pracownik pomocniczy obslugi hotelowej 913[01] z3 03 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Małek

Pielęgnowanie roślin pokojowych i terenów zieleni
913[01].Z3.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Krystyna Maj

mgr Ewa Kawczyńska Kiełbasa

Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Małek

Konsultacja:
dr inż. Marek Krzemiński

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 913[01].Z3.03
„Pielęgnowanie roślin pokojowych i terenów zieleni”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu

pracownik pomocniczy obsługi hotelowej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1 Przepisy bezpieczeństwa higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska dotyczące prac związanych z pielęgnowaniem roślin

4.1.1.

Materiał nauczania

4.1.2.

Pytania sprawdzające

4.1.3.

Ćwiczenia

4.1.4.

Sprawdzian postępów

4.2 Grupy

roślin

pokojowych

wymagające

określonych

zabiegów

pielęgnacyjnych. Pielęgnacja roślin pokojowych

4.2.1.

Materiał nauczania

4.2.2.

Pytania sprawdzające

4.2.3.

Ćwiczenia

4.2.4.

Sprawdzian postępów

4.3 Klomby, kwietniki i trawniki – przygotowywanie gleby pod uprawę roślin,

pielęgnacja roślin

4.3.1.

Materiał nauczania

4.3.2.

Pytania sprawdzające

4.3.3.

Ćwiczenia

4.3.4.

Sprawdzian postępów

4.4 Stosowanie preparatów ochrony roślin

4.4.1.

Materiał nauczania

4.4.2.

Pytania sprawdzające

4.4.3.

Ćwiczenia

4.4.4.

Sprawdzian postępów

4.5 Sadzenie krzewów i drzewek ozdobnych, ich zabezpieczanie na zimę

4.5.1.

Materiał nauczania

4.5.2.

Pytania sprawdzające

4.5.3.

Ćwiczenia

4.5.4.

Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten pomoże Ci w przyswajaniu wiedzy o pielęgnacji roślin pokojowych

i terenów zieleni, wykonywaniu prac związanych z podlewaniem, nawożeniem, sadzeniem
oraz przycinaniem roślin zielonych, krzewów i drzewek, przestrzeganiu przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś posiadać, aby bez
problemów korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie nabędziesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp

i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych
prac.

Schemat układu jednostek modułowych

913[01].Z3

Prace gospodarcze

913[01].Z3.02

Wykonywanie prac gospodarczych

na terenie obiektu hotelowego

913[01].Z3.03

Pielęgnowanie roślin pokojowych

i terenów zieleni

913[01].Z3.01

Obsługiwanie sprzętu i urządzeń do

prac gospodarczych na terenie

obiektu hotelowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować przepisy sanitarne obowiązujące w hotelarstwie i gastronomii,

−

stosować środki ochrony indywidualnej,

−

określać zasady współpracy w zespole,

−

interpretować podstawowe przepisy prawa dotyczące praw i obowiązków pracownika,

−

interpretować podstawowe przepisy prawa dotyczące praw i obowiązków pracodawcy,

−

utrzymywać porządek na stanowisku pracy,

−

obsługiwać zmechanizowany sprzęt do utrzymania czystości pomieszczeń,

−

dobierać ręczny i zmechanizowany sprzęt do prac porządkowych,

−

dobierać środki czystości i środki dezynfekcyjne do rodzaju wykonywanej pracy,

−

wykonywać prace porządkowe ręcznym i zmechanizowanym sprzętem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozróżnić podstawowe grupy roślin pokojowych wymagające określonych zabiegów
pielęgnacyjnych,

−

zastosować odpowiednie metody, środki i sprzęt do pielęgnacji roślin pokojowych,

−

przekopać oraz spulchnić glebę ręcznie i mechanicznie,

−

rozróżnić nawozy organiczne i mineralne,

−

zastosować nawozy organiczne i mineralne,

−

zastosować metody nawadniania roślin na kwietnikach, klombach i trawnikach,

−

zastosować metody usuwania chwastów na kwietnikach, klombach i trawnikach,

−

zastosować środki ochrony roślin,

−

zasadzić oraz przesadzić rośliny zielne, krzewy i drzewka,

−

przyciąć żywopłoty, pędy i kwiatostany,

−

skosić ręcznie i mechanicznie trawę,

−

usunąć liście z trawników, chodników, dróg i parkingów,

−

zabezpieczyć na zimę rośliny wielosezonowe,

−

zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Przepisy

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczące prac
związanych z pielęgnowaniem roślin

4.1.1. Materiał nauczania

Przepisy bezpieczeństwa obowiązujących podczas stosowania preparatów do zwalczania
chorób roślin i szkodników

Większość preparatów do zwalczania chorób roślin, a zwłaszcza szkodników to silne

trucizny i nieprzestrzeganie ostrożności przy ich stosowaniu może spowodować nawet
śmiertelne zatrucie. Aby tego uniknąć trzeba koniecznie przestrzegać następujących zasad:

−

Zapoznać się z zaleceniami umieszczonymi na etykiecie i ściśle się do nich stosować.

−

Nie pozostawiać preparatów w łatwo dostępnym miejscu.

−

Trzymać je w szczelnie zamkniętych naczyniach z ostrzegawczym napisem.

−

Unikać zetknięcia preparatu ze skórą.

−

Nie brać do ust liści i innych części roślin opryskiwanych lub podlewanych środkami
chemicznymi.

−

Nie używać do innych celów naczyń, w których przechowywane były preparaty; jeżeli
istnieje taka możliwość najlepiej je spalić.

−

Rośliny na czas kuracji najlepiej wynieść z pomieszczenia na zewnątrz.

−

Opryskując lub opylając rośliny na powietrzu, robić to w czasie bezwietrznej pogody,
aby cząsteczki preparatu nie zostały zaniesione na twarz; zarówno przy opryskiwaniu jak
i opylaniu unikać wdychania preparatu.

−

Zabiegi najlepiej wykonywać w pochmurny dzień, wcześnie rano lub późnym
wieczorem.

−

Podczas zabiegu nie wolno jeść, pić ani palić papierosów.

−

W razie zatrucia (najczęściej objawia się zawrotami głowy, mdłościami, zaburzeniami
w oddychaniu itp.), natychmiast należy wezwać lekarza; do chwili jego przybycia
chorego trzeba wygodnie ułożyć i zapewnić spokój i swobodne oddychanie.

−

Na opakowaniach środków owado – i grzybobójczych znajdują się specjalne
oznakowania. Zawierają one informacje na temat szkodliwości tych substancji dla ludzi
i zwierząt.

−

Przed użyciem preparatów szkodliwych dla zdrowia nałożyć gumowe rękawice
zakrywające przegub ręki, ubranie z długim rękawem oraz buty kryjące stopy. Twarz
ochraniać jednorazową maseczką, oczy zabezpieczyć dopasowanymi okularami.

−

Podczas zabiegu opryskiwacz ustawić w odległości 30–50 cm od rośliny.

−

Do zabiegów należy wybierać preparaty najmniej toksyczne, o krótkim okresie karencji
i prewencji dla pszczół, selektywne – w jak najmniejszym stopniu szkodzące
organizmom pożytecznym.

−

Opryskiwacz powinien być także szczelny (przed zabiegiem dobrze jest przeprowadzić
próbę wodną, sprawdzającą szczelność węży, dyszy i pracę końcówki)

−

W trakcie przygotowania cieczy roboczej należy unikać bezpośredniego kontaktu ze
środkiem, wdychania, rozlewania

i rozpryskiwania. W pobliżu nie powinny znajdować

się dzieci ani zwierzęta domowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

W sąsiedztwie wykonywanych prac związanych z opryskiwaniem nie powinny
przebywać inne osoby.

−

Nie opryskiwać kwitnących roślin oraz pokrytych spadzią, ze względu na obecność
owadów zapylających.

−

Po zakończeniu zabiegu, opryskiwacz napełnić wodą i wypryskać na rośliny, na których
przeprowadzono zabieg. Nigdy nie wylewać resztek cieczy roboczej.

−

Gdy preparat dostanie się do oczu, należy przemyć oczy wodą i jak najszybciej
skontaktować się z lekarzem okulistą.

−

Na końcu dokładnie umyć ręce twarz, a ubranie uprać [21, s. 24].

Międzynarodowe symbole i objaśnienia dla środków ochrony roślin [25]

Międzynarodowe umowne znaki ostrzegawcze (piktogramy)

[25]

Rys. 11. Koncentratw

formie płynnej do

rozcieńczania

Rys. 12. Koncentrat

w formie stałej do

rozcieńczania

Rys. 13. Środek gotowy do

użycia

Rys. 14. Chroń dłonie

Używaj rękawic

Rys. 15. Chroń twarz

Używaj ekranu

ochronnego

Rys. 16. Ręce myj pod

bieżącą wodą

Rys. 1. Wybuchowy

Rys. 2. Utleniacz

Rys. 3. Łatwo palny

Rys. 4. Szczególnie łatwo

palny

Rys. 5. Toksyczny

Rys. 6. Bardzo toksyczny

Rys. 7. Żrący

Rys. 8. Szkodliwy

Rys. 9. Drażniący

Rys. 10. Niebezpieczny dla

środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 17. Używaj

fartucha ochronnego

Rys. 18. Używaj obuwia

ochronnego Nogawki

spodniwkładaj na obuwie

Rys. 19. Używaj maski

ochronnej

Rys. 20. Używaj

respiratora

Rys. 21. Używaj

kombinezonu ochronnego

Rys. 22. Środek szkodliwy

dla ryb

Rys. 23. Środek szkodliwy

dla zwierząt

Rys. 24. Przechowywać

w pomieszczeniach

zamkniętych, niedostępnych

dla dzieci

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są szczegółowe zalecenia przy stosowaniu preparatów do zwalczania chorób

i szkodników roślin?

2. Jakie znasz symbole i objaśnienia dla środków ochrony roślin?
3. Jakie znasz umowne znaki ostrzegawcze stosowane na opakowaniach preparatów

ochrony roślin?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz zestaw odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej, potrzebnej do

wykonania prac związanych z użyciem środków ochrony roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) dobrać zestawienia odzieży ochronnej,
3) dobrać zestaw środków ochrony indywidualnej,
4) zapoznać się z informacjami zawartymi w Internecie [http://www.bayercropscience.pl]
5) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj oprysk roślin pokojowych przestrzegając przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) założyć odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej,
3) przygotować oprysk,
4) wykonać oprysk,
5) ocenić poprawność wykonania zadania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

środek do zwalczania mszyc,

−

opryskiwacz,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Zgromadź informacje na temat zasad ochrony przeciwpożarowej, obowiązujących

podczas wykonywania prac związanych z pielęgnowaniem roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z kartą charakterystyki preparatu chemicznego – środka ochrony roślin,
2) zgromadzić informacje dotyczące zasad ochrony przeciwpożarowej, obowiązujących

podczas wykonywania prac związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin [25],

3) zapisać informacje w postaci instrukcji ppoż.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4, flamastry,

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Zgromadź informacje dotyczące zasad ochrony środowiska, obowiązujących podczas

wykonywania prac związanych z pielęgnowaniem roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z kartą charakterystyki preparatu chemicznego – środka ochrony roślin,
2) zgromadzić informacje dotyczące zasad ochrony środowiska, obowiązujących podczas

wykonywania prac związanych z pielęgnowaniem roślin [25],

3) zapisać informacje w postaci instrukcji postępowania zgodnie z zasadami ochrony

środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

flamastry,

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić szczegółowe zalecenia dotyczące stosowania preparatów do

zwalczania chorób i szkodników roślin?



2) rozpoznać symbole i objaśnienia dla środków ochrony roślin?



3) rozpoznać umowne znaki ostrzegawcze stosowane na opakowaniach

preparatów ochrony roślin?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Grupy

roślin

pokojowych

wymagające

określonych

zabiegów pielęgnacyjnych. Pielęgnacja roślin pokojowych

4.2.1. Materiał nauczania

Rośliny pokojowe można podzielić na różne grupy w zależności od cech zdobniczych,

warunków życia, budowy itp., mamy więc rośliny ozdobne z liści, kaktusy i sukulenty,
paprocie, rośliny zwisające i pnące, ozdobne z kwiatów.

ROŚLINY PNĄCE
Cissus australijski (Cissus antarctica)
Pochodzi z Indii, Afryki, Madagaskaru, nadaje się do ogrodów zimowych, przepięknie

ulistniony.

Wymagania: stanowisko jasne lub półcieniste, temp. 10–20°C, podłoże równomiernie

wilgotne, nawozić od II do X raz w tygodniu, przesadzać co roku w lutym.

Ginura (Gynura procumbens)
Pochodzi z tropikalnych rejonów Afryki oraz Azji, liście o interesującym fioletowym

zabarwieniu.

Wymagania: stanowisko jasne, temp. 15–18°C, od II do X podlewać regularnie, zimą

skąpiej, nawozić raz w tygodniu wiosną i latem, nie przesadzać roślin dostarczających
sadzonek.

Hoja różowa (Hoya carnosa)
Wymagania: stanowisko bardzo jasne, latem temp. 20°C, zimą 10°C, latem regularnie

podlewać, zimą słabiej, cały rok zraszać, nawozić od III do X co 2 tygodnie, przesadzać co
2 lata.

Monstera (Monstera)
Pochodzi z tropikalnych lasów Ameryki Środkowej, gdzie przybiera postać krzewiastych

pnączy, liście głęboko powcinane, często również z otworami, można ją wykorzystać do
ozdoby pni lub filarów.

Wymagania: stanowisko jasne, latem temp. pow. 21°C, zimą 16–21°C, wilgotne podłoże,

częste zraszanie, nawozić od IV do VIII co 1–2 tygodnie, przesadzać co 1–2 lata wiosną lub
latem.

Scindapsus złoty (Scindapsus pictus)
Pochodzi z równikowych lasów Malezji, szmaragdowe sercowate liście pokryte

niebieskawymi plamami.

Wymagania: stanowisko jasne lub półcieniste, temp. 18–22°C, wilgotne powietrze oraz

podłoże, często zraszać, nawozić od wiosny do jesieni co 1–2 tygodnie, zimą co 3 tygodnie,
przesadzać wiosną lub latem.

PAPROCIE
Łosie rogi (Platycerium bifurcatum)
Roślina pochodzenia australijskiego, ciekawe liście przypominające kształtem rogi łosia.

Wymagania: stanowisko jasne, ciepłe, temp. zimą nie mniej niż 15°C, duża wilgotność
powietrza, wilgotne podłoże, nawozić latem co 2 tygodnie, przesadzać co 3 lata w ziemię dla
storczyków.

Nefrolepis wyniosła (Nephrolepis exaltata)
Paproć ta pochodzi z tropikalnej Ameryki, charakteryzują ją łukowato wygięte pierzaste

kędzierzawe liście.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymagania: stanowisko jasne, nienasłonecznione, temperatura 20°C, wilgotność

powietrza ok. 50%, należy utrzymywać stale wilgotne powietrze, latem sporadycznie zraszać,
nawozić latem co 14 dni, przesadzać co 2 lata wiosną.

Podrzeń garbaty (Blechnum gibbum)
Jedna z nielicznych paproci drzewiastych, nadających się do uprawy w mieszkaniach,

roślina tworzy pęd pokryty ciemnymi łuskami, przypominający pień drzewa, u kilkuletnich
okazów wysokość pędu może dochodzić do 1 metra, z jego wierzchołka wyrasta pióropusz
jasnozielonych, pojedynczo pierzastych liści, przypominających nieco liście palm.

Wymagania: stanowiska dobrze oświetlone, ale nie na bezpośrednim słońcu, gleba

wilgotna, próchnicza, raczej uboga, podlewamy obficie w czasie intensywnego wzrostu, tj. od
początku lutego do sierpnia, w tym okresie również nawozimy, uważając jednak aby nie
zasolić nadmiernie podłoża, roślina źle znosi suche powietrze, występujące w mieszkaniach
jesienią, na początku okresu grzewczego – w tym okresie należy zadbać o nawilżanie
powietrza oraz utrzymać stałą wilgotność gleby w doniczce, należy się liczyć z wyraźnym
osłabieniem kondycji rośliny w tym okresie.

Zanokcica gniazdowa (Asplenium nidus)
Roślina pochodzenia azjatyckiego o szerokich, mięsistych liściach tworzących lejkowatą

rozetę, w uprawie domowej osiąga wysokość 30–40 cm.

Wymagania: stanowisko półcieniste, temp.20°C, wilgotność 60%, wilgotne podłoże,

w rozecie powinna znajdować się woda, latem nawozić raz na miesiąc, zimą co dwa miesiące,
przesadzać co 2–3 lata.

PALMY
Areka (Chrysalidocarpus lutescens)
Pochodzi z Madagaskaru, charakteryzuje się pierzastymi liśćmi i łodygami podobnymi

do bambusowych, wys. do 1,2 m, jest odporna i może przeżyć w mieszkaniu wiele
lat.Wymagania: stanowisko jasne, wysoka wilgotność powietrza, temp. 18°C, podlewanie
obfite, wymaga częstego zraszania, nawozić latem co 2 tygodnie, przesadzać co 3 lata, plamy,
szarawy odcień i przesuszenie liści może wskazywać, iż roślinę zaatakowały przędziorki.
Bokarnea odgięta (Nolina) Beaucarnea recurvata (Nolina recurvata)

Pochodzi z kamienistych pustyni Meksyku, dziwny, często pokręcony pień

z pióropuszem liści.

Wymagania: stanowisko jasne, słoneczne, latem temp. 18°C, zimą 10°C, latem utrzymać

wilgotne podłoże, zimą prawie suche, nawozić od III do X raz w miesiącu, przesadzać co
2–3 lata w lutym.

Dracena (Dracaena)
Pochodzi ze zwrotnikowych i podzwrotnikowych azjatyckich, afrykańskich lasów,

posiada krzaczasty pokrój i długie liście wychodzące z pnia.

Wymagania: stanowisko jasne, półcieniste, latem temp. 20°C, zimą 15–18°C,

umiarkowana wilgotność podłoża, nawozić od III do X raz w tygodniu, przesadzać co 2–3
lata na wiosnę.

Rozmnażanie: wiosną lub latem z sadzonek wierzchołkowych lub kawałków pnia.
Kariota (Palma orzechowa) Caryota mitis
Roślina z rodziny arekowatych (Arecaceae), pochodząca z południowej Azji i Indii,

rośnie dość szybko i osiąga wzrost nawet powyżej 2 m, w mieszkaniach raczej nie zakwita.

Wymagania: stanowisko słoneczne lub półcieniste, temp. powyżej 15°C, sadzimy

w ziemię będącą mieszanką ziemi liściowej, torfu i piasku, na dnie doniczki konieczny
drenaż, wymaga dużo wody i częstego nawożenia nawozami wieloskładnikowymi dla roślin
zielonych lub dla palm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karłatka niska (Palma karłowata) Chamaerops humilis

Pochodzi z zachodnich krajów klimatu śródziemnomorskiego, uprawiana w doniczce

dorasta do 1,2 m, liście duże głęboko powcinane.

Wymagania: stanowisko jasne, temp. min. 10°C, gleba stale wilgotna (ale doniczka nie

może stać w wodzie), latem co 2 tygodnie stosować nawóz płynny, co dwa lata przesadzać do
większej doniczki
Kordylina drzewiasta (Cordyline australis)

Roślina z rodziny agawowatych (Agavaceae), pochodząca z podzwrotnikowej Azji

i z Afryki, największą wartość dekoracyjną tej rośliny stanowią jej długie, równowąskie
liście, kwiaty białe i niepozorne, w mieszkaniach pojawiają się niezmiernie rzadko.

Wymagania: światło rozproszone, podlewanie umiarkowane w okresie letnim (tylko gdy

przeschnie podłoże) oraz bardzo rzadko w okresie zimy, temp. latem od 20 do 25°C, zimą od
7 do 10°C, nawozimy co 3 tygodnie od marca do września nawozem wieloskładnikowych,
latem można wystawić na lekko zacieniony balkon lub taras.
Sagowiec wygięty, Palma paprociowa (Cycas revoluta)

Pochodzi z południowo–wschodniej Azji, należy do najstarszych roślin na ziemi, roślina

ma brązowy pień (przypominający ananasa), oraz pióropuszowate liście o dł. do 90 cm, rośnie
powoli (stąd sadzonki są bardzo drogie) i rzadko kwitnie.

Wymagania: stanowisko jasne, słoneczne, przewiewne, latem temp. do 20°C (gdy jest

słonecznie roślinę można wystawiać na zewnątrz), zimą powyżej 5°C, umiarkowana
wilgotność podłoża, pozwolić aby podłoże przeschło między każdym kolejnym podlewaniem
(nadmiar wilgoci powoduje pojawianie się na liściach brązowych plam, a niedobór wody
przyczynia się do żółknięcia liści), zimą podlewanie ograniczyć, nawozić od IV do IX co 14
dni słabo stężonym roztworem nawozu, przesadzać co 2–3 lata na wiosnę.
Szorstkowiec (Trachycarpus Fortunei)

Pochodzi z południowo–wschodniej Azji, uprawiana w doniczce wyrasta do 2,4 m

wysokości, liście w miarę wzrostu tworzą głęboko podzielone wachlarze, z wiekiem roślina
tworzy pień pokryty brązowymi włóknami.

Wymagania: stanowisko słoneczne o normalnej temp. pokojowej, zimą temp. nie niższa

niż 4°C, w sezonie podlewać umiarkowanie, zimą ograniczyć podlewanie, wiosną i latem
nawozić co 3 tygodnie nawozem płynnym, na lato można wystawić na zewnątrz w miejsce
osłonięte od wiatru.
Waszyngtonia nitkowana (Washingtonia filifera)

Roślina pochodząca z USA, wyrastająca w uprawie domowej do 3 m wysokości,

wytwarza szarozielone wachlarzowate liście, dobrze znosi centralne ogrzewanie
w mieszkaniu.

Wymagania: stanowisko słoneczne, pomieszczenie ciepłe, temp. min. 10°C, w okresie

wzrostu podlewać obficie i co dwa tygodnie nawozić płynnym nawozem, zimą podlewanie
ograniczyć, na lato można wystawić na zewnątrz w miejsce osłonięte od wiatru, gdy nad
podłożem zaczynają być widoczne korzenie roślinę przesadzić do większej doniczki z ziemią
z dodatkiem torfu lub ziemi liściowej.

KAKTUSY I SUKULENTY
Sukulenty – rośliny zwane gruboszami odznaczające się grubymi, mięsistymi liśćmi
i pędami, w których magazynują wodę.

Aporokaktus (Aporocactus flagelliformis)

Roślina ta pochodzi z górskich rejonów Meksyku, gatunek zwisający, kwitnący, dochodzi

do ponad 2,5 m długości. Wymagania: stanowisko półcieniste, przewiewne, zimą temp. 13–
–18°C, podlewać latem umiarkowanie, zimą bardzo skąpo, nawozić nawozem do kaktusów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

raz na 3 miesiące z przerwą w okresie letnim, przesadzać w lutym tylko gdy doniczka jest za
mała.
Cefalocereus (głowa starca) Cephalocereus senilis

Roślina pochodzenia meksykańskiego, charakterystyczne białe „włosy” i trąbkowate

kwiaty.

Wymagania: stanowisko jasne, w pełnym słońcu, latem temp. 22°C, zimą 15°C,

podlewać latem po wyschnięciu podłoża, zimą gdy roślina się marszczy, nawozić raz na
wiosnę nawozem do kaktusów, przesadzać co 2 lata lub rzadziej.
Epifilum (Epiphyllum)

Pochodzi z Meksyku i Ameryki Południowej , ma długie spłaszczone łodygi i okazałe

czerwone lub białe kwiaty.

Wymagania: stanowisko jasne ale nienasłonecznione, przewiewne, latem temp. 20°C,

zimą 10°C, latem utrzymywać wilgotne podłoże, zimą podlewać skąpo, nawozić od III do XI
co 14 dni nawozem z małą zawartością azotu, przesadzać na wiosnę w ziemię z dodatkiem
piasku.
Kleistokaktus (Cleistocactus baumannii)

Pochodzi z górskich rejonów Ameryki Południowej, pokryte żółtymi cierniami

i włosami, dochodzą do 2m wysokości, wymagają podpory, nadaje się do uprawy
hydroponicznej.

Wymagania: stanowisko jasne do słonecznego, latem w ogrodzie, latem temp. 20°C,

zimą 10°C, podlewać latem po wyschnięciu podłoża, zimą gdy roślina się marszczy, nawozić
nawozem do kaktusów latem co 14 dni, przesadzać na wiosnę tylko gdy doniczka jest mała.
Koryfanta (Coryphanta clavata)

Pochodzi z Meksyku, dochodzi do 35cm wysokości i 12cm średnicy, żółte kwiaty.
Wymagania: stanowisko w pełnym słońcu, latem temp. 25°C, zimą 10–18°C, podlewać

latem po wyschnięciu podłoża, zimą gdy roślina się marszczy, nawozić nawozem do
kaktusów latem co 8 tygodni, przesadzać co 2–3 lata.
Notokaktus (Notocactus haselbergii)

W naturze zamieszkuje stepowe rejonie Ameryki Południowej , posiada efektowne, żółte

kwiaty.

Wymagania: stanowisko jasne, słoneczne, latem temp. 26°C, zimą 16°C, podlewać latem

po wyschnięciu podłoża, zimą gdy roślina się marszczy, nawozić nawozem do kaktusów
wiosną i latem co 4 tygodnie, przesadzać wiosną co 3–4 lata.
Opuncja (Opuntia)

Pochodzi z suchych rejonów Ameryki Południowej , charakterystyczne walcowate,

płaskie lub kuliste człony.

Wymagania: stanowisko jasne, w pełnym słońcu, latem temp. 20°C, zimą 8°C, podlewać

latem po wyschnięciu podłoża, zimą gdy roślina się marszczy, nawozić nawozem do
kaktusów raz na wiosnę i raz w lecie, przesadzać co 2 lata wczesnym latem w ziemię
z dodatkiem piasku.
Pustynna Róża (Adenium obesum)

Pochodzi z półpustynnych rejonów Półwyspu Arabskiego oraz w płd.-zach. Azji,

w naturze osiąga do 2 m wysokości, roślina o ciekawej, nieforemnej podstawie łodygi,
przypominającej pień, rozdęta podstawa łodygi może być bardzo niska, częściowo zagłębiona
w ziemi lub może wyrastać wyżej i nabierać butelkowatego kształtu, kwiaty w odcieniach
czerwieni są dość duże, o wydłużonej rurce korony i szeroko rozłożonych płatkach.

Wymagania: stanowisko słoneczne, gleba dobrze zdrenowana, podlewać oszczędnie, tak

aby nie dopuścić do przesuszenia korzeni, gdy jest zbyt zimno traci liście.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szlumbergera (Zygokaktus) Schlumbergera

Roślina pochodzenia brazylijskiego o liściowatych członach i przepięknych

różnobarwnych kwiatach.

Wymagania: stanowisko jasne lub półcieniste, latem może przebywać również

w ogrodzie, wymaga temp. 20°C przez cały rok, utrzymywać lekko wilgotne podłoże,
nawozić co 4 tygodnie nawozem do kaktusów, po przekwitnięcie podlewać skąpo i nie
nawozić przez 2 miesiące, przesadzać co 3–4 lata.
Żywe Kamienie (Lithops)

Długo żyjący sukulent, pochodzący z Afryki Południowej, wys. do 5 cm, tworzy

napęczniałe liście wyrastające parami z krótkich podziemnych łodyg, liście mogą przybierać
różne barwy, często upodobniają się do kamieni (stąd nazwa rośliny), po 2 lub 3 latach
uprawy w okresie jesiennym mogą pojawić się jasnożółte kwiaty z wieloma owłosionymi
płatkami.

Wymagania: najlepiej uprawiać po kilka sztuk w dużej doniczce, stanowisko jasne,

słoneczne, doskonały jest parapet okienny, ziemia uniwersalna z gruboziarnistym piaskiem
dla polepszenia drenażu, od wiosny do jesieni utrzymywać glebę ledwie wilgotną, górna
warstwa gleby pomiędzy kolejnymi podlewaniami powinna przeschnąć do połowy, gdy
przekwitnie nie podlewać aż do wiosny, temp. zimą nie może spaść poniżej 10°C.

Rośliny o ozdobnych kwiatach i owocach

Cyklamen perski, fiołek alpejski (Cyclamen persicum)

Pochodzi ze środkowej Palestyny, posiada kolorowe kwiaty i ozdobne licie.
Wymagania: stanowisko jasne i chłodne, temp 10–15°C, podłoże wilgotne, nawozić

podczas kwitnienia raz na tydzień, najlepiej stosować specjalny nawóz do roślin kwitnących,
przesadzać we wrześniu.
Kamelia japońska (Camellia japonica)

Krzew o ciemnozielonych, twardych i błyszczących liściach, kwitnie od późnej jesieni do

zimy, kwiaty najczęściej pełne barwy rożowej.

Wymagania: w okresie wiosenno–letnim utrzymujemy stale umiarkowaną wilgotność

podłoża, podlewając miękką wodą, co tydzień podajemy nawóz dla azalii i różaneczników,
pod koniec lata, po ukazaniu się pąków, zaprzestajemy nawożenia i zmniejszamy dawki
wody, latem może stać na balkonie lub tarasie, jesienią przenosimy do chłodnego, jasnego
pomieszczenia o temp. około 15°C, w którym roślina zakwitnie.
Oleander (Nerium oleander)

Śródziemnomorski zimozielony krzew, liście zielone, wąskolancetowate, skórzaste,

wyrastają parami, od maja do października możemy podziwiać kwiaty barwy różowej,
czerwonej lub białej, pojedyncze, zebrane w kwiatostany na szczytach pędów, średnicy do
5 cm, delikatnie pachnące, odmiany mają kwiaty w kolorze żółtym, morelowym,
purpurowym a także pełne, przekwitłe kwiaty usuwamy przez całe lato, uwaga – wszystkie
części rośliny są trujące!

Wymagania: w naszym klimacie wyłącznie do uprawy doniczkowej, w drugiej połowie

maja (po wcześniejszym zahartowaniu rośliny) można wystawić do ogrodu na stanowisko
słoneczne, ciepłe, zaciszne, najlepiej zadaszone, gleba żyzna, przepuszczalna, o odczynie
obojętnym do lekko zasadowego, wilgotna (w upalne dni potrzebuje dużo wody, ale nie lubi
zraszania i deszczu), ponownie przenosimy do pomieszczenia we wrześniu, zimą zapewniamy
warunki chłodne, ale jasne rzadko podlewamy (tylko tyle aby ziemia nie przeschła).
Papaja (Carica papaya)

Roślina zielna, kwitnąca latem, tworzy owalne lub gruszkokształtne owoce jagodowe,

w miarę dojrzewania zmieniają barwę z zielonej na żółtą lub pomarańczową, w środku owocu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

komora nasienna zawierająca setki kulistych niejadalnych nasion, miąższ owocu zawiera
wiele witamin i prawie żadnych kwasów, ze względu na owoce jest uprawiana w krajach
tropikalnych, u nas nadaje się do uprawy doniczkowej w celach ozdobnych, wys. do 3 m.

Wymagania: znosi półcień ale owoce dojrzeją tylko w pełnym słońcu, pomieszczenie

ciepłe, zimą temp. nie niższa niż 16°C, podłoże przepuszczalne, podlewać obficie ale nie
dopuszczać by gleba była przesiąknięta wodą, w okresie wzrostu co dwa tygodnie podlewać
rozcieńczonym nawozem płynnym.
Płomień Afryki Delonix Regia

Drzewo tworzące w naturalnych warunkach (kraje tropikalne) parasolowatą koronę

o średnicy do 18 m, osiąga wysokość do 9 metrów, liście długie, podwójnie złożone,
pierzaste, w ciemnozielonym odcieniu, kwiaty wybarwione jaskrawo w odcieniu czerwono –
pomarańczowym, w naszym klimacie do uprawy w pojemniku.

Wymagania: latem wystawiamy do ogrodu w miejsca dobrze nasłonecznione i regularnie

podlewamy, na zimę przenosimy do jasnego pomieszczenia zabezpieczonego przed mrozem
(temp. od 5 do 15°C), gleba żyzna, torfowo –gliniasta.
Sabotek (Sabotek)

Występuje w Azji Południowo –Wschodniej i Nowej Gwinei, maja kwiaty

z charakterystyczną ważką w postaci trzewika.

Wymagania: stanowisko jasne, temp. latem 24 °C, zimą 20 °C, wilgotność powietrza

60%, umiarkowanie wilgotne podłoże, nawozić latem raz w miesiącu nawozem do roślin
kwitnących, przesadzać tylko w razie konieczności, po kwitnieniu.
Skrzydłokwiat (Spathiphyllum)

Pochodzi z górskich rejonów Kolumbii, tworzy atrakcyjne białe kwiaty.
Wymagania: stanowisko półcieniste lub cieniste, temp. 18–22°C, równomiernie

podlewać, często zraszać, nawozić nawozem do roślin kwitnących w okresie kwitnienia raz
w tygodniu, zimą co 2–3 tygodnie, przesadzać co 1–2 lata wiosną lub latem.
Strelicja królewska (Strelitzia reginae)

Roślina pochodząca z Południowej Afryki, uprawiana w doniczce osiąga wysokość do

180 cm, liście ciemnozielone, błyszczące, osadzone na długich ogonkach, kwiaty zbudowane
z 3 pomarańczowych i 3 niebieskich płatków, z których tworzą rynienkowatą strzałkę.

Wymagania: uprawiamy w żyznej, przepuszczalnej glebie, zapewniamy dużo światła

(chronimy jednak przed palącym letnim słońcem), w okresie wzrostu podlewamy obficie
(powierzchnia gleby powinna jednak przeschnąć pomiędzy kolejnymi podlewaniami)
i zasilamy uniwersalnym nawozem płynnym, zimą ograniczmy podlewanie na tyle aby nie
przesuszyć bryły korzeniowej, temp. nie może spaść poniżej 10°C.
Granat karłowy (Punica granatum Nana)

Krzew zrzucający liście o jaskrawoczerwonych kwiatach widocznych od czerwca do

września i kulistych owocach wielkości orzecha włoskiego przebarwiających się w miarę
dojrzewania na purpurowo, odmiana karłowa nie przekraczająca 1 m wysokości, doskonała
jako roślina tarasowa i na bonzai.

Wymagania: od maja do listopada można uprawiać na tarasie, w okresie wegetacji obficie

podlewać i nawozić, na zimę przenieść do pomieszczenia zabezpieczonego przed mrozem,
ograniczyć podlewanie i nie nawozić, lekkie przycięcie pod koniec zimy pobudza do
obfitszego kwitnienia.

Rośliny o ozdobnych liściach
Aglaonema (Aglaonema commutatum)

Pochodzi z Archipelagu Malajskiego, zielone liście o srebrzystym wzorze. Wymagania:

stanowisko, półcieniste, bardzo ciepłe, temp. 20–25°C, wysoka wilgotność powietrza
i wilgotne podłoże, nawozić latem co 14 dni, przesadzać co 2–3 lata wczesnym latem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Araukaria wyniosła (Araucaria heterophylla)

Ojczyzną jest wyspa Norfolk, wiecznie zielone drzewko iglaste.
Wymagania: stanowisko chłodne, jasne ale nienasłonecznione, latem w ogrodzie lub na

balkonie, wysoka wilgotność powietrza, latem temp. 22°C, zimą 5–10°C, stała wilgotność
podłoża, nawozić wiosną i latem co 2 tygodnie, zimą i jesienią co 8 tygodni, przesadzać co 3 lata.
Bambus (Arundinaria)

Do uprawy doniczkowej nadaje się kilka różnych gatunków bambusa, wśród nich bardzo

atrakcyjnym jest Arundinaria viridistriata o smukłych, fioletowo –zielonych łodygach, gęsto
ulistnione pędy sprawiają iż roślina kojarzy się z pióropuszem, wysokość do 120 cm.

Wymagania: stanowisko jasne (ale nie bezpośrednie słońce) lub półcień, temperatura

pokojowa, nie niższa niż 10°C, w okresie wzrostu podlewać obficie, utrzymanie odpowiedniej
wilgotności ułatwia ustawienie doniczki na podstawce z wilgotnym żwirem, zasilać płynnym
nawozem raz na miesiąc od wiosny do jesieni.
Bananowiec karłowy (Musa)

Bananowce pochodzą z Azji, do uprawy doniczkowej nadają się bananowce karłowe

osiągające do 2 m wysokości, pień rośliny nigdy nie drewnieje, gdyż tworzą go obejmujące
się liście, jeżeli zapewnimy roślinie dobre warunki to po 4 do 5 latach uprawy może ukazać
się kwiatostan, roślina kwitnie i owocuje tylko raz, potem obumiera.

Wymagania: stanowisko bardzo słoneczne, podłoże przepuszczalne, wilgotne, lekko

kwaśne, w ciepłe lato można wystawić na zewnątrz w miejsce zaciszne, min. temp. uprawy
(również podczas spoczynku zimowego) nie może spaść poniżej 15°C, podlewać regularnie
dwa razy w tygodniu, nawozić przez całe lato nawozem dla roślin o ozdobnych liściach.

Rozmnażanie: z odrostów korzeniowych, które odrywamy zanim roślina obumrze.

Difenbachia (Dieffenbachia)

Pochodzi z Ameryki zwrotnikowej, duże biało lub żółto nakrapiane liście, trujący sok.

Wymagania: stanowisko jasne, półcieniste, bez przeciągów, latem temp. 20–25°C, zimą 15°C,
podlewać regularnie od III do IX, zimą oszczędniej, w tym samym okresie nawozić raz na
tydzień, przesadzać co 2 lata.
Eonium drzewiaste (Aeonium arboreum)

Pochodzi z rejonów basenu śródziemnomorskiego, pokrój drzewa – z pieńka wyrastają

rozetki liści, zimą kwitnie na żółto.

Wymagania: stanowisko bardzo słoneczne, mała wilgotność powietrza, latem temp. 20

zimą ok. 16

C, podlewać wiosną po wyschnięciu podłoża, zimą gdy roślina się marszczy,

nawozić bardzo skąpo raz w miesiącu, zimą wcale, przesadzać co 3–4 lata.

Fatsja japońska Fatsia japonica

Pochodzi z Azji, nie wymagająca roślina o zielonych palczastych liściach.
Wymagania: stanowisko półcieniste, bez przeciągów, latem temp. 10–20°C, zimą 10°C,

podlewać umiarkowanie, często zraszać, nawozić od III do X raz w tygodniu, przesadzać co 2
lata na wiosnę.
Fikus, figowiec (Ficus benjamina)

Pochodzi z Indii, wiele odmian o różnorakich liściach.
Wymagania: stanowisko jasne, bez przeciągów, temp. 15–25°C, wysoka wilgotność

powietrza, umiarkowanie wilgotne podłoże, zimą skąpe podlewanie, nawozić wiosną i latem
raz w tygodniu, zimą co 6 tygodni, polecamy specjalny nawóz do fikusów, przesadzać co 1–2
lata.
Filodendron (Philodendron)

Pochodzi z Kolumbii, duże sercowate lub głęboko wcinane liście.
Wymagania: stanowisko jasne, temp. pow. 16°C, wilgotne podłoże, nawozić latem co 1–

–2 tygodnie, zimą raz w miesiącu, przesadzać co 1–2 lata.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Gardenia (Gardenia jasminoides)

Ojczyzną są Chiny i Japonia, wiecznie zielony krzew z pofałdowanymi liśćmi i wonnymi

kwiatami, często stosowanymi do butonierek.

Wymagania: stanowisko bardzo jasne, wilgotne powietrze, latem temp. 18–25°C, zimą

12–15°C, umiarkowanie wilgotne podłoże, często zraszać, nawozić co 2 tygodnie, przesadzać
co roku w lutym.
Jukka (Yucca)

Roślina pochodząca z południowej części Ameryki Północnej i z Ameryki Środkowej,

przybierająca atrakcyjną, egzotyczną formę.

Wymagania: stanowiska słoneczne i ciepłe wiosną i latem, w okresie jesieni i zimy lepiej

czuje się w pomieszczeniach chłodniejszych, wiosną i latem podlewamy obficie i zasilamy
nawozami, najlepiej stosować specjalny nawóz dla palm, juk i dracen, od jesieni podlewanie
ograniczamy i rezygnujemy z nawożenia, nadmiar wody jest najczęstszym powodem
problemów w uprawie tej rośliny (liście żółkną i zasychają – gdy wyjmiemy roślinę
z doniczki okazuje się że jej korzenie gniją, zdrowe korzenie mają barwę kremowo–białą.
Kaladium (Caladium)

Pochodzi z tropikalnych rejonów Ameryki, tworzy duże pstre liście, barwy białej lub

czerwonej.

Wymagania: stanowisko bardzo jasne, bez przeciągów, temperatura od 20 do 25°C,

wilgotne podłoże, codziennie zraszać, nawozić latem raz w tygodniu, przesadzać w lutym.
Kalatea (Calathea)

Pochodzi z brazylijskich tropikalnych dżungli, liście zdobione plamkami, smugami.
Wymagania: stanowisko półcieniste, latem temp. 20–25°C, zimą 16–18°C, duża

wilgotność powietrza, wilgotne podłoże, częste zraszanie, nawozić co 14 dni nawozem dla
roślin liściastych stosując połowę zalecanego stężenia, przesadzać wiosną w podłoże grubo
włókniste.
Koleus Blumego (Coleus blumei)

Pochodzi z Afryki zwrotnikowej i Azji, wielobarwne liście.
Wymagania: stanowisko w pełnym słońcu, latem temp. 20–25°C, zimą 18–20°C, podłoże

umiarkowanie wilgotne, nawozić od II do X raz w tygodniu, przesadzanie niekonieczne –
lepiej otrzymać nowe rośliny. Rozmnażanie: z nasion, od lutego do czerwca
Kolumnea (Columnea)

Tropikalne rejony Ameryki Południowej i Środkowej, roślina o zwisających pędach

i rurkowatych czerwonych kwiatach.

Wymagania: stanowisko jasne do półcienistego, wysoka wilgotność powietrza,

temperaturze 20–25°C, umiarkowane podlewanie, nawożenie od III do X raz w tygodniu,
przesadzać w lutym lub marcu.
Kroton pstry (Codiaeum variegatum)

Roślina o szczególnie ozdobnych liściach barwy zielonej z żółtymi, pomarańczowymi

i czerwonymi plamami.

Wymagania: stanowisko jasne, latem temp. 20–25°C, zimą 15–20°C, wysoka wilgotność

powietrza, umiarkowane podlewanie, częste zraszanie, nawozić wiosną i latem raz
w tygodniu, zima co 6–8 tygodni, przesadzać co roku w lutym w piaszczystą glebę.
Maranta (Maranta)

Pochodzi z brazylijskich lasów tropikalnych, duże liście z kolorowym rysunkiem lub

kropkami.

Wymagania: stanowisko półcieniste, temp. 16–22°C, duża wilgotność powietrza, wilgotne

podłoże, codziennie zraszać, nawozić od III do VIII co 2 tygodnie, przesadzać co rok.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Muchołówka amerykańska (Dionaea muscipula)

Bylina owadożerna pochodząca z nadbrzeżnych, podmokłych terenów USA, sercowate

liście o długości 8 do 15 cm tworzą rozety pozwalające na łapanie owadów, kwiaty białe
o średnicy około 2 cm, wysokość 8 do 20cm.

Wymagania: stanowisko słoneczne, duża wilgotność powietrza i gleby, podlewać

wyłącznie na podstawkę, temp. min. 10°C, jako podłoże stosujemy mieszankę kwaśnego torfu
i gruboziarnistego piasku (2:1), nie nawozić, roślina odżywia się złapanymi owadami.
Okrętnica (Clusia rosea)

Roślina pochodząca z tropikalnych lasów Ameryki Środkowej, gdzie rośnie na skałach

i drzewach jako epifit, posiada owalne, błyszczące, ciemnozielone liście, kwiaty kielichowate
barwy różowej, niestety w mieszkaniach kwitnie rzadko.

Wymagania: potrzebuje dużo światła rozproszonego, zimą toleruje bezpośrednie

nasłonecznienie, podlewamy po lekkim przesuszeniu bryły korzeniowej, zimą rzadziej, temp.
od 16 do 18°C zimą i około 21°C latem, nawozimy nawozem płynnym raz w miesiącu (razem
z podlewaniem) lub przez cały okres wegetacji nawozami dolistnymi, można wykonywać
cięcie formujące
Pachira (Pachira)

Ojczyzną są Meksyk, Peru i Brazylia, charakterystyczne są zielone, dłoniaste liście.
Wymagania: stanowisko jasne, latem temp. 18–20°C, zimą 12°C, umiarkowane

podlewanie, często zraszać, nawozić od V do VIII co 2 tygodnie, przesadzać co 1–2 lata.
Peperomia (Peperomia)

Pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej, tworzy dekoracyjne podłużne

kwiatostany, występują gatunki o liściach pstrych, zielonych i płożących się.

Wymagania: stanowisko jasne (ale nie w pełnym słońcu) lub półcieniste, temp. około

18°C, latem zalecana duża wilgotność powietrza, umiarkowana wilgotność podłoża, częste
zraszanie, nawozić latem co 14 dni, zimą raz na miesiąc, przesadzać raz w roku na wiosnę lub
w lecie.
Pilea (Pilea)

Pochodzi z rejonów tropikalnych, tworzy ozdobne, zielono –szare liście.
Wymagania: stanowisko jasne, przewiewne, chłodne, latem temp. 15–18°C, zimą 10°C,

umiarkowana wilgotność podłoża latem, zimą podlewać skąpiej, nawozić latem co 2
tygodnie, zima raz w miesiącu, przesadzać raz w roku na wiosnę.
Sansewieria (Sansevieria)

Pochodzi z tropików Afryki Zachodniej, charakteryzują ją mieczowate, lekko skręcone

liście.

Wymagania: stanowisko słoneczne o temp. 15–22°C, podlewać po obeschnięciu bryły,

nawozić od III do X co 2 tygodnie, przesadzać co roku na wiosnę lub w lecie.
Szeflera (Schefflera)

Pochodzi z Australii i Nowej Zelandii, posiada charakterystyczne dłoniaste liście.
Wymagania: stanowisko jasne lub półcieniste, temp. 12–18°C, umiarkowana wilgotność

podłoża, częste zraszanie, nawozić latem co 1–2 tygodnie, zima co miesiąc, przesadzać co
roku.
Smaczliwka właściwa (Awokado) Persea americana

Wiecznie zielone drzewo osiągające w uprawie w mieszkaniu do 3m wysokości, liście

lancetowate, oliwkowozielone, kwiaty drobne, żółtozielone, zebrane w szczytowe wiechy na
końcach pędów, w swoim naturalnym środowisku (pochodzi z okolic Ameryki Śr. i Płd.)
kwitnie przez cały rok, w mieszkaniu może kwitnąć od wiosny do jesieni, ale w praktyce
uzyskanie kwitnienia jest bardzo trudne, owoc to zielony bądź brunatno zielony pestkowiec
przypominający kształtem gruszkę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymagania: można uprawiać jako roślinę pokojową lub tarasową, zalecana gleba

przepuszczalna o odczynie obojętnym, umiarkowanie wilgotna, stanowisko widne do
półcienistego (najlepiej wschodnie lub zachodnie okno), od wiosny do jesieni wymaga
temperatury pokojowej, zimą wskazany okres spoczynku.
Zamiokulkas zamiolistny (Zamioculcas zamiifolia)

Bylina pochodząca ze strefy klimatu podrównikowego suchego, osiąga do 1m wysokości,

liście ciemnozielone, mięsiste, błyszczące, wyrastają z bulwiastego kłącza.

Wymagania: roślina znana z odporności na niedogodne warunki uprawy w mieszkaniu,

wymaga stanowiska półcienistego do nawet cienistego, podlewać bardzo oszczędnie dopiero,
gdy gleba w doniczce przeschnie, temp. 22 do 25°C, podłoże w doniczce powinno być żyzne,
próchnicze i dobrze przepuszczalne (np. mieszanina substratu torfowego z piaskiem lub
drobnym żwirem), młode egzemplarze przesadzać co roku, starsze rośliny – co dwa lub trzy
lata.
Zielistka (Chlorophytum comosum)

Roślina pochodząca rejonów tropikalnych, o podłużnych, zielonych lub biało-zielonych

liściach.

Wymagania: stanowisko jasne, słoneczne, temperatura 10–25°C, podłoże wilgotne,

nawozić od III do X raz w tygodniu, przesadzać co roku w lutym.
Zaślaz, Klonik (Abutilon)

Pochodzi z Brazylii, mieszaniec, kwitnie żółto, pomarańczowo lub czerwono.
Wymagania: stanowisko jasne, latem w ogrodzie, latem wymaga temperatury 15°C, zimą

10°C, podlewać obficie od IV do VIII, zimą mniej, nawozić od IV do VIII co 2 tygodnie,
przesadzać co roku na wiosnę.

Zdjęcia opisanych roślin znajdziesz na http://www.ogrody.cvd.pl [23].
szerzej: [2], [18]

Zieleń w hotelu

Efektowne i przemyślane zaplanowanie zieleni we wnętrzu hotelu jest sprawą dosyć

trudną. W hotelu ograniczeniem są warunki, jakie panują we wnętrzu aranżowanych
pomieszczeń. Klimatyzacja ogranicza możliwości – ogromna część roślin nie toleruje wnętrz
klimatyzowanych. Wyjątki stanowią np. storczyki które trzeba jednak kupować w momencie
kwitnienia. Do wnętrz klimatyzowanych pozostaje kilka gatunków roślin doniczkowych.
Z kwitnących będzie to skrzydłokwiat. Dobrze znoszą klimatyzację fikusy (beniamin
o drobnych listkach, variegata pstrolistna, monstera o dużych liściach). W dużych wnętrzach
wyjątkowo dobrze wyglądają okazałe strelicje, które mają dochodzące nawet do 80 cm szare
owalne liście, spomiędzy których wyrastają pomarańczowe kwiatki. Klimatyzację dobrze
znoszą dracena i wszelkiego rodzaju palmy. Kaktusy nie są roślinami sprzyjającymi
wypoczynkowi, natomiast paprocie pozytywnie działają. Doskonałe do wnętrz są bluszcze.
Można je stosować w miejscach bardziej zacienionych.

Najpopularniejsze kwiaty doniczkowe w hotelowych holach recepcyjnych to: dracena,

juka, wszelkiego rodzaju palmy oraz fikusy [6, s. 28].

Środki i metody pielęgnacji roślin pokojowych.
Podlewanie

Poprzez podlewanie dostarcza się roślinom niezbędnych substancji odżywczych.

Istnieją podstawowe zasady pielęgnacji roślin.

−

Rośliny rosnące w glinianych doniczkach potrzebują więcej wody niż rośliny

w doniczkach z tworzyw sztucznych, które lepiej utrzymują wilgoć.

−

Duże rośliny potrzebują więcej wody niż rośliny małe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Rośliny na oknie południowym należy podlewać częściej niż rośliny na oknie

północnym.

−

W zimie podlewa się mniej obficie niż w lecie.

−

Jeśli świeci słońce, rośliny wymagają więcej wody niż podczas deszczu.

−

Rośliny w pomieszczeniu o wyższej temperaturze, potrzebują więcej wody niż rośliny

w chłodnym pomieszczeniu.

−

Nie mając jeszcze doświadczenia i nie znając potrzeb rośliny odnośnie podlewania,

można zastosować prostą metodę – zagłębić palec w ziemi i w ten sposób sprawdzić, czy
jest wilgotna, inna możliwość to urządzenie do pomiaru wilgoci wsunięte w ziemię.

−

Podlewać obficie

Podlewanie niewielką ilością wody roślinom nie służy. Przy takim podlewaniu woda

zatrzymuje się jedynie w powierzchniowej warstwie ziemi i nie dostaje się prawie w ogóle do
korzeni. Dlatego rośliny powinno się podlewać tak obficie, żeby woda wyciekała otworem
w dnie doniczki. Pól godziny po podlaniu podstawkę pod doniczką powinno się opróżnić.
Przemoczenia bowiem nie znosi prawie żadna roślina. Duże znaczenie ma również
odpowiedni rodzaj wody. Woda deszczowa jest obecnie zanieczyszczona, pozostaje więc
jedynie woda z kranu. Należy jednak pamiętać o dwóch podstawowych rzeczach:

−

Woda nie może być zbyt zimna (przede wszystkim w zimie). Najlepiej aby osiągnęła
temperaturę pokojową.

−

Woda nie może być także zbyt twarda, to znaczy nie może zawierać zbyt dużo związków
wapnia. Jak zmiękczyć twardą wodę? Wodę z kranu raczej należy przegotować lub
poczekać, aby „się „odstała”, Dobrym zmiękczaczem jest torf, który dodaje się do wody.
Po kilku dniach wodę należy ostrożnie zlać tak, aby osad powstały na dnie, pozostał
w naczyniu i woda nie zawierała szkodliwych soli wapiennych. Inna metoda to dodanie
1 g superfosfatu do litra wody. Po dwóch trzech dniach woda nadaje się do podlewania.
Taką wodą podlewa się najwyżej dwa razy w tygodniu. W pozostałe dni podlewa się
wodą nie –zmiękczoną. Najbardziej skuteczny w zmiękczaniu jest kwas szczawiowy, pod
warunkiem jednak, że zna się stopień twardości wody. Jeśli woda jest bardzo twarda,
warto do jej zmiękczenia zastosować kwas, jeśli jest niezbyt twarda wystarczy ją
przegotować.

−

Zarówno podlewanie z góry jak i do podstawki – mają swoje wady i zalety. Podlewać od
spodu lepiej jest w przypadku roślin zwisających oraz tych. których liście pokryte są
włoskami, a także roślin wrażliwych na zimną wodę. Przy podlewaniu z góry ziemia
lepiej się nawilży, a sole mineralne z nawozów i związki wapnia lepiej się wypłukują.
Jeśli chodzi o porę dnia, najlepiej jest podlewać rano. Wieczorem ziemia i mokre liście
wysychają powoli, co sprzyja powstawaniu chorób grzybowych, które są wyjątkowo
trudne do zwalczenia.

−

Strumień wody przy podlewaniu należy kierować nie bezpośrednio na rośliny, lecz na
ziemię dookoła nich.

−

Ozdobne zewnętrzne doniczki są estetyczne, ma jednak jeden wielki mankament przy
podlewaniu. Często, całkiem niepostrzeżenie zbierają się w nich znaczne ilości wody.
Korzenie zaczynają gnić. Wielu roślin, niestety, nie można już potem uratować. Jeśli
więc używa się ozdobnych, zewnętrznych doniczek należy do nich regularnie zaglądać.
Praktycznym rozwiązaniem mogą być w tym wypadku doniczki samonawilżające. Mają
one podwójne dno z zasobnikiem wody, z którego rośliny czerpią same wodę. Pobierają
jej zawsze dokładnie tylko tyle, ile jej w danej chwili potrzebują.

−

Jeżeli jakaś roślina otrzyma zbyt mało wody, wyschniętą roślinę można uratować.
W takim przypadku wyschniętą ziemię należy rozdrobnić, najlepiej szpiczastym
narzędziem, i spróbować przycisnąć z powrotem do ścianki doniczki. Następnie należy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wstawić doniczkę do dużego naczynia z wodą tak, żeby woda w naczyniu dochodziła aż
do brzegu doniczki. Doniczka powinna być pozostawiona w naczyniu dopóki nie
przestaną wydostawać się z wody bąbelki powietrza. Następnie pędy i liście należy zrosić
i postawić roślinę w chłodniejszym miejscu.

−

Mech i pleśń na powierzchni ziemi świadczą o trwałym przemoczeniu rośliny. Jeśli nie
trwa to długo, wystarczy przez kilka dni zaprzestać podlewania rośliny, aby ziemia mogła
dobrze wyschnąć. Gorsza sytuacja jest, z podłoża wydziela się kwaśny zapach. Oznacza
to, że gniją już korzenie. Wtedy pomaga już tylko natychmiastowe przesadzenie rośliny
i odcięcie wszystkich zgniłych i nadgniłych korzeni.

Przesadzanie

Najlepszą porą na przesadzanie roślin jest wczesna wiosna. W tym okresie mają one już

za sobą okres zimowego spoczynku i potrzebują nowej ziemi, a często także większej
doniczki. Kiedy te najważniejsze potrzeby zostaną zaspokojone, rośliny są już w miarę dobrze
przygotowane do rozpoczynającego się okresu wzrostu wegetacyjnego. Jednakże
przesadzanie roślin tylko na wiosnę nie jest bezwarunkowe. Wiele roślin, przede wszystkim
młodych, można przesadzać i o innych porach roku. Większość roślin pokojowych powinna
być przesadzana corocznie lub co dwa lata, z wyjątkiem bardzo dużych egzemplarzy
(np. palmy), którym wystarczy przesadzanie co 4–5 lat.
Doniczki gliniane

Gliniane doniczki mają tę właściwość, że nasiąkają nadmiernie wilgocią. Równie szybko

potrafią też pochłonąć i uwolnić nadmiar wody do powietrza. Jest to dość korzystne z tego
względu, że w takiej doniczce roślina nie przemoknie. Oprócz tego parowanie następuje, gdy
panuje wysoka temperatura, pośrednio więc przyczynia się ono do obniżenia ciepłoty ziemi.
Jest to korzystne wówczas, gdy roślina znajduje się w pełnym słońcu. Gdy roślina zaczyna
schnąć, gliniana doniczka będzie jej dostarczała wilgoci. W takiej doniczce łatwo też jest
sprawdzić poziom wilgotności ziemi poprzez jej opukiwanie. Jeśli dźwięk będzie
przytłumiony, znaczy to, że roślina ma dostatek wody. Jeśli odgłos będzie ostrzejszy –
roślinie brakuje wody. Największą wadą glinianych doniczek jest to, że na jej ścianach
osiadają szkodniki i odkładają się sole mineralne. Przy przesadzaniu trzeba więc doniczkę
dobrze wyszorować, najlepiej wodą z mydłem.
Doniczki plastikowe

W przeciwieństwie do glinianych, z plastikowych doniczek nie wyparowuje woda. Ma to

tę zaletę, że nie trzeba tak często podlewać roślin. Natomiast istnieje większe
niebezpieczeństwo, że rośliny przemokną. Ściany plastikowych doniczek są bardzo gładkie,
dzięki czemu można taką doniczkę łatwiej utrzymać w czystości. Kłopot może sprawić
wyjmowanie roślin z doniczek – w celu przesadzenia roślin. Jeśli na metryczce rośliny nie ma
żadnych zastrzeżeń, można używać doniczek zarówno glinianych, jak i plastikowych.
Są jednak rośliny, którym nie jest obojętne w jakiego rodzaju doniczce zostanie posadzona.
Doniczki z aparatem samonawadniajcym

Naczynia ze specjalnym automatycznym zaopatrywaniem w wodę są praktyczne,

zwłaszcza w przypadku takich roślin, które wymagają dostarczania wody w równomiernych
dawkach. Do takich roślin należą np. paprocie. Aparaty te usprawniają pielęgnację roślin
i eliminują niebezpieczeństwo ich zaniedbania i przesuszenia.
Nowa ziemia

W lutym i w marcu większość odżywek w ziemi jest już bezwartościowa nawet

wówczas, gdy przez cały rok rośliny były systematycznie nawożone. Roślina potrzebuje
nowego podłoża i nowej przestrzeni dla swoich korzeni. Często trzeba zmienić doniczkę na
większą, gdyż to może zadecydować o takim lub innym kształcie rozwijającej się rośliny.
Trzeba też zwrócić uwagę na ukorzenienie. Jedne rośliny, takie jak palmy i pnącza, czują się
lepiej w wąskich i wysokich doniczkach. Inne – np. sukulenty – w płaskich i płytkich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Od tego często zależy też jakie mamy kwiaty. Nie należy zapominać o odpowiedniej
wielkości doniczki, która powinna być dopasowana do wielkości rośliny.

Jak rozpocząć przesadzanie?
Przede wszystkim trzeba odpowiednio zorganizować stanowisko pracy, tzn. zgromadzić

niezbędny sprzęt taki jak: doniczki, ziemię, żwir, glinkę porowatą, łopatkę, patyki, nożyce, kosz
na odpadki. Przesadzanie zaczynamy od delikatnego wyjęcia rośliny ze starej doniczki. Jedną
ręką należy uchwycić roślinę u jej nasady, jednocześnie przytrzymując palcami ziemię (rys. 1).

Rys. 25. Wyjęcia rośliny ze starej doniczki [28]

Następnie doniczkę odwraca się i obstukuje się ją, aż bryła korzeniowa wypadnie. Z kolei
trzeba usunąć z bryły korzeniowej rośliny jak najwięcej starej ziemi. Najlepiej robić to przy
pomocy łopatki. Zgniłe i uszkodzone korzenie ostrożnie usuwamy i wyrzucamy.

Rys. 26. Usuwanie ziemi z bryły korzeniowej [28]

Powtórne sadzenie
Na dno doniczki z dziurką kładzie się glinkę porowatą albo warstwę żwiru. Wszystko po

to, aby był zapewniony dobry odpływ wody. Na tę drenażową warstwę sypie się trochę ziemi
i w niej sadzi roślinę (rys. 3). Następnie dopełnia się doniczkę ziemią dookoła, aż po jej
brzeg. Ziemię trzeba dobrze docisnąć wokół korzeni. Należy uważać, aby szyjka korzeniowa
(tzn. miejsce w którym korzeń przechodzi w łodygę) znajdowała się równo z poziomem
ziemi. Nie należy sypać ziemi po sam brzeg doniczki, gdyż utrudnia to podlewanie. Między
krawędzią doniczki, a powierzchnią ziemi powinna być zachowana odległość wynosząca ok.
1 cm. Przesadzać należy szybko, aby korzenie nie przeschły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 27. Nakładanie ziemi [28]

Rys. 28. Podlewanie rośliny [28]

W przypadku dużych roślin wystarczy odnowić tylko wierzchnią warstwę ziemi i do niej

dodać nawozu. Jest to lepsze niż wyjmowanie takiej rośliny z doniczki. Manipulowanie dużą
rośliną jest znacznie bardziej złożone.

Obojętnie czy roślinę się przesadzało, czy tylko odnawiało górną warstwę ziemi, należy

ją dokładnie podlać (rys. 4). W ten sposób ziemia dokładnie ułoży się wokół korzeni. Jeśli
używa się glinianych doniczek trzeba je przed sadzeniem zanurzyć na kilka godzin w wodzie.
W przeciwnym razie wyciągną za dużo wody z ziemi w doniczce. Również ziemia nie może
być zbyt sucha, gdyż później nawilgocenie jej trwa zbyt wolno. Po przesadzeniu,
w pierwszych pięciu, sześciu tygodniach nie należy roślin nawozić, gdyż w każdej nowej
ziemi jest dostatek odżywek wystarczający na początek okresu wegetacyjnego.
Mycie roślin

Rośliny pokryte kurzem poddajemy zabiegom mycia. W tym celu używamy miękkiej

ściereczki i ciepłej (ale nie gorącej) wody z dodatkiem mydła. Rośliny delikatne, o miękkich
i drobnych liściach opryskujemy wodą. Kaktusy, jeżeli spryskiwanie nie wystarcza, czyścimy
delikatnie z kurzu za pomocą szczoteczki wykonanej z miękkiego włosia.

Choroby spowodowane przez niewłaściwe pielęgnowanie

Często można spotykać się ze zjawiskiem nadmiernego wydłużania się łodyg

i zblednięcia. Cała roślina przybiera wtedy niezdrowy, anemiczny wygląd. Powodem tego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

może być niedostateczna ilość światła, a jedyną radą będzie przeniesienie rośliny w miejsce
widniejsze, bardziej nasłonecznione.

Nieco rzadziej występuje tzw. chloroza, czyli żółtaczka roślin ozdobnych, objawiająca się

jasnozielonym lub żółtawym zabarwieniem liści; tak zabarwiony może być cały liść lub jego
tkanki wzdłuż nerwów („żyłek”) lub na brzegach. Rośliny silnie porażone chlorozą wykazują
ogólny niedorozwój. Bardzo często chloroza spowodowana jest brakiem żelaza. W tym
wypadku podlewamy roślinę roztworem siarczanu żelaza: 1 gram siarczanu rozpuszczamy
w 1 litrze wody. Roztworem tym podlewamy chore rośliny co drugi dzień przez dwa
tygodnie, biorąc 3 łyżki stołowe roztworu na doniczkę średniej wielkości.

Przyczyną chlorozy bywa nie tylko brak żelaza, ale i innych składników pokarmowych –

przede wszystkim azotu. Należy je wówczas zasilić mieszanką nawozów mineralnych.
Czasem chloroza spowodowana jest zbyt obfitym podlewaniem i związanym z tym gniciem
korzeni – wówczas leczy się roślinę tak, jak przy zalaniu. Jeżeli zastosowanie wszystkich
wymienionych sposobów leczenia nie daje dobrych wyników, za przyczynę chlorozy można
jeszcze uważać brak światła, należy wówczas przenieść roślinę w widniejsze miejsce.

Czerwienienie i kurczenie się liści występuje w lecie u niektórych roślin ustawionych

w miejscach silnie nasłonecznionych – np. wystawionych na bardzo słoneczne okna
i balkony. Rośliny takie zwykle można uratować przez przeniesienie w bardziej zacienione
miejsce, trzeba jednak pamiętać, że w przypadku silnego działania słońca roślina może być
nie do odratowania.
Choroby spowodowane przez bakterie i grzyby

Do najczęściej spotykanych chorób porażających różne gatunki roślin doniczkowych

należą następujące:
1. Zgorzel siewek i sadzonek roślin ozdobnych. Objawy tej choroby to przede wszystkim

brunatnienie, gnicie i zamieranie kiełkujących nasion oraz szyjki korzeniowej młodych
roślinek (szyjka korzeniowa jest to niewielki odcinek pędu tuż nad miejscem, z którego
wyrastają korzenie). Aby zapobiec tej chorobie należy nasiona wysiewać do ziemi
pokrytej warstwą piasku, sadzonki trzeba wysadzać do piasku i dopiero gdy się ukorzenią
przesadzać do ziemi. Należy też unikać zbyt obfitego podlewania, a porażone rośliny
usuwać i palić.

2. Szara pleśń. Może występować na wszystkich niemal roślinach ozdobnych m. in. na

pelargoniach i cyklamenach. Na liściach, łodygach lub pąkach ukazują się nieregularne
plamy, najpierw żółtawe, później brunatniejące i pokrywające się szarym, pylącym
nalotem.
Chorobie tej zapobiega częste wietrzenie pomieszczeń, w których znajdują się rośliny,

unikanie nadmiernego podlewania i zbyt obfitego nawożenia azotem. Wszystkie porażone
części roślin należy starannie usuwać i palić. Jeżeli pleśń zaatakuje sadzonki, trzeba je
wyrzucić i zrobić nowe, sadząc je w innym naczyniu ze świeżą ziemią. Silnie porażone
starsze rośliny również powinno się wyrzucić
1. Mączniaki rzekome. Wywołują na liściach żółtawobrązowe, bladozielone lub

fioletowoszare plamy na górnej powierzchni liści; na dolnej stronie miejsca
odpowiadające plamom pokryte są białawym, szarofioletowym lub brunatnym nalotem.
Chore rośliny należy rzadziej podlewać tak, aby ziemia była tylko umiarkowanie
wilgotna, opryskiwać co 3–4 tygodnie środkami chemicznymi oraz starannie usuwać
i palić porażone części roślin.

2. Mączniaki właściwe. Choroba ta objawia się występowaniem białawego, mączystego

nalotu na liściach (zwłaszcza z wierzchniej strony), pędach oraz pąkach. Czasami na
białym nalocie mogą pojawiać się drobne, ciemne punkciki. Silnie porażone części
rośliny więdną i zasychają. Porażone części należy usuwać i palić, rośliny zaś opryskiwać
środkami chemicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szkodniki

Rośliny pokojowe atakowane są przez wiele szkodników, spośród których najczęściej

występują: mszyce (małe zielone owady), tarczniki (płaskie żółtobrązowe narośla),
wciornastki, wełnowce (szarobiałe lub różowe owady okryte białym puchem), skoczogonki,
mączniki (małe białe owady na spodniej stronie liści) i przędziorki (jasnopomarańczowe
pajączki).

Zaatakowaną roślinę powinno się odizolować, aby nie zostały zaatakowane pozostałe

rośliny. W odizolowanym miejscu należy rozpocząć walkę ze szkodnikiem. Roślinę trzeba
dokładnie obejrzeć, rozpoznać szkodnika i ocenić stopień uszkodzenia, następnie wybrać
środek, który doprowadzi do jak najszybszej poprawy [28].

Nawożenie
Równomierny rozwój rośliny zależy od trzech podstawowych pierwiastków: azotu,

fosforu i potasu. Azot (w postaci azotanów) jest niezbędny do produkcji energotwórczego
chlorofilu i zdrowego rozwoju liści i łodyg. Fosfor (podawany jako fosforany), wpływa na
zdrowy rozwój korzeni.

Potas (w postaci tlenku potasu) wywiera korzystny wpływ na owocowanie i kwitnienie.

Na opakowaniu nawozu podana jest zawartość chemiczna (w procentach) tych trzech
głównych składników. Mogą być wymienione również inne, takie jak żelazo, miedź czy
mangan, często pod wspólną nazwą „mikroelementy”. Sposób nawożenia przedstawiono
w tabeli 1.

Tabela 1. Sposób nawożenia

[27]

Sposób nawożenia

Opis

Rozcieńczony nawóz

Dostarczany w formie płynnej. Zawsze podlewać rośliny od spodu (na spodek). Po
30 min. usunąć resztki nawozu ze spodka. W przypadku jego nie usunięcia nastąpi
koncentracja, która jest szkodliwa dla roślin.

Bezpośrednie

Dostarczany także w formie płynnej, lecz bezpośrednio do ziemi. Zazwyczaj
wkrapla się określoną ilość nawozu w ziemię, a następnie podlewa roślinę z góry.

Pałeczki nawozowe

Są polecane dla wiszących koszyków, skrzynek parapetowych i innych roślin
doniczkowych. Małe pałeczki nasączone nawozem wkłada się do doniczki. Wilgoć
gleby będzie oddziaływać na pałeczkę, uwalniając z niej stopniowo nawóz. Liczba
zastosowanych pałeczek uzależniona jest od wielkości doniczki.

Tabletki

Najczęściej stosowane razem ze zwalczaniem szkodników są małe tabletki.
Wkłada się je do gleby roślin.

Opryskiwanie liści

Nawożenie tą metodą jest bardzo szybkie i co najważniejsze skuteczne. Środek
odżywczy mieszamy w odpowiedniej proporcji z wodą w spryskiwaczu, a
następnie spryskujemy nim liście rośliny. Należy pamiętać, iż należy stosować
słaby roztwór szczególnie, jeśli nawóz jest barwiony. Zapobiegnie to w rezultacie
odbarwieniu liści albo osadzeniu się na nich niepożądanego nalotu.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz grupy roślin pokojowych?
2. Jakich zabiegów pielęgnacyjnych wymagają rośliny pokojowe?
3. Jaka jest kolejność czynności, wykonywanych w trakcie przesadzania roślin

pokojowych?

4. Jakie znaczenie dla rozwoju rośliny ma azot, fosfor i potas?
5. Jakie zasady podlewania zastosujesz dla roślin pokojowych?
6. Które rośliny pokojowe nadają się do wnętrz klimatyzowanych?
7. Jakie rośliny pokojowe umieścisz w dużym holu recepcyjnym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnij podstawowe grupy roślin pokojowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zapoznać się z planszami przedstawiającymi najbardziej popularne, dekoracyjne rośliny

pokojowe,

3) dokonać przeglądu stron internetowych prezentujących rośliny pokojowe,
4) zapamiętać wygląd roślin,
5) rozpoznać rośliny na podstawie planszy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

katalog „Kwiaty w moim domu”,

−

plansze przedstawiające najbardziej popularne, dekoracyjne rośliny pokojowe,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Sporządź plansze przedstawiające technikę sadzenia roślin pokojowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) wykonać opis czynności w punktach,
3) wykonać rysunki dopasowując je do czynności,
4) wykonać opisy rysunków,
5) zadbać o stronę estetyczną planszy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

brystol,

−

flamastry, farby,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj prace związane z przesadzaniem wybranych roślin pokojowych. Odpowiedz na

pytania: Jaka jest najlepsza pora roku na przesadzanie roślin pokojowych? Czy po
przesadzeniu zastosujesz nawożenie?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) skorzystać z planszy wykonanej w poprzednim ćwiczeniu,
2) zorganizować stanowisko pracy (zgromadzić niezbędny sprzęt i pomoce),
3) wyjąc roślinę ze starej doniczki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) usunąć z bryły korzeniowej starą ziemię,
5) usunąć uszkodzone korzenie,
6) posadzić powtórnie roślinę,
7) uporządkować stanowisko pracy, w tym narzędzia
8) odpowiedzieć na pytania zawarte w poleceniu,
9) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

doniczki,

−

ziemia,

−

żwir lub glinka porowata,

−

łopatka,

−

nożyce,

−

rękawice,

−

kosz na odpadki,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przedstaw podstawowe informacje o podlewaniu. Wykonaj podlewanie roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) przedstawić podstawowe informacje o podlewaniu,
3) wykonać podlewanie roślin.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konewka do podlewania,

−

rośliny doniczkowe,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Odpowiedz na pytanie: Co należy zrobić, gdy zauważymy mech i pleśń na powierzchni

ziemi w doniczce? O czym to świadczy?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zdiagnozować opisaną sytuację,
3) odpowiedzieć na pytania zawarte w poleceniu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 6

Sporządź opis prac pielęgnacyjnych dotyczących następujących, popularnych roślin

pokojowych: juka, dracena, palma kokosowa, monstera, fikus, storczyk, strelicja. Uwzględnij
4 aspekty pielęgnacji tych roślin:

−

nasłonecznienie,

−

podlewanie,

−

nawożenie,

−

przesadzanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) przygotować plansze przedstawiające rośliny,
3) odszukać wiadomości w dostępnych źródłach informacji (podręczniki, katalogi. Internet),
4) sporządzić opis prac pielęgnacyjnych, jakich wymaga roślina w ciągu roku,
5) przedstawić charakterystykę rośliny na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze przedstawiające rośliny,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

katalogi roślin

−

arkusze papieru formatu A4, flamastry,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 7

Wykonaj zestawienie rodzajów roślin nadających się do uprawy w pomieszczeniach,

o różnym stopniu nasłonecznienia?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zestawić nazwy roślin doniczkowych w następujących grupach:

Rośliny lubiące lub znoszące cień (w tym rośliny nadające się do północnych
pomieszczeń),

II. Rośliny lubiące lub znoszące duże nasłonecznienie (w tym rośliny nadające się do

południowych pomieszczeń),

3) wyniki pracy przedstawić na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały do pisania,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić

przykłady

roślin

pokojowych

należących

poszczególnych grup roślin?



2) określić rodzaje zabiegów pielęgnacyjnych, jakich wymagają rośliny

pokojowe?



3) zastosować podlewanie roślin?



4) zastosować przesadzanie roślin?



5) zastosować nawożenie roślin?



6) określić rodzaje roślin nadających się do uprawy w pomieszczeniach

o różnym stopniu nasłonecznienia?



7) określić rodzaje roślin nadających się do uprawy w pomieszczeniach

klimatyzowanych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Klomby, kwietniki i trawniki – przygotowywanie gleby pod

uprawę roślin, pielęgnacja roślin

4.3.1. Materiał nauczania

Przygotowywanie gleby pod uprawę roślin

W miejscu zakładania klombów, kwietników, trawników gleba powinna być bardzo

starannie przygotowana. Najlepiej zacząć od sprawdzenia, czy gleba jest dobra. Wystarczy
wykonać nieduży wykop, by zorientować się, z jakim podłożem mamy do czynienia – czy jest
piaszczyste, gliniaste, czy teren jest podmokły. Dobra gleba jest pokryta cienką (mniej więcej
30-centymetrową) warstwą cennej, żyznej gleby próchniczej. Pod nią znajduje się
bezwartościowa ziemia, tzw. martwica.

Należy zbadać glebę: jej kwasowości (tzn. odczynu pH) oraz zawartości próchnicy

i składników mineralnych. Ułatwi nam to dobranie odpowiednich roślin oraz pomoże
w ustalaniu dawek nawozów. W sklepach i centrach ogrodniczych można kupić gotowe
zestawy odczynników z dokładnymi instrukcjami stosowania. Bardzo ważny jest sposób
pobierania próbki. Z kilku lub nawet kilkunastu miejsc działki wykopujemy po małej łopatce
ziemi i wsypujemy do jednego pojemnika. Całość dokładnie mieszamy. Można też
wymieszaną próbkę (ok. 0,5 kg) oddać do okręgowej stacji chemiczno-rolniczej, która
odpłatnie zrobi badanie. Adresy punktów badań w całej Polsce znajdują na stronie
internetowej Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej (www.schr.bip.nor.pl). Najlepiej wykonać
ją po usunięciu chwastów. Odbierając wyniki badania w stacji, otrzymamy również zalecenia,
ile i jakich nawozów powinniśmy dodać, żeby rośliny dobrze wzrastały [17].
Chwasty

Przed założeniem klombów i kwietników należy odchwaścić teren. Występowanie

chwastów zmniejsza wartość dekoracyjną i stwarza konieczności ich usuwania, dlatego
czasem należy sięgnąć po radykalne środki chemiczne, czyli herbicydy. Najlepiej użyć w tym
przypadku tzw. herbicydów systemowych (np. Roundup). Przez liście wnikają one do tkanek
i przemieszczają się aż do korzeni. Likwidują nawet najbardziej kłopotliwe gatunki jak perz
czy oset. Od opryskania do obumarcia chwastów mija zaledwie 10–14 dni. Zabieg
przeprowadzamy przy bezwietrznej i bezdeszczowej pogodzie, w temperaturze od 10 do 25°
C. Trzeba zwilżyć wszystkie liście. Cenne okazy roślin zabezpieczamy kawałkami falistej
tektury lub folią (bo preparaty niszczą wszystkie rośliny). Dopóki herbicydy dobrze nie
wyschną, staramy się nie stąpać po opryskanych roślinach, bo możemy przenieść preparat na
butach i uszkodzić np. trawnik. Wyjątkowo odporne i żywotne chwasty (np. perz) czasami
gdzieniegdzie odrastają, wtedy zabieg trzeba powtórzyć. Gdy zniszczymy wszystkie chwasty,
oczyszczamy teren z resztek, a ziemię przekopujemy lub spulchniamy glebogryzarką.

Jednym z podstawowych zabiegów mających na celu poprawienie struktury gleby jest jej

przekopywanie. Wykonuje je się z reguły na głębokość szpadla (ok. 30 cm). Zabieg ten, poza
licznymi zaletami, niesie ze sobą jednak również pewne efekty niekorzystne –
np. powstawanie nierówności. Opisując zalety tego zabiegu należy zwrócić uwagę na to, iż
przekopywanie pozwala na rozdrobnienie, spulchnienie i napowietrzenie gleby, ogranicza
występowanie szkodników glebowych i chwastów oraz ułatwia równomierne wymieszanie
nawozów mineralnych i organicznych. Gleba przygotowana pod kwietnik powinna zawierać
dość dużo materiału organicznego, np. torfu odkwaszonego, który ją rozluźnia i spulchnia
oraz nadaje znaczną pojemność wodną, ograniczającą częstość podlewania.. Opisując zalety
tego zabiegu należy zwrócić uwagę na to, iż przekopywanie pozwala na rozdrobnienie,
spulchnienie i napowietrzenie gleby, pozwala ograniczyć występowanie szkodników

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

glebowych i chwastów oraz ułatwia równomierne wymieszanie nawozów mineralnych
i organicznych.
Klomby i kwietniki

Na barwne rabaty, na tereny zieleni, nadają się kwiaty jednoroczne, dwuletnie

i wieloletnie, czyli byliny. Kwiaty jednoroczne to takie, które muszą być co roku na nowo
wysiewane lub sadzone. Pielęgnacja kwiatów jednorocznych to przede wszystkim usuwanie
chwastów oraz systematyczne podlewanie. Aby kwitły jak najdłużej, należy usuwać
przekwitłe kwiaty. Kwiaty dwuletnie wysiewane są w okolicach maja i czerwca, na miejsca
stałe przesadzane jesienią pierwszego roku, a zaczynają kwitnąć wczesną wiosną i latem roku
następnego po czym obumierają. Byliny to rośliny zielone, trwałe, o zimujących pąkach
przyziemnych i organach podziemnych (w postaci kłączy, cebulek, bulw lub korzeni),
z których wyrastają co roku nadziemne pędy, usychające po wydaniu owoców. Byliny
wymagają zabiegów pielęgnacyjnych takich jak: spulchniania gleby, odchwaszczania,
nawożenia, przycinania, przywiązywania do podpór (palików, kołków). Niektóre byliny co
roku, inne co parę lat, powinny być wykopywane i sadzone na nowych miejscach.

Nawadnianie roślin na kwietnikach

Roślin na rabatach, nie powinno się podlewać w godzinach od 10:30 do 15:30, gdyż

wówczas występują największe straty wody na skutek parowania z gleby i intensywnej
transpiracji roślin. W słoneczne dni krople wody na liściach roślin działają jak soczewki
skupiające światło, w wyniku czego może dochodzić do poparzenia roślin. Najlepszą porą na
podlewanie jest wczesny ranek lub późne popołudnie.
Jak często podlewać rośliny?

Ogólna zasada brzmi: lepiej podlewać rzadziej ale obficie, niż codziennie małymi

porcjami wody. Gdy rośliny podlewa się często ale mało obficie, woda nie wsiąka w glebę
odpowiednio głęboko i nie dociera do korzeni roślin. Aby woda wsiąkła dostatecznie głęboko
(poniżej 10 cm od powierzchni ziemi), podlewanie musi być wystarczająco obfite. Podlewać
należy strumieniem rozproszonym nie dopuszczając do pojawienia się wody na powierzchni
gleby. Silny strumień wody niszczy liście i kwiaty.

Trawniki

Trawnik zyskuje coraz większe grono zwolenników. Ma on bowiem dwie podstawowe

zalety: jest niewątpliwie bardzo dekoracyjny i stosunkowo łatwy do utrzymania. Jednak – aby
dobrze wyglądał – podobnie jak ogród kwiatowy wymaga określonych zabiegów
pielęgnacyjnych.

Mieszkańcy Wysp Brytyjskich mają zaskakująco prostą receptę na to. jak utrzymać piękny,

soczyście zielony trawnik. Według nich trzeba go kosić przynajmniej raz w tygodniu,
podlewać co drugi dzień i czynić tak przez długie lata.

Niewątpliwie koszenie i podlewanie to dwie najważniejsze czynności pielęgnacyjne, które

wpływają na wygląd trawnika.

Koszenie należy przeprowadzać starannie i regularnie. Należy ścinać trawę do określonej

wysokości, która zależy od tego. jakie jest przeznaczenie gazonu. Jeśli pełni on funkcje ozdobne,
trawę można skrócić do około 1,5–2 cm. Z kolei jeżeli trawa jest narażona na częste deptanie, to
trzeba zachować ją na wysokości około 3 cm, bowiem w innym przypadku pojawią się gołe
płaty.

Pierwszy raz ścinamy trawę, gdy wyrośnie do wysokości 8 maksymalnie 10 cm. Należy

przy tym pamiętać, że tym razem nie można obciąć jej do wymaganych 3 cm. Najpierw
czynimy to do wysokości 5,5 cm, dopiero drugie koszenie można obniżyć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Powodzenie tego zabiegu pielęgnacyjnego zależy głównie od częstotliwości, z jaką będzie

wykonywany. Nie należy dopuścić, aby trawa urosła powyżej 10 cm. Zaleca się koszenie tylko
suchej trawy, jeden lub dwa razy w tygodniu. Wcześniej powierzchnię trawnika oczyszcza się
z kamieni i gałęzi.

Należy także odpowiednio przygotować kosiarkę. Musi mieć ona naostrzony nóż,

ustawioną wysokość koszenia. Jeśli jest spalinowa, paliwo nalewa się w znacznej odległości od
trawnika, aby przypadkowo rozlane paliwo nie zaszkodziło trawie. Właściwe koszenie
powinno odbywać się w jednym kierunku, raczej nie należy go zmieniać.

Do ścinania trawy służą kosy, specjalne nożyce oraz kosiarki, które można dwojako

scharakteryzować: ze względu na rodzaj zasilania lub sposób koszenia.

Tabela 2. Rodzaje kosiarek [29]

Rodzaj kosiarki ze
względu na sposób

zasilania

Charakterystyka

ręcznie pchana

używa się jej w małych, zwykle przydomowych ogrodach, ręczny napęd jest
niewątpliwą zaletą, jak również cicha praca i fakt, że do jej uruchomienia nie używa
się paliwa; ponieważ jednak do jej obsługi trzeba włożyć sporo wysiłku, także polecana
jest tylko na niewielkich powierzchniach

samojezdna

stosuje się ją na większych obszarach, przypomina nieco mały traktor

elektryczna

jej

uruchomienia

niezbędne

jest

zasilanie,

wiąże

się

z ograniczeniem przez kabel, dlatego może być używana na małej przestrzeni, poza tym
kabel uniemożliwia swobodę manewrowania

akumulatorowa

w przeciwieństwie do wyżej wymienionej do jej użycia nie jest potrzebny kabel, co
umożliwia szersze stosowanie tej kosiarki

spalinowa

także nie jest zależna od źródła zasilania, nadaje się więc doskonale do dużych ogrodów

na energię słoneczną

jest przede wszystkim ekologiczna, mimo iż spełnia najwyższe wymagania, nie jest
powszechnie stosowana ze względu na swoją wysoką cenę, może być stosowana na
dużych powierzchniach

Rodzaj kosiarki ze
względu na sposób

koszenia

Charakterystyka

wrzecionowe

tną bardzo dokładnie, istnieje możliwość bardzo niskiego cięcia (nawet do 2,5 cm), ale
nie nadają się do koszenia wysokiej trawy

rotacyjne

jest powszechnie stosowana w naszym kraju, o jej popularności zadecydowała zarówno
prosta obsługa, jak i obudowa; nie ścina liści tylko je rozrywa

na poduszce

powietrznej

utrzymuje się nad powierzchnią dzięki dmuchawie, raczej nie nadaje się do
przydomowych ogrodów, bowiem rozdmuchuje ściętą trawę, liście, suchą ziemię
i zanieczyszczenia

żyłkowe

jest użyteczna do dokaszania brzegów trawnika – przy ścieżkach, wokół drzew
i klombów; podobne zastosowanie mają nożyce do trawy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na polskim rynku funkcjonuje wielu producentów, którzy mają w swojej ofercie bogaty

wybór kosiarek o zróżnicowanych możliwościach.

Nawadnianie, to jedna z podstawowych czynności ogrodników. Może być ono wykonywane
przy użyciu różnych narzędzi i technik. Oprócz tradycyjnych sposobów podlewania,
wykorzystania konewki i węży, szczególnie atrakcyjny wydaje się system nawadniania
automatycznego. Istnieje szeroka możliwość zestawienia rozmaitych urządzeń rozpryskujących,
zamgławiających, wytryskujących i kropelkowych. Decydując się na system automatycznego
nawadniania musimy zaplanować miejsca, w których zamontujemy samoczynnie wysuwające
się zraszacze. Najlepiej przed założeniem trawnika zakopać węże doprowadzające wodę do
wszystkich koniecznych miejsc. Jeżeli występuje kran w ogrodzie, długość węża nie powinna
przekraczać 25–30 m, ponieważ zwijanie, rozwijanie, przenoszenie większej ilości zwojów
jest bardzo kłopotliwe, szczególnie w suche i gorące lata.
Naprawianie i odnawianie trawników

Przyczyną pojawiających się na trawniku miejsc bez trawy może być wcześniejsze

niewłaściwe grabienie, podczas którego nasiona zostały zgrabione, a nie przykryte. Dobrym
środkiem zaradczym na tego typu problem jest dodatkowe przykrycie nasion
półcentymetrową warstwą torfu lub piasku. Jest to jednak polecane tylko na małych
powierzchniach. Ponadto nasiona, które dopiero zaczynają kiełkować, łatwo zamierają na
piaszczystym podłożu z powodu niedostatecznej ilości wody. Podobnie dzieje się na glebach
gliniastych w czasie długotrwałych deszczów. Również ptaki wyjadają nasiona, bądź kąpią się
w suchej ziemi.

Zgorzel siewek przyczynia się do tego, że młoda trawa żółknie, przewraca się i w efekcie

zamiera. Problem pojawia się na trawnikach, gdy jest zbyt mokro lub panuje wysoka
temperatura, albo gdy pod powierzchnią trawnika zakopane są cegły i inne pozostałości po
budowie. Zgorzel częściej występuje na glebach gliniastych.

U podstawy źdźbeł wschodzących roślin widać czarne zwężenia. By temu zapobiec, trzeba

profilaktycznie użyć zapraw Sarfun T lub Oxafun T.

Zdarza się, że trawa porasta rzadkimi kępami. Jest to skutek wysiania niedostatecznej ilości

nasion, zbyt niskiej siły i zdolności ich kiełkowania lub za głębokiego umieszczenia nasion
podczas grabienia. Może to być także powodowane przez ptaki, niestaranne przygotowanie
miejsca, wyciągnięcie podglebia na wierzch przy przekopywaniu.
Nawożenie

Młoda trawa jest bladozielona i bardzo wolno rośnie, gdy przed siewem trawnik nie był

nawożony. Na początek najlepsze będzie nawożenie dolistne nawozem wieloskładnikowym
z mikroelementami np. Florovitem lub Ekolistem. Po dwóch tygodniach dobrze jest wykonać
analizę gleby i dalej prowadzić nawożenie według zaleceń. W początkowej fazie wzrostu traw
nie wolno używać żadnych środków chwastobójczych. W ten sposób możemy trawnik całkiem
wypalić.

Zagłębienia powstają najczęściej po niestarannym przygotowaniu podłoża. Ważne jest, aby

po przekopaniu i wstępnym wyrównaniu gleby, odczekać aż ziemia się „uleży”.

W tym przypadku małe zagłębienia (do 2 cm) wypełnia się piaskiem, natomiast większe

zasypuje przepuszczalną ziemią, ubija i ponownie obsiewa. Jeżeli na trawniku wytworzyła się
już zwarta darń, to przecina się ją na krzyż, odchyla i wypełnia zagłębienie lekką ziemią,
a następnie ponownie kładzie się i dociska darń.

Szczeliny w trawniku powstają na ciężkiej, gliniastej ziemi, gdy przeschnie ona wskutek

braku opadów lub nieregularnego podlewania. Oczywiście trzeba ją wtedy podlewać, a potem
ponownie piaskować i wysiać nasiona w puste miejsca.

Rośliny charakteryzujące się intensywnym wzrostem i tworzące dużą masę liściową takie

jak: żywopłoty i trawniki, potrzebują częstszego nawożenia. Rośliny długo i obficie kwitnące

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

takie jak np. pelargonie, surfinie potrzebują częstego zasilania nawozami, ponieważ roślina
ponosi intensywny wysiłek na tworzenie kwiatów.
Chwasty dwuliścienne i ich zwalczanie

Stanowią jeden z największych problemów na trawnikach. Walka z nimi jest dość trudna,

bowiem mają ogromną zdolność przystosowania się do rozmaitych warunków.

Prawie wszystkie chwasty wytwarzają nasiona, które łatwo się przenoszą. Nawet

odchwaszczona, przekopana i zagrabiona ziemia zazielenia się po pewnym czasie nowymi
roślinami. Obfitym źródłem nasion są nawozy organiczne – kompost i obornik.

Wiele chwastów rozmnaża się przez podziemne kłącza lub rozłogi, co wyjątkowo utrudnia

ich zwalczenie. Przed siewem, po wyrównaniu gleby, trzeba poczekać na pokazanie się
chwastów i w fazie ich intensywnego rozwoju opryskiwać preparatami (np.: Roundup lub
Avans). Po sześciu miesiącach od wzejścia można bezpiecznie zastosować selektywne
herbicydy, zwalczające rośliny dwuliścienne. Chwasty są najbardziej wrażliwe na ich działanie
w okresie intensywnego wzrostu. Dlatego najlepiej na 3–5 dni przed planowanym zabiegiem
nawieźć rośliny i podlać.

Żeby objąć jak największą powierzchnię liści chwastów, należy je opryskiwać na 2 do 3

dni po koszeniu. Po zabiegu nie powinno się kosić darni przez od około 3 do 5 dni, aby
umożliwić przemieszczanie się środków chemicznych z liści w głąb rośliny. Opryskiwanie
darni należy przeprowadzać w czasie ciepłej i bezwietrznej pogody, gdy gleba jest wilgotna.
Stosowanie herbicydów w czasie upałów i suszy może spowodować uszkodzenie trawnika,
a opryskiwanie w temperaturze niższej niż 20°C nie przynosi spodziewanych rezultatów. Aby
ten zabieg przyniósł wieloletnie efekty, należy go powtórzyć 2- 3-krotnie w odstępach 4–6
tygodniowych.

Do zwalczania wybranych chwastów na trawnikach stosuje się:
Bofix 260 EC – preparat stosuje się od kwietnia do połowy września, dawka 2–4 litry na

hektar (100 ml wystarczy na 250–500 m

Starane 250 EC – stosuje się od kwietnia do połowy września, gdy chwasty wytworzą co

najmniej 3–4 liście; dawka 0,8–1,2 1/ha, przy masowym wystąpieniu mniszka pospolitego,
dawkę zwiększa się do 1,5 1/ ha (100 ml preparatu wystarczy na 850–1300m

Chwasty dwuliścienne
Babka lancetowata (plantago lanceolata) – pojedyncze rośliny można łatwo usunąć ręcznie,
jednak przy masowym występowaniu tego chwastu trzeba go zwalczać preparatem Bofix 260
EC (2–4 I/ha).
Babka większa (Plantago maior)

Gdy pojawią się pojedyncze rośliny, można je wyciągnąć przy pomocy noża lub wąskiej

łopatki. Przy masowym występowaniu jest łatwa do zwalczenia środkami chemicznymi (Bofix
260 EC w dawce 2–41/ha).
Jaskier rozłogowy (Ranunculus repens)

Pojedyncze egzemplarze łatwo wytępić ręcznie. Gdy walczymy z większą ich liczbą,

najlepiej użyć preparatu Bofix 260 EC w dawce 2–4 1/ha.
Jastrzębiec kosmaczek (Hieacium pilosella)

Zwalczanie ręczne jest niepraktyczne, ponieważ chwast ten rozrasta się przez rozłogi. Jest

bardzo wrażliwy na selektywne herbicydy.
Koniczyna biała (Trifolium repens)

Najczęściej o zwalczaniu myślimy, kiedy mamy jej już dużo. Wyrywanie koniczyny

w tym stadium lub nawet opryskiwanie herbicydem selektywnym może okazać się mało
skuteczne. Trzeba, więc zgrabić ją przed koszeniem tak, by ściąć rozłogi. Następnie poczekać
parę dni na wytworzenie liści.
Chwast opryskujemy herbicydem selektywnym (Bofix 260 EC w dawc e 2 – 4 l/ h a ) .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)

Gdy zobaczmy pojedyncze rośliny, możemy je wykopać. Jeżeli walczymy z dużą ich

liczbą, trzeba zwiększyć nawożenie, szczególnie azotowe i użyć herbicydów (Bofix 260 EC
w dawce 2–4 1/ ha). Zabieg powtarza się po sześciu tygodniach.
Mech (Musci)

Jest uporczywym chwastem, potrafi zniszczyć niejeden trawnik. Z drugiej strony, tworzy

niski oraz zwarty dywan i z tego powodu często nie szuka się żadnych środków, by go
usunąć. Skuteczna walka z tym chwastem nie jest możliwa, jak w przypadku wielu innych.
Można jedynie zastosować odpowiedni środek chemiczny. Żywotność tego zbiorowiska
małych roślinek jest duża. Pozornie wytępione, jeżeli znajdą korzystne warunki, mogą szybko
opanować cały trawnik. Przyczyny, dla których mech tak intensywnie rozwija na trawnikach,
są rozmaite. Podstawową jest wilgoć (miejsca stale mokre na pewno zostaną szybko
zasiedlone). Dodatkowym warunkiem sprzyjającym rozwojowi mchów jest podłoże gliniaste,
nieprzepuszczalne. Znaczne ocienienie niewątpliwie ułatwia jego rozwój. Nieprawidłowe
nawożenie oraz zbyt niskie koszenie też sprzyja jego pojawieniu się. Zwalczamy mech
używając na wiosnę dowolnego środka chemicznego do zwalczania mchu (Antymech,
Mniszek). W przeciągu następnych tygodni mech zostanie „spalony”. Następnie należy go
wygrabić, a puste powierzchnie obsiać trawą. Najczęściej po kolejnych 6 tygodniach konieczne
jest powtórne użycie preparatu do jego zwalczania. Nawożenie trawnika to kolejny etap walki.
Niskie koszenie (poniżej 2 cm) osłabia trawę i powoduje łatwiejsze rozrastanie się chwastu.
Pozostawienie długiej trawy też nie jest dobrym rozwiązaniem. Przyczynia się do zwiększenia
wilgotności powierzchni gleby, a tym samym do łatwiejszego rozwoju mchu. Najkorzystniejsze
jest koszenie na jednakową wysokość w trakcie całego sezonu. Regularne piaskowanie przynosi
dobre rezultaty. Poprawia napowietrzenie i odprowadzenie wody z powierzchni. Aeracja,
przez nakłuwanie lub wertykulację (pionowe ścięcie darni), znacznie utrudnia rozwój mchu.
Należy używać kosiarki z koszem na trawę. Zastosowanie środków mchobójczych we
wrześniu powinno dać pozytywny rezultat.
Mlecz polny (Sonchus arvensis)

Zwalczanie ręczne jest prawie niemożliwe. Stosujemy środki chemiczne – Bofix 260 EC

w dawce 2–4 l/ha. Po sześciu tygodniach konieczne jest powtórzenie zabiegu.
Mniszek pospolity (Tarraxa – cum officinale)

Ręczne zwalczanie daje złe rezultaty, ponieważ z każdego pozostawionego fragmentu

korzenia wyrasta nowa roślina. Młode rośliny do fazy kwitnienia są wrażliwe na gerbicydy
(Bofix 260 EC w dawce 2–4 l/ha, Starane 250 EC w dawce 0.8–1.21 l/ha, a przy masowym
wystąpieniu 1,5 l/ha). Gdy chcemy wytępić starsze rośliny, konieczne będzie powtórzenie
zabiegu po sześciu tygodniach.
Ostrożeń polny – Oset (Cirsium arvense)

Usuwnie jest możliwe, gdy mamy kilka młodych roślin. Starsze egzemplarze możemy

zwalczyć tylko za pomocą herbicydów selektywnych ( Bofix 260 EC w dawce 2–4 l/ha lub
Starane 250 EC w dawce 0,8–1 l/ha). Konieczne będzie powtórzenie zabiegu, przynajmniej
raz, po 6 tygodniach.
Podbiał pospolity (Tussilago farfara)

Jest stosunkowo łatwy do zwalczenia. Ustępuje po odwodnieniu terenu, wałowaniu,

nawożeniu i intensywnym koszeniu. Chemicznie zwalcza się go preparatem Bofix 260
w dawce 2–l/ha.
Rdest ptasi (polygonum aviculare)

Występuje tylko w luźnej darni i na pstrych powierzchniach. Na małym obszarze jest

łatwy do usunięcia mechanicznego. Na większych przy pomocy herbicydów Bofix 260 EC
w dawce 2–4 l/ha lub Starane 250 EC 0,8–1 l/ha.
Rogownica pospolita (cerastinum vulgatum)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Gdy występuje nielicznie, stosunkowo łatwo może być usunięta przez wyrywanie.

Na większych obszarach bardzo dobre efekty daje opryskiwanie herbicydami selektywnymi
(Bofix 260 EC w dawce 2–4 l/ha).
Skrzypy (Equisetum)

Są to rośliny z podziemnymi kłączami, które tworzą skomplikowany system rozgałęzień.
Z każdego fragmentu może być odbudowana nowa roślina. Rozmnaża się także za pomocą

zarodników. Gatunki te nie stanowią wielkiego zagrożenia, jednak w niektórych przypadkach
potrafią opanować znaczne obszary. Zwalczamy je poprzez prawidłowe nawożenie, wałowanie
i napowietrzanie. Skrzypy są wrażliwe na preparaty zawierające MCPA (np. Chwastox Extra).

Zwalczane są również przez Bofix 260 EC w dawce (2–4 l/ha) oraz Starane 250 EC

(0,8 l/ha). Zabieg należy powtórzyć po 8 tygodniach.
Stokrotka pospolita (Bellis perennis)

Zwalczanie należy rozpocząć, nim stokrotka opanuje cały trawnik. Trzeba zastosować

jeden z selektywnych herbicydów.
Szczaw polny (Rumex acetosella)

Przy regularnym koszeniu i nawożeniu na ogół nie stanowi większego problemu. Jeżeli

jednak przez zabiegi pielęgnacyjne nie udało się go wytępić, należy zastosować herbicydy Bofix
260 EC w dawce 2–4 l/ha lub Starane 250 EC (0,8–1 l/ha).
Dzikie gatunki traw

Dzikie gatunki traw często stanowią duży problem. Tworząc kępy wyraźnie odcinające

się od reszty trawnika, psując jego wygląd. Ogromnym problemem jest jednak brak substancji
chemicznej zwalczającej te chwasty bez szkodzenia trawom pożądanym na naszym trawniku.
Praktycznie jedynym ratunkiem jest ich wycinanie, wykopywanie i powtórne obsiewanie.
Najczęściej spotykamy kupkówkę, kłosówkę, chwastnicę i włośnicę. Wiechlina roczna
występuje stosunkowo najczęściej, lecz wyrządza najmniej szkód.
Choroby

Trawa może również chorować.
Biała pleśń, żółknięcie trawy, a następnie jej brązowienie i zamieranie może oznaczać pleśń

śniegową.

Gdy na liściach pojawiają się cienkie, ciemnobrunatne smugi lub owalne plamy

z ciemniejszym obrzeżeniem można podejrzewać, że trawę zaatakowała helmintosporoiza.
Grzyby różnych gatunków powodują tzw. czarcie kręgi. Zwykle okręgi powiększają corocznie
średnicę w zależności od gatunku grzybów kręgi będą mniejsze lub większe.

W miejscach pozbawionych trawy lub z bardzo rzadką trawą pojawiają się mikroskopijne

rośliny tworzące nalot o barwie od jasno-sinej – do ciemnozielonej (prawie czarnej). Jest to
znak, że trawę zaatakowały glony.
Szkodniki

Na wygląd trawnika mogą negatywnie wpłynąć szkodniki.

Dżdżownice, jeśli występują w małej ilości są pożyteczne. Problem zaczyna się wtedy, gdy
planujemy założenie trawnika dekoracyjnego, który będzie koszony poniżej 3 cm.
Krety drążą korytarze, które niszczą korzenie traw, a dodatkowo powodują powstawanie
dużych nierówności.
Karczowniki, norniki, nornice i myszy żywią się przeważnie korzeniami i liśćmi traw.
Na prawidłowo utrzymanych trawnikach wyrządzają szkody znacznie rzadziej niż krety
Pędraki – to larwy chrząszczy z rodziny żukowatych, O długości do 5 cm, charakterystycznie
zgięte w podkowę, białe, grube, z trzema parami nóg. Chrząszcze (dorosłe owady) są duże lub
średniej wielkości, 10–25 mm, aktywne w ciągu dnia. Trawa w miejscach żerowania żółknie,
następnie więdnie i zasycha.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Drutowce – to larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Mają one wydłużony, walcowaty
kształt, często brązową barwę. Długość 15 do 25 mm. Larwy podgryzają korzenie tuż pod
powierzchnią gleby, wskutek czego rośliny żółkną i zasychają.
Komarnica błotna jest to szara muchówka, wyglądem przypominająca komara, lecz znacznie
większa. Szkodliwe są larwy: ziemistoszare, walcowate, beznogie, o długości do 40 mm. Żerują
nie tylko na korzeniach traw, ale i na liściach. W miejscach ich żerowania pojawiają się na
trawniku jaśniejsze plamy, liście stopniowo żółkną i zasychają.

Psy i koty bez wątpienia są największymi szkodnikami trawników. Psie a także kocie

odchody niszczą trawę, szczególnie mocz suk skutecznie wypala darń. Uszkodzenia te
charakteryzują się żółtą plamą wypalonej darni otoczoną ciemnozieloną trawą [29].

Pielęgnowanie i przycinanie żywopłotów

Dla uzyskania gęstego, ładnie rozkrzewionego żywopłotu szczególnie ważne jest cięcie

w dwóch pierwszych latach po posadzeniu. W pierwszym roku krzewy (drzewka) kupione
z gołymi korzeniami należy skrócić radykalnie, niezależnie od rozmiaru rośliny – zostawiając
pędy długości 10–15 cm. Żywopłot sadzony na wiosnę należy przyciąć od razu, a posadzony
jesienią – w marcu następnego roku. Krzewy i drzewa z bryłą korzeniową również trzeba
przyciąć po posadzeniu, ale nie tak zdecydowanie. W drugim roku znowu przeprowadzamy
cięcie wczesną wiosną, przed rozwojem liści. Powinno się obciąć znaczną część przyrostu,
zostawiając odcinki pędów nie dłuższe niż 10–15 cm. Potem wyrosną nowe rozgałęzienia,
które trzeba skrócić mniej więcej w czerwcu – lipcu o 1/2 do 2/3 jego długości. Jeśli pod
koniec lata pojawią się jeszcze pędy wystające poza ostatnią linię cięcia żywopłotu, to należy
je w sierpniu usunąć. W kolejnych latach powtarza się cięcie dwa lub trzy razy w roku. Kiedy
żywopłot zbliży się do pożądanej wysokości, należy go przycinać radykalnie, pozostawiając
tylko bardzo krótkie przyrosty (2–3 cm rocznie). Rośliny liściaste (niezimozielone)
przycinamy zaraz po posadzeniu. Tym o pokroju krzewiastym skracamy wszystkie pędy
mniej więcej o połowę. Roślinom piennym (pokrój drzewka) tniemy gałązki boczne
i wierzchołek. Zachowujemy w ten sposób proporcje między koroną a zredukowanym
korzeniem; cięte rośliny też szybciej się zagęszczą. Żywopłoty formowane z drzew i krzewów
liściastych przycina się dwa razy w roku (na przedwiośniu i w lipcu lub sierpniu). Za każdym
razem usuwa się większą część ostatniego przyrostu. Żywopłoty iglaste przycina się raz
w roku na wiosnę przed rozpoczęciem wegetacji lub w sierpniu po zakończeniu wzrostu.

Narzędzia do prac pielęgnacyjnych

Podstawowym narzędziem do uprawy gleby na działce jest szpadel (rydel). Służy on do

przekopywania gleby na jesieni, kopania dołków pod drzewa, przerabiania kompostu. Szpadel
składa się z tzw. blachownicy i trzonka.

Do kopania gleby z jednoczesnym jej kruszeniem służą widły. Praca widłami jest lżejsza

niż łopatą. Kopiąc widłami nie przecina się rozłogów perzu, dzięki czemu można je
wyciągnąć z gleby w całości.

Do spulchniania gleby przed siewem i mieszania jej z nawozami lub kompostem stosuje

się spulchniacz. Do średnio głębokiego spulchniania gleby, rozbijania brył, wykopywania
dołków, obsypywania roślin, wycinania dużych chwastów służy motyka. Używane są różne
typy motyk: sercówki, motyki trapezowe, trójzębowe i prostokątne .

Do wyrównywania skopanej ziemi, wygrabiania resztek liści, mieszania nawozów

z ziemią służą grabie. Do pracy na działce najlepsze są grabie 12- 16-zębowe szerokości 32–
–38 cm, z zębami lekko zakrzywionymi.

Do wzruszania gleby wszędzie tam, gdzie rośliny uprawiane są w gęstej rozstawie służą

pazurki trójzębne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pikownik to narzędzie do robienia otworów w podłożu, do których sadzimy rośliny lub

wysiewamy nasiona. Pikownikiem może być każde narzędzie, np. szpadel czy widły.

Do ciecia służą: nożyce, noże ogrodowe, sekatory [18].

Usuwanie liści z trawników, chodników, dróg i parkingów
Jednym z urządzeń służących do utrzymania czystości terenów zieleni jest odkurzacz

ogrodowy. Oczywiście grabiami i miotłą również uda się utrzymać porządek, ale szybciej,
łatwiej i lepiej zrobi to, odkurzacz. Możemy nim sprzątać nie tylko opadłe z drzew liście, ale
też drobne gałązki, ściętą trawę, szyszki, żołędzie, piach ze ścieżki, podjazdu czy posadzki
garażu, jak również palenisko grilla.

Odkurzacz służy do zbierania liści. Większość modeli odkurzaczy oprócz zasysania ma

funkcję zdmuchiwania. Oznacza to, że liście można błyskawicznie zdmuchnąć w jedno
miejsce i potem umieścić w skrzyni kompostowej lub zapakować w worki przeznaczone do
wywiezienia.

Większość odkurzaczy może zassane odpadki od razu rozdrabniać. Wynikają z tego dwie

korzyści: mniej miejsca potrzeba na zgromadzenie odpadków (objętość liści zmniejsza się 10-
12-krotnie!) oraz szybciej uzyskuje się kompost. Nawet, gdy nie ma kompostownika i resztki
organiczne są zbierane do worków wraz z innymi śmieciami, to dzięki ich mniejszej objętości
mniej zapłacimy za ich wywożenie.

Tam, gdzie drogi są gruntowe, na podjazd i posadzkę w garażu nanosi się mnóstwo

piasku i gliny. Z utwardzonej nawierzchni lepiej to usuwać nie tylko dlatego, że brzydko
wygląda, lecz także dlatego, że nawet w cienkiej warstwie ziemi łatwo ukorzeniają się
rośliny, które mogą przyczynić się do uszkodzenia nawierzchni. Odkurzaczem ogrodowym
sprząta się ją dokładnie i szybko.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób przygotowujemy glebę pod uprawę roślin?
2. Jakie rodzaje roślin sadzimy na rabatach?
3. Jakie zabiegi pielęgnacyjne wykonuje się na klombach, kwietnikach i trawnikach?
4. W jaki sposób prowadzimy nawadnianie roślin na kwietnikach i na trawnikach?
5. Na czym polega odchwaszczanie kwietników i trawników?
6. Jakie znasz nazwy popularnych chwastów, które należy usunąć z trawnika?
7. Jakie szkodniki mogą negatywnie wpłynąć na wygląd trawnika?
8. Jakie są zasady przycinania żywopłotu?
9. Jakich narzędzi użyjesz do prac pielęgnacyjnych na terenie zieleni?
10. Jakich narzędzi użyjesz do prac porządkowych na terenie zieleni?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj prace związane z przygotowaniem gleby pod uprawę roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) założyć odzież ochronną dostosowaną do rodzaju pracy oraz do pogody,
3) dobrać właściwy sprzęt i przygotować stanowisko pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) przekopać i spulchnić glebę ręcznie,
5) bezwzględnie przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) uporządkować sprzęt i stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia ogrodnicze i sprzęt gospodarczy,

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj prace związane z sadzeniem oraz przesadzaniem roślin zielnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) przygotować właściwy sprzęt,
3) założyć odzież ochronną dostosowana do rodzaju pracy oraz do pogody,
4) zasadzić oraz przesadzić rośliny zielne,
5) bezwzględnie przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) uporządkować zgodnie z ustaleniami stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia ogrodnicze i sprzęt gospodarczy,

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dobierz narzędzia do prac pielęgnacyjnych na terenie zieleni. Wykonaj podstawowe

czynności pielęgnacyjne roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) dobrać sprzęt i przygotować stanowisko pracy,
3) założyć odzież ochronną dostosowaną do rodzaju pracy oraz do pogody,
4) odchwaścić rabaty,
5) podlać kwiaty zgodnie z zasadami organizacji pracy i przepisami bhp,
6) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia ogrodnicze i sprzęt gospodarczy,

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj koszenie trawy za pomocą kosiarki. Brzegi klombów skoś ręcznie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) założyć odzież ochronną dostosowaną do rodzaju pracy oraz do pogody,
3) zapoznać się z instrukcją obsługi kosiarki elektrycznej,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi kosiarki elektrycznej
5) przygotować stanowisko pracy ; przygotować kosiarkę elektryczną i spalinową,
6) zgodnie z zasadami organizacji pracy i przepisami bhp skosić mechanicznie trawę przy

użyciu zarówno kosiarki elektrycznej i spalinowej,

7) skosić ręcznie trawę przy brzegach klombów,
8) dokonać bieżącej konserwacji sprzętu i uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kosiarka elektryczna,

−

kosiarka spalinowa,

−

instrukcja obsługi kosiarki elektrycznej,

−

instrukcja obsługi kosiarki spalinowej,

−

odzież ochronna,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Stosując odpowiedni środek chemiczny, usuń chwasty z trawnika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) ubrać odzież ochronną,
3) zastosować środki ochrony indywidualnej,
4) rozpoznać rodzaj chwastów do zwalczenia w trawie,
5) dobrać odpowiedni środek chemiczny – chwastobójczy,
6) zastosować środek chemiczny do usuwania chwastów,
7) po odpowiednim czasie ocenić efekt wykonania oprysku.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

środki chwastobójcze,

−

instrukcja stosowania środka chwastobójczego,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Stosując ręczne plewienie, usuń chwasty z trawnika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) założyć odzież ochronną,
3) zastosować środki ochrony indywidualnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia ogrodnicze,
5) usunąć chwasty na trawniku,
6) ocenić efekt prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

narzędzia ogrodnicze i sprzęt gospodarczy,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 7

Podlej rabaty za pomocą konewki oraz podlej trawnik z wykorzystaniem węża

ogrodniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) ubrać odzież ochronną,
3) zastosować środki ochrony indywidualnej,
4) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia ogrodnicze,
5) nawodnić w odpowiedniej ilości rabaty i trawę,
6) ocenić efekt prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konewka,

−

wąż ogrodniczy,

−

zraszacze,

−

odzież ochronna,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 8

Wykonaj plansze przedstawiające metody automatycznego nawadniania trawników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zapoznać się z informacjami zawartymi w Internecie dotyczącymi systemów

automatycznego nawadniania,

3) wykonać plansze przedstawiające metody automatycznego nawadniania trawników,
4) omówić system automatycznego nawadniania trawników przy zastosowaniu urządzeń

rozpryskujących, zamgławiających, wytryskujących i kropelkowych,

5) zapisać spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

brystol,

−

flamastry,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

farby,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 9

Wykonaj prace związane z przycinaniem żywopłotu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) założyć odzież ochronną dostosowaną do rodzaju pracy oraz do pogody,
2) dobrać właściwy sprzęt (sekator lub nożyce do żywopłotu)
3) wykonać przycinanie żywopłotu,
4) uporządkować miejsce pracy: (zebrać obcięte gałązki i dokonać bieżącej konserwacji

sprzętu),

5) złożyć worki z gałęziami w wyznaczonym miejscu, ewentualnie użyć rozdrabniacza do

gałęzi,

6) bezwzględnie przestrzegać zasad bezpieczeństwa, podczas przycinania żywopłotu

i używania rozdrabniacza.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

sekator lub nożyce do żywopłotu,

−

rozdrabniacz do gałęzi,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 10

Usuń liście z trawników i chodników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) założyć odzież ochronną dostosowaną do rodzaju pracy oraz do pogody,
2) dobrać właściwy sprzęt (grabie, worki na liście oraz sznurek do zawiązywania worków),
3) wykonać grabienie zgodnie z zasadami organizacji pracy i przepisami bhp,
4) uporządkować miejsce pracy zbierając liście do worków i/lub postąpić zgodnie

z zaleceniami nauczyciela,

5) wyznaczyć miejsce z łatwym dojazdem, w którym zostaną złożone worki z liśćmi,
6) pozostawić zawiązane worki w śmietniku lub zakopać liście – ale nie płycej niż pod 30

centymetrową warstwą ziemi,

7) zabezpieczyć sprzęt i odłożyć na wyznaczone miejsce.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

grabie,

−

worki,

−

sznurki do worków,

−

odzież ochronna,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zakres prac, związanych z przygotowaniem gleby pod

uprawę roślin?



2) rozróżnić pojęcia roślina jednoroczna, dwuletnia, bylina?



3) wykonać

zabiegi

pielęgnacyjne

klombach,

kwietnikach

i trawnikach?



4) zastosować automatyczne nawadnianie roślin na kwietnikach i na

trawnikach?



5) zastosować środek chemiczny do odchwaszczanie trawników?



6) wymienić nazwy popularnych chwastów, które należy usunąć

z trawnika?



7) zastosować narzędzia ogrodnicze do prac pielęgnacyjnych na terenie

zieleni?



8) zastosować sprzęt gospodarczy do prac porządkowych na terenie

zieleni?



9) wykonać przycinanie żywopłotu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Stosowanie preparatów ochrony roślin

4.4.1. Materiał nauczania

Ochrona roślin to zabezpieczenie roślin przed chorobami, szkodnikami i chwastami.

Wśród stosowanych metod wyróżnia się metody chemiczne, nie zawsze bezpieczne dla
zdrowia oraz metody alternatywne, niechemiczne.
Do tych ostatnich zalicza się m.in. usuwanie wyrośli z mszycami, ręczne zbieranie larw,
wycinanie porażonych pędów, usuwanie liści z żerującymi larwami, systematyczne cięcie
krzewów, stosowanie odwarów z roślin, preparatów opartych na wyciągu z grejpfruta
(np. Grevit), czy pancerzykach skorupiaków (Biochikol, Biochitan) .

Wśród chemicznych preparatów ochrony roślin wyróżniamy: grzybobójcze (fungicydy),

owadobójcze, bakteriobójcze, roztoczobójcze, chwastobójcze (herbicydy) oraz regulatory
wzrostu i środki do zaprawiania roślin.
Poniżej przedstawiony został kalendarz prac związanych z pielęgnacją oraz ochroną roślin.

Marzec

−

od początku marca, o ile zrobi się już wystarczająco ciepło, usuwamy okrycia zimowe,

które zabezpieczały przed mrozami i wiatrami rośliny ozdobne, pamiętajmy aby okrycia
zdejmować w dni pochmurne aby roślin nie narazić na duże skoki temperatur,

−

na początku marca należy rozrzucić równomiernie nawóz próchniczny (obornik, torf)

i kiedy deszcz go wypłucze ponownie zagrabić,

−

wycinamy suche, zeszłoroczne pędy bylin, przycinamy również krzewy kwitnące późną

wiosną i latem, odpowiednie cięcie zagwarantuje intensywny wzrost i ładny wygląd
roślin,

−

usuwamy osłony zimowe i przystępujemy do cięcia krzewów róż – róże krzaczaste

i pnące prześwietlamy usuwając najstarsze pędy, wszystkim różom wycinamy pędy
słabe, stare i martwe,

−

sprawdzamy czy na wrażliwych gatunkach krzewów i drzewek iglastych nie powstały

uszkodzenia mrozowe, usuwamy gałęzie i pędy z widocznymi uszkodzeniami
mrozowymi, u młodych roślin sprawdzamy nasadę pnia, w przypadku powstania
podłużnych pęknięć kory, uszkodzone miejsce smarujemy maścią ogrodniczą
(np. Funaben 03 PA), a koronę drzewka lekko przycinamy, najlepiej na przełomie marca
i kwietnia,

−

pod iglakami uzupełniamy ubytki kory sosnowej, która podnosi estetykę nasadzeń

i ogranicza rozwój chwastów,

−

jeżeli gleby na rabatach nie przygotowaliśmy jesienią, to trzeba to wykonać teraz –

kompost, obornik i torf przekopujemy szpadlem na głębokości kilkunastu centymetrów,
wokół roślin kopanie może uszkodzić korzenie, zatem w tych miejscach stosujemy
nawożenie powierzchniowe, rozrzucając pod roślinami kompost lub torf, pod krzewami
i drzewami możemy umieścić nawet 15-centymetrową warstwę takiej ściółki,

−

w przypadku niektórych roślin nasiona można siać od razu do gruntu, można to zrobić

już pod koniec marca, gdy ziemia jest rozmarznięta i wystarczająco nagrzana, od razu na
miejsce stałe możemy wysiewać min. groszek pachnący, mak polny, czarnuszkę, chaber
cesarski,

−

woda i mróz sprawiają, że górna warstwa gleby staje się w zimie zwarta, aby umożliwić

zdrowy wzrost roślinom cebulowym, taką glebę musimy lekko spulchnić, robimy to
ostrożnie, aby nie uszkodzić cebulek,

−

pod koniec marca nawozimy rośliny wcześnie rozpoczynające wegetację.

−

trawnik należy zgrabić ostrymi żelaznymi grabiami, żeby zniszczyć tworzący się mech.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kwiecień

−

jeżeli w marcu było zbyt zimno aby zdjąć zimowe osłony z roślin, czynność tą

wykonujemy w kwietniu, pamiętajmy aby krzewy wyjątkowo wrażliwe na niskie
temperatury, np. budleję, odsłonić dopiero pod koniec miesiąca,

−

jeżeli w marcu było zbyt zimno aby zdjąć zimowe osłony z krzewów róż i dokonać

cięcia, wykonujemy to w kwietniu, możemy również sadzić nowo zakupione róże, przy
zakupie krzewów wybierajmy takie, które mają co najmniej 3 zdrowe pędy i dobrze
rozwinięty system korzeniowy,

−

w miejsca stałe sadzimy rozsadę bratków i niezapominajek,

−

przeprowadzamy kolejne nawożenie wiosennych roślin cebulowych (około 3 tygodnie po

pierwszym nawożeniu), stosujemy nawozy azotowe, takie jak np. saletra amonowa,

−

przesadzamy i dzielimy byliny kwitnące latem i jesienią, przed posadzeniem suche karpy

zanurzamy w wodzie, kwiecień jest też dobrym miesiącem na sadzenie traw ozdobnych,

−

ściółkujemy glebę pod krzewami, zwłaszcza tymi o płytkim systemie korzeniowym
(azalie, oczary, różaneczniki, czy wrzosy), ściółka pomoże utrzymać w glebie wilgoć
i zabezpieczy korzenie przed wysychaniem,

−

sadzimy liściaste drzewa i krzewy ozdobne (możemy sadzić dopóki nie zaczną

wypuszczać pierwszych liści), po posadzeniu silnie je przycinamy, a dookoła pnia
formujemy w ziemi zagłębienia w kształcie mis, dzięki którym możliwe będzie
zatrzymanie wody, sadzimy również iglaki i gatunki zimozielone,

−

kwiecień to także czas sadzenia roślin cebulowych kwitnących latem,

−

na modrzewiach mogą pojawić się ochojniki – mszyce, które najpierw doprowadzają do

kolankowatego zaginania się igieł, a na świerkach są przyczyną powstawania
charakterystycznych wyrośli, przypominających drobne szyszeczki, jeżeli w poprzednim
roku ochojniki występowały licznie, powinniśmy modrzewie i świerki opryskać
Promalanem (preparatem opartym na oleju parafinowym), a w późniejszym okresie
Pirimorem,

Maj

−

czas na wysianie roślin dwuletnich,

−

w pierwszej połowie maja możemy jeszcze wysiewać niektóre letnie kwiaty jednoroczne,

−

trawnik należy wygrabić (wyrównać kretowiska) i wzruszyć żelaznymi grabiami

−

w maju możemy nadal przesadzać i dzielić byliny, pamiętajmy przy tym aby przyciąć
zbyt mocno rozrośnięte, nadziemne części roślin,

−

byliny które wypuściły już młode pędy należy zabezpieczyć przed nocnymi chłodami.
Jeśli zapowiadany jest duży spadek temperatury, wrażliwe rośliny (np. dalie) możemy
osłonić materiałem do ściółkowania czy też nawet skrzynkami lub kartonami,

−

młode pędy roślin pnących i szpalerowych należy przywiązać, gdyż luźno zwisające pędy
źle znoszą silne wiatry. Aby uniknąć zgniecenia pędów, przywiązujemy je tak, żeby nie
przylegały do podpory zbyt ściśle,

−

krzewy i drzewa kwitnące wiosną i wytwarzające latem nowe pędy zaleca się ciąć zaraz
po okresie kwitnienia. Dotyczy to takich gatunków, jak np. wierzba Iwa czy migdałowiec
trójklapowy. Pędy przycinamy krótko, zazwyczaj na długość 2–3 oczek, dzięki czemu na
drzewku pojawi się wiele młodych pędów,

−

młode rośliny, które mają być krzaczaste, należy silnie przycinać. Fuksje i dalie nie
powinny mieć więcej niż po dwa pędy, resztę usuwamy, co pozwoli osiągnąć silny
wzrost rośliny,

−

pięciornik rozwija się najlepiej w chłodnych pomieszczeniach, gdzie temperatura zimą
niewiele przewyższa zero stopni. Od maja możemy go wysadzać do gruntu, na jasne
stanowisko, lecz nie wystawione bezpośrednio na działanie słońca,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

na krzewach róż mogą pojawić się dzikie pędy wyrastające spod miejsca okulizacji,
zauważone „dziczki” należy natychmiast wyłamać, odsypując jednocześnie ziemię
z okolic szyjki korzeniowej,

−

pod koniec miesiąca zaczynają przekwitać lilaki, przekwitłe kwiatostany dobrze jest
natychmiast usuwać, dzięki temu rośliny te zakwitną równie obficie w przyszłym roku,

Czerwiec

−

ponieważ w czerwcu zaczyna być bardzo ciepło i słonecznie, należy pamiętać
o podlewaniu i zraszaniu roślin. Aby rośliny nie cierpiały z powodu suszy gleba powinna
być wilgotna do głębokości 10 cm. Najlepszą porą do zraszania jest wieczór. Zaleca się
zraszanie długie i dokonywane rzadziej – jest ono lepsze niż krótkie zraszanie codzienne,

−

przekwitłe rośliny sezonowe na rabatach warto wymienić na nowe,

−

usuwamy przekwitłe kwiatostany różaneczników (najlepiej ostrożnie obrywać je
palcami), lilaków i róż. Z tych ostatnich wycinamy też dzikie pędy (wyrastają z ziemi i są
jaśniejsze niż pozostałe),

−

po okresie kwitnienia można dzielić kosaciec bródkowy. Kłącza wykopujemy, dzielimy
i po zasadzeniu obficie podlewamy,

−

wykopujemy i rozdzielamy cebule tulipanów, gdy 1/3 łuski jest zbrązowiała (co roku),
oraz innych roślin cebulowych (co 3–4 lata),

−

w czerwcu można wysiewać niektóre rośliny dwuletnie, min. stokrotkę, bratki czy
goździk brodaty. Ponieważ podczas kiełkowania powinny mieć dużo wilgoci, warto
wysiać je w miejscu cienistym,

−

na początku czerwca można pobrać sadzonki niezdrewniałe z niektórych drzew
i krzewów,

−

spustoszenia w ogrodzie mogą dokonać mszyce, aby temu zapobiec, nie zanieczyszczając
przy tym środowiska, można zastosować nawóz wieloskładnikowy na bazie rotenonu,
jeżeli zdecydujemy się na spryskiwanie insektycydami, należy pamiętać aby w czasie
spryskiwania zachować przynajmniej trzydziestocentymetrowy odstęp od rośliny,

−

na spodniej części liści niektórych roślin mogą pojawić się niewielkie brunatne punkty,
oznaczające atak czerwców lub innych małych owadów. Ponieważ ręczne usunięcie jest
bardzo trudne, zaleca się zwilżenie zaatakowanych miejsc spirytusem, a następnie
spryskanie roślin roztworem 20 g miękkiego szarego mydła i 10 cl spirytusu na litr wody,

−

gdy pogoda jest ciepła i wilgotna, róże mogą zostać zaatakowane przez mączniaka.
Pomóc mogą preparaty siarkowe, należy się jednak liczyć również z tym, że mogą one
zaszkodzić roślinom,

−

mączniak zagraża również piwoniom znajdującym się w fazie pączkowania. Kwiaty
można próbować uratować, wycinając ostrożnie zaatakowane pączki,

−

bodziszki i fuksje mogą zostać zaatakowane przez mączniaka. Gdy szkodników jest
niewiele, pomoże spryskiwanie ciepłą wodą. Jeśli jest ich dużo, konieczne będzie
zastosowanie środka owadobójczego,

−

w niebezpieczeństwie są też lilie, na których od czerwca mogą żerować czerwone
chrząszcze,

−

przeprowadzamy cięcie żywopłotów,

−

pamiętamy o koszeniu trawników.

Lipiec

−

jeżeli nie zrobiliśmy tego w czerwcu, na początku lipca trzeba wykopać cebule
hiacyntów, narcyzów, szachownic, śniadków i kwitnących wiosną czosnków (cebule
hiacyntów koniecznie wykopujmy co roku gdyż źle znoszą letnie opady deszczu, cebule
pozostałych roślin wystarczy wykopać co 3 lata, gdy nadmiernie się zagęszczą na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rabacie), wykopane cebule przeglądamy i wyrzucamy te, które porażone są chorobami,
pozostałe przechowujemy aby posadzić je jesienią,

−

przy suchej i słonecznej pogodzie pamiętajmy o regularnym podlewaniu roślin, warto
trzymać się zasady, iż lepiej podlać obficie raz w tygodniu, niż każdego dnia
powierzchownie – dzięki temu w glebie zgromadzi się zapas wilgoci, a rośliny będą
zmuszone do głębszego zakorzeniania się, najefektywniejsze jest podlewanie późnym
popołudniem, gdyż rośliny mogą wtedy korzystać z wilgoci przez cały wieczór i noc,

−

ziemię warto spulchniać za pomocą motyki, aby zapobiec powstawaniu na grządkach
i rabatach głębokich pęknięć w ziemi, mogących powodować uszkodzenia korzeni roślin.
Dzięki spulchnianiu w glebie będzie dłużej utrzymywać się wilgoć po podlewaniu lub
opadach deszczu,

−

można jeszcze wysiać niektóre rośliny dwuletnie, takie jak fiołek rogaty, niezapominajka,
czy stokrotka, większość z nich wysiewamy do inspektu lub na rozsadnik, po 3 do 4
tygodniach siewki pikujemy do inspektu lub na zagony, wyjątkiem jest dziewanna, którą
wysiewamy od razu na miejsce stałe, gdyż roślina ta nie znosi przesadzania,

−

na rabatach bylinowych i pod krzewami ozdobnymi warto zastosować ściółkowanie,
ściółka ogranicza rozwój chwastów i ogranicza wyparowywanie wody z gleby, dzięki
czemu nie będzie konieczne częste podlewanie roślin, dobrym materiałem na ściółkę jest
przekompostowana kora sosnowa,

−

od połowy lipca do końca sierpnia będzie można okulizować róże, (okulizacja polega na
założeniu oczka (pąka) odmiany szlachetnej (wybranej ze względów dekoracyjnych) na
podkładce (z reguły siewce dzikiego gatunku róży – wybranej ze względu na żywotność
i mrozoodporność). W efekcie tego zabiegu otrzymujemy roślinę łączącą dobre cechy
obu róż.

−

przez całe lato możemy pobierać z drzew i krzewów liściastych (głównie zimozielonych)
sadzonki półzdrewniałe,

−

w lipcu atakuje wiele szkodników, dlatego też należy często doglądać roślin, zwracając
szczególną uwagę na spodnią część liści,

Sierpień

−

możemy rozpocząć przesadzanie drzew i krzewów iglastych które zakończyły już fazę

wzrostu, przesadzone rośliny zasilamy odżywką, np. Terra Cottem,

−

sierpień i wrzesień to najlepszy okres do rozmnażania drzew iglastych poprzez sadzonki.

Najlepiej będą się ukorzeniać młode jednoroczne wierzchołki pędów,

−

od drugiej połowy sierpnia rozpoczyna się okres sadzenia roślin cebulowych kwitnących

wiosną i niektórych gatunków kwitnących późną jesienią,

−

skracamy do połowy długości pędy lawendy, dzięki czemu będą zwarcie się rozkrzewiać,

−

do końca miesiąca możemy pobierać z drzew i krzewów liściastych sadzonki

półzdrewniałe,

−

jest dobry czas na dzielenie bylin. Większość przekwitniętych roślin możemy teraz

dzielić i przesadzać, zapewniając im odpowiednio dużo czasu na ukorzenienie się przed
nastaniem jesieni,

−

koniec sierpnia jest doskonałym momentem na sadzenie piwonii. Również przesadzanie

tych roślin w tym okresie nie wpływa ujemnie na kwitnienie w następnym roku, a rośliny
zdążą się dobrze zakorzenić w nowym miejscu przed nastaniem zimy. Pamiętajmy aby
rośliny te odmłodzić i zmienić im miejsce po 5–6 latach przebywania na tym samym
stanowisku,

−

przy wilgotnej i ciepłej pogodzie może wystąpić osutka sosny. W takim wypadku rośliny

spryskujemy środkami grzybobójczymi w odstępach dziesięciodniowych aż do końca
sierpnia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

należy doglądać astrów jesiennych. Jeżeli zaatakował je mączniak prawdziwy, należy

zastosować preparaty siarkowe lub fungicydy,

−

grzyby przenoszone przez owady (np. piewnika różanecznikowego) mogą powodować

brązowienie pąków różaneczników. W przypadku zauważenia objawów, stosujemy
środki owadobójcze,

−

jeżeli na jałowcach lub świerkach pojawi się przędziorek roślin iglastych, rośliny

spryskujemy preparatami z grupy pyretroidów, np. Karate.

Wrzesień

−

systematycznie usuwamy z pędów więdnące kwiaty róż powtarzających kwitnienie,
dzięki temu zabiegowi krzewy będą dłużej kwitły, jeżeli natomiast uprawiamy róże nie
powtarzające kwitnienia, możemy przyciąć ich pędy i przygotować sadzonki pędowe,

−

na rabatach spulchniamy motyką podłoże i usuwamy chwasty aby uniemożliwić im
rozsianie nasion, dzięki temu nie powinny pojawić się zbyt licznie przyszłej wiosny,

−

powoli możemy rozpocząć sadzenie drzew i krzewów ozdobnych oraz roślin
cebulowych, aby cebulki zabezpieczyć przed atakami chorób grzybowych warto je przed
sadzeniem zaprawić, np. w 0,2% roztworze Benlate przez około 10 do 15 minut lub
w roztworze Kaptanu przez około godzinę,

−

początek września to ostatni moment aby wysadzić na rabaty rośliny dwuletnie, takie jak
bratki czy stokrotki, które zakwitną na wiosnę,

−

możemy przystąpić do przesadzania bylin, przy tej czynności należy podzielić korzenie
roślin, podział odmładza byliny dzięki czemu w następnym roku będą one dobrze rosły
i obficie kwitły (w zależności od tempa wzrostu roślin, należy je dzielić co 2–5 lat),
każdy fragment podzielonej rośliny powinien zawierać po kilka zdrowych pędów
i własny system korzeniowy, przed sadzeniem rany powstałe po dzieleniu warto posypać
odpowiednim fungicydem,

−

na początku września wykopujmy lilie, które rosły kilka lat na tym samym miejscu, po
oddzieleniu cebul sadzi się je od razu na nowym miejscu lub przechowuje do wiosennego
sadzenia w lodówce (temperatura 2–4°C) przesypane torfem i zapakowane w foliowe
torebki,

−

nieco później (koniec miesiąca) wykopujemy z rabat bulwy mieczyków, po oczyszczeniu
oddzielamy małe bulwki przybyszowe od matecznych i suszymy wszystkie razem,
możemy je przechowywać w chłodnych miejscach w piwnicy,

−

po zaschnięciu wykopujemy również bulwy begonii bulwiastej, bulwy należy oczyścić
i obsypać ich górną stronę fungicydem, następnie umieszczamy je w skrzynce z suchym
piaskiem lub torfem, przez zimę przechowujemy w suchym i chłodnym pomieszczeniu,

−

letnie kwiaty, które już zakończyły swój żywot, warto jest przeznaczyć na kompost,

−

w suche i słoneczne dni zbieramy nasiona roślin jednorocznych, większość nasion
możemy pakować w papierowe torebki i pozostawić w suchym miejscu aż do wiosny,
niektóre gatunki, jak np. czarnuszkę, chaber bławatek, maczek kalifornijski, nagietek, czy
ostróżkę, można wysiać już we wrześniu – rośliny uzyskane z siewu jesiennego
wcześniej rozpoczną wzrost i kwitnienie w następnym roku,

−

modrzewie i daglezje mogły zostać zaatakowane przez krobika modrzewiaczka,
w przypadku mocnego porażenia, rośliny na początku września opryskujemy preparatem
owadobójczym, takim jak np. Basudin, oprysk trzeba będzie powtórzyć w połowie
kwietnia,

Październik

−

rozety liściowe roślin dwuletnich, takich jak malwy, dzwonki, naparstnice i bratki, zimą

narażone są na wysuszające wiatry, dlatego warto dobrze je podlać jesienią, a po
pierwszych przymrozkach okryć gałązkami iglaków, suchymi liśćmi lub agrowłókniną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

możemy nadal sadzić cebule roślin kwitnących na wiosnę, musimy to jednak zrobić

jeszcze gdy ziemia nie jest zamarznięta,

−

cebule takich roślin, jak arisema, eukomis, cynobrówka, galtonia, kamasja, sternbergia,

mogą zimować w gruncie, na stanowiskach przykrytych suchymi liśćmi, słomą lub
gałęziami świerkowymi,

−

wykopujemy natomiast cebule, bulwy i kłącza gatunków niezimujących w gruncie, czyli

dalii, mieczyków, tygrysówki, sprekelii, frezji, tritonii, weltheimii, oraz fiołków
alpejskich i pacioreczników. Robimy to, gdy pierwsze przymrozki zwarzą liście roślin.
Obumarłe pędy odcinamy 10 cm ponad karpą i wyciągamy karpy z ziemi. Robimy to
delikatnie, tak aby nie uszkodzić delikatnych tkanek. Karpy suszymy przez kilka dni
w przewiewnym miejscu, a następnie umieszczamy w skrzynkach, przesypujemy korą,
torfem lub trocinami i ustawiamy w suchym pomieszczeniu nie narażonym na działanie
mrozu,

−

sadzimy drzewa i krzewy ozdobne, rośliny w pojemnikach możemy sadzić bez obaw,

jeżeli natomiast zakupiliśmy rośliny z nagimi korzeniami, powinniśmy obejrzeć korzenie
roślin i przyciąć ich uszkodzone części, po posadzeniu rośliny obficie podlewamy,

−

wrażliwe na mróz krzewy (róże, hortensje, powojniki) u nasady obsypujemy ziemią lub

korą do wysokości 20–40 cm (tzw. kopczykowanie), nawet jeżeli gałęzie przemarzną,
roślina odbije na wiosnę z dolnych okrytych części,

−

wycinamy sadzonki ze zdrewniałych części pędów, przygotowane sadzonki róż i innych

krzewów liściastych umieszczamy w skrzynce z piaskiem i przechowujemy do wiosny
w chłodnym pomieszczeniu,

−

nadal rozmnażamy byliny – sadzonki z wierzchołkowych części pędów zdążą jeszcze

dobrze ukorzenić się przed nadejściem zimy,

−

byliny możemy także jeszcze przesadzać, zakupionych roślin nie kładźmy bezpośrednio

na ziemi – należy wykopać prowizoryczny dołek i przykryć korzenie roślin ziemią. W ten
sposób korzenie zabezpieczymy przed szkodliwym działaniem słońca i wiatru. Sadząc
rośliny wykopujemy większy dół – tak aby korzenie spoczywały w nim luźno.
Przysypujemy je ziemią i obficie polewamy wodą. Gdy woda wsiąknie wsypujemy do
dołu resztę ziemi i udeptujemy ją.

Listopad

−

opadające z drzew liście należy usuwać, możemy je wykorzystać jako przewiewną
ściółkę lub jako dodatek do kompostu, musimy być jednak pewni, że liście pochodzą ze
zdrowych drzew i nie przeniosą chorób, w przeciwnym razie należy liście spalić,

−

dopóki ziemia nie jest zamarznięta, możemy sadzić drzewa i krzewy, pamiętajmy jednak
o zabezpieczeniu ich przed mrozami,

−

do połowy listopada możemy jeszcze sadzić wrzosy,

−

jedną z najważniejszych prac listopadowych jest okrycie roślin wrażliwych na niskie
temperatury, Możemy to osiągnąć stosując różnego rodzaju materiały izolacyjne
pochodzenia naturalnego, bądź gotowe materiały, zakupione w sklepie ogrodniczym.
Byliny, których część nadziemna zamiera, okrywamy ściółką, liśćmi, słomą, bądź
gałązkami drzew iglastych. Krzewy ozdobne, takie jak np. róże, zabezpieczamy poprzez
kopczykowanie, czyli obsypanie nasad pędów kopczykami z ziemi (fot. obok).
W rejonach bardzo zimnych kopczyki dodatkowo możemy okryć słomą.

Młode drzewa

i krzewy zabezpiecza się również poprzez owinięcie ich słomą, a następnie otoczenie jutą
lub płótnem Słomę umieszczamy w przestrzeniach pomiędzy gałęziami, zaczynając od
dołu. Po ułożeniu słomy, roślinę luźno otaczamy płótnem i związujemy sznurkiem.
Drzewka możemy również osłonić matami ze słomy lub bambusa Uwaga: roślin nie
wolno bezpośrednio owijać folią, gdyż nie przepuszczająca powietrza folia, powoduje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zamieranie końców pędów, pękanie kory i sprzyja rozwojowi chorób grzybowych
Do ochrony pojedynczych roślin niewielkich rozmiarów, możemy zastosować klosze.
Jako klosz może nam posłużyć wiadro lub karton. Lepiej jednak zakupić klosze
wykonane z przezroczystego plastiku, dzięki czemu nie ograniczymy dostępu światła do
rośliny. Do ochrony grup roślin, np. na grządkach, możemy użyć tuneli foliowych.
Tunele takie wykonujemy samodzielnie, rozpościerając folię na drucianych pałąkach.
Idealnym materiałem do okrywania roślin jest agrowłóknina, którą można nabyć
w każdym dobrym sklepie ogrodniczym. Okrycie z agrowłókniny posiada liczne zalety –
jest lekkie, częściowo przepuszcza wilgoć, powietrze i światło, co czyni je
niezastąpionym szczególnie przy okrywaniu roślin zimozielonych. W zależności od
potrzeb możemy wybrać materiał o odpowiadającej nam grubości. Rośliny otulamy
luźno, z góry do dołu i mocujemy osłonę sznurkiem, a dolne brzegi przysypujemy
ziemią. Możemy nią owijać również pojemniki i donice. Agrowłóknina może służyć nam
przez kilka sezonów – po zdjęciu z roślin, należy ją wysuszyć, złożyć i przechowywać
w suchym pomieszczeniu. Glebę wokół roślin o mało odpornych na mróz korzeniach
(np. różaneczniki, magnolie) trzeba wyściółkować korą sosnową, trocinami, igliwiem lub
liśćmi, krzewy róż należy okopczykować ziemią, krzewy zimozielone (różaneczniki,
berberysy) należy okryć w całości za pomocą słomianych mat lub gałązek roślin
iglastych,

−

przed nastaniem zimy należy obficie podlać wszystkie liściaste i iglaste drzewa i krzewy

zimozielone, gdyż częstym powodem obumierania roślin w czasie zimy jest nie tylko
mróz, ale również brak wody w glebie, która odparowuje w słoneczne dni, a rośliny
dodatkowo wysuszane są przez mroźne suche wiatry,

−

listopad jest odpowiednim okresem aby pobrać sadzonki zdrewniałe krzewów liściastych,

takich jak jaśmin czy liguster,

−

należy dokonać pierwszego przeglądu przechowywanych w pomieszczeniach karp dalii,

bulw begonii i kłączy kanny, torf którym je przysypaliśmy, powinien być lekko wilgotny,
zwracamy też uwagę na obecność chorób grzybowych, mocno porażone organy usuwamy
i stosujemy sypki środek grzybobójczy.
Poniżej przedstawiono dobór zalecanych środków ochrony roślin wraz z terminarzem
(tabela 3)

Tabela 3. Dobór zalecanych środków ochrony roślin wraz z terminarzem [21, s. 20]

ROŚLINY OZDOBNE

Roślina termin

Choroba lub

szkodnik

Niechemiczne środki ochrony

roślin i sposoby ich stosowania

Chemiczne środki ochrony

roślin i sposoby ich stosowania

Rośliny iglaste

Różne gatunki

przędziorek
sosnowiec

od listopada do marca
Promanal 012AL
(zabieg w temperaturze> 12°C)

Nissorun 050 EC, Magus 200 SC
– wczesną wiosną po wylęgu
z jaj

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Modrzew,
świerk
wczesna
wiosna przed
ruszeniem
wegetacji

ochojniki

usuwanie wyrośli z mszycami,
opryskiwanie Promalanem l

w okresie wegetacji
Confidor 200 SL,
Mospilan 20 SP;
później Primor 500 WG

mszyce

Pirimor 500 WG

Świerk, sosna
maj–sierpień

osnujki oraz inne
larwy i gąsienice
zjadające igły

po zauważeniu larw
ręczne zbieranie

w przypadku bardzo licznego
występowania
preparat kontaktowy Decis 2,5
EC lub inny
zalecany w amatorskiej ochronie
roślin

osutki (brązowe
plamki, obumieranie
i opadanie igieł)

unikać spryskiwania igieł wodą

Topsin M 500 SC zabieg
przeprowadzić po zauważeniu
objawów

zamieranie
wierzchołków pędów

wycinanie porażonych pędów
(poniżej miejsca infekcji)

Topsin M 500 SC

Sosny
czerwiec

jesienne opadanie
igieł sosny

intensywność zależy od
warunków pogodowych; zjawisko
normalne, czasem w dużym
nasileniu

Krzewy liściaste

Ligustr,
lilak,
rododendron

opuchlak lilakowiec

zastosowanie preparatów
biologicznych z entomofilnych
nicieni do zwalczania larw
opuchlaków, np. Nemasys, B –
Green

Confidor 200 SL; zabieg
preparatem kontaktowym
przeprowadzić w godzinach
wieczornych

Kaliny
maj

szarynka kalinówka

usuwać liście z żerującymi
larwami

po zauważeniu żerujących larw
preparat kontaktowy zalecany do
amatorskiej ochrony roślin, np.
Decis 2,5 EC

Bukszpan
kwiecień–maj

miodówka
bukszpanowa

systematyczne cięcie krzewów

po zauważeniu pierwszych
uszkodzeń np. Mospilan 20 SP

Różne krzewy
liściaste
maj–czerwiec

mszyce

opryskiwanie Promanalem w
okresie bezlistnym, obcinanie
zakończeń pędów z koloniami
mszyc

Mospilan 20 SP, Pirimor 500 WG
oraz inne mszycobójcze po
zauważeniu kolonii mszyc

plamistości liści

Biosept 33 SL

Baymat AE,
Topsin M 70 WP

Różne krzewy
liściaste
maj–sierpień

mączniaki prawdziwe Biosept 33 SL, Bioczos BR, Bio

Blatt 25 EC

Baymat AE,
Domark100 EC

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mszyce, zwiot
różany, bruzdownica
pędówka

obcinanie zaatakowanych pędów,
szkodniki atakują najmłodsze
pędy

Confidor 200 SL

mączniak prawdziwy usuwać porażone części roślin z

objawami choroby, Biosept 33
SL, Bioczos BR

Baymat AE, Bio Blatt 25 EC,
Siarkol Extra 80 WP, Domark
100 EC, najsilniej zaatakowane są
róże pienne

czarna plamistość
liści róży

nie sadzić róż w zacienionych
miejscach, wygrabiać i usuwać
porażone liście, wywar ze
skrzypu polnego

Euparen Multi 50 WG, Bravo 500
SC, Siarkol i inne siarkowe

Róże
maj–sierpień

rdza

nie przenawozić róży azotem,
zapobiegawczo podlewać
gnojówką z liści chrzanu

Rośliny cebulowe

Tulipan, narcyz,
mieczyk przed
sadzeniem cebul

choroby grzybowe

Biosept 33 SL bulwy moczyć
przez 15 minut w roztworze
preparatu

Topsin M 70 WP (0,7%)
+ Kaptan Zaw.50 WP (1,5%)
przed sadzeniem cebule moczyć
przez 15 minut

Tulipan

choroby grzybowe

Biosept 33 SL tulipany opryskać
dwa tygodnie przed rozwojem
pąków

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz metody ochrony roślin?
2. Jakie znasz niechemiczne sposoby ochrony roślin?
3. Jakie znasz chemiczne środki ochrony roślin?
4. Za pomocą, jakich środków chemicznych możemy zabezpieczyć rośliny ozdobne przed

chorobami, szkodnikami?

5. Jakie prace wykonujemy na terenie zieleni w ciągu roku?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z zakresem prac związanych z zagospodarowaniem i pielęgnowaniem

terenów zieleni, w poszczególnych miesiącach roku kalendarzowego.

Wypisz prace związane z zagospodarowaniem i pielęgnowaniem terenów zieleni przy

wyznaczonym obiekcie hotelowym, w określonym przez nauczyciela miesiącu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) rozpocząć pracę w grupach – każda grupa analizuje wskazany miesiąc/miesiące,
3) zapoznać się z zakresem prac związanych z zagospodarowaniem i pielęgnowaniem

terenów zieleni, w wyznaczonym miesiącu/miesiącach,

4) zwrócić szczególną uwagę na zagrożenia chorobami lub szkodnikami roślin

w poszczególnych miesiącach,

5) sporządzić notatkę,
6) wyniki prac przedstawić na forum klasy,
7) wspólnie z nauczycielem opracować terminarz prac,
8) ocenić wykonana pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4, A1,

−

przybory do pisania

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

W miesiącu maju róża została „zaatakowana” przez mszyce. Dobierz środek chemiczny,

który skutecznie zwalczy mszyce. Wskaż również alternatywny sposób niechemicznego
zwalczania mszyc.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) dobrać środek chemiczny, do zwalczania mszyc na róży,
3) dobrać sposób zwalczania mszyc metodą niechemiczną,
4) zaprezentować obie metody na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z instrukcją stosowania środka ochrony roślin i dokonaj analizy karty

charakterystyki preparatu na mszyce, który wybrałeś w poprzednim ćwiczeniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zaopatrzyć się w instrukcję środka zwalczającego mszyce,
2) przeanalizować treść instrukcji,
3) zanotować spostrzeżenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja stosowania środka ochrony roślin,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

karta charakterystyki preparatu [25],

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Zastosuj środek do oprysku róży, na której pojawiły się mszyce.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uwzględnić uwagi co do zastosowania środka, zawarte w instrukcji stosowania środków

chemicznych,

2) założyć odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej,
3) zgromadzić niezbędny sprzęt i środki ochrony roślin,
4) sprawdzić stan techniczny opryskiwacza i zgodnie z instrukcją przygotować opryskiwacz

do pracy,

5) wykonać oprysk zgodnie z zasadami bhp i ochrony środowiska,
6) dokonać bieżącej konserwacji sprzętu, i uporządkować stanowisko pracy zgodnie

z wymogami,

7) ocenić skuteczność wykonanego zadania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

opryskiwacz,

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

środek ochrony roślin wraz z instrukcją,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Spośród próbek środków ochrony roślin dobierz środek, który można zastosować, gdy

zauważymy na świerku mszyce.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zapoznać się z instrukcja wybranego środka,
3) ocenić przydatność środka dla zwalczania mszyc,
4) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcje wybranych środków chemicznych ochrony roślin,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

materiały piśmiennicze,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić metody ochrony roślin?



2) określić rodzaje środków ochrony roślin?



3) dobrać środek ochrony roślin do rodzaju choroby i szkodnika roślin?



4) zastosować metodę chemiczną do zwalczenia choroby roślin zgodnie

z instrukcją stosowania środka?



5) zastosować metodę niechemiczną do zwalczenia chorób roślin?



6) określić zakres prac wykonywanych na terenie zieleni w ciągu

kolejnych miesięcy roku?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Sadzenie i pielęgnowanie krzewów i drzewek ozdobnych

oraz ich zabezpieczanie na zimę

4.5.1. Materiał nauczania

Sadzenie bylin, krzewów i drzew

Czynność ta powinna być przygotowana i wykonana bardzo starannie, gdyż rośliny sadzi

się na wiele lat, a po posadzeniu wszelkie poprawki są trudne do przeprowadzenia.
Termin sadzenia

Byliny, krzewy i drzewa zakupione w pojemnikach można sadzić przez cały rok, jeśli

ziemia nie jest zmarznięta. Rośliny zakupione z bryłą korzeniową lub z luźnym systemem
korzeniowym powinno się sadzić jesienią lub wiosną, od września, gdy rośliny zgubią liście
do momentu wypuszczenia pąków w kwietniu. Termin jesienny jest nieco lepszy od
wiosennego, ponieważ rośliny mają więcej czasu na ukorzenienie się szczególnie podczas
ciepłej pogody.
Stanowisko

Przed przygotowaniem stanowiska do sadzenia roślin wieloletnich: bylin, krzewów czy

drzew powinniśmy zapoznać się ze specyficznymi wymaganiami roślin w stosunku do gleby,
tj. jej odczynu, zasobności w składniki pokarmowe, właściwości wodnych, itp. Zbadanie
odczynu (pH) gleby pozwoli nam podjąć właściwą decyzję, jakie rośliny możemy uprawiać
lub czy potrzebne jest odkwaszanie/zakwaszanie gleby. Glebę, na której planujemy sadzenie
bylin powinno się wzbogacić w substancję organiczną, stosując przekompostowany obornik,
dodatek ziemi kompostowej czy liściowej. Na glebach ciężkich wraz z nawozami
organicznymi można równocześnie zastosować piasek w celu ich rozluźnienia.
Przygotowanie dołków

Drzewa i krzewy sadzi się do dołów o objętości dwukrotnie większej niż objętość bryły

korzeniowej (rys. 5). Wierzchnia warstwa gleby (warstwa próchniczna do głębokości około
20 cm) jest bardziej urodzajna niż głębiej zalegające warstwy. Podczas wykopywania dołu
powinno się oddzielić ziemię z każdej warstwy. Glebą z warstwy próchnicznej powinno się
obsypać korzenie roślin podczas sadzenia, a mniej urodzajną można rozłożyć na wierzchu.
Wykopaną glebę można wymieszać z taką samą objętością dobrze rozłożonego obornika,
kompostu lub ewentualnie zakupionym podłożem ogrodniczym do sadzenia roślin.
W przypadku sadzenia gatunków lubiących kwaśny odczyn, glebę powinno się wzbogacić
w surowy torf lub inny materiał zakwaszający, np. korę sosnową, trociny, igliwie sosnowe.

Rys. 29. Dołek do sadzenia [7, s. 70]

Wielkość dołka do sadzenia powinna być dwukrotnie większa niż objętość bryły

korzeniowej. Po sadzeniu roślinę trzeba dokładnie podlać, a powierzchnię gleby pokryć
warstwą ściółki (zostawiamy odstęp 2–5 cm pomiędzy ściółką a rośliną). Przed sadzeniem
roślin zakupionych z nagim systemem korzeniowym należy usunąć sekatorem martwe lub
uszkodzone korzenie. Dobrze jest namoczyć korzenie na kilka godzin przed sadzeniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przygotowanie roślin

Jeśli sadzimy rośliny zakupione w pojemnikach, po wyjęciu ich z doniczki rozczesujemy

korzenie skupione wokół boków i spodu bryły korzeniowej i umieszczamy w dołku. Takie
rozluźnienie spowoduje szybsze wyrastanie nowych korzeni i łatwiejsze przyjęcie się rośliny.
Jeśli zakupiliśmy rośliny z bryłą korzeniową zabezpieczoną siatką jutową, plastikową lub
drucianą, podczas czynności związanych z sadzeniem trzeba uważać aby bryła korzeniowa
nie rozpadła się.

Nie należy chwytać rośliny za pień, ale przenosić ją, obejmując rękoma całą bryłę. Jeśli

uszkodzimy bryłę korzeniową podczas transportu lub sadzenia, maleje szansa na przyjęcie się
rośliny.

Rys. 30. Moczenie roślin [7, s. 70]

W przypadku roślin sadzonych z nagim systemem korzeniowym, przed umieszczeniem

ich w dołku należy sekatorem usunąć uszkodzone lub martwe korzenie. Można też namoczyć
je na kilka godzin przed sadzeniem (rys. 6). Trzeba pamiętać, że korzenie sadzonych roślin
nie mogą przeschnąć na wietrze lub słońcu. Od czasu zakupu do momentu sadzenia powinny
być zadołowane w wilgotnej ziemi w zacienionym miejscu.
Sadzenie

Glebę na dnie wykopanego dołu należy dokładnie spulchnić widłami, a następnie

stopniowo napełniać dół przygotowanym podłożem, łagodnie ugniatając kolejne warstwy.
Gdy dołek zmniejszy się na tyle, że pomieści bryłę korzeniową rośliny, umieszczamy w nim
rozpostarty system korzeniowy. Drzewko lub krzew muszą być posadzone na taką samą
głębokość, na jakiej rosły w szkółce. Podczas sadzenia korzenie należy przesypywać
rozluźnioną ziemią, potrząsając lekko rośliną, aby ziemia wypełniła przestrzenie między
korzeniami.

Po dokładnym wypełnieniu dołka glebę wokół posadzonego drzewka lub krzewu trzeba

udeptać i roślinę obficie podlać. Czynności związane z podlewaniem znacznie sobie
ułatwimy, jeśli zostawimy wokół rośliny niewielkie wgłębienie, gdzie będzie gromadziła się
woda.

Rys. 31. Stosowanie podpór dla roślin po sadzeniu [7, s. 70]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby rośliny o wysokim pniu po sadzeniu prawidłowo przyjęły się, należy je podeprzeć

(rys. 7.). Dla roślin sadzonych pojedynczo używa się zwykle 2–3 palików.
Pielęgnacja roślin po posadzeniu

Po posadzeniu powierzchnię wokół roślin ściółkuje się korą, trocinami lub kompostem.

Rozłożona ściółka zatrzymuje wilgoć w glebie i zapobiega rozwojowi chwastów.
W przypadku roślin kwasolubnych (azalie, rododendrony, borówka amerykańska) do
ściółkowania gleby warto użyć trocin, które silnie zakwaszają glebę.

Rośliny powinny być systematycznie nawadniane do momentu przyjęcia się. Część

nadziemna roślin sadzonych z luźnymi korzeniami musi zostać przycięta, aby zmniejszonemu
w wyniku przesadzania systemowi korzeniowemu ułatwić zaopatrywanie rośliny w wodę
i składniki pokarmowe. Przy wiosennym sadzeniu drzewa i krzewy liściaste należy od razu
przyciąć. Przy sadzeniu jesiennym robimy to dopiero wczesną wiosną.

Aby rośliny po posadzeniu prawidłowo się przyjęły, należy je podeprzeć. Jest to

szczególnie ważne dla gatunków o wysokich pniach. Drzewa i krzewy sadzone z bryłą
korzeniową palikuje się skośnie, tzn. palik wbija się w ziemię od strony wiejących wiatrów,
blisko pnia. Pień drzewka pod wpływem wiatru będzie odchylany od podpory, a nie w jej
kierunku. Należy przy tym uważać, aby nie uszkodzić systemu korzeniowego rośliny.
Do wiązania należy używać sznurka z włókien naturalnych. Dla roślin sadzonych pojedynczo
używa się też 2–3 palików, które wbija się z każdej strony rośliny. Między palikami a pniem
powinno się zastosować sztywne wiązanie, które ustabilizuje drzewko w pozycji pionowej do
chwili jego przyjęcia się [7, s. 70].

Pielęgnowanie krzewów, drzewek ozdobnych i innych roślin na terenach zielonych

Do zabiegów pielęgnacyjnych, należą:

−

nawożenie,

−

nawadnianie,

−

cięcie,

−

odchwaszczanie,

−

ściółkowanie,

−

walka ze szkodnikami,

−

zabezpieczanie przed mrozem.

Nawożenie

Rośliny do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują podstawowych składników

pokarmowych, makro- i mikroelementów. Niedobór składników pokarmowych wpływa na
gorszą kondycję, wygląd i plonowanie roślin. Zbyt wysokie nawożenie powoduje zaburzenia
funkcji roślin, jak również zanieczyszczenie gleb i wód zbędnymi składnikami.

Do niezbędnych makroelementów należą:

azot – na opakowaniu oznaczony jest symbolem N, a jego zawartość podawana jest na
opakowaniu w procentach (%). Odpowiada on za przyrost zielonej masy rośliny. Ważny jest
szczególnie w uprawie trawników czy żywopłotów. Jego brak objawia się bardzo jasnym
kolorem rośliny, zahamowaniem wzrostu i bardzo słabymi przyrostami. Dobrze odżywione
rośliny są ciemnozielone. Nadmiar azotu jest również nie korzystny, ponieważ obniża
mrozoodporność roślin, powoduje opóźnienie kwitnienia i owocowania. Azot łatwo
przemieszcza się w glebie, łatwo się wypłukuje, zwłaszcza przy obfitym podlewaniu lub po
obfitych deszczach. Aby uniknąć strat azotu dobrze jest przemieszać nawóz z glebą (siarczan
amonu), saletrę amonową miesza się tylko na glebach obojętnych i zasadowych.

Nawozy zawierające duże dawki azotu to:

saletra amonowa (34%), mocznik (46%), saletrzak (25%) – stosowane przedsiewnie lub
pogłównie, nie później niż do 20 VII, zakwaszają glebę;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

saletra wapniowa (15,5%) – stosowany pogłównie, alkalizuje glebę;
siarczan amonu (20%) – stosowany przedsiewnie, zakwasza glebę.

Nawozy zawierające duży % azotu stosuje się najpóźniej do końca lipca, w przeciwnym

razie rośliny będą rosły do późnej jesieni i w związku z tym mogą przemarzać zimą! Jesienią
można zastosować polifoskę lub nawozy jesienne, zawierające głównie potas i fosfor, czasem
magnez i mikroelementy.
potas – na opakowaniu oznaczony jest symbolem K, jego zawartość podaje się w procentach.
Odpowiada za kwitnienie i owocowanie. Jego brak powoduje, że rośliny nie tworzą kwiatów
lub tworzą ich bardzo mało. Jest bardzo ważny dla roślin kwitnących, ozdobnych z kwiatów
jak np. pelargonia, surfinia, krzewuszka, forsycja oraz dla krzewów owocowych.

Nawozy potasowe to: siarczan potasu i sól potasowa.

Nawozy rozpuszczalne z dużą zawartością K można stosować jesienią w celu

przyspieszenia drewnienia i lepszego przygotowania roślin do zimy.
fosfor – oznaczony jest na opakowaniu symbolem P, jego zawartość podawana jest
w procentach. Odpowiada za krzewienie się roślin, kwitnienie i razem z potasem odpowiada
za drewnienie roślin. Fosfor bardzo słabo przemieszcza się w glebie, dlatego nawozy
fosforowe najlepiej zastosować przed posadzeniem roślin i wymieszać go z glebą. Jeśli gleba
była świeżo wapnowana nawóz fosforowy możemy zastosować dopiero po 2–3 tygodniach,
by fosfor nie uległ wytrąceniu.

Nawozy fosforowe to: superfosfat potrójny, granulowany, superfosfat potrójny,

borowany,
superfosfat magnezowy.
wapń – oznaczony jest symbolem Ca. Nawozy wapniowe stosuje się do odkwaszania gleby.
Wapnowanie wpływa na dostępność wielu składników pokarmowych dla roślin. Stosujemy je
na trawnikach, zwykle co 3–4 lata jesienią lub połową dawki co 2 lata. Potrzebę wapnowania
najlepiej określić na podstawie badania odczynu gleby (za pomocą kwasomierza glebowego
lub pehametru) i znajomości potrzeb roślin. Nie należy stosować nawozów wapniowych pod
rośliny kwasolubne takie jak np.: różaneczniki, azalie, hortensje, magnolie, wrzosy, wrzośce,
dabecje, golterię, pierisy, kiścienie, stranwersję, żurawinę, hebe, niektóre goryczki, borówkę
i itp. Nawozy wapniowe: węglan wapnia, dolomit, saletra wapniowa wapno magnezowe
węglanowe. Nawozy wapniowe węglanowe są uniwersalne, natomiast tlenkowe stosuje się
tylko na średnich i ciężkich glebach.

Bardzo ważnymi makroelementami są również siarka (S) i magnez (Mg). Składniki te

występują w połączeniu z innymi makroelementami np. siarczan amonu, siarczan potasu lub
występują łączne jako siarczan magnezu. Zawartości składników w nawozach podaje się
obecnie często jako NPK i inne w czystej postaci. Należy czytać zawartości na etykietach.

Do prawidłowego rozwoju rośliny potrzebują również mikroelementów, należą do

nich: żelazo (Fe), mangan (Mn), miedź (Cu), cynk (Zn), bor (Br), molibden (Mo), chlor (Cl).
Trudno dostarczyć roślinom odpowiednich dawek poszczególnych składników stosując
nawozy jednoskładnikowe, chyba, że brak określonego składnika jest wyraźnie widoczny.
Najlepiej stosować nawozy wieloskładnikowe – mają one w swoim składzie makro-
i mikroelementy potrzebne do rozwoju roślin. Producent podaje na opakowaniu, jakie dawki
należy stosować, jak również dokładny skład nawozu.
Na rynku znajduje się wiele nawozów wieloskładnikowych np.: polifoska, azofoska oraz
gotowe mieszanki dla poszczególnych grup roślin np.: nawóz do róż, nawóz do trawników,
nawóz dla iglaków, itd., z serii – POKON, FLOROVIT, AGRECOL, NAWOMIX.
W sprzedaży są również pałeczki nawozowe dla roślin kwitnących np. dla surfinii oraz płynne
nawozy sztuczne do różnych grup roślin z serii – FLOROVIT, AGRECOL, BIOFLOR
stosowane do dokarmiania dolistnego przy podlewaniu. Innym, godnym polecenia nawozem
wieloskładnikowym jest nawóz o spowolnionym działaniu OSMOCOTE. Granulki tego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nawozu otoczone są osłonka żywiczną. Składniki uwalniane są stopniowo wraz ze wzrostem
rośliny. Oznaczenia na opakowaniu 3–4, 5–6, 8–9 lub 12–14 wskazują, że składniki
uwalniane są przez 3–4, 5–6 lub więcej miesięcy. Ale te okresy są orientacyjne, ponieważ
czas wykorzystania tego nawozu zależy od temperatury i wilgotności gleby. Sprzedawany jest
najczęściej w formie szyszek lub w postaci granulek w 0,5 kg opakowaniach. Jest szczególnie
polecany dla roślin doniczkowych i do skrzynek z roślinami rabatowymi.
Nawozy organiczne:

Składników niezbędnych dla rozwoju roślin możemy dostarczyć stosując nawozy

organiczne, należą do nich :

−

kompost,

−

gnojowica,

−

gnojówka,

−

obornik – dostępny jest w sklepach ogrodniczych , bezwonny, sprasowany, sprzedawany
w 50 l i mniejszych workach,

−

guano – nawóz produkowany z odchodów ptaków morskich i próchnicy leśnej,

−

biohumus – płynny nawóz na bazie surowca wytwarzanego przez dżdżownice
amerykańskie,

−

kora, zrębki, trociny, którymi ściółkujemy glebę między roślinami.

Nawożenie organiczne

Przed posadzeniem roślin możemy przekopać ziemię z kompostem lub obornikiem.

Sadząc rośliny jesienią zabieg ten wykonujemy miesiąc wcześniej. Przy wiosennym sadzeniu
gleba powinna być przygotowana poprzedniej jesieni. Obornik możemy zastosować
bezpośrednio przy sadzeniu roślin wkładając go na dno dołka wykopanego pod roślinę
i przysypujemy go warstwą ziemi, by nie dotykał korzeni, następnie sadzimy roślinę.
W kolejnych latach rozkładamy wokół rośliny cienką warstwę obornika lub kompostu wokół
rośliny i przekopujemy płytko wiosną. Tak nawozimy róże i powojniki.
Sposoby nawożenia
Sposób w jaki dostarcza się roślinom składniki pokarmowe jest tak samo ważny jak wybór
właściwego nawozu i ustalenie jego optymalnej dawki. Warto zatem bliżej poznać czynniki,
jakie decydują o wyborze sposobu nawożenia.
Stosowanie nawozów organicznych
Podczas przygotowania gleby przed wegetacją nawozy organiczne najczęściej rozprowadza
się równomiernie na całej powierzchni zagonów, przekopując je bezpośrednio po rozłożeniu.
Miejscowe (punktowe) użycie nawozów organicznych jest zazwyczaj konieczne:

−

jeżeli w danym miejscu planuje się wysadzenie lub wysiew rośliny o wyjątkowo dużych

wymaganiach glebowych i pokarmowych;

−

przy braku wystarczającej ilości nawozu;

−

w konieczności uzyskania szybkiej i długotrwałej poprawy żyzności gleby (np. podczas

zaprawiania dołków przy sadzeniu roślin wieloletnich).

W nawożeniu pogłównym (podsypywanie nawozu wokół podstawy rośliny) najczęściej
stosuje się dobrej jakości kompost lub przekompostowany obornik. Rozłożone wzdłuż
rzędów lub wokół pojedynczych roślin nawozy wystarczy płytko wymieszać z wierzchnią
warstwą gleby. Można stosować również gnojówki roślinne, którymi podlewa się uprawy po
odpowiednim ich rozcieńczeniu.
Stosowanie nawozów mineralnych
Składniki pokarmowe w postaci mineralnej można dostarczać roślinom kilkoma sposobami,
w zależności od aktualnych potrzeb, warunków atmosferycznych oraz terminu nawożenia.
Nawożenie posypowe
W trakcie przedwegetacyjnego przygotowania gleby nawozy rozsiewa się zazwyczaj
równomiernie na całej powierzchni zagonu. Pogłównie nawozy mineralne można wysiewać

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pasowo – wzdłuż rzędów roślin lub miejscowo (punktowo) pod poszczególne rośliny,
zmniejsza się wtedy ryzyko przenawożenia roślin o mniejszym zapotrzebowaniu na składniki
pokarmowe.
W nawożeniu posypowym istotne jest zachowanie odpowiedniej równomierności, o czym
w dużej mierze decyduje postać nawozu. 0 wiele łatwiej jest wysiewać nawozy granulowane
i krystaliczne. Nawozy pyliste można wysiewać jedynie przy bezwietrznej pogodzie.
Podlewanie roślin roztworem nawozu
Dostarczanie roślinom doglebowo nawozów w postaci ich wodnego roztworu jest bardzo
praktyczne i efektywne. Zabieg ten przyspiesza i ułatwia pobranie składników pokarmowych
przez korzenie roślin. Metoda ta jest szczególnie przydatna w przypadku:

−

suszy utrudniającej rozpuszczenie nawozów sypkich;

−

konieczności szybkiego dostarczenia roślinom dużych ilości składników pokarmowych;

−

nawożenia roślin ściółkowanych grubą warstwą materiału organicznego.

Do sporządzania płynnej pożywki można używać łatwo rozpuszczalnych nawozów sypkich
(np. saletry amonowej, siarczanu potasu) lub specjalnie przeznaczonych do tego celu
nawozów płynnych (np. Mikrovit 2, Nowokont).
Dokarmianie pozakorzeniowe
Polega na dostarczaniu roślinom składników pokarmowych poprzez opryskiwanie wodnym
roztworem nawozu ich części nadziemnych (liści, owoców, kory). Jest to najszybszy sposób
uzupełnienia w roślinie brakujących składników pokarmowych. Metodę tą stosuje się
najczęściej w sytuacjach awaryjnych jak np.: wystąpienie na roślinach wizualnych objawów
niedoboru jakiegoś składnika pokarmowego lub w celu uniknięcia choroby fizjologicznej
wywołanej niedoborem składnika pokarmowego. Pomimo wszystkich zalet dokarmiania
pozakorzeniowego, zabieg ten nie może zastąpić właściwego nawożenia doglebowego.
Rośliny wymagają znacznie większych ilości składników pokarmowych, niż są w stanie
pobrać poprzez części nadziemne [8, s. 71].
Co powinno decydować o wyborze nawozu?

−

przydatność w uprawie – wybierając nawóz należy jak najlepiej dobrać jego skład
i przeznaczenie do zasobności gleby i wymagań rośliny;

−

przeznaczenie nawozu;

−

właściwości wysiewne – zakup nawozów granulowanych lub krystalicznych gwarantuje
łatwiejszy i bardziej równomierny wysiew w porównaniu do nawozów pylistych.

Nawadnianie

Krzewy i drzewa należy podlewać rzadziej, ale dużą ilością wody, aby zdołała ona

dotrzeć do sięgających zwykle głęboko korzeni. Dobrym rozwiązaniem jest też użycie linii
kroplującej leżącej na powierzchni ściółki lub nieco pod jej powierzchnią. W ostatnich latach
popularne stały się instalacje automatycznego nawadniania – wyposażone w sterowniki,
detektory deszczu a nawet dozowniki nawozów.
Cięcie

Cięcie drzew i krzewów ozdobnych oraz pnączy ma na celu podkreślenie ich naturalnego

pokroju, poprawę kondycji, ograniczenie rozmiarów, zapewnienie obfitego kwitnienia czyli
wydobycie najlepszego efektu dekoracyjnego. Dla wielu gatunków roślin niezbędnym
zabiegiem jest cięcie:

−

formujące,

−

pielęgnacyjne,

−

odmładzające.

Cięcie jest konieczne do utrzymania roślin w dobrej kondycji, poprawia ich zdrowotność
i walory ozdobne, pozwala na otrzymanie prawidłowego zagęszczenia i formy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Cięcie formujące

Przeprowadza się je na młodych roślinach w celu ich prawidłowego zagęszczenia

i uzyskania oczekiwanej formy. Dotyczy ono np. pnączy – w zależności od gatunku cięcie
warunkuje uzyskanie dużej masy zieleni, a często wzmaga również kwitnienie, żywopłotów,
drzew i krzewów w ogrodach japońskich charakteryzujących się niewysokimi, karłowymi
roślinami, często o oryginalnym pokroju, formowania w stylu bonsai, drzew i krzewów
ozdobnych.

Pierwszego cięcia większości krzewów ozdobnych dokonuje się po posadzeniu, dzięki

czemu będą się one dobrze krzewić i zagęszczać. Zaniechanie tego zabiegu spowoduje, że
roślina będzie wybujała, rzadka i „łysa” od dołu. Jest to bardzo ważna czynność zwłaszcza
w przypadku żywopłotów z drzew i krzewów liściastych, zwłaszcza sadzonych z gołym
korzeniem. W przypadku roślin pojemnikowanych nie ma to większego znaczenia, ponieważ
są one najczęściej prawidłowo uformowane. Jeżeli sadzimy już duże egzemplarze drzew,
skrócenie gałęzi ułatwi ich przyjmowanie się. W kolejnych latach kontynuujemy cięcie
formujące, aż do nadania oczekiwanej formy roślinie. Cięciu formującemu możemy poddać
niektóre gatunki drzew w celu nadania ich koronie kulistego kształtu, np.: głóg, wierzba,
migdałek. By utrzymać właściwą formę rośliny przeprowadza się cięcie zachowawcze,
polegające na przycięciu gałęzi zbyt mocno wyrośniętych, zaburzających pokrój rośliny.
Cięcie pielęgnacyjne

Wykonuje się je przynajmniej raz w roku, wiosną albo latem, nigdy jesienią. Należy

usunąć wszystkie uszkodzone przez mróz, martwe i chore części pędów, aż do zdrowego
miejsca. Należy również usuwać wszystkie uszkodzone mechanicznie, nadłamane, złamane
i mocno obdarte gałęzie, gdyż mogą stać się siedliskiem chorób. Wycina się też wszystkie
krzyżujące się gałęzie, a w przypadku drzew – gałęzie wyrastające pod kątem ostrym, które
łatwo ulegają wyłamywaniu. Po przekwitnięciu skracamy:

−

róże – usuwając szpecące suche kwiaty stymulujemy dalsze kwitnienie;

−

wrzosy – dzięki przycinaniu wiosną suchych kwiatostanów, ładnie się zagęszczą i będą
obficie kwitły latem i jesienią;

−

byliny – wycinamy suche kwiatostany i owoce, często dzięki temu zabiegowi zakwitną
one ponownie późnym latem lub jesienią.

Wycinanie suchych kwiatostanów uniemożliwia zawiązywanie owoców, które

w znacznym stopniu osłabiają roślinę. Ważne jest to zwłaszcza dla gatunków, których owoce
nie mają żadnych walorów ozdobnych, jak np. różaneczniki.
Cięcie odmładzające

Niektóre krzewy nie cięte lub źle pielęgnowane, tracą formę, ogałacają się od dołu i słabo

kwitną. Można taki krzew zastąpić nowym egzemplarzem lub przeprowadzić cięcie
odmładzające, mające na celu:

−

odbudowanie rośliny,

−

pobudzenie do kwitnienia i owocowania,

−

doświetlenia i zagęszczenia.

Polega ono na wycięciu starych pędów i grubych gałęzi. W ich miejsce pojawią się

liczne, młode pędy, gęsto ulistnione. W przypadku bardzo zaniedbanych krzewów trzeba
ściąć grube gałęzie nisko nad ziemią (ok. 30 cm od ziemi) i usunąć wątłe pędy. W następnym
roku zostawia się silne, dobrze ułożone pędy. W kolejnych latach można przeprowadzić
cięcie formujące, aż do nadania właściwego pokroju.
Technika cięcia

Aby uniknąć błędów przy cięciu, warto przestrzegać kilku zasad. Pędy rosnące skośnie

należy przycinać prostopadle do osi lub ewentualnie lekko w skos od pąka (chodzi o to, aby
rana powstała w skutek cięcia była jak najmniejsza). Jednakże pędy rosnące zupełnie pionowo
lepiej będzie przyciąć pod skosem. Zwiększa się wprawdzie powierzchnia rany, ale

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w przypadku opadów, woda będzie po skosie spływała szybciej, co ułatwi zaschnięcie rany
i zmniejszy ryzyko wystąpienia infekcji (rys. 8). Pędy twarde z małym rdzeniem należy ciąć
około 1/2 cm nad pąkiem skierowanym na zewnątrz krzewu. Pędy miękkie z dużym
rdzeniem, lepiej natomiast ciąć nieco wyżej (około 1 cm nad pąkiem). Dłuższych kawałków
pędu nie pozostawiamy, gdyż jest to szkodliwe i może być przyczyną zasychania końców
pędów. Usunięcie kilku drobnych pędów jest z reguły korzystniejsze, niż jednego pędu
grubego. Przy usuwaniu gałęzi grubszych powstają większe rany, co w dużym stopniu
zagraża roślinie infekcją. Rany o średnicach mniejszych niż 10 cm należy zasmarować
preparatem Funaben lub farbą emulsyjną z dodatkiem środka grzybobójczego, takiego jak np.
Topsin M. Rany o większej średnicy, jakie mogą powstać przy cięciu dużych drzew, trzeba
zabezpieczyć podwójnie – na brzegu (około 2 cm) –jednym ze środków wspomnianych
powyżej, natomiast wewnętrzną część rany – specjalnym środkiem impregnującym, nabytym
w sklepie ogrodniczym [26].

Cięcie zbyt skośne
niebezpieczeństwo
uszkodzeń i infekcji
chorobowych

Zbyt daleko od pąka
– prowadzi do
obumierania końców
pędu

Zbyt blisko pąka –
narusza prawidłowy
rozwój pąków

Prawidłowo –
zapewniamy zdrowy
wzrost ciętego pędu

Rys. 32. Błędne i prawidłowe wykonane cięcie pędu [26]

Potrzebne narzędzia:

−

sekator;

−

sekator z długą rączką – do cięcia gałęzi drzew;

−

nożyce do formowania żywopłotu;

−

sznurek, kotwiczki i klamerki do odginania gałęzi – służą do nadawania odpowiedniej
formy drzew, często wykorzystywane do formowania drzew owocowych, najlepiej
odginania gałązek dokonywać w czasie pełnej wegetacji gdy są one giętkie;

−

maść ogrodnicza;

−

pędzelek.

Należy pamiętać, że narzędzia do cięcia powinny być odpowiednio ostre i systematycznie

dezynfekowane, tak aby uniknąć przenoszenia chorób.
Czas wykonywania cięcia

Dla większości gatunków czas wykonywania cięcia jest obojętny, są jednak wyjątki:

wiosną nie tniemy takich gatunków jak buk, grab, brzoza, ponieważ w tym czasie ich soki
najaktywniej krążą, przycinanie powoduje wyciek soków,
Cięcie drzew i krzewów liściastych zależy natomiast od pory kwitnienia poszczególnych
gatunków i odmian:

−

krzewy wcześnie kwitnące (krzewuszka, kolkwicja, mahonia, tawuła szara, lilak,
forsycja, kalina koralowa, żarnowiec) przycina się po kwitnieniu, skracając przekwitłe
pędy o 1/3 ich długości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

krzewy późno kwitnące VI–IX (hortensje, pięciorniki, róże, tawuły japońskie, ogniki,
lawenda, wrzosy) oraz o barwnej korze lub efektownie wybarwionych młodych liściach
(derenie) – przycina się wczesną wiosną (w marcu),

−

pnącza – powojniki kwitnące od czerwca – wczesną wiosną na wysokości od 50 cm
(młode i słabe) do 150 cm (silne i starsze) powojników alpejskich i wielopłatkowych nie
przycina się,

−

wierzby – wymagają silnego cięcia wiosną, po przekwitnięciu kotków, a przed rozwojem
liści

Nie wymagają specjalnego cięcia: różaneczniki, azalie, berberysy, hortensja pnąca, irgi,

klon palmowy, magnolia, perukowiec, pigwowiec, trzmielina [5], [15].

Odchwaszczanie

Aby ograniczyć wzrost chwastów przestrzenie pomiędzy krzewami i drzewami wyściela

się agrowłókniną i przykrywa warstwą ściółki. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest również
obsadzanie tych powierzchni roślinami zadarniającymi czyli okrywowymi.

Okrywowe rośliny to takie, które szczelnie porastają podłoże tak, że niewidoczne są

skrawki nieporośniętej ziemi. powstrzymują one wzrost chwastów i ograniczają liczbę
zabiegów pielęgnacyjnych. Terminem rośliny okrywowe określa się również takie rośliny,
które mają zdolność rozrastania się na dużych powierzchniach w przeciwieństwie do
gatunków, które tworzą odizolowane kępy.

Ściółkowanie gleby

Ściółkowanie to przykrywanie powierzchni gleby wokół rośliny kompostem lub korą

w celu zatrzymania w ziemi wilgoci i powstrzymania rozwoju chwastów.

Właściwy czas na ściółkowanie to wczesna wiosna, gdy gleba jest jeszcze wilgotna, ale

już dobrze ogrzana.

Drzewa i krzewy iglaste (sosny, świerki, jodły, modrzewie, jałowce, cyprysiki,

żywotniki, cisy) – ściółkuje się grubą korą, torfem, trocinami, grubym żwirem; Drzewa
i krzewy liściaste – warstwą kompostu, słomy, liści, skoszonej trawy. Ściółka zatrzymuje
zgromadzoną w podłożu wilgoć, ogranicza rozwój chwastów, ułatwia pielęgnację roślin, zimą
chroni przed mrozem, a ponadto ma duże walory estetyczne. Dodatkowo w przypadku torfu
lub kory – zakwasza glebę, co jest istotne dla roślin iglastych i wrzosowatych
(różaneczników, azalii, pierisów, kalmii, wrzosów i wrzośców), a kompost stanowi
dodatkowo naturalny nawóz.

Walka ze szkodnikami
Szkodniki i pasożyty roślin – owady, grzyby, wirusy i bakterie mogą atakować pąki
kwiatowe, kwiaty, owoce, łodygi, system korzeniowy, bulwy i cebule roślin. Istotne jest
trafne i odpowiednio wczesne rozpoznanie szkodnika lub choroby i zastosowanie
odpowiedniego preparatu chemicznego dla ich usunięcia. Właściwie pielęgnowane rośliny
rzadko są atakowane przez choroby i szkodniki. Można ograniczyć ich występowanie
poprzez: – wycinanie i palenie zaatakowanych części roślin – grabienie i usuwanie opadłych,
gnijących liści – unikanie przenawożenia gleby – odpowiednie nawodnienie – stwarzanie
warunków do zagnieżdżania się w ogrodzie ptaków – naturalnych wrogów owadzich.

Zabezpieczenie przed mrozem
Do okrywania w żadnym wypadku nie należy wykorzystywać worków foliowych
i plastykowych pojemników, które nie przepuszczają powietrza!
Materiały do okrywania roślin to:

−

słoma i maty słomiane,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

papier szary,

−

trociny i kora – należy jednak liczyć się z uszkadzaniem roślin przez gryzonie (myszy),

w ciepłe zimy rośliny przykrywane korą mogą ulec przegrzaniu,

−

suche liście – mogą jednak stać się siedliskiem bakterii i zarodników grzybów co

prowadzi do powstawania chorób,

−

gałęzie świerkowe i sosnowe,

−

włóknina – najlepszy, tani materiał do okrywania, sprzedawana jest w centrach

ogrodniczych w rolkach szerokości 1,6m lub w kawałkach wielkości 10/3,2m, jest cienka
i przewiewna, doskonale przepuszcza powietrze. Jest trwała, można ją wykorzystywać
wielokrotnie.

Jakie rośliny należy okrywać?

Na zimę okryć należy wrażliwe gatunki zimozielone (gatunki roślin, które nie zrzucają

liści na zimę, na przykład iglaki czy rododendrony), których procesy życiowe w tym czasie
nie ustają. Ostre słońce i mroźne wiatry wysuszają roślinę, która nie może pobrać wody
z zamarzniętej gleby i ginie raczej z braku wody niż od mrozu. Ostre promieniowanie
słoneczne na przełomie zimy i wiosny może powodować przypalanie liści gatunków
zimozielonych. Rośliny te należy obficie podlać przed zimą i zabezpieczyć włókniną
i gałęziami świerkowymi lub sosnowymi. Na przemarzanie podatne są rośliny pochodzące
z cieplejszego klimatu oraz rośliny młode, zwłaszcza zimozielone; u większości odmian
mrozoodporność wzrasta wraz z wiekiem. Warto również zabezpieczyć przed mrozem
i palącym słońcem rośliny zimozielone żółto zabarwione np. cyprysiki lawsona o złotej
barwie. Do roślin wymagających okrycia na zimę należą:

−

rośliny wrzosowate takie jak: kalmie, pierisy, skimmie,

−

wrzosy, wrzośce, dabecje, hebe, azalie japońskie, kiścień, różaneczniki, większe okazy
warto zabezpieczyć chociażby gałęziami świerkowymi; laurowiśnie, lawendę,

−

zimozielone trzmieliny, ligustr jajolistny odm. żółtolistną, młody bukszpan, ostrokrzew;

−

iglaste takie jak: żywotniki wschodnie, cyprysiki lawsona, cyprysiki japońskie, młode
jodły obcego pochodzenia, cedry;

Z roślin o sezonowych liściach, które należy okryć są: róże, młode magnolie,

w chłodniejszych rejonach Polski budleje; niektóre byliny.

Bardzo ważny jest termin okrywania roślin. Nie można tego robić zbyt wcześnie, zanim

rośliny przejdą proces hartowania (zapadną w uśpienie zimowe). Najodpowiedniejszym
terminem okrycia roślin jest czas po pierwszych przymrozkach, utrzymujących się przez kilka
dni z rzędu. Widoczną oznaką przystosowania się roślin iglastych do niskich temperatur jest
zmiana ich zabarwienia na brązowe, rude lub bure. Ważne jest też, by we właściwym czasie
zdjąć zimowe okrycie. Zwykle robimy to w marcu, kwietniu. Należy sprawdzić wiosną, czy
rośliny pod przykryciem nie puszczają już nowych pędów i liści i czy się nie „zaparzają”.

Nie należy do tego dopuszczać. Należy zdjąć okrycie w czasie, gdy rośliny nie są

wystawione na silne słońce, np. w dzień pochmurny [14, s. 14].

Narzędzia do prac porządkowych i pielęgnacyjnych na terenie zieleni.
Noże ogrodnicze to najprostsze w użyciu, podstawowe narzędzia ogrodnika. Sprawdzają się
przy wycinaniu cienkich pędów, pobieraniu sadzonek, są niezbędne podczas szczepienia.
W zależności potrzeb można wybrać nóż ogólnego zastosowania lub specjalny nóż do
określonych czynności

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Noże.
Podstawowe rodzaje noży to:

−

krzesak – jego ostrze jest wygięte ku dołowi, co
ułatwia cięcie,

−

szczepak – nóż o prostym ostrzu przeznaczony do
szczepienia, doskonale sprawdzi się także jako nóż
ogólnego zastosowania.

Ostrza dobrych noży wykonane są ze stali węglowej. Mogą
być nieruchome lub składane (ułatwia to ich przenoszenie).
Aby przedłużyć żywotność noża należy czyść go po
każdym użyciu i przecierać naoliwioną szmatką. Ostrza
noża trzeba też regularnie ostrzyć. Dobrze naostrzone ostrza
nie strzępią ciętych pędów, dzięki czemu rany po cięciu
szybciej się goją.
Nożyce ogrodnicze

Nożyce (rys. 34) mają zastosowanie przy cięciu

żywopłotu, strzyżeniu bardzo wysokiej trawy (lub trawy
rosnącej w miejscach trudno dostępnych dla kosiarki),
a także do ozdobnego strzyżenia roślin i wycinania roślin
zielnych. Do cięcia trawy i roślin zielnych można
zastosować najprostsze w użyciu nożyce jednoręczne. Do
cięcia grubszych pędów i zdrewniałych części roślin
niezbędne będą nożyce dwuręczne, posiadające na jednym
z ostrzy wcięcie ułatwiające przytrzymanie ciętego pędu.
Z reguły nożyce ogrodnicze mają proste, gładkie ostrza. Można jednak spotkać też nożyce
z ostrzami falistymi. Nożyce z takimi ostrzami lepiej tną zdrewniałe pędy i gałęzie, jednak ich
ostrzenie jest bardzo skomplikowane.
Sekatory tradycyjne

Do cięcia gałązek wygodniejsze od noży są sekatory.

Sekatory to dość wszechstronne narzędzia do przycinania
krzewów, cienkich pędów drzewek, prac pielęgnacyjnych
przy bylinach, a także ścinania kwiatów do wazonu.
Tradycyjne sekatory (rys.11) dobrze sprawdzają się przy
cięciu niezdrewniałych pędów roślin oraz zdrewniałych
gałęzi o grubości do 1 cm. Część tnąca sekatora składa się
z ostrza i tzw. stalnicy. Stalnica może być ostra (nożowa
lub w kształcie dzioba papugi) – wtedy sekator działa
podobnie jak nożyce. Sekator może też mieć stalnicę płaską
– szerszą i grubszą, specjalnie wyprofilowaną aby
przytrzymać cięty pęd. Cięcie sekatorem wykonuje się
trzymając narzędzie w jednej ręce (drugą ręką należy przytrzymać cięty pęd). Do cięcia
kwiatów i niezdrewniałych pędów wystarczy sekator. Ostrza mogą być wykonane ze stali
nierdzewnej, stali węglowej lubstali powlekanej. Ostrza powlekane łatwiej utrzymać
w czystości, ale nie będą one tak trwałe jak ostrza ze stali nierdzewnej lub stali węglowej.
Niektóre sekatory mają ostrza wymienne.

Rys. 33. Nóż ogrodniczy o specjalnie

wyprofilowanym ostrzu [26]

Rys. 34.

Nożyce ogrodnicze [26]

Rys. 35. Tradycyjny sekator ze stalnicą

w kształcie dzioba papugi [26]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sekatory dwuręczne

Do przycięcia gałęzi położonych wyżej, służy

specjalny sekator dwuręczny z przedłużonymi uchwytami
(rys. 36). Taki sekator pozwala ciąć grubsze gałązki – do
2,5 cm (dzięki przedłużonym uchwytom uzyskujemy
większą siłę cięcia).

Sekatory dwuręczne mogą być wyposażone w róże

ostrza, podobnie jak sekatory tradycyjne. Dodatkowo często
spotykane są tu przekładnie, pozwalające regulować siłę
cięcia. W takim narzędziu niezbędne okażą się również
odbijacze chroniące palce i przeguby dłoni przed urazami.
Sekatory tyczkowe

Jeszcze wyżej położonych gałęzi dosięgniesz dzięki

zastosowaniu sekatora tyczkowego. Sekator taki jest
wyposażony w „tyczkę”, czyli teleskopowy wysięgnik (tzw.
żyrafa) o regulowanej długości. Ostrza takiego sekatora porusza się za pomocą linki biegnącej
wzdłuż wysięgnika. Dobrze jest jeśli tyczka na końcu (od strony ostrza) posiada specjalne
wygięcie pozwalające zahaczyć ją o ciętą gałąź [9, s. 44–45].
Piły

Do przycięcia grubszych gałęzi (ponad 2,5 cm) sekator

jest niewystarczający i konieczne stanie się użycie piły.
W p ogrodzie najczęściej przydatne okażą się piły ręczne.
Dostępne są one w różnych kształtach i rozmiarach, aby
możliwe było cięcie w różnych położeniach bez kaleczenia
gałęzi leżących obok gałęzi ciętej. Uchwyty pił ręcznych są
drewniane lub wykonane z tworzywa sztucznego.

Podstawowe rodzaje pił ręcznych to:

−

piła zwykła – ma ostrze proste, z reguły nie dłuższe niż
45 cm, można nią ciąć gęsto rosnące pędy ustawiając ją
pod różnym kątem,

−

lisi ogon (rys. 37) – ma zakrzywione ostrze co pozwala
wygodnie ciąć zagęszczone gałęzie, podczas cięcia taką piłą wykonuje się ruchy
posuwiste, nie naciskając mocno na cięty pęd,

−

piła ze składanym ostrzem – takie rozwiązanie ułatwia przenoszenie piły, po schowaniu
ostrza można ją schować do kieszeni aby np. sięgnąć po sekator,

−

piły ramowe (z pałąkiem). Służą do cięcia jeszcze grubszych gałęzi. Piły te mają
wymienne brzeszczoty. Brzeszczoty są zbyt twarde aby je ostrzyć i gdy brzeszczot się
stępi należy go wymienić. Korzystne jest gdy rama silnie się zwęża z jednej strony,
dzięki czemu łatwiejsza będzie praca w trudno dostępnych miejscach. Zarówno wśród
zwykłych pił ręcznych jak i pił ramowych można znaleźć modele przystosowane do
zamontowania na teleskopowych tyczkach. Podobnie jak w przypadku sekatorów na
tyczkach, rozwiązanie to ułatwia dostęp do gałęzi położonych wysoko bez konieczności
wchodzenia na drabinę [22, s. 44–45].

Drabiny

Drabiny podczas cięcia okazują się niezbędne. Drabina do prac ogrodowych powinna być

dwustronna, lekka i łatwa do przestawiania np. aluminiowa. Opieranie drabiny o pnie
i gałęzie drzew jest niebezpieczne, gdyż gałąź może się złamać. Ważne jest aby stopnie
drabiny nie były śliskie, również gdy namokną. Stopnie powinny być chropowate,
z wcięciami, bądź pokryte odpowiednim, szorstkim tworzywem, zabezpieczającym przed
poślizgiem. Podstawa drabiny musi być zabezpieczona przed wbijaniem się w miękką ziemię

Rys. 36. Sekator dwuręczny [26]

Rys. 37. Piła „lisi ogon”

[26]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ogrodową (pomagają specjalne płozy). Z kolei gdy ziemia w ogrodzie jest twarda, ubita,
przydatne są szpice dokręcane do nóg drabiny. Szpice wbijając się w podłoże zwiększając
stabilność drabiny [20, s. 43–45].

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest zakres prac przygotowawczych do sadzenia krzewów i drzewek ozdobnych?
2. W jaki sposób sadzimy krzewy i drzewa?
3. Jak wygląda pielęgnacja roślin tuż po ich posadzeniu?
4. Jaki jest zakres prac związanych z pielęgnacją roślin?
5. Jakie znasz rodzaje nawozów mineralnych i naturalnych?
6. W jaki sposób stosujemy nawożenie organiczne?
7. W jaki sposób stosujemy nawożenie w postaci mineralnej?
8. Co powinno decydować o wyborze nawozu?
9. Jakie jest cel cięcia drzew i krzewów ozdobnych oraz pnączy?
10. Jakie znasz rodzaje cięć drzew i krzewów ozdobnych?
11. Jakich narzędzi ogrodniczych użyjesz w pracach pielęgnacyjnych roślin?
12. W jaki sposób dokonasz zabezpieczenia roślin wielosezonowych na zimowy okres?
13. Kiedy należy rozpocząć usuwanie zimowego okrycia z roślin?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy rysunków przedstawiających techniki sadzenia roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania
2) omówić szczegóły dotyczące przygotowania dołków,
3) omówić szczegóły dotyczące przygotowania roślin,
4) omówić szczegóły dotyczące sadzenia,
5) omówić szczegóły dotyczące stosowania podpórek,
6) omówić szczegóły dotyczące ściółkowania,
7) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze przedstawiające technikę sadzenia krzewów i drzew ozdobnych,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj prace związane z sadzeniem roślin zielnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) założyć odzież ochronną dostosowaną do rodzaju pracy oraz do pogody,
3) zorganizować stanowisko pracy (dobrać właściwy sprzęt),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) zasadzić oraz przesadzić rośliny zielne zgodnie z zasadami organizacji pracy i przepisami

bhp,

5) uporządkować stanowisko pracy,
6) efekt pracy przedstawić na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia ogrodnicze i sprzęt gospodarczy,

−

rośliny do przesadzania,

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj prace związane z sadzeniem krzewów i drzewek ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) wykorzystać spostrzeżenia z ćwiczenia 1,
3) przygotować stanowisko do sadzenia rośliny,
4) przygotować dołek,
5) przygotować roślinę,
6) posadzić roślinę,
7) wykonać ściółkowanie,
8) ocenić pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

roślina w pojemniku,

−

narzędzia ogrodnicze,

−

kora do ściółkowania,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Sporządź zestawienie nazw nawozów mineralnych i naturalnych oraz ich

charakterystykę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) dokonać zestawienia nawozów mineralnych,
3) opracować ich krótką charakterystykę,
4) dokonać zestawienia nawozów naturalnych,
5) opracować ich krótką charakterystykę,
6) odpowiedzieć na pytanie: Co decyduje o wyborze nawozu?

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki nawozów,

−

komputer z podłączeniem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Omów zasady stosowania nawozów organicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) dokonać rozróżnienia pojęć: nawożenie punktowe, pogłówne,
3) omówić zastosowanie nawozów organicznych w przedwegetacyjnym przygotowaniu

gleby,

4) uzasadnić konieczność stosowania nawożenia punktowego,
5) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

materiały piśmienne,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Scharakteryzuj zasady stosowania nawozów mineralnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) wyjaśnić pojęcie: nawożenie posypowe,
3) omówić zastosowanie nawozów mineralnych w przedwegetacyjnym przygotowaniu

gleby,

4) uzasadnić kiedy stosujemy nawożenie punktowe, kiedy płynną pożywkę, a kiedy

opryskiwanie wodnym roztworem nawozu,

5) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru A4,

−

materiały piśmienne,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 7

Dokonaj nawożenia wodnym roztworem. Wykorzystaj w tym celu Mikrovit 2.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z kartą charakterystyki preparatu dostępną w Internecie [25],
2) założyć odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej,
3) wykonać roztwór wodny nawozu,
4) wykonać nawożenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

nawóz Mikrovit 2,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

odzież ochronna,

−

rośliny do nawożenia,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 8

Scharakteryzuj techniki cięcia roślin. Wykonaj cięcie formujące krzewu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) omówić techniki cięcia roślin,
3) omówić znaczenie cięcia formującego,
4) założyć odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej,
5) dobrać narzędzia i sprzęt pomocniczy,
6) zorganizować stanowisko pracy,
7) wykonać cięcie formujące krzewu,
8) zabezpieczyć sprzęt i uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

krzew,

−

sekator,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 9

Dobierz narzędzia do prac związanych z pielęgnacją krzewów i drzewek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) określić zakres prac związanych z pielęgnacją krzewów i drzewek,
3) dobrać do każdego rodzaju prac odpowiedni zestaw narzędzi ogrodniczych,
4) ocenić wykonane zadanie, porównując z innymi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

arkusze papieru formatu A4.

−

narzędzia ogrodnicze,

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 10

Dokonaj zabezpieczenia na zimę roślin wielosezonowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) ocenić przydatność poszczególnych okryć roślin,
3) dokonać doboru okryć,
4) dobrać i założyć odpowiednią odzież ochronną,
5) dobrać narzędzi i sprzęt, materiały niezbędne do wykonania zadania,
6) przygotować rośliny do okrycia,
7) wykonać okrycie,
8) ocenić efekt swojej pracy,
9) zabezpieczyć narzędzia i sprzęt, uporządkować miejsce pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

okrycia roślin,

−

krzew do okrycia,

−

narzędzia i sprzęt,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zakres prac przygotowawczych do sadzenia krzewów

i drzewek ozdobnych?



2) Przygotować stanowisko, dołki i rośliny do posadzenia?



3) posadzić i przesadzić krzewy i drzewa ozdobne?



4) określić szczegółowy zakres prac związanych z pielęgnacją roślin?



5) zastosować nawożenie organiczne i mineralne?



6) zdecydować o wyborze nawozu?



7) dobrać narzędzia ogrodnicze do prac pielęgnacyjnych roślin?



8) wykonać przycinanie krzewów i drzewek ozdobnych?



9) zabezpieczyć rośliny wielosezonowe na okres zimy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Gardenia to roślina

a) kwitnąca.
b) posiadająca jedynie dekoracyjne liście.
c) pnąca.
d) zwisająca.

2. Inna nazwa figowca beniamińskiego to

a) fikus.
b) sagowiec.
c) palma.
d) cyprys.

3. Difenbachia charakteryzuje się

a) dużymi kwiatami.
b) dużymi liśćmi z białymi plamkami.
c) wąskimi liśćmi.
d) drobnymi listkami.

4. Najlepsza pora na przesadzanie roślin pokojowych to

wczesna wiosna.

b) środek lata.
c) koniec lata.
d) jesień.

5. Rośliny pokojowe potrzebują szczególnego nawożenia w okresie

a) zimowego spoczynku.
b) wiosny.
c) wzrostu (marzec–wrzesień).
d) jesieni.

6. Właściwe brzmienie zasady związanej z obfitością podlewania roślin pokojowych to

a) rośliny powinno się podlewać niewielką ilością wody.
b) rośliny powinno się podlewać tak obficie, żeby woda wyciekała otworem w dnie

doniczki, ale później należy opróżnić podstawkę z wody.

c) roślinę wystarczy podlać do podstawki.
d) wystarczy spryskać liście rośliny.

7. Bylina to

a) roślina jednoroczna.
b) dwuletnia.
c) wieloletnia.
d) rodzaj pnącza.

8. Ściółkowanie służy

a) ograniczeniu rozwoju chwastów.
b) zmniejszeniu parowania wody.
c) zarówno ograniczeniu rozwoju chwastów jak i zmniejszeniu parowania wody.
d) zachowaniu estetyki powierzchni terenów zieleni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Drzewa i krzewy sadzi się do dołków o objętości

a) odpowiadającej wielkości bryły korzeniowej.
b) trzykrotnie większej niż objętość bryły korzeniowej.
c) dowolnej.
d) dwukrotnie większej niż objętość bryły korzeniowej.

10. Jeżeli bryła korzeniowa rośliny zakupionej celem posadzenia, zabezpieczona jest tkaniną

jutową to
a) przed sadzeniem należy ostrożnie zdjąć osłonę tak aby bryłą nie rozpadła się.
b) bryłę korzeniową wsadzamy wraz z osłoną.
c) przed sadzeniem zdejmujemy osłonę i rozczesujemy korzenie.
d) przed sadzeniem zdejmujemy osłonę i rozczesujemy korzenie i usuwamy sekatorem

uszkodzone części korzeni.

11. Po wiosennym sadzeniu drzewa i krzewy liściaste należy pierwszy raz przyciąć

a) dopiero jesienią.
b) od razu.
c) przyszłą wiosną.
d) nie ma znaczenia kiedy to zrobimy.

12. Po jesiennym sadzeniu drzewa i krzewy liściaste należy pierwszy raz przyciąć

a) od razu.
b) wczesną wiosną.
c) przyszłą jesienią.
d) nie ma znaczenia kiedy to zrobimy.

13. Która pora dnia jest najbardziej odpowiednia do podlewania trawników

a) wczesne godziny ranne.
b) południe.
c) wieczór.
d) nie ma znaczenia.

14. W czasie przygotowania gleby pod rabaty, celem usunięcia chwastów, możemy użyć

środka o nazwie
a) Mikrovit.
b) Biosept.
c) Rundup.
d) Promanal.

15. Jakie zabezpieczenie krzewów przed mrozem jest najbardziej właściwe

a) wystarczą tylko kopce z ziemi.
b) nakrycie suchymi liśćmi.
c) zastosowanie włókniny.
d) zastosowanie osłony z folii.

16. Do skoszenia trawnika na dużej powierzchni użyjesz

a) kosy.
b) kosiarki elektrycznej.
c) kosiarki spalinowej.
d) podkaszarki elektrycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Aby pozbyć się mszyc na pędach róży sposobem nie chemicznym, zastosujesz

a) wywar ze skrzypu polnego.
b) gnojówkę z liści chrzanu.
c) obcięcie zaatakowanych pędów.
d) żaden sposób nie będzie dobry.

18. Aby chronić skórę w trakcie wykonywania zabiegów chemicznych należy

a) użyć tylko gumowych rękawic ochronnych.
b) użyć gumowych rękawic ochronnych i szczelnej maski.
c) umyć ręce i twarz po wykonanym oprysku.
d) użyć odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej.

19. Najskuteczniejszym narzędziem przeznaczonym do przycięcia żywopłotu jest

a) sekator.
b) nożyce ogrodnicze.
c) szczepak.
d) sekator dwuręczny.

20. Na rysunku przedstawiono symbol oznaczający

a) środek drażniący.
b) środek szkodliwy.
c) środek żrący.
d) niebezpieczną substancję wybuchową .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Pielęgnowanie roślin pokojowych i terenów zieleni

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Błądek Z.: Hotele – programowanie, projektowanie i wyposażenie. Wydawnictwo

ALBUS, Poznań 2002

2. Bechthold F.: Rośliny doniczkowe. Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1998
3. Bonadiman G.: Suche bukiety techniki i kompozycje. Wydawnictwo Muza, Warszawa 2004
4. Brochard D.: Trawniki. Jak zaprojektować i pielęgnować trawniki? Wydawnictwo

Hachette Livre Polska, 2002

5. Dąbski M.: Tniemy krzewy ozdobne. Działkowiec, nr 2/2004
6. Dolecka M.: Na samopoczucie i klimatyzowane wnętrze. Zieleń w hotelu. Świat hoteli,

nr 6/2002, s. 28

7. Domagała-Światkiewicz I.: Sadzimy byliny krzewy i drzewa. Działkowiec, nr 3/07, s. 70
8. Jarosz Z.: Sposoby nawożenia. Działkowiec, nr 3/07, s. 71
9. Kupujemy sekator. Mój Piękny Ogród, nr 2/97, s. 44–45
10. Legutowska H.: Preparaty roślinne w ochronie i nawożeniu roślin. Wydawnictwo

Działkowiec, 2004

11. Longman D.: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Wydawnictwo PWRiL, Warszawa 1983
12. Łabanowski G., Orlikowski L, Wojdyła A.: Pielęgnowanie roślin doniczkowych –

choroby i szkodniki. Wydawnictwo Multico, Warszawa 2000

13. Meudec G., Prat J., Retoumard D.: Choroby i szkodniki drzew i krzewów.

Rozpoznawanie i zwalczanie. Wydawnictwo Delta W-Z, Warszawa 2002

14. Monder M.: Co z zimowym okryciem. Działkowiec, nr 3/07, s. 14
15. Orlikowski L, Wojdyła A.: Choroby ozdobnych drzew liściastych. Wydawnictwo

PLANTPRESS, Kraków 2003

16. Pesty J. P.: Cięcie roślin ogrodowych. Wydawnictwo Hachette Livre Polska, 2002
17. Sokołowska A.: Suche bukiety. WRiT, Warszawa 1991
18. Vecie G.: Rośliny pokojowe od A do Z. Wydawnictwo Klub Dla Ciebie, Warszawa 2004
19. Encyklopedia roślin ogrodowych od A do Z. Wydawnictwo Bertelsmann MEDIA

Sp. z. o. o., Warszawa 2001

20. Wspinaczka po szczeblach, Mój Piękny Ogród, nr 1/97, s. 43–45
21. Wszystko o ochronie roślin. Działkowiec, nr 3/2007
22. Zęby z hartowanej stali. Mój Piękny Ogród, nr 3/97, s. 44–45
23. http://www.ogrody.cvd.pl
24. http://www.ogrod-gardener.pl
25. http://www.bayercropscience.pl
26. http://poradnikogrodniczy.pl
27. http://www.wirtualroslinki.prv.pl
28. Katalog „Kwiaty w moim domu” ISBN 83 – 908277-1-9

Czasopisma:
1. Hotele infoserwis
2. Działkowiec
3. Mój Piękny Ogród
4. Świat hoteli