, to też może to być przyczyną
maltretowania.

Subkulturowy prześladowca- trudny do leczenia przypadek. W niektórych kulturach
jest przyjęta przemoc, jako część wychowania. Np. przywiązanie do dziecka jest
tu bardzo ważne. Np. podłoże religijne- u Świadków Jehowy- nie można przetaczać
krwi lub też choroba psychiczna dziecka. Na Zachodzie odbierają dziecko osobie
chorej psychicznie.

Wg Waltersa interwencja przypadku znęcania nad dzieckiem może spowodować:

Wrogość u mężczyzn. Mężczyźni są przyzwyczajeni do kontrolowania innych (
zwłaszcza kobiet
na Bliskim Wschodzie). Najbardziej nieskuteczny sposób to,
gdy terapeuta też okazuje ofierze wrogość i agresję: agresja rodzi agresję.

Płacz u kobiet
kontrolują innych w ten sposób.

Zaprzeczanie, że maltretowanie dziecka miało miejsce. Profesjonalista powinien
to wysłuchać.

Troska o to, kto doniósł o maltretowaniu dziecka u prześladowcy po to, by
odwrócić uwagę terapeuty. Nie należy wdawać się w to, a trzeba skierować uwagę
na sprawcę.

Uwodzenie terapeuty, gdy jest płci przeciwnej.

Atak werbalny sprawcy: wszystko może się stać pretekstem do agresji.

Problemy prawne: terapeuci muszą znać problemy prawne.

O wykorzystywaniu seksualnym winno wiedzieć jak najmniej osób (dyskrecja
terapeuty).

Na temat edukacji seksualnej winna być rzetelna edukacja. W szkole powinno się
wyłaniać krzywdzone dzieci i otaczać je wyjątkową opieką.

INTERWENCJA KRYZYSOWA
ZASADY POSTĘPOWANIA WG WALTERSA

Dzieci traktować indywidualnie (duże różnice dzieci z tej samej rodzinie nawet
w osobowości i zachowaniu).
Dzieci maltretowane są przeważnie małego wzrostu, jakby chciały się usunąć z
domu rodziców.
Zwrócić uwagę na to, że identyfikacja z dzieckiem nie może być zbyt daleko
posunięta. Terapeuta nie może się identyfikować z rodzicem.
Najlepiej jest, jak dwie osoby pracują z rodzicami i dwie z dzieckiem.
Wielki nacisk należy położyć na PRAWDĘ. Prawda jest najważniejsza.
Zwłaszcza gdy na ciele nie widać śladów maltretowania należy pochylić się nad
dzieckiem, gdyż czasem gorsza jest przemoc psychiczna.


A EGZAMIN JEST 16 CZERWCA ...Powodzenia !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!