Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

712[04]/ZSZ/MENiS/2002.08…

PROGRAM NAUCZANIA

MONTER KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH 712[04]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Warszawa 2002

Autorzy:

mgr inż. Grzegorz Pośpiech

mgr inż. Lucja Zegadło

Recenzent:

mgr inż. Grażyna Piontecka

Opracowanie redakcyjne

mgr Kazimiera Tarłowska

Spis treści

Plan nauczania

II.

Programy nauczania przedmiotów zawodowych

1. Podstawy budownictwa

2. Technologia

3. Rysunek techniczny

4. Organizacja, bezpieczeństwo i higiena pracy

5. Zajęcia praktyczne

PLAN NAUCZANIA

Plan nauczania
Zasadnicza szkoła zawodowa
Zawód: monter konstrukcji budowlanych 712[04]

Dla młodzieży

Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w trzyletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w trzyletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

w trzyletnim

okresie

nauczania

Semestry I – VI

Przedmioty nauczania

Klasy I – III

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Podstawy

budownictwa

2 2 28

2. Technologia

151

3. Rysunek

techniczny

4. Organizacja,

bezpie-

czeństwo
i higiena pracy

2 2 28

5. Zajęcia praktyczne

440

Razem 51

39 702

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW

ZAWODOWYCH

PODSTAWY BUDOWNICTWA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– sklasyfikować budowle i budynki według ustalonych kryteriów,
– określić obciążenia działające na budowlę,
– rozróżnić elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku,
– określić metody wykonawstwa budowlanego,
– określić przydatność gruntów do posadowienia budowli,
– porównać rodzaje wykopów budowlanych,
– określić rodzaje fundamentów,
– określić przebieg robót betoniarskich i zbrojarskich,
– rozróżnić rodzaje ścian ze względu na ich konstrukcję i rodzaj użytego

materiału,

– rozróżnić rodzaje schodów i elementy klatki schodowej,
– rozróżnić rodzaje stropów, dachów i stropodachów,
– odróżnić technologie wykończenia budynku,
– rozpoznać izolacje zastosowane w budynku,
– rozpoznać instalacje występujące w budynku,
– posłużyć się budowlaną terminologią techniczną.

Materiał nauczania

1. Rodzaje budowli i budynków
Rodzaje budownictwa. Rodzaje obiektów budowlanych. Rodzaje budow-
li. Rodzaje budynków.

Ćwiczenia:
• Klasyfikowanie określonego zbioru budowli lub budynków

z uwzględnieniem różnych kryteriów.

2. Elementy składowe budynku i ich funkcje
Elementy budynku. Ustroje nośne. Układy konstrukcyjne budynków.

Ćwiczenia:
• Wskazywanie na modelu elementów składowych budynku.

• Rozróżnianie układów konstrukcyjnych budynków.

3. Obciążenia działające na budynek
Obciążenia stałe. Obciążenia zmienne. Obciążenia wyjątkowe

Ćwiczenia:

• Klasyfikowanie obciążeń działających na budynek.

• Dobieranie przykładów do poszczególnych rodzajów obciążeń.

4. Metody wykonawstwa w budownictwie
Stan zerowy budynku. Stan surowy budynku. Konstrukcje szkieletowe
drewniane. Budownictwo drewniane. Budownictwo regionalne. Budow-
nictwo z materiałów drewnopochodnych. Budownictwo tradycyjne. Bu-
downictwo uprzemysłowione. Rusztowania i deskowania w robotach bu-
dowlanych.

Ćwiczenia:
• Formułowanie definicji budownictwa tradycyjnego i uprzemysłowione-

go.

• Rozpoznawanie różnego rodzaju rusztowań i deskowań.

• Ustalanie cech rusztowań budowlanych.

• Porównywanie cech budownictwa tradycyjnego i uprzemysłowionego.

5. Grunty budowlane
Pojęcie gruntu budowlanego. Rodzaje gruntów budowlanych. Właściwo-
ści gruntów. Badanie gruntów. Przydatność gruntów do celów budowla-
nych.

Ćwiczenia:
• Rozróżnianie próbek gruntów.

• Budowanie „drzewka” obrazującego podział gruntów.

• Układanie krzyżówki z użyciem wiadomości o gruntach budowlanych.

• Analizowanie właściwości poszczególnych rodzajów gruntów.

6. Roboty ziemne
Klasyfikacja wykopów budowlanych. Zabezpieczanie ścian wykopów
wąskoprzestrzennych. Zabezpieczanie ścian wykopów szerokoprze-
strzennch. Narzędzia i maszyny do robót ziemnych.

Ćwiczenia:
• Dobieranie narzędzi i maszyn do określonych robót ziemnych.

• Ustalanie zasad zabezpieczania ścian wykopów.

• Dobieranie sposobów zabezpieczenia ścian wykopów zależnie

od rodzaju gruntu i wykopu.

• Rozpoznawanie różnic w budynkach drewnianych pochodzących

z różnych regionów kraju.

7. Fundamenty
Głębokość posadowienia fundamentów. Ławy fundamentowe. Stopy
fundamentowe. Ruszty fundamentowe. Płyty fundamentowe. Fundamen-
ty na palach. Fundamenty na kesonach. Studnie fundamentowe.

Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie na rysunkach i modelach rodzajów fundamentów.

• Dobieranie dla zadanych warunków głębokości fundamentu.

• Dobieranie typu fundamentu do rodzaju gruntu i poziomu wód grun-

towych.

8. Ściany
Rola i zadania ścian. Klasyfikacja ścian pod względem funkcji. Ściany
jednorodne. Ściany warstwowe. Ściany szczelinowe. Konstrukcje szkie-
letowe z drewna. Ściany działowe. Ściany z elementów wielkowymiaro-
wych.

Ściany z przewodami dymowymi, spalinowymi

i wentylacyjnymi. Nadproża.

Ćwiczenia:
• Rozróżnianie ścian i ich elementów.

• Porównywanie konstrukcji ścian na podstawie dokumentacji technicz-

nej.

• Dobieranie materiałów do wykonywania ścian.

• Układanie krzyżówki z wykorzystaniem wiadomości o ścianach.

9. Schody
Klasyfikacja schodów. Elementy schodów. Schody drewniane. Schody
żelbetowe. Schody metalowe. Pochylnie.

Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie na modelu elementów schodów.

• Sporządzanie schematu obrazującego klasyfikację schodów,

z uwzględnieniem różnych kryteriów.

• Projektowanie podstawowych parametrów schodów z uwzględnie-

niem ich przeznaczenia.

• Dobieranie rodzaju schodów w budynku.

10. Stropy
Klasyfikacja stropów. Stropy drewniane. Stropy na belkach stalowych.
Stropy żelbetowe płytowe. Stropy żelbetowe żebrowe i gęstożebrowe.
Stropy staloceramiczne. Stropy z elementów wielkowymiarowych. Bal-
kony.

Ćwiczenia:
• Rozróżnianie konstrukcji stropów.

• Rozpoznawanie elementów stropów.

• Dobieranie rodzaju stropu do określonego budynku.

• Porównywanie właściwości stropów.

11. Dachy i stropodachy
Kształty dachów. Drewniane konstrukcje dachów. Konstrukcje dachów
żelbetowych monolitycznych i prefabrykowanych. Metalowe konstrukcje
dachów. Świetliki. Stropodachy wentylowane i niewentylowane. Pokrycia
dachów materiałami bitumicznymi. Pokrycia dachów dachówką cera-
miczną. Pokrycia dachów materiałami cementowymi. Pokrycia dachów
blachą. Rynny i rury spustowe.

Ćwiczenia:
• Identyfikowanie kształtów dachów i stropodachów.

• Dobieranie materiałów pokryciowych.

• Ustalanie zasad wykonywania konstrukcji i pokryć dachów

oraz stropodachów.

12. Izolacje
Izolacje przeciwwilgociowe. Izolacje wodoszczelne. Izolacje parochron-
ne. Izolacje cieplne. Izolacje przeciwdźwiękowe. Izolacje przeciwdrga-
niowe.

Ćwiczenia:
• Analizowanie przykładów zastosowania wybranych izolacji.

• Wykazywanie różnicy między funkcjami stosowanych izolacji.

• Prezentowanie zgromadzonych próbek materiałów izolacyjnych.

13. Elementy i roboty wykończeniowe
Roboty tynkarskie. Roboty malarskie i tapeciarskie. Roboty podłogowe.
Roboty szklarskie. Roboty okładzinowe. Stolarka okienna. Stolarka
drzwiowa. Meble wbudowane.

Ćwiczenia:
• Rozróżnianie materiałów do robót wykończeniowych.

• Ustalenie zakresu robót wykończeniowych.

• Układanie krzyżówki z zastosowaniem wiadomości o elementach

i robotach wykończeniowych.

14. Instalacje w budynku
Instalacje wodociągowe. Instalacje kanalizacyjne. Instalacje gazowe. In-
stalacje centralnego ogrzewania. Instalacje klimatyzacyjne. Instalacje
oświetleniowe. Instalacje telefoniczne. Instalacje odgromowe. Instalacje
przeciwpożarowe.

Ćwiczenia:
• Zestawianie w tabelach; zadań, elementów i materiałów do wykonania

różnych instalacji.

• Wskazywanie na modelach i planszach elementów instalacji.

• Ustalanie kolejności czynności podczas wykonywania instalacji.

Środki dydaktyczne

Dokumentacja budowlana.
Modele budowli i elementów budowli.
Podstawowe materiały budowlane.
Zestawy norm budowlanych.
Katalogi i materiały reklamowe.
Czasopisma specjalistyczne.
Filmy dydaktyczne.
Plansze dydaktyczne.

Uwagi o realizacji programu

Program nauczania przedmiotu Podstawy budownictwa zawiera

zagadnienia z dziedziny budownictwa niezbędne w nauczaniu zawodu
montera konstrukcji budowlanych. Daje uczniowi możliwość poznania
różnych rodzajów budowli i budynków, elementów składowych budyn-
ków, konstrukcji budowlanych oraz metod wykonawstwa stosowanych
w budownictwie.

Problematyka przedmiotu pozwala na stopniowe przyswajanie po-

jęć technicznych obowiązujących w budownictwie i wprowadza ucznia
w zagadnienia, które będą przedmiotem szczegółowego nauczania
na zajęciach technologii i praktycznej nauki zawodu.

Przykłady ćwiczeń umieszczone w poszczególnych działach tema-
tycznych programu należy traktować jako propozycje do wykorzystania
na ćwiczeniach laboratoryjnych. Wskazane jest przygotowanie własnych
ćwiczeń, biorąc pod uwagę możliwości ich realizacji w szkole.

Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów

kształcenia wymaga doboru metod i środków dydaktycznych zapewnia-
jących uzyskanie spodziewanych efektów i wyzwalających aktywność
uczniów.

Zajęcia edukacyjne z przedmiotu Podstawy budownictwa powinny

być prowadzone w pracowni ogólnobudowlanej wyposażonej w próbki
materiałów budowlanych, modele konstrukcji budowlanych, podstawowe
narzędzia i sprzęt montażowy oraz filmy dydaktyczne przedstawiające
nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne i metody wykonawstwa budow-
lanego.

Prezentowanie podstawowych elementów budowlanych powinno

odbywać się metodą pokazu z objaśnieniem. Każdy uczeń powinien
mieć możliwość rozpoznawania elementów budowlanych na modelach,
w katalogach. Powinien także określać ich cechy charakterystyczne i za-
stosowanie w budownictwie.

Wskazane jest korzystanie z internetu i innych źródeł informacji

upowszechnianych przez producentów oraz przez firmy zajmujące się
dystrybucją elementów budowlanych. Konstrukcje i elementy budowlane
uczniowie mogą również oglądać na budowach w czasie wycieczek dy-
daktycznych.

W nauczaniu przedmiotu szczególnie przydatne są metody aktywi-

zujące takie, jak: metoda przypadku, metoda sytuacyjna, a także metody
praktyczne: ćwiczenia laboratoryjne i metoda przewodniego tekstu. Me-
toda przewodniego tekstu umożliwia łączenie teorii z praktyką i przygo-
towanie uczniów do zespołowego wykonywania nowych zadań zawodo-
wych.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych
działów:

Lp. Działy tematyczne

Liczba godzin

1. Rodzaje budowli i budynków

2. Elementy

składowe budynku i ich funkcja

3. Obciążenia działające na budynek

4. Metody wykonawstwa w budownictwie

5. Grunty

budowlane

6. Roboty

ziemne

7. Fundamenty

8. Ściany 8

9. Schody

10. Stropy

11. Dach i stropodachy

12. Izolacje

13. Elementy i roboty wykończeniowe 8
14. Instalacje w budynku

Razem 76

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć eduka-
cyjnych ucznia

Kontrola i ocena jest nieodłącznym elementem procesu nauczania.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia z przedmiotu Podstawy bu-
downictwa powinno uwzględniać zaplanowane cele kształcenia, a w
szczególności:
– rozróżnianie elementów konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych budyn-

ku,

– określanie metod wykonawstwa budowlanego,
– rozpoznawanie instalacji zastosowanych w budynku,
– posługiwanie się terminologią techniczną z dziedziny budownictwa.
Ocena

powinna

być dokonywana według wcześniej ustalonych

i znanych uczniom kryteriów, takich jak:
– zakres i jakość nabytej wiedzy,
– stopień rozumienia nabytej wiedzy,
– umiejętność stosowania nabytej wiedzy w praktyce.
Kontrola

wstępna polega na badaniu wiadomości i umiejętności

ucznia przed podjęciem następnego etapu edukacji. Powinna być prze-
prowadzana przed przystąpieniem do nauczania przedmiotu i przed każ-
dą lekcją. Kontrola bieżąca sprzyja utrwalaniu wiadomości i pozwala
określić, w jakim stopniu uczniowie przyswoili materiał nauczania. Kon-
trola końcowa polega na badaniu realizacji celów kształcenia, dostarcza
informacji o wynikach procesu dydaktycznego, obejmuje dział tematycz-
ny oraz cały przedmiot. Kontrolę wyników nauczania w przedmiocie
Podstawy budownictwa proponuje się przeprowadzać następującymi
metodami:
– sprawdziany ustne – wymagają jasno sformułowanych pytań dotyczą-

cych faktów, definicji i uogólnień,

– sprawdziany pisemne – krótkie lub problemowe prace pisemne, spra-

wozdania z wycieczek na budowę, na targi budowlane, rysunki
i wykresy.

– testy wiadomości i umiejętności – opracowane przez nauczyciela,

bądź też wystandaryzowane testy osiągnięć szkolnych ucznia,

– testy praktyczne – wykonywanie przez uczniów wysoko symulowa-

nych zadań w pracowni, np. ćwiczenia na modelach, symulacje kom-
puterowe, bądź też nisko symulowanych zadań wykonywanych w
warsztatach szkolnych.

Ocena

osiągnięć ucznia na zakończenie realizacji programu na-

uczania przedmiotu powinna uwzględniać wyniki wszystkich sposobów
sprawdzania wiadomości i umiejętności stosowanych przez nauczyciela.

Literatura

Gąsiorowska D., Horosztyńska B.: Posługiwanie się podstawowymi po-
jęciami i terminami z zakresu budownictwa. Warszawa: KOWEZ, 2002.
Kettler K.: Murarstwo. Cz. 1. Warszawa: REA, 2002.
Kettler K.: Murarstwo. Cz. 2. Warszawa: REA, 2002.
Kuczyński A., Lenkiewicz W.: Zarys budownictwa ogólnego. Warszawa:
WSiP, 1999.
Martinek W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa. Cz. 4. Warszawa:
WSiP, 1998.
Martinek W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa. Cz. 5. Warszawa
WSiP, 1997.
Martinek W., Szymański E.: Technologia. Murarstwo i tynkarstwo. War-
szawa: WSiP, 1999.
Martinek W., Michnowski Z.: Dekarstwo i blacharstwo budowlane. War-
szawa: WSiP, 1999.
Mirski Z.J.: Budownictwo z technologią 3.Warszawa: WSiP, 1995.
Praca zbiorowa: Poradnik majstra budowlanego. Warszawa: Arkady,
1997.
Szubert K.H.: Betonowanie, murowanie, układanie glazury. Warszawa:
„Arkady”, 1995.
Słowiński Z.: Technologia budownictwa. Cz. 2. Warszawa: WSiP, 1994.
Słowiński Z.: Technologia budownictwa. Cz. 3. Warszawa: WSiP, 1997.
Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. Cz. 1. Warszawa: WSiP,
1998.
Tauszyński K.: Wstęp do projektowania architektonicznego. Warszawa:
WSiP, 1996.
Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. Warszawa: WSiP, 1997.

Wolski Z.: Technologia. Roboty malarskie. Warszawa: WSiP, 2000.
Wolski Z.: Technologia. Roboty podłogowe i okładzinowe. Warszawa:
WSiP, 1998.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

TECHNOLOGIA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– rozróżnić narzędzia i sprzęt używany do robót montażowych,
– zorganizować stanowisko robocze zgodnie z przepisami bhp i ochro-

ny przeciw pożarowej,

– określić zastosowanie poszczególnych materiałów budowlanych,
– scharakteryzować materiały pod względem ich właściwości fizycz-

nych, mechanicznych i chemicznych,

– określić skład zapraw,
– rozróżnić betony,
– określić zasady prawidłowego magazynowania, składowania

i transportowania materiałów budowlanych,

– scharakteryzować podstawowe pomiary w robotach geodezyjnych,
– scharakteryzować sprzęt pomiarowy,
– określić zasady wykonywania podstawowych robót murarskich, beto-

niarskich, zbrojarskich i ciesielskich,

– ustalić zasady wykonywania rusztowań do robót budowlanych,
– rozróżnić połączenia stosowane w konstrukcjach stalowych,
– rozpoznać materiały do wykonania łączenia,
– rozróżnić podstawowe operacje obróbki ręcznej i mechanicznej,
– wyjaśnić zasady funkcjonowania urządzeń stosowanych w operacjach

obróbki ręcznej i mechanicznej,

– ustalić zasady łączenia elementów konstrukcji stalowych,
– ustalić zasady konstruowania elementów hal stalowych,
– porównać metody montażu hal stalowych,
– porównać metody montażu zbiorników stalowych,
– ustalić zasady konstruowania elementów zbiorników stalowych,
– porównać metody montażu kominów stalowych,
– ustalić zasady konstruowania elementów kominów stalowych,
– porównać systemy konstrukcyjne budynków wielokondygnacyjnych

o konstrukcji stalowej,

– porównać metody montażu budynków wysokich o konstrukcji stalo-

wej,

– ustalić zasady konstruowania elementów w budynkach wielokondy-

gnacyjnych o konstrukcji stalowej,

– porównać metody montażu wież i masztów stalowych,
– ustalić zasady konstruowania wież i masztów,
– rozpoznać rodzaje i zakres uszkodzeń konstrukcji metalowych,
– rozpoznać materiały, narzędzia i sprzęt do wykonania napraw

i konserwacji konstrukcji metalowych,

– ocenić zakres demontażu uszkodzonej konstrukcji stalowej,
– rozliczyć roboty montażowe,
– ustalić skład mieszanki betonowej,
– rozróżnić sposoby zagęszczania mieszanki betonowej,
– scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne betonu,
– ustalić prawidłowe zasady montowania szkieletów zbrojeniowych.
– określić zasady konstruowania budynków z prefabrykatów betono-

wych i żelbetowych,

– rozróżnić systemy budownictwa z elementów wielkopłytowych

i szkieletowych,

– porównać metody montażu żelbetowych elementów pionowych

i poziomych,

– rozróżnić złącza prefabrykatów żelbetowych,
– porównać rozwiązania konstrukcyjne hal żelbetowych,
– ustalić zasady montażu hal żelbetowych,
– rozróżnić systemy konstrukcyjne szkieletowych budynków żelbeto-

wych wielokondygnacyjnych,

– ustalić zasady montażu żelbetowych budynków wielokondygnacyj-

nych,

– określić zasady prowadzenia robót montażowych w okresie zimowym,
– rozróżnić budowle specjalne z betonu i z żelbetu,
– rozpoznać rodzaje i zakres uszkodzeń konstrukcji żelbetowych,
– rozróżnić narzędzia i materiały do wykonywania napraw elementów

konstrukcji żelbetowych.

Materiał nauczania

1. Materiały budowlane i ich właściwości
Podstawowe cechy materiałów: fizyczne, mechaniczne i chemiczne. Ce-
ramiczne wyroby budowlane, Naturalne materiały kamienne. Kruszywa
budowlane. Spoiwa budowlane. Woda do celów budowlanych. Zaprawy
budowlane. Wyroby z zapraw. Lepiszcza bitumiczne. Materiały do izola-
cji przeciwwilgociowych, cieplnych i dźwiękowych. Drewno budowlane
i materiały drewnopodobne. Szkło budowlane. Tworzywa sztuczne i wy-
roby z tworzyw sztucznych. Materiały malarskie. Materiały do zabezpie-
czania i konserwacji materiałów budowlanych.

Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie próbek materiałów i określanie ich zastosowania.

• Ocenianie jakości i przydatności próbek materiałów budowlanych

zgodnie z wymaganiami technicznymi.

• Określanie na podstawie opakowań rodzaju materiału, podstawowych

jego cech i zastosowania.

2. Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów
Sposoby przechowywania materiałów na placu budowy. Miejsca składo-
wania i magazynowania materiałów budowlanych. Rodzaje materiałów
budowlanych składowanych i magazynowanych. Zasady organizowania
stanowisk składowania i magazynowania. Zasady prawidłowego składo-
wania materiałów budowlanych. Zasady transportowania materiałów
na placu budowy.

Ćwiczenia:
• Zaproponowanie miejsca i sposobu przechowywania różnych materia-

łów budowlanych na placu budowy zgodnie z technicznymi wymaga-
niami składowania i magazynowania.

• Szacowanie ilości przechowywanego materiału w magazynie

o zadanej powierzchni i wysokości zgodnie z zasadami składowania
i magazynowania.

• Dobieranie sprzętu pomocniczego do transportu ręcznego materiałów

ze składowiska na stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami tech-
nicznymi transportu materiałów.

3. Podstawowe pomiary w robotach budowlanych
Przyrządy do wykonywania pomiarów. Tyczenia linii prostych w terenie.
Pomiar długości odcinka. Wyznaczanie linii prostopadłych w terenie.
Stabilizacja punktów pomiarowych w terenie. Pomiary kątów. Pomiary
wysokościowe.

Ćwiczenia:
• Dobieranie przyrządów do wykonywania pomiarów zgodnie

z zasadami miernictwa budowlanego.

• Tyczenie linii prostych i prostopadłych zgodnie z zasadami miernictwa

budowlanego.

4. Roboty betoniarskie
Skład i właściwości betonów zwykłych. Składniki betonu. Domieszki
do betonów. Zasady układania mieszanki betonowej. Deskowania do ro-
bót betoniarskich. Sposoby zagęszczania mieszanki betonowej. Pielę-
gnowanie betonu.

Ćwiczenia:
• Ustalanie recepty roboczej składu mieszanki betonowej.

• Ustalanie ogólnych zasad betonowania elementów.

• Dobieranie sposobów zagęszczania mieszanki betonowej dla pod-

stawowych elementów konstrukcyjnych z betonu.

• Porównywanie sposobów pielęgnowania betonów.

5. Roboty zbrojarskie
Czyszczenie stali zbrojeniowej. Prostowanie stali zbrojeniowej. Cięcie
stali zbrojeniowej. Gięcie stali. Łączenie szkieletów zbrojeniowych. Mon-
towanie prostych szkieletów zbrojeniowych.

Ćwiczenia:
• Porównywanie sposobów łączenia elementów szkieletu zbrojeniowe-

go.

• Wyjaśnianie zasad funkcjonowania sprzętu używanego w zbrojar-

niach.

• Ustalanie kolejności montowania elementów szkieletu zbrojeniowego

belek i słupów.

6. Pomocnicze roboty murarskie i ciesielskie
Ściany z bloczków, pustaków i cegły. Ścianki działowe. Osadzanie
i mocowanie ościeżnic. Osadzanie balustrad. Osadzanie podokienników.
Wykonanie złączy ciesielskich na gwoździe, wkręty, śruby i klamry. Wy-
konywanie prostych deskowań ścian.

Ćwiczenia:
• Planowanie mocowania ościeżnic okiennych i drzwiowych w ścia-

nach.

• Ustalanie zasad rozmieszczania wkrętów i gwoździ przy łączeniu

elementów drewnianych.

7. Rusztowania i pomosty robocze
Rodzaje rusztowań i zakres ich stosowania. Materiały na rusztowania.
Rusztowania z rur stalowych. Rusztowania typu „Warszawa”. Rusztowa-
nia składane nożycowe. Rusztowania wiszące. Rusztowania na wysuw-
nicach. Demontaż i składanie rusztowań. Pomosty robocze rusztowań.
Mechaniczne pomosty robocze.

Ćwiczenia:
• Planowanie zasad montażu rusztowań zgodnie z instrukcją.

• Dobieranie materiałów do wykonania rusztowań.

8. Stale stosowane w budownictwie i wyroby ze stali
Klasyfikacja stali. Właściwości techniczne stali. Produkcja stali. Wyroby
stalowe walcowane. Wyroby stalowe przeciągane. Kształtowniki gięte na
zimno. Blachownice. Belki ażurowe. Żeliwo i wyroby żeliwne. Korozja
metali i jej zapobieganie.

Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie wyrobów stalowych na przedstawianych próbkach.

• Rozróżnianie rodzajów korozji na przedstawionych próbkach.

• Ustalanie zasad ochrony stali przed korozją.

• Dobieranie metod ochrony stali przed korozją.

9. Łączenie elementów stalowych
Połączenia na nity, śruby zwykłe i pasowane. Połączenia cierne, sprężo-
ne śrubami o wysokiej wytrzymałości. Połączenia doczołowe. Metody
spawania. Rodzaje spoin i ogólne zasady konstruowania połączeń spa-
wanych. Połączenia zgrzewane. Połączenia klejone.

Ćwiczenia:
• Rozróżnianie spoin na przedstawionych próbkach.

• Planowanie rozmieszczania łączników w złączu.

• Dobieranie metod spawania.

10. Trasowanie i prostowanie wyrobów hutniczych
Zasady ekonomicznego rozkroju materiału. Narzędzia do trasowania.
Trasowanie płaskie. Trasowanie elementów przestrzennych. Trasowanie
optyczne. Ręczne prostowanie wyrobów hutniczych. Prostowanie wyro-
bów za pomocą prostowarek.

Ćwiczenia:
• Dobieranie narzędzi i materiałów do trasowania.

• Dobieranie bazy do trasowania prostego elementu.

11. Przecinanie wyrobów stalowych
Cięcie za pomocą nożyc gilotynowych. Cięcie piłami tarczowymi wolno-
bieżnymi. Cięcie piłami ciernymi szybkobieżnymi. Cięcie za pomocą me-
chanicznych pił ramowych. Cięcie piłkami ręcznymi. Cięcie gazowe. Cię-
cie z zastosowaniem plazmy.

Ćwiczenia:
• Dobieranie maszyn i urządzeń do cięcia.

• Dobieranie sposobów cięcia stali.

12. Maszynowa obróbka wiórowa i obróbka plastyczna
Struganie płaszczyzn i brzegów elementów. Wykonywanie otworów
na łączniki. Frezowanie płaszczyzn przenoszących naciski. Wyginanie
kształtowników i blach. Formowanie na zimno kształtowników.

Ćwiczenia:
• Rozróżnianie narzędzi i obrabiarek do maszynowej obróbki wiórowej.

• Rozróżnianie maszyn i oprzyrządowania do obróbki plastycznej.

13. Sprzęt montażowy
Zawiesia i belki montażowe. Zblocza i wielokrążki. Dźwigniki i przecią-
garki. Wciągarki i ich kotwienie. Żurawie montażowe. Liny stalowe. Wy-
ciągi budowlane. Maszty montażowe. Suwnice bramowe.

Ćwiczenia:
• Dobieranie zestawu narzędzi i sprzętu do rodzaju robót.

14. Połączenia elementów konstrukcji stalowych w stykach
Styki belek. Styki słupów. Połączenia belek ze słupami. Połączenia belek
z podciągami. Połączenia słupów z fundamentem. Zasady łączenia ele-
mentów konstrukcji w stykach montażowych. Regulacje konstrukcji
w stykach montażowych.

Ćwiczenia:
• Planowanie wykonywania styków belek stalowych.

• Planowanie wykonywania styków słupów stalowych.

• Planowanie łączenia belek ze słupami i podciągami.

• Porównanie różnych rozwiązań konstrukcyjnych połączenia słupa sta-

lowego z fundamentem

15. Stalowe hale przemysłowe
Elementy dachów hal. Płatwie. Świetliki. Dźwigary dachowe. Belki pod-
suwnicowowe. Tężniki i szczegóły konstrukcyjne belek podsuwnicowych.
Konstrukcje słupów hal. Stężenia konstrukcji hal. Ściany hal.

Ćwiczenia:
• Wskazywanie położenia elementów konstrukcyjnych hal stalowych.

• Analizowanie zasad konstruowania elementów konstrukcyjnych hal.

16. Szkieletowe konstrukcje wielokondygnacyjne
Systemy konstrukcyjne budynków wielokondygnacyjnych: system ram
płaskich, system przegubowy, ustroje trzonowe, ustroje powłokowe.
Konstrukcje budynków szkieletowych: stropy, ściany, słupy i rygle.

Ćwiczenia:
• Analizowanie zasad konstruowania elementów budynków wielokon-

dygnacyjnych o konstrukcji stalowej.

• Porównywanie systemów konstrukcyjnych budynków wielokondygna-

cyjnych.

17. Zbiorniki stalowe
Rodzaje zbiorników. Zbiorniki cylindryczne pionowe. Zbiorniki cylindrycz-
ne poziome. Zbiorniki wieżowe na wodę. Zbiorniki kroplokształtne
na ciecze. Niskociśnieniowe zbiorniki na gaz. Zbiorniki wysokiego ciśnie-
nia. Dodatkowe wyposażenie zbiorników.

Ćwiczenia:
• Ustalanie zasad konstruowania zbiorników stalowych.

• Określanie przeznaczenia zbiorników stalowych.

18. Wieże i maszty stalowe
Rodzaje wież i masztów. Konstrukcje wież radiowo-telewizyjnych. Kon-
strukcje masztów radiowych i telewizyjnych. Wyposażenie masztów. Ko-
twienie lin odciągowych.

Ćwiczenia:
• Analizowanie zasad konstruowania wież i masztów.

• Rozróżnianie elementów konstrukcyjnych wież i masztów.

19. Kominy stalowe
Rodzaje konstrukcji kominów. Materiały do budowy kominów. Połączenia
kołnierzowe segmentów komina. Konstrukcje głowic kominów stalowych.
Podstawy trzonów kominów wolnostojących.

Ćwiczenia:
• Porównywanie typów konstrukcji kominów stalowych.

• Zaproponowanie materiałów do wykonania trzonu (płaszcza) komina

stalowego wolnostojącego.

• Planowanie łączenia segmentów komina.

• Planowanie łączenia trzonów kominów z fundamentem.

20. Montaż hal
Montaż hal metodą pojedynczych elementów. Montaż hal metodą blo-
kową. Montaż hal metodą potokową. Montaż metodą nasuwania.

Ćwiczenia:
• Porównywanie metod montażu hal.

• Ustalanie kolejności robót przy montażu hal metodą pojedynczych

elementów.

• Ustalanie kolejności robót przy montażu hal metodą blokową.

• Ustalanie kolejności montowania elementów hal przy stosowaniu me-

tody potokowej.

21. Montaż budynków wielokondygnacyjnych
Montaż budynków przy pomocy żurawi przyściennych. Montaż przez
podnoszenie stropów na trzonie żelbetowym. Montaż za pomocą żurawi
samowznoszących się. Montaż za pomocą dźwigników hydraulicznych.

Ćwiczenia:
• Porównywanie metod montażu budynków wysokich.

• Ustalanie kolejności montowania elementów budynków wysokich,

w zależności od zastosowanej metody montażu.

22. Montaż zbiorników stalowych
Montaż zbiorników cylindrycznych metodą nadbudowy pierścieni. Mon-
taż zbiorników cylindrycznych metodą podbudowy pierścieni. Montaż
zbiorników metodą rulonową. Montaż zbiorników kulistych metodą po-
łówkową. Montaż zbiorników kulistych metodą od pierścienia równiko-
wego. Montaż zbiorników kulistych od dolnego pasa.

Ćwiczenia:
• Porównywanie metod montażu zbiorników cylindrycznych.

• Porównywanie metod montażu zbiorników kulistych.

• Ustalanie kolejności montowania blach płaszcza zbiornika kulistego,

w zależności od zastosowanej metody montażu.

• Ustalanie kolejności montowania zbiorników cylindrycznych,

w zależności od zastosowanej metody montażu.

23. Montaż wież i masztów
Zasady montażu wież i masztów. Montaż wież i masztów przez obrót
przy fundamencie. Montaż wież i masztów przez nadbudowę segmen-
tów.

Ćwiczenia:
• Ustalanie kolejności wykonywania robót podczas montażu masztu

metodą obrotu przy fundamencie.

• Ustalanie kolejności wykonywania robót podczas montażu masztu

metodą nadbudowy pierścieni.

24. Montaż kominów stalowych
Montaż kominów metodą nadbudowy segmentów. Montaż kominów śmi-
głowcem. Montaż kominów metodą wypychania elementów.

Ćwiczenia:
• Ustalanie kolejności wykonywania robót podczas montażu kominów

metodą nadbudowy segmentów.

• Ustalanie kolejności robot podczas montażu kominów metodą wypy-

chania elementów.

25. Konserwacja i naprawa uszkodzonych elementów konstrukcji

stalowych

Przeglądy konstrukcji stalowych. Przyczyny powstawania uszkodzeń Me-
tody czyszczenia konstrukcji salowych. Konserwowanie konstrukcji przez
nakładanie powłok. Zasady demontażu konstrukcji.

Ćwiczenia:
• Ustalanie kolejności wykonywanych czynności podczas konserwacji

elementów konstrukcyjnych.

• Dobieranie materiałów i sprzętu do wykonywania napraw wybranego

elementu konstrukcji.

26. Budynki z prefabrykatów betonowych i żelbetowych
System budownictwa wielkoblokowego z elementów typu Ż. Systemy
budownictwa wielkopłytowego: system szczeciński, system OWT, sys-
tem W-70, system Wk-70. Budynki szkieletowe: system SBO, budynki
z ram H, system ZSBO.

Ćwiczenia:
• Porównywanie rozwiązań konstrukcyjnych stosowanych w poszcze-

gólnych systemach budownictwa.

• Rozróżnianie poszczególnych elementów budynku o konstrukcji

szkieletowej.

27. Hale żelbetowe
Układy konstrukcyjne hal. Elementy konstrukcyjne hal żelbetowych. Hale
o konstrukcji słupowo-ryglowej. System FF projektowania i wykonywania
hal żelbetowych. Jednolity system budownictwa halowego JSB.

Ćwiczenia:
• Porównywanie rozwiązań konstrukcyjnych w systemach budownictwa

halowego FF i JSB.

• Wskazanie na rysunku położenia poszczególnych elementów hal żel-

betowych.

28. Budowle specjalne z betonu i żelbetu
Ściany oporowe. Zbiorniki i silosy żelbetowe. Żelbetowe słupy elektro-
energetyczne.

Ćwiczenia:
• Porównywanie rozwiązań konstrukcyjnych ścian oporowych.

• Dobieranie przeznaczenia zbiorników żelbetowych.

29. Technika montażu konstrukcji żelbetowych
Składowanie prefabrykatów. Transport prefabrykatów. Prace pomiarowe.
Metody montażu żelbetowych elementów poziomych. Metody montażu
żelbetowych elementów pionowych.

Ćwiczenia:
• Zaproponowanie miejsca składowania prefabrykatów na placu budo-

wy zgodnie z wymaganiami technicznymi składowania prefabrykatów
żelbetowych.

• Dobieranie sprzętu do transportu prefabrykatów na placu budowy

zgodnie z zasadami technicznymi transportu prefabrykatów.

• Porównywanie metod montażu elementów pionowych i poziomych.

• Ustalanie kolejności czynności przy montażu elementów pionowych

i poziomych.

30. Wykonywanie złączy prefabrykatów
Złącza przegubowe. Złącza sztywne i częściowo sztywne. Złącza dylata-
cyjne. Złącza montażowe. Podział złączy ze względu na technologię wy-
konania. Wykonanie połączenia betonowego niezbrojonego. Połączenia
spawane łukiem elektrycznym. Materiały do uszczelniania i ocieplania
złączy.

Ćwiczenia:
• Planowanie wykonywania złączy elementów prefabrykowanych.

31. Montaż budynków z elementów wielkopłytowych i wielkobloko-

wych

Montaż elementów ściennych. Montaż elementów stropowych
i dachowych. Montaż spoczników i biegów klatki schodowej. Montaż ka-
bin i węzłów sanitarnych. Montaż ścianek działowych.

Ćwiczenia:
• Ustalanie kolejności montowania elementów wybranej kondygnacji

w systemie wielkoblokowym i systemie wielkopłytowym.

• Planowanie łączenia poszczególnych elementów konstrukcyjnych

w węzłach.

32. Montaż budynków żelbetowych o konstrukcji szkieletowej
Montaż słupów pierwszej kondygnacji. Montaż słupów wyższej kondy-
gnacji. Montaż rygli szkieletu oraz belek stropowych. Montaż płyt stro-
powych i ściennych.

Ćwiczenia:
• Ustalanie kolejności wykonywanych operacji podczas montażu słu-

pów pierwszej kondygnacji oraz kondygnacji wyższych.

• Planowanie łączenia słupów z ryglami szkieletu.

33. Montaż hal żelbetowych
Montaż prefabrykowanych stóp fundamentowych. Montaż słupów hal.
Montaż belek i dźwigarów hal. Montaż belek wieńczących. Montaż ele-
mentów ściennych. Montaż przekryć dachowych i świetlików.

Ćwiczenia:
• Planowanie wykonywania stężenia montażowego i rektyfikacji przy łą-

czeniu słupów hal ze stopą fundamentową..

• Ustalanie kolejności czynności podczas montażu belek podsuwnico-

wych w hali przemysłowej.

34. Prowadzenie montażu w okresie zimowym
Zasady prowadzenia robót montażowych w obniżonych temperaturach.
Sposoby przygotowania materiałów do robót w zimie. Warunki technicz-
ne prowadzenia robót montażowych w zimie.

Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie na podstawie opakowań domieszek chemicznych,

określanie ich właściwości i możliwości zastosowania do prowadzenia
robót zimą.

• Dobieranie sposobów podgrzewania elementów konstrukcyjnych

i materiałów w okresie zimowym.

35. Konserwacja i naprawa uszkodzonych konstrukcji żelbetowych
Rodzaje uszkodzeń konstrukcji żelbetowych. Przyczyny powstawania
uszkodzeń konstrukcji żelbetowych. Czynniki powodujące korozję ele-
mentów żelbetowych. Sposoby ochrony konstrukcji żelbetowych przed
korozją. Naprawa elementów betonowych i żelbetowych. Naprawa złą-
czy. Wzmacnianie stropów. Odgrzybianie ścian.

Ćwiczenia:
• Określanie przyczyn powstawania uszkodzeń konstrukcji.

• Dobieranie materiałów do wykonywania naprawy uszkodzonych pre-

fabrykatów i ich połączeń.

36. Rozliczanie robót montażowych
Zawieranie umów o pracę. Zasady przystępowania do przetargów. Wy-
konywanie obliczeń robót montażowych na podstawie dokumentacji. Za-
sady rozliczeń i wynagrodzeń za roboty montażowe.

Ćwiczenia:
• Wykonanie wstępnego obliczenia robót montażowych na podstawie

przykładowej dokumentacji technicznej robót.

• Sporządzenie przykładowej oferty przetargowej na roboty montażowe.

• Sporządzenie przykładowej umowy na wykonanie robót zgodnie

z ustaleniami przetargowymi.

• Sporządzenie faktury częściowej na wykonane roboty montażowe

zgodnie z zasadami rozliczeń finansowych.

Środki dydaktyczne

Plansze.
Instrukcje obsługi urządzeń i maszyn.
Zbiór norm i wymagań technicznych.
Foliogramy i przeźrocza.
Modele konstrukcji.
Dokumentacja techniczna.
Filmy dydaktyczne.

Programy komputerowe.
Próbki materiałów budowlanych.
Czasopisma specjalistyczne i materiały reklamowe.
Gabloty tematyczne.

Uwagi o realizacji programu

Program nauczania przedmiotu Technologia zawiera kluczowe zagad-
nienia dla kształcenia w zawodzie montera konstrukcji budowlanych.
Program nauczania przedmiotu realizowany jest w okresie trzech lat.
W programie klasy pierwszej realizowane są działy tematyczne doty-
czące materiałoznawstwa budowlanego, podstawowych pomiarów doko-
nywanych w budownictwie, prostych robót budowlanych, montażu rusz-
towań oraz ręcznej i mechanicznej obróbki stali. Program klasy drugiej
obejmuje działy dotyczące montażu różnych konstrukcji stalowych. Na-
tomiast program klasy trzeciej obejmuje konstrukcje żelbetowe, naprawy
i konserwacje elementów konstrukcji oraz rozliczanie robót montażo-
wych.
Wiedza z tego zakresu stanowi podstawę do nabywania umiejętności
praktycznych i jest ściśle powiązana z innymi przedmiotami, na przykład
korzystanie z dokumentacji technicznej jest nieodłącznym elementem
nauczania technologii. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni wypo-
sażonej w środki dydaktyczne umożliwiające realizację zaplanowanych
celów kształcenia.
Materiałoznawstwo powinno być prowadzone metodą ćwiczeń labora-
toryjnych. Każdy uczeń powinien mieć możliwość bezpośredniej identyfi-
kacji materiałów na przedstawionych próbkach, powinien określać ich
właściwości i zastosowanie. Należy pamiętać o udostępnianiu uczniom
najnowszych źródeł informacji o materiałach budowlanych upowszech-
nianych przez producentów i firmy zajmujące się dystrybucją tych mate-
riałów.
Przy omawianiu różnych konstrukcji budowlanych należy skupić się
na elementach tych konstrukcji, charakterystycznych ich cechach oraz
na zasadach i metodach montażu. Wskazane jest organizowanie wycie-
czek do warsztatów montażowych i na budowy, gdzie uczniowie będą
mogli obserwować proces montażu różnych obiektów budowlanych.
Szczególnie przydatne jest korzystanie z programów komputerowych
w czasie omawiania zagadnień dotyczących konstruowania elementów
budynku i porównywania rozwiązań konstrukcyjnych stosowanych w
różnych systemach budownictwa.
Realizacja programu nauczania przedmiotu wymaga stosowania efek-
tywnych metod nauczania. Przede wszystkim proponuje się metody:

wykładu konwersatoryjnego, dyskusji, sytuacyjną, przypadków
oraz metody praktyczne, jak: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia, metoda
przewodniego tekstu, metoda projektów.
W toku nauki szczególny nacisk należy położyć na kształtowanie cech
osobowości niezbędnych w zawodzie montera. Roboty montażowe wy-
magają umiejętności dobrej organizacji pracy, współdziałania w zespole,
odpowiedzialności za siebie i za współpracowników, oraz psychicznej
i fizycznej wytrzymałości.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych
działów:

Lp. Działy tematyczne

Liczba godzin

1. Materiały budowlane i ich właściwości 20
2. Magazynowanie,

składowanie i transportowanie ma-

teriałów budowlanych

3. Podstawowe pomiary w robotach budowlanych

4. Roboty

betoniarskie

5. Roboty

zbrojarskie

6. Pomocnicze roboty murarskie i ciesielskie

7. Rusztowania i pomosty robocze

8. Stale stosowane w budownictwie i wyroby ze stali

9. Łączenie elementów stalowych

10. Trasowanie i prostowanie wyrobów hutniczych

11. Przecinanie wyrobów stalowych

12. Obróbka mechaniczna i plastyczna

13. Sprzęt montażowy 18
14. Połączenia elementów konstrukcji stalowych

w stykach

15. Stalowe hale przemysłowe 14
16. Szkieletowe konstrukcje wielokondygnacyjne

17. Zbiorniki stalowe

18. Wieże i maszty stalowe

19. Kominy stalowe

20. Montaż hal

21. Montaż budynków wielokondygnacyjnych

22. Montaż zbiorników stalowych

23. Montaż wież i masztów

24. Montaż kominów stalowych

25. Konserwacja i naprawa uszkodzonych elementów

konstrukcji stalowych

26. Budynki z prefabrykatów betonowych i żelbetowych 36
27. Hale żelbetowe 8
28. Budowle specjalne z betonu i żelbetu 12
29. Technika montażu konstrukcji żelbetowych 16
30. Wykonywanie złączy prefabrykatów

31. Montaż budynków z elementów wielkoblokowych

i wielkopłytowych

32. Montaż budynków żelbetowych o konstrukcji szkie-

letowej

33. Montaż hal żelbetowych 8
34. Prowadzenie montażu w okresie zimowym

35. Konserwacja i naprawa uszkodzonych konstrukcji

żelbetowych

36. Rozliczanie robót montażowych 10

Razem 418

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się

systematycznie i według określonych kryteriów. Kryteria oceniania po-
winny uwzględniać zaplanowane cele kształcenia, a w szczególności:
– rozróżnianie materiałów budowlanych, elementów budynków

i obiektów budowlanych,

– określanie wymagań dotyczących montażu konstrukcji stalowych

i żelbetowych,

– kalkulowanie kosztów oraz obliczanie należności za wykonaną pracę,
– określanie wymagań dotyczących konserwacji elementów konstrukcji,
W

przedmiocie

Technologia proponuje się następujące metody

sprawdzania osiągnięć ucznia:
– sprawdziany ustne,
– sprawdziany pisemne, testy obejmujące zbiory zadań zróżnicowanych

taksonomicznie,

– obserwacja ucznia podczas ćwiczeń.
Stosując sprawdziany ustne należy zwrócić uwagę na umiejętność
operowania przez ucznia nabytą wiedzą, jakość wypowiedzi, posługiwa-
nie się terminologią techniczną. Sprawdziany pisemne w postaci krótkich
prac klasowych, mogą być uzupełniane pracami domowymi, np. na te-

mat nowych metod montażu konstrukcji budowlanych. Obserwację czyn-
ności ucznia prowadzimy na ćwiczeniach laboratoryjnych, podczas wy-
konywania wysoko symulowanych zadań na modelach i nisko symulo-
wanych zadań w warsztatach szkolnych. Wskazane jest opracowanie ar-
kusza obserwacji zawierającego spis kolejnych czynności, które uczący
się musi wykonać w trakcie realizacji zadania. Arkusz obserwacji ułatwia
uczniowi dokonanie samooceny, natomiast nauczycielowi wystawienie
obiektywnej oceny.
Systematyczna kontrola informuje nauczyciela o wynikach jego pracy,
o postępach ucznia w nauce i pozwala ustalić sposoby usprawnienia
procesu nauczania.
Ocena

końcowa powinna uwzględniać wszystkie wyniki stosowanych

przez nauczyciela metod sprawdzania.

Literatura

Adamiec T., Mirski J.: Utrzymanie zasobów budowlanych. Warszawa:
WSiP, 1999.
Hilar J., Jarmoszuk S.: Ślusarstwo i spawalnictwo. Warszawa: WSiP,
1995.
Katalog maszyn i urządzeń montażowych oraz środków transportowych.
Praca zbiorowa: Zjednoczenie Konstrukcji Stalowych i Urządzeń Prze-
mysłowych „Mostostal. Warszawa: Wydawnictwa Akcydensowe, 1978.
Łubiński M., Filipowicz A., Żułtowski W.: Konstrukcje budowlane Cz. I.
Warszawa: Arkady, 1980.
Łubiński M., Żułtowski W.: Konstrukcje metalowe. Cz. II. Obiekty budow-
lane. Warszawa: Arkady, 1992.
Martinek W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa, Cz. IV. Warszawa:
WSiP 1998.
Praca zbiorowa: Poradnik kierownika budowy, Cz. II. Warszawa: Arkady,
1997.
Praca zbiorowa: Poradnik majstra budowlanego. Warszawa: Arkady,
1997.
Pyrak S.: Konstrukcje z betonu. Warszawa: WSiP, 1985.
Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych.
Konstrukcje stalowe. Tom III. Warszawa: Arkady, 1992.
Ziółko I., Orlik G.: Montaż konstrukcji stalowych. Warszawa: Arkady,
1980.

Ziółko J.: Utrzymanie i modernizacja konstrukcji stalowych. Warszawa:
Arkady, 1991.
Ziółko I.: Konstrukcje stalowe, Wytwarzanie i montaż. Cz. II. Warszawa:
WSiP, 1995.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

RYSUNEK TECHNICZNY

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– uzasadnić znaczenie rysunku technicznego w pracy montera,
– wybrać arkusze rysunkowe i przybory kreślarskie,
– wykreślić znormalizowane linie rysunkowe,
– posłużyć się skalą,
– zwymiarować i opisać rysunki,
– zastosować zasady geometrii wykreślnej,
– dobrać dokumentację techniczno-budowlaną do realizacji zadań,
– rozróżnić poszczególne elementy dokumentacji,
– skorzystać z informacji zawartych w opisie technicznym,
– rozróżnić oznaczenia graficzne stosowane na rysunkach technicz-

nych,

– odczytać rzuty poziome i przekroje pionowe,
– przenieść wymiary z dokumentacji na miejsce realizacji,
– narysować fragmenty wykonywanych elementów i obiektów,
– odczytać rysunki elementów konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych,
– odczytać kompletną dokumentację,
– wykonać przedmiary robót,
– przeprowadzić pomiary i wykonać rysunki inwentaryzacyjne.

Materiał nauczania

1. Znaczenie i rodzaje rysunków technicznych
Znaczenie i rola rysunku w technice. Pojęcie rysunku technicznego. Ro-
dzaje rysunków technicznych. Pojęcie normalizacji i normy. Rodzaje
norm i ich oznaczenia.

Ćwiczenia:
• Rozróżnianie rodzajów rysunków technicznych.

2. Materiały i przybory do rysowania
Materiały i przybory kreślarskie. Organizacja miejsca pracy kreślarza.
Konserwacja przyborów kreślarskich. Formaty arkuszy rysunkowych i ich
przygotowanie do kreślenia.

Ćwiczenia:
• Dobieranie arkuszy rysunkowych i przyrządów kreślarskich.

3. Technika kreślenia i opisywanie rysunków
Linie rysunkowe. Kreślenie linii prostych, krzywych, równoległych
i prostopadłych. Kreślenie prostych figur i konstrukcji geometrycznych.
Opisywanie rysunków.

Ćwiczenia:
• Wykreślanie linii prostych poziomych i pionowych o różnych grubo-

ściach.

• Wykreślanie linii ciągłych nachylonych pod kątem 45º, 60º i 30º.

• Wykreślanie prostych figur geometrycznych.

4. Podziałki i podstawowe zasady wymiarowania
Podziałki w rysunku budowlanym. Zasady wymiarowania. Oznaczenia
wymiarowe.

Ćwiczenia:
• Wykreślanie w zadanej skali dowolnych figur geometrycznych.

• Wymiarowanie dowolnych detali architektonicznych.

5. Rysunek odręczny i szkicowy
Rodzaje rysunków odręcznych i zasady ich wykonywania. Technika ry-
sowania odręcznego. Odręczne rysowanie figur płaskich. Odręczne ry-
sowanie brył. Rysunek szkicowy.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie rysunków odręcznych prostych figur geometrycznych.

• Szkicowanie prostych elementów budowlanych.

6. Podstawy geometrii wykreślnej
Sposoby rzutowania. Zasady rzutowania. Rzuty aksonometryczne: izo-
metria, dimetria prostokątna, dimetria ukośna, aksonometria wojskowa.
Rzuty prostokątne punktu i odcinka. Ślady prostych
i płaszczyzn. Rzuty płaskich figur geometrycznych. Rzuty brył.

Ćwiczenia:
• Wykreślanie rzutów prostych płaskich figur geometrycznych na trzy

płaszczyzny.

• Wykreślanie rzutów punktu i odcinka na trzy płaszczyzny.

• Wykreślanie rzutów prostokątnych wybranych elementów i materiałów

budowlanych na trzy płaszczyzny.

• Wykreślanie rzutów prostokątnych wybranych brył geometrycznych.

• Wykreślanie w izometrii i dimetrii dowolnych brył geometrycznych.

• Wykreślanie w izometrii i dimetrii wybranych elementów i materiałów

budowlanych.

7. Oznaczenia graficzne i wymiarowanie rysunków
Stopnie dokładności opracowania rysunków. Podstawowe oznaczenia
graficzne. Oznaczenia graficzne elementów budowlanych. Oznaczenia
graficzne materiałów budowlanych. Wymiarowanie elementów budowla-
nych.

Ćwiczenia:
• Odczytywanie z dowolnego projektu technicznego budynku zastoso-

wanych w nim materiałów i elementów budowlanych.

• Szkicowanie elementów konstrukcyjnych i architektonicznych budyn-

ku w zadanym stopniu uproszczenia.

• Wymiarowanie narysowanych elementów budynku.

8. Zasady sporządzania budowlanej dokumentacji technicznej
Elementy dokumentacji budowlanej. Założenia techniczno ekonomiczne.
Opis techniczny. Plan orientacyjny. Plan sytuacyjny. Rzut parteru. Rzut
piwnic. Rzuty kondygnacji. Rzut konstrukcji dachowej. Rzut dachu. Prze-
kroje poprzeczne. Przekrój podłużny. Elewacje. Wykaz stolarki.

Ćwiczenia:
• Rysowanie planu orientacyjnego znanej miejscowości.

• Rysowanie dowolnych planów sytuacyjnych.

• Czytanie rzutów i przekrojów w typowych projektach budynków.

• Wykreślanie w skali 1:50 rzutów ław fundamentowych, piwnic, rzutów

parteru, dachu oraz przekroju pionowego prostego budynku partero-
wego.

• Wykonywanie opisu technicznego dla prostego budynku parterowego.

9. Zasady wykonywania rysunków montażowych konstrukcji stalo-

wych

Zasady sporządzania rysunków montażowych. Uproszczenia rysunkowe
na rysunkach montażowych. Sposoby oznaczania elementów wysyłko-
wych oraz styków na rysunkach montażowych. Oznaczenia łączników,
powierzchni obrobionych oraz przekrojów elementów stalowych.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie rysunków montażowych konstrukcji stalowej na pod-

stawie modelu.

• Czytanie rysunków montażowych różnych konstrukcji stalowych z

uwzględnieniem oznaczeń, połączeń i styków montażowych.

10. Rysunki robocze konstrukcji stalowych
Podziałki w rysunkach roboczych. Treści rysunków roboczych. Graficzne
zasady konstruowania elementów konstrukcji stalowych. Rysunki słu-
pów, kratownic, dźwigarów i stężeń.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie rysunku słupa pełnościennego blachownicowego.

• Wykonywanie rysunków wybranych węzłów kratownicy stalowej.

• Wykonywanie rysunku stalowego słupa złożonego.

11. Zasady wykonywania rysunków schematycznych i montażo-

wych konstrukcji żelbetowych

Zasady sporządzania rysunków schematycznych i montażowych.
Uproszczenia rysunkowe na rysunkach montażowych. Oznaczania ele-
mentów konstrukcyjnych.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie rysunków montażowych (rzutów) konstrukcji żelbeto-

wych: płyt stropowych, elementów ramy: fundamentów i belek podwa-
linowych budynku na podstawie modelu.

• Wykonywanie rysunku montażowego przekroju poprzecznego budyn-

ku o konstrukcji żelbetowej na podstawie modelu.

• Czytanie rysunków montażowych z dokumentacji technicznej różnych

budowli o konstrukcji żelbetowej.

12. Rysunki robocze konstrukcji żelbetowych
Podziałki w rysunkach roboczych. Rysunki kształtu. Rysunki zbrojenia:
belek słupów, płyt, i fundamentów. Rysunki szczegółów.
Ćwiczenia:
• Wykonywanie rysunku konstrukcyjnego belki żelbetowej

• Wykonywanie rysunku konstrukcyjnego płyty stropowej i płyty balko-

nowej.

• Wykonywanie rysunku konstrukcyjnego stopy fundamentowej.

• Wykonywanie rysunków szczegółów połączeń elementów prefabry-

kowanych w technologii wielkopłytowej.

13. Wykonywanie pomiarów i szkiców inwentaryzacyjnych oraz za-

sady przedmiarowania

Cele inwentaryzacji budowlanej. Zasady sporządzania inwentaryzacji.
Dokonywanie pomiarów. Wykonywanie szkiców inwentaryzacyjnych i ich
wymiarowanie. Inwentaryzacja pomieszczeń. Inwentaryzacja elementów
konstrukcyjnych. Zasady wykonywania przedmiarów robót.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie inwentaryzacji sali lekcyjnej w szkole.

• Zinwentaryzowanie klatki schodowej w szkole.

• Wykonywanie inwentaryzacji pokoju w swoim mieszkaniu.

• Wykonywanie przedmiarów wybranych robót.

Środki dydaktyczne

Dokumentacja budowlana.
Modele budowli i elementów budowli.
Modele figur i brył geometrycznych.
Przybory i przyrządy do rysowania i kreślenia.
Modele rzutni.
Foliogramy i fazogramy.
Przeźrocza.
Programy komputerowe.
Podstawowe materiały budowlane.
Zestawy norm budowlanych.
Plansze poglądowe.

Uwagi o realizacji programu

W realizacji programu nauczania przedmiotu Rysunek techniczny

należy zwrócić szczególną uwagę na kształtowanie umiejętności prak-
tycznego wykorzystywania przez ucznia budowlanej dokumentacji tech-
nicznej. Dotyczy to odczytywania oznaczeń, uproszczeń, wymiarów,
a także praktycznego zastosowania skali rysunkowej. Umiejętność wy-
konywania rysunków technicznych należy ograniczać do rysowania pro-
stych elementów budowlanych głównie w rzutach prostokątnych
i aksonometrycznych. Nauczyciel powinien dobierać tematy ćwiczeń ry-
sunkowych o różnym stopniu trudności, związane z zawodem monter
konstrukcji budowlanych. Tematy ćwiczeń powinny być formułowane
w sposób problemowy, przybliżający uczniowi wykonywanie pracy
na stanowisku roboczym. Ćwiczenia z geometrii wykreślnej powinny za-

wierać treści rozwijające u ucznia wyobraźnię przestrzenną. W tym celu
można posłużyć się modelem rzutni, zestawem brył geometrycznych, fo-
liogramami i fazogramami przedstawiającymi zasady rzutowania oraz
programami komputerowymi.
W dziale dotyczącym rysunku odręcznego należy zwrócić uwagę
na zachowanie odpowiednich proporcji w rysowanych figurach. Wykona-
nie trudniejszych ćwiczeń może się odbywać w dwuosobowych zespo-
łach. Trudności w początkowym okresie nauki dotyczą zazwyczaj przed-
stawiania przedmiotów w rzutach prostokątnych. Najczęściej są one
spowodowane brakiem wyobraźni przestrzennej. W przypadku wystą-
pienia takich trudności należy przygotować dodatkowe zadania oraz do-
kładnie instruować uczniów o sposobie wykonania rysunków.
Rozpoczynając nauczanie rysunku technicznego należy zwrócić
szczególną uwagę uczniów na organizację miejsca pracy, rozmieszcze-
nie materiałów i przyborów rysunkowych oraz właściwe oświetlenie i po-
stawę podczas pracy.
Program nauczania przedmiotu powinien być realizowany w pracowni
rysunku technicznego wyposażonej w odpowiednią ilość stanowisk kre-
ślarskich, kompletów przyborów kreślarskich, kompletów norm
i instrukcji technologicznych.
Realizacja programu powinna być prowadzona za pomocą metod na-
uczania, które umożliwią kształtowanie różnorodnych umiejętności
uczniów. Mogą to być: metoda sytuacyjna, metoda przypadków, dysku-
sja dydaktyczna, wykład konwersatoryjny. Poza nimi wskazane jest za-
stosowanie praktycznych metod nauczania, takich jak: metoda projek-
tów, ćwiczenia przedmiotowe, metoda przewodniego tekstu.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych
działów:

Lp. Działy tematyczne

Liczba godzin

1. Znaczenie i rodzaje rysunków technicznych

2. Materiały i przybory do rysowania

3. Technika

kreślenia i opisywanie rysunków

4. Podziałki i podstawowe zasady wymiarowania

5. Rysunek

odręczny i szkicowy

6. Podstawy geometrii wykreślnej 30
7. Oznaczenia graficzne i wymiarowanie rysunków

8. Zasady

sporządzania budowlanej dokumentacji tech-

nicznej

9. Zasady wykonywania rysunków montażowych kon-

strukcji stalowych

10. Rysunki robocze konstrukcji stalowych

11. Zasady wykonywania rysunków schematycznych i

montażowych konstrukcji żelbetowych

12. Rysunki robocze konstrukcji żelbetowych 8
13. Wykonywanie pomiarów i szkiców inwentaryzacyj-

nych oraz zasady przedmiarowania

Razem 152

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć eduka-
cyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia z rysunku technicznego

powinno odbywać się systematycznie na podstawie kryteriów ustalonych
na początku zajęć. Kryteria oceniania zawarte w przedmiotowym syste-
mie oceniania powinny uwzględniać zaplanowane cele kształcenia,
a w szczególności:
– wykreślanie elementów konstrukcyjnych i detali architektonicznych

budynku,

– wykonywanie opisu technicznego prostego budynku,
– czytanie rzutów i przekrojów w typowych projektach budynków,
– czytanie dokumentacji technicznej.
W

przedmiocie

Rysunek techniczny proponuje się stosowanie na-

stępujących metod sprawdzania osiągnięć ucznia:
– sprawdziany ustne – przed przystąpieniem do ćwiczeń i po wykonaniu

zadania,

– sprawdziany pisemne testy osiągnięć szkolnych,
– obserwacja pracy ucznia podczas ćwiczeń przedmiotowych,
– ocena wykonanego przez ucznia projektu graficznego.

Kryteria oceniania powinny dotyczyć stopnia i zakresu opanowania

przez uczniów wiadomości i umiejętności, poprawności, estetyki
i dokładności wykonania zadań projektowych.
Końcowa ocena osiągnięć uczniów powinna uwzględniać wyniki wszyst-
kich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Literatura

Bogusz W.: Zarys historii architektury. Warszawa: WSiP, 1999.
Poradnik majstra budowlanego. Warszawa: Arkady, 1994.
Prawo budowlane. Ustawa z dn. 04.07.1994. Dz. U. 1994, Nr 89, poz.
414.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn.
03.11.1998 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budow-
lanego. DzU 1998 nr 140, poz. 906.
Samujłowie H. i R.: Rysunek techniczny i odręczny w budownictwie.
Warszawa: Arkady, 1987.
Straszak K.: Rysunek zawodowy dla betoniarza zbrojarza. Warszawa:
WSiP, 1976.
Straszak K.: Rysunek zawodowy dla murarza. Warszawa: WSiP, 1988.
Szczepkowski A.: Poradnik rysunkowy. Warszawa: WSiP, 1988.
Vademecum budowlane. Warszawa: arkady, 1994.
Wojciechowski L.: Rysunek budowlany. Warszawa: WSiP, 1999.
Wojciechowski L.: Zawodowy rysunek budowlany. Warszawa: WSiP,
1999.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

ORGANIZACJA, BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeń powinien umieć:
– dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą,
– przestrzegać zasad bezpiecznej pracy,
– zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszko-

dowanym,

– zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie

z instrukcją ppoż.,

– zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasa-

dami ochrony przeciwpożarowej,

– zastosować zasady ochrony środowiska,
– zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej,
– usunąć zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników,
– zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas styczności

z urządzeniami elektrycznymi,

– scharakteryzować organizację służby administracyjnej bhp i obowiązki

pracowników w tym zakresie,

– ustalić przyczyny wypadków, zagrożeń, szkodliwości zawodowych

i chorób występujących w zawodzie montera konstrukcji budowla-
nych,

– rozpoznać znaki bezpieczeństwa i barwy ostrzegawcze,
– wypełnić niektóre dokumenty, np. kartę wypadku,
– zastosować zasady bhp i ochrony przeciwpożarowej podczas wzno-

szenia, użytkowania i rozbiórki rusztowań,

– zastosować zasady bhp i ochrony przeciwpożarowej w podstawowych

fazach procesu budowlanego.

Materiał nauczania

1. Prawna ochrona pracy
Prawa i obowiązki pracowników oraz zadania kierownictwa zakładu pra-
cy w zakresie bhp. Państwowa Inspekcja Pracy. Społeczna Inspekcja
Pracy. Państwowa Inspekcja Sanitarna i przemysłowa służba zdrowia.
Urząd Dozoru Technicznego. System nadzoru związków zawodowych.
System kontroli i nadzoru pracodawcy.

Ćwiczenia:
• Analizowanie uprawnień różnych instytucji działających na rzecz bhp.

2. Elementy wiedzy o człowieku i jego pracy
Pojęcie pracy i jej rodzaje. Pozycja przy pracy. Wpływ zanieczyszczeń
powietrza na zdrowie człowieka. Substancje szkodliwe dla zdrowia. Zna-
czenie racjonalnego żywienia. Skutki działania niskich i wysokich tempe-
ratur na organizm. Zagrożenia narządu wzroku. Hałas, drgania
i wibracje jako czynniki szkodliwe dla zdrowia. Zmęczenie i wypoczynek.

Ćwiczenia:
• Wykrywanie źródeł zagrożeń w warsztacie szkolnym.

• Analizowanie wykresów biologicznych rytmów pracy.

3. Kształtowanie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
Organizacja pracy i jej zależność od rodzaju pracy i charakteru środowi-
ska roboczego. Warunki techniczne pomieszczenia. Wyposażenie sta-
nowisk roboczych. Mikroklimat pomieszczeń: ruch powietrza, temperatu-
ra, wilgotność oraz ich wpływ na zdrowie i wydajność pracy. Wymagania
dotyczące pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Estetyka pomieszczeń
produkcyjnych i jej wpływ na samopoczucie pracownika. Zasady lokali-
zacji obiektów przemysłowych. Przepisy dotyczące budowy i wyposaże-
nia pomieszczeń produkcyjnych.

Ćwiczenia:
• Projektowanie lokalizacji obiektów przemysłowych.

• Organizowanie stanowiska roboczego.

• Dobieranie barw do charakteru funkcji malowanego przedmiotu

i pomieszczenia.

• Analizowanie Polskiej Normy PN-92/N-01255 – barwy bezpieczeń-

stwa i znaki bezpieczeństwa.

4. Wentylacja, ogrzewanie i oświetlenie przemysłowe
Jakość powietrza, w którym przebywają ludzie w czasie pracy. Wentyla-
cja naturalna. Wentylacja mechaniczna. Klimatyzacja pomieszczeń pra-
cy. Krotność wymiany powietrza. Typowe błędy w działaniu urządzeń
wentylacyjnych i ich użytkowaniu. Ogrzewanie i jego wpływ na warunki
pracy. Znaczenie właściwego oświetlenia. Oświetlenie naturalne

i sztuczne. Zasady i sposoby doboru oświetlenia w miejscu pracy. Wady
i zalety oświetlenia sztucznego.

Ćwiczenia:
• Obliczanie krotności wymiany powietrza.

• Analizowanie i interpretowanie danych pochodzących z norm doty-

czących optymalnych temperatur ogrzewania pomieszczeń, najmniej-

szych dopuszczalnych średnich natężeń oświetlenia w pomieszcze-
niach przemysłowych.

• Analizowanie wykresów.

• Obliczanie natężenia oświetlenia i porównywanie go z obowiązujący-

mi normami.

• Analizowanie schematów ogrzewania i klimatyzacji.

5. Środki ochrony przed hałasem
Szkodliwy wpływ hałasu na organizm człowieka. Dopuszczalny poziom
hałasu. Zapobieganie powstawaniu hałasu. Zmniejszanie intensywności
hałasu w pomieszczeniach.

Ćwiczenia:
• Ustalanie sposobów zmniejszenia intensywności hałasu.

• Rozpoznawanie środków ochron osobistych słuchu.

• Analizowanie dopuszczalnych granic intensywności dźwięku.

6. Urządzenia ochronne maszyn i urządzeń produkcyjnych
Główne zagrożenia ze strony urządzeń mechanicznych. Zasady bhp
przy posługiwaniu się urządzeniami ręcznymi. Osłony i zabezpieczenia
maszyn. Zabezpieczenia urządzeń napędowych. Bhp przy eksploatacji
maszyn i urządzeń mechanicznych. Dogodna i bezpieczna konstrukcja
urządzeń technicznych elementem ergonomicznego przystosowania tej
konstrukcji do człowieka.

Ćwiczenia:
• Analizowanie i określanie przyczyn wypadków.

• Podawanie przykładów zabezpieczeń w urządzeniach mechanicz-

nych.

• Rozróżnianie zasad bhp podczas użytkowania maszyn i urządzeń

mechanicznych.

7. Zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektrycznych

i zawierających gazy pod ciśnieniem

Działanie prądu elektrycznego na organizm człowieka. Warunki uniknię-
cia porażenia prądem elektrycznym. Zagrożenia pożarowe ze strony
elektryczności. Ogólne zasady i warunki bezpiecznej pracy przy eksplo-
atacji urządzeń elektrycznych. Ochrona przed działaniem na organizm
ludzki szkodliwego promieniowania. Zagrożenia ze strony urządzeń pod
ciśnieniem. Butle z gazami sprężonymi. Substancje chemiczne i zasady
bezpiecznego posługiwania się nimi.

Ćwiczenia:
• Analizowanie schematu uziemień ochronnych i zerowania.

• Rozpoznawanie tablic ostrzegawczych.

• Prezentowanie sprzętu izolacyjnego i ochronnego.

• Rozróżnianie zasad obsługi i magazynowania butli z gazami sprężo-

nymi oraz substancjami chemicznymi.

8. Bezpieczeństwo pracy w transporcie
Ogólne zasady bezpiecznego transportu. Transport ręczny. Transport
mechaniczny. Wymagania bezpieczeństwa dotyczące konstrukcji urzą-
dzeń transportowych. Kontrola i dozór urządzeń transportu wewnętrzne-
go.

Ćwiczenia:
• Analizowanie plansz ze znakami sygnalizacyjnymi przy obsłudze żu-

rawi.

• Dobieranie sposobów zabezpieczania ładunków.

• Analizowanie plansz obrazujących zasady transportu ręcznego.

9. Szkodliwości i choroby zawodowe
Czynniki szkodliwe: fizyczne, chemiczne i biologiczne. Rodzaje chorób
zawodowych, przyczyny zapobieganie. Zasady rozpoznawania chorób
zawodowych. Źródła szkodliwości i uciążliwości wpływających na po-
wstawanie chorób zawodowych: organizacja procesu technologicznego,
warunki sanitarne.

Ćwiczenia:
• Analizowanie danych o chorobach zawodowych zamieszczonych w

encyklopedii zdrowia i roczniku statystycznym.

10. Bezpieczeństwo przy wznoszeniu, użytkowaniu i rozbiórce rusz-

towań

Przepisy bhp przy montażu, użytkowaniu i demontażu rusztowań stoja-
kowych przyściennych z rur stalowych. Zasady bhp przy montażu, użyt-
kowaniu i demontażu rusztowań wiszących. Zasady bhp przy montażu,
użytkowaniu i demontażu rusztowań ramowych. Zasady bhp przy wzno-
szeniu, użytkowaniu i rozbiórce rusztowań drewnianych.

Ćwiczenia:
• Analizowanie plansz obrazujących zasady bezpiecznej pracy na rusz-

towaniach.

• Analizowanie plansz obrazujących zasady bezpiecznej pracy przy

montażu i rozbiórce rusztowań.

11. Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy w podstawowych

fazach procesu budowlanego

Bhp przy montażu konstrukcji z prefabrykowanych elementów wielko-
wymiarowych. Bhp przy montażu konstrukcji stalowych. Bhp podczas ro-
bót murarskich i tynkarskich. Bhp podczas robót ciesielskich. Bhp pod-
czas robót betoniarskich i zbrojarskich.

Ćwiczenia:
• Analizowanie plansz i zdjęć obrazujących zasady bezpiecznego mon-

tażu konstrukcji.

• Analizowanie plansz obrazujących zasady bezpiecznej pracy przy

wykonywaniu robót murarskich, tynkarskich, ciesielskich, betoniar-
skich i zbrojarskich.

12. Ochrona przeciwpożarowa
Przyczyny powstawania pożarów. Zapobieganie pożarom. Typowy
sprzęt gaśniczy i jego konserwacja. Organizacja ochrony przeciwpoża-
rowej w zakładzie pracy. Podstawowe zasady przeciwpożarowego za-
bezpieczenia prac ciesielskich.

Ćwiczenia:
• Obsługiwanie typowego sprzętu gaśniczego.

• Analizowanie tabel zestawiających temperaturę zapłonu, samozapło-

nu i stężeń wybuchowych materiałów.

13. Ochrony osobiste pracowników
Ochrony osobiste jako uzupełnienie podstawowego zabezpieczenia wa-
runków pracy. Odzież ochronna. Odzież robocza. Sprzęt ochronny przy
wykonywaniu pracy na wysokości.

Ćwiczenia:
• Dobieranie odzieży ochronnej w zależności od rodzaju czynnika

szkodliwego.

• Rozpoznawanie odzieży i sprzętu ochrony osobistej.

• Analizowanie uchwały Rady Ministrów w sprawie zasad przydzielania

pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz dostarczania
odzieży roboczej.

14. Wypadki przy pracy i pierwsza pomoc
Czynniki decydujące o stanie bezpieczeństwa pracy. Wykrywanie zagro-
żeń wypadkowych w zakładzie pracy. Ustalanie przyczyn wypadków
i postępowanie zapobiegawcze. Postępowanie powypadkowe. Organi-
zacja pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy i nagłych zachorowa-
niach. Odpowiedzialność prawna za wypadki przy pracy.

Ćwiczenia:
• Wypełnianie karty wypadku przy pracy.

• Dobieranie składu apteczki pierwszej pomocy.

• Zakładanie opatrunków pierwszej pomocy.

• Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomach.

• Transportowanie rannych z wykorzystaniem noszy prowizorycznych

i prawdziwych.

Środki dydaktyczne

Plansze.
Gabloty tematyczne.
Wzory kart wypadku.
Wykresy.
Apteczka pierwszej pomocy.
Filmy video.
Przeźrocza.
Podstawowy sprzęt gaśniczy.
Ochrony osobiste: odzież ochronna, sprzęt ochrony osobistej itp.
Makiety tematyczne.

Uwagi o realizacji materiału nauczania

Program nauczania przedmiotu Organizacja, bezpieczeństwo i hi-

giena pracy obejmuje zagadnienia szczególnie ważne w zawodzie mon-
tera. Praca montera konstrukcji budowlanych wiąże się z licznymi nie-
bezpieczeństwami (praca na dużych wysokościach, stosowanie ciężkie-
go sprzętu i materiałów, stosowanie ostrych narzędzi itp.). Ochrona pra-
cownika w środowisku pracy staje się, zatem zagadnieniem nadrzęd-
nym.

Treści zawarte w programie nauczania przedmiotu muszą być ści-

śle powiązane z programem nauczania technologii, a nabyte umiejętno-
ści powinny być stosowane na zajęciach praktycznych.

Zajęcia powinny odbywać się w odpowiednio wyposażonej pra-

cowni, w której uczniowie mogliby praktycznie zapoznać się ze sprzętem
do ochrony indywidualnej, ratowniczym, gaśniczym.

Metody prowadzenia zajęć powinny przede wszystkim zapewnić

możliwość:
– kształtowania nawyków przestrzegania przepisów bhp,
– wyrobienia potrzeby stałego doskonalenia umiejętności z zakresu

bhp,

– utrwalenia przekonania o odpowiedzialności za bezpieczeństwo wła-

sne i innych współpracowników,

Podczas zajęć należy nawiązywać do praktycznych doświadczeń

uczniów i wskazywać przykłady zastosowania wiedzy o bezpieczeństwie
i higienie pracy w praktycznej działalności. Proponuje się stosowanie
najbardziej efektywnych metod nauczania tego przedmiotu, takich jak:
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia przedmiotowe oraz metody przypadku
i inscenizacji. Zajęcia powinny być prowadzone w grupach kilkunasto-
osobowych. Praca w grupach pozwala na nabywanie umiejętności po-
nadzawodowych takich, jak: współdziałanie, podejmowanie zespołowych
decyzji, wrażliwość na potrzeby innych członków zespołu.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych
działów:

Lp. Działy tematyczne

Liczba godzin

1. Prawna ochrona pracy w zakresie bhp

2. Elementy wiedzy o człowieku i jego pracy

3. Kształtowanie bezpiecznych i higienicznych warun-

ków pracy

4. Wentylacja ogrzewanie i oświetlenie przemysłowe 6
5. Środki ochrony przed hałasem 3
6. Urządzenia ochronne maszyn i urządzeń produk-

cyjnych

7. Zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach elek-

trycznych i zawierających gazy pod ciśnieniem

8. Bezpieczeństwo pracy w transporcie

9. Szkodliwości i choroby zawodowe

10. Bezpieczeństwo pracy przy wznoszeniu, użytkowa-

niu i rozbiórce rusztowań

11. Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy w pod-

stawowych fazach procesu budowlanego

12. Ochrona przeciwpożarowa

13. Ochrony osobiste pracowników

14. Wypadki przy pracy i pierwsza pomoc

Razem 76

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć eduka-
cyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się

systematycznie i według określonych kryteriów. Kryteria oceniania po-
winny uwzględniać zaplanowane cele kształcenia, a w szczególności:
– przestrzeganie w czasie pracy przepisów bhp,
– odpowiednie posługiwanie się sprzętem przeciwpożarowym i środka-

mi gaśniczymi,

– udzielanie poszkodowanym pomocy przedlekarskiej,
W przedmiocie Organizacja, bezpieczeństwo i higiena pracy można sto-
sować następujące metody sprawdzania:
– sprawdziany ustne - prowadzone na bieżąco, mające na celu utrwale-

nie wiadomości i umiejętności,

– sprawdziany pisemne – wypracowania domowe i klasowe, testy wia-

domości i umiejętności,

– sprawdziany praktyczne – zadania wysoko symulowane: ćwiczenia na

modelach i fantomach,

Końcowa ocena osiągnięć uczniów powinna uwzględniać wyniki wszyst-
kich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Literatura

Brejnak A.: ABC doradcy przedmiotów zawodowych. Zeszyt 5. Metaplan.
Warszawa: CODN, 1999.
Buchwelder M., Buchwelder A.: Podręcznik pierwszej pomocy. Warsza-
wa: Wydawnictwa lekarskie PZWL, 1997.
Celeda R.: Kodeks pracy. Warszawa: Dom wydawniczy ABC, 2000.
Ciborski P., Klimaszewski G.: Zbiór przepisów prawnych z zakresu bhp
i ppoż. z orzecznictwem i uwagami objaśniającymi. Tom 1. Gdańsk: OD
i DK sp. zoo., 1999.
Dzierżawski T.: Gazownictwo i ciepłownictwo. Zeszyt ćwiczeń. Warsza-
wa: WSiP, 1996.
Folie szkoleniowe dla specjalisty bhp. ALFA WEKA sp. zoo., 1998-2000.

Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na bu-
dowie. Warszawa: KWP Bud-Ergon OW PZITB, 1998.
Frankiewicz D.: Samokształcenie w nauczaniu – uczeniu się przedmio-
tów budowlanych. Materiał pomocniczy dla nauczycieli przedmiotów bu-
dowlanych. Warszawa: CODN, Łódź: WODN, 1995.
Gilewicz A., Gilewicz M.: BHP przy robotach budowlanych. Tom 1, 2, 3.
Warszawa: Wydawnictwo Normalizacyjne Alfa-Wero, 1996.
Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Warszawa: WSiP, 1998.
Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla zasadniczych
szkół zawodowych. Warszawa: WSiP, 1996.
Mac.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. Warszawa: WSiP, 1992.
Pierwsza pomoc. Warszawa: Świat Książki, 1996.
Poradnik kierownika budowy. Warszawa: Arkady, 1989.
Roj-Chodacka.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pra-
cy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Warszawa:
KOWEZ, 2002.
Warno O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagrażających życiu.
Warszawa: PCK, 1994.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

ZAJĘCIA PRAKTYCZNE

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– zastosować postanowienia regulaminu pracy obowiązującego

w warsztatach szkolnych i na budowie podczas robót montażowych,

– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej podczas wykonywania robót montażowych,

– posłużyć się narzędziami i sprzętem budowlanym, którego obsługa

nie wymaga dodatkowych uprawnień,

– posłużyć się dokumentacją techniczną w zakresie potrzebnym przy

wykonywaniu robót montażowych,

– zorganizować i zlikwidować stanowisko robocze,
– przetransportować materiały i sprzęt budowlany oraz dokonać

ich składowania,

– sporządzić rozliczenie materiałów,
– dokonać montażu stropów, ścian, słupów i rygli z prefabrykatów śred-

nio i wielkowymiarowych,

– zmontować i rozebrać rusztowania, pomosty robocze i elementy za-

bezpieczające, z zachowaniem warunków bhp,

– wykonać czynności związane z montażem prefabrykatów na wyzna-

czonym miejscu montażu,

– wykonać złącza prefabrykatów żelbetowych,
– wykonać proste roboty ciesielskie, takie jak: deskowania, połączenia

za pomocą gwoździ, śrub, wkrętów,

– zmontować proste elementy konstrukcji drewnianych,
– wykonać proste roboty murarskie, jak: przygotowanie zaprawy, muro-

wanie odcinków muru,

– przygotować i zmontować zbrojenie nieskomplikowanych elementów

żelbetowych,

– wykonać roboty betoniarskie, takie jak: przygotowanie betonu według

otrzymanej receptury, układanie w deskowaniu mieszanki betonowej,
zagęszczanie i pielęgnowanie betonu, układanie stropów gęstoże-
browych,

– wykonać pomocnicze roboty remontowe, rozbiórkowe i naprawcze,
– wykonać proste operacje obróbki ręcznej i mechanicznej skrawaniem

na elementach stalowych, takie jak: prostowanie, przecinanie, struga-
nie, wiercenie i gięcie,

– wykonać trasowanie,
– wykonać proste połączenia na śruby i trzpienie,

– wykonać montaż konstrukcji stalowych, takich jak: hale, budynki wie-

lokondygnacyjne, zbiorniki, kominy, wieże i maszty,

– oczyścić powierzchnie stalowe,
– wykonać spawanie pod nadzorem,
– wykonać zabezpieczenia antykorozyjne zmontowanej konstrukcji sta-

lowej,

– wykonać konserwację konstrukcji stalowej,
– zdemontować konstrukcje,
– posłużyć się prostym sprzętem pomiarowym,
– wykonać przedmiar i obmiar robót,
– skorzystać z urządzeń, wyposażenia i zaplecza techniczno-

socjalnego placu budowy,

– ocenić jakość i poprawność wykonanej przez siebie pracy,
– przeprowadzić bieżącą konserwację użytkowanego przez siebie

sprzętu i narzędzi,

– usunąć usterki wynikające z wadliwego wykonania robót.

Materiał nauczania

1. Zajęcia wprowadzające
Zapoznanie ze strukturą organizacyjną przedsiębiorstwa i warsztatów
szkolnych. Zapoznanie z regulaminem pracy na budowie i w warsztatach
szkolnych, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciw-
pożarowej oraz ochrony środowiska. Udzielanie pierwszej pomocy. Za-
gospodarowanie placu budowy. Korzystanie z urządzeń placu budowy,
zaplecza magazynowo-sprzętowego i zaplecza socjalnego.

2. Wykonywanie robót betoniarskich i zbrojarskich
Przestrzeganie przepisów bhp w czasie wykonywania robót betoniar-
skich i zbrojarskich. Ręczne przygotowywanie mieszanki betonowej. Me-
chaniczne przygotowywanie mieszanki betonowej. Układanie, zagęsz-
czanie i pielęgnowanie betonu. Betonowanie ścian i stropów. Czyszcze-
nie stali zbrojeniowej. Ręczne i mechaniczne prostowanie stali zbroje-
niowej. Montaż szkieletów zbrojeniowych fundamentów, słupów, nadpro-
ży i płyt żelbetowych. Wykonywanie przedmiaru i obmiaru wykonywa-
nych robót.

3. Wykonywanie pomocniczych robót murarskich i ciesielskich
Przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania robót murarskich
i ciesielskich. Murowanie ścian z bloczków, pustaków i cegły. Murowanie
ścianek działowych. Osadzanie i mocowanie ościeżnic. Osadzanie balu-

strad. Osadzanie podokienników. Wykonanie złączy ciesielskich

na gwoździe, wkręty, śruby i klamry. Wykonywanie prostych deskowań
ścian.

4. Wykonywanie rusztowań i pomostów roboczych
Przestrzeganie przepisów bhp podczas montażu i demontażu rusztowań.
Przygotowanie elementów rusztowań. Wykonywanie rusztowań gniaz-
dowych. Wykonywanie rusztowań ramowych. Wykonywanie rusztowań
rurowych. Wykonywanie rusztowań stojakowych modularnych. Wykony-
wanie rusztowań wiszących. Demontowanie rusztowań.

5. Trasowanie, prostowanie i przecinanie wyrobów hutniczych
Przestrzeganie przepisów bhp podczas trasowania, prostowania i prze-
cinania wyrobów hutniczych. Przygotowanie narzędzi do trasowania.
Przygotowanie powierzchni do trasowania. Nanoszenie linii cięcia
na elementy płaskie. Trasowanie zarysów krzywoliniowych i rozwinięć fi-
gur geometrycznych. Ostrzenie narzędzi traserskich. Prostowanie blach
uderzeniami młotków na płycie prostowniczej. Prostowanie wyrobów sta-
lowych prostowarkami. Przygotowanie urządzeń do cięcia stali. Cięcie
maszynowe za pomocą nożyc gilotynowych, pił tarczowych wolnobież-
nych i szybkobieżnych oraz mechanicznych pił ramowych. Cięcie gazo-
we przy pomocy półautomatów i automatów spawalniczych. Cięcie cien-
kich elementów narzędziami ręcznymi.

6. Wykonywanie obróbki mechanicznej i plastycznej elementów

konstrukcji stalowych

Przestrzeganie przepisów bhp podczas pracy na maszynach do obróbki
mechanicznej i plastycznej. Zapoznanie z urządzeniami do obróbki me-
chanicznej skrawaniem i do obróbki plastycznej. Struganie brzegów
blach na długich strugarkach. Struganie płaszczyzn na strugarkach
wzdłużnych i wiertarko-frezarkach. Wiercenie otworów za pomocą wier-
tarek i wytyczarek. Gięcie elementów na giętarkach oraz na prasach.

7. Wykonywanie robót spawalniczych
S p a w a n i e g a z o w e
Przestrzeganie przepisów bhp podczas spawania gazowego. Zapozna-
nie ze sprzętem do spawania gazowego (butle tlenowe i acetylenowe,
zawory redukcyjne, palniki do spawania, przewody gazowe). Przygoto-
wanie wytwornicy acetylenowej i jej obsługa. Zapalanie palnika i regula-
cja płomienia. Wykonywanie prostych połączeń za pomocą spawania
gazowego. Zastosowanie sprzętu ochronnego. Sprawdzenie jakości wy-
konania spoin.

S p a w a n i e e l e k t r y c z n e
Przestrzeganie przepisów bhp podczas spawania elektrycznego. Zapo-
znanie ze sprzętem do spawania elektrycznego. Obsługa spawarek –
regulacja i dobór natężenia. Dobór elektrod. Zastosowanie sprzętu
ochronnego przy spawaniu elektrycznym. Wykonywanie prostych połą-
czeń za pomocą spawania elektrycznego spawarką transformatorową,
półautomatami i automatami spawalniczymi. Kontrola jakości spoin.

8. Wykonywanie zabezpieczeń antykorozyjnych
Przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania zabezpieczeń an-
tykorozyjnych. Zapoznanie ze sprzętem do czyszczenia stali i nakładania
powłok ochronnych. Ręczne czyszczenie elementów stalowych. Czysz-
czenie elementów stalowych poprzez śrutowanie i piaskowanie. Wyko-
nywanie powłok malarskich nakładanych pędzlem. Malowanie elemen-
tów pistoletem pneumatycznym. Malowanie hydrodynamiczne. Cynko-
wanie zanurzeniowe. Natryskiwanie powłok metalicznych.

9. Wykonywanie montażu hal stalowych
Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas montażu hal. Czytanie
dokumentacji technicznej montażu. Dobieranie i przygotowanie narzędzi
i sprzętu montażowego. Przygotowywanie elementów hali do montażu:
pętowanie elementów, podnoszenie, ustawianie i mocowanie elemen-
tów. Wykonywanie montażu: słupów, belek podsuwnicowych, dźwigarów
dachowych, płatwi, świetlików, ścian bocznych hal. Kontrola montażu
i regulacja konstrukcji w stykach montażowych. Odbiór robót. Wykonanie
obmiaru robót.

10. Wykonywanie montażu zbiorników stalowych
Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas montażu zbiorników.
Czytanie dokumentacji technicznej montażu zbiornika. Dobieranie i przy-
gotowywanie narzędzi oraz sprzętu montażowego. Przygotowywanie
elementów zbiornika do montażu. Wykonywanie montażu: rozwijanie
elementów, łączenie blach, wykonywanie rusztowania ślizgowego, mon-
towanie belek promieniowych i wiązarów dachowych. Kontrola i regula-
cja konstrukcji. Odbiór robót. Wykonanie obmiaru robót.

11. Wykonywanie montażu budynków wielokondygnacyjnych

o konstrukcji stalowej

dachowych, ścian bocznych. Kontrola montażu i regulacja konstrukcji w
stykach montażowych. Odbiór robót. Wykonanie obmiaru robót.

12. Wykonywanie montażu budowli typu wieżowego i masztowego

oraz kominów stalowych

Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas montażu budowli. Czy-
tanie dokumentacji technicznej montażu. Dobieranie i przygotowywanie
narzędzi i sprzętu montażowego. Przygotowywanie elementów do mon-
tażu: pętowanie elementów, podnoszenie, ustawianie i mocowanie ele-
mentów. Wykonywanie montażu elementów konstrukcji wież, masztów,
kominów. Wykonywanie zakotwień lin odciągowych w blokach funda-
mentowych. Kontrola montażu i regulacja konstrukcji w stykach monta-
żowych. Odbiór robót. Wykonanie obmiaru robót.

13. Demontaż konstrukcji i usuwanie skutków awarii
Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas demontażu obiektów.
Określanie wielkości uszkodzeń konstrukcji. Określanie zakresu demon-
tażu. Dobieranie i przygotowywanie narzędzi i sprzętu. Przygotowywanie
elementów do demontażu: pętowanie elementów, cięcie, podnoszenie.
Wykonywanie demontażu: słupów, belek, dźwigarów dachowych, ścian
bocznych. Odbiór robót. Wykonanie obmiaru robót.

14. Wykonywanie montażu wielokondygnacyjnych żelbetowych

konstrukcji szkieletowych

Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas montażu budynków.
Czytanie dokumentacji technicznej montażu. Dobieranie i przygotowy-
wanie narzędzi i sprzętu montażowego. Przygotowywanie elementów
do montażu: pętowanie elementów, podnoszenie, ustawianie i mocowa-
nie elementów. Wykonywanie montażu: słupów, rygli, belek stropowych,
płyt balkonowych i stropowych, elementów klatki schodowej, dźwigarów
dachowych, ścian bocznych. Kontrola montażu i regulacja konstrukcji
w stykach montażowych. Odbiór robót. Wykonanie obmiaru robót.

15. Wykonywanie montażu prefabrykatów budownictwa wielkopły-

towego i wielkoblokowego

Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas montażu budynków.
Czytanie dokumentacji technicznej montażu. Dobieranie i przygotowy-
wanie narzędzi i sprzętu montażowego. Przygotowywanie elementów do
montażu: pętowanie elementów, podnoszenie, ustawianie i mocowanie
elementów. Wykonywanie montażu elementów: ściennych, stropowych
i dachowych. Wykonywanie montażu spoczników i biegów klatki scho-
dowej, kabin i węzłów sanitarnych, elementów obudowy dźwigów oraz
ścianek działowych. Betonowanie złączy. Kontrola montażu i regulacja

konstrukcji w stykach montażowych. Odbiór robót. Wykonanie obmiaru
robót.

16. Wykonywanie montażu hal żelbetowych
Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas montażu hal. Czytanie
dokumentacji technicznej montażu. Dobieranie i przygotowanie narzędzi
i sprzętu montażowego. Przygotowywanie elementów hali do montażu:
pętowanie elementów, podnoszenie, ustawianie i mocowanie elemen-
tów. Wykonywanie montażu: słupów, belek podsuwnicowych, świetlików,
ścian bocznych hal, dźwigarów i płyt dachowych. Kontrola montażu i re-
gulacja konstrukcji. Odbiór robót. Wykonanie obmiaru robót.

17. Wykonywanie montażu ścian oporowych, słupów elektroenerge-

tycznych, zbiorników i silosów żelbetowych

Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy podczas montażu. Czytanie do-
kumentacji technicznej montażu. Dobieranie i przygotowywanie narzędzi
i sprzętu montażowego. Przygotowywanie elementów do montażu: pę-
towanie elementów, podnoszenie, ustawianie i mocowanie elementów.
Wykonywanie montażu elementów: ścian oporowych, zbiorników żelbe-
towych, zasobników, słupów elektroenergetycznych. Betonowanie złą-
czy. Kontrola montażu i regulacja konstrukcji. Odbiór robót. Wykonanie
obmiaru robót.

18. Wykonywanie konserwacji i napraw uszkodzonych konstrukcji

żelbetowych

Przestrzeganie przepisów bhp podczas napraw i konserwacji. Przygoto-
wanie narzędzi i sprzętu do wykonania napraw i konserwacji. Naprawia-
nie ścian zniszczonych przez złuszczenia, odpryski, rysy i pęknięcia.
Naprawianie stropów. Naprawianie złączy prefabrykatów. Odgrzybianie
ścian i stropów. Wzmacnianie stropów.

Środki dydaktyczne

Maszyny i sprzęt montażowy.
Materiały i prefabrykaty.
Instrukcje obsługi urządzeń.
Instrukcje bhp.
Modele konstrukcji.
Sprzęt do trasowania.
Sprzęt pomiarowy.
Narzędzia i sprzęt do obróbki ręcznej metalu.
Obrabiarki do metalu.

Dokumentacja techniczna.
Zestaw norm dotyczących robót budowlanych.

Uwagi o realizacji programu

Realizacja programu nauczania zajęć praktycznych ma na celu

ukształtowanie u uczniów sprawności i umiejętności niezbędnych do wy-
konywania zawodu montera. Zajęcia praktyczne powinny odbywać się
na budowach z pełnym zabezpieczeniem frontu robót montażowych.
Z uwagi na ograniczenia wynikające z przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy (dotyczących pracy na wysokościach), oraz trudności
w zapewnieniu pełnego frontu robót na budowie, część zajęć dotyczą-
cych montażu może odbywać się w warsztatach szkolnych oraz w pra-
cowni ogólnobudowlanej. Pracownia powinna być wyposażona w modele
elementów konstrukcji oraz narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu.
Prace dotyczące trasowania, przecinania, obróbki skrawaniem, obróbki
plastycznej oraz roboty spawalnicze, powinny być realizowane w zakła-
dach wytwarzających stalowe elementy wysyłkowe lub w warsztatach
wyposażonych w odpowiednie maszyny i urządzenia. W obu przypad-
kach roboty spawalnicze oraz obróbka skrawaniem metalu wymagają
szczególnego nadzoru ze strony prowadzących zajęcia. Nauczyciel pro-
wadzący ćwiczenia powinien sprawdzić merytoryczne przygotowanie
ucznia do zajęć praktycznych. Podczas wykonywania ćwiczeń, które
stanowią ciąg montażowy można zatrzymywać się na poszczególnych
etapach montażu w celu nabycia przez uczniów odpowiednich umiejęt-
ności. W przypadku większej ilości grup ćwiczeniowych należy wykony-
wać montaż etapami, tak aby każda grupa ćwiczyła ten sam etap monta-
żu. Grupy ćwiczeniowe powinny liczyć do 6 uczniów. Należy stworzyć
każdemu uczniowi możliwość wykonania wszystkich podstawowych ope-
racji. Szczególną uwagę należy zwracać na dokładność ustawiania ele-
mentów konstrukcyjnych i wykonywania połączeń. Osiągnięcie zaplano-
wanych celów jest możliwe tylko dzięki bardzo dobrej organizacji robót i
współdziałaniu wszystkich pracujących przy robotach montażowych.
Szczególną uwagę należy zwracać również na przestrzeganie przepisów
bhp.
W

zależności od miejsca realizacji zajęć praktycznych powinny być

one prowadzone metodą ćwiczeń i metodą pracy produkcyjnej (użytko-
wej). W realizacji zajęć praktycznych ważną rolę spełnia instruktaż. W
strukturze jednostki metodycznej zajęć praktycznych ma zastosowanie
instruktaż wstępny, bieżący i końcowy. Instruktaż powinien towarzyszyć
każdej czynności wykonywanej przez ucznia. W połączeniu z pokazem
powinien zawierać wskazówki i objaśnienia o sposobie wykonywania
czynności, zadań zawodowych i operacji technicznych, doborze narzędzi

i materiałów, o zachowaniu wymogów technologicznych i przestrzeganiu
przepisów bhp.

Ćwiczenia produkcyjne polegające na wykonywaniu przez uczniów

prac użytkowych powinny uwzględniać zasadę stopniowania trudności.
Po opanowaniu przez uczniów prostych czynności wprowadzamy coraz
bardziej złożone zadania zawodowe. Praca produkcyjna ma na celu
kształtowanie umiejętności i sprawności manualnych w wyniku wielo-
krotnego powtarzania celowych działań zawodowych. Wyrabia samo-
dzielność, umiejętność korzystania z instrukcji, pracy w zespole, współ-
działania, oszczędnego gospodarowania materiałami, poszanowania na-
rzędzi i maszyn oraz odpowiedzialność za produkt finalny.
Istotną rolę w praktycznej nauce zawodu odgrywa metoda projek-
tów. Wykonując projekt pod kierunkiem nauczyciela, uczeń nabywa no-
we umiejętności intelektualne i praktyczne, uczy się planowania pracy,
systematyczności, samooceny, oraz prezentacji wykonanego produktu.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych
działów:

Lp. Działy tematyczne

Liczba godzin

1. Zajęcia wprowadzające 5
2. Wykonywanie robót betoniarskich i zbrojarskich

3. Wykonywanie

pomocniczych robót murarskich

i ciesielskich

4. Wykonywanie

rusztowań i pomostów roboczych

5. Trasowanie,

prostowanie i przecinanie wyrobów

hutniczych

6. Wykonanie obróbki mechanicznej i plastycznej ele-

mentów konstrukcji stalowych

7. Wykonywanie robót spawalniczych

8. Wykonywanie

zabezpieczeń antykorozyjnych

9. Wykonywanie

montażu hal stalowych

10. Wykonywanie montażu zbiorników stalowych

11. Wykonywanie montażu budynków wielokondygna-

cyjnych o konstrukcji stalowej

125

12. Wykonywanie montażu budowli typu wieżowego

i masztowego oraz kominów stalowych

13. Demontaż konstrukcji i usuwanie skutków awarii

14. Wykonywanie montażu wielokondygnacyjnych żel-

betowych konstrukcji szkieletowych

120

15. Wykonywanie montażu prefabrykatów budownictwa

wielkopłytowego i wielkoblokowego

150

16. Wykonywanie montażu hal żelbetowych 85
17. Wykonywanie montażu ścian oporowych, słupów

elektroenergetycznych, zbiorników i silosów żelbe-
towych

18. Wykonywanie konserwacji i napraw uszkodzonych

konstrukcji żelbetowych

Razem 1216

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć eduka-
cyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów w przedmiocie Zajęcia

praktyczne powinno odbywać się systematycznie, na podstawie ustalo-
nych kryteriów. Kryteria oceniania ujęte w przedmiotowym systemie oce-
niania powinny uwzględniać zaplanowane cele kształcenia, a w szcze-
gólności:
– wykonywanie montażu elementów konstrukcji budowlanych,
– przygotowywanie narzędzi, sprzętu i urządzeń montażowych,
– szacowanie kosztów materiałów oraz należności za pracę,
– stosowanie przepisów bhp i ochrony przeciwpożarowej,
– przewidywanie zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika na stanowi-

sku pracy,

– wykonywanie montażu konstrukcji drewnianej, stalowej i żelbetowej.

Podczas realizacji programu nauczania osiągnięcia ucznia można

sprawdzać metodą sprawdzianów ustnych, testów osiągnięć szkolnych
oraz obserwacji pracy ucznia w czasie wykonywania czynności, zadań
i operacji zawodowych. Umiejętności intelektualne uczniów niezbędne
do podjęcia działań praktycznych, sprawdzamy w czasie instruktażu
wstępnego metodą pogadanki lub dyskusji. Umiejętności praktyczne
sprawdzamy metodą sprawdzianów praktycznych. Sprawdziany prak-
tyczne obejmują:
– zadania nisko symulowane – wykonywane w warsztatach szkolnych,
– zadania wysoko symulowane – ćwiczenia na modelach, symulacje

komputerowe,

– zadania typu próba pracy – praca na w pełni wyposażonym stanowi-

sku.

Sprawdziany praktyczne przeprowadza się przy pomocy arkusza obser-
wacji zawierającego spis kolejnych czynności składowych, które uczący
się musi wykonać w trakcie realizacji zadania.
Kryteria oceny działań praktycznych powinny uwzględniać:
– przestrzeganie przepisów bhp,
– jakość i dokładność wykonania,
– czas przeznaczony na wykonanie,
– kolejność wykonywanych czynności,
– liczba niezbędnych powtórzeń,
– zużycie materiału,
– poprawność wykonania czynności,
– ogólna sprawność i postawa ucznia wobec zadania.
W przypadku bardziej złożonych zadań produkcyjnych stosujemy kryteria
uwzględniające:
– planowanie pracy,
– organizowanie stanowiska pracy,
– wykonanie zadania,
– zaprezentowanie wykonanego produktu,
– dokonanie samooceny,
– uporządkowanie stanowiska pracy.
W ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu na-
uczania zajęć praktycznych należy uwzględnić wyniki wszystkich stoso-
wanych przez nauczyciela metod sprawdzania wiadomości i umiejętno-
ści intelektualnych i praktycznych.

Literatura

Hilar J., Jarmoszuk S.: Ślusarstwo i spawalnictwo. Warszawa: WSiP,
1995.
Katalog maszyn i urządzeń montażowych oraz środków transportowych.
Praca zbiorowa – Zjednoczenie Konstrukcji Stalowych i Urządzeń Prze-
mysłowych „Mostostal. Warszawa: Wydawnictwa Akcydensowe, 1978.
Łubiński M., Filipowicz A., Żułtowski W.: Konstrukcje budowlane. Cz. I.
Warszawa: Arkady, 1980.
Łubiński M., Żułtowski W.: Konstrukcje metalowe. Obiekty budowlane.
Cz. II. Warszawa: Arkady, 1992.
Martinek W., Pieniążek I.: Technologia budownictwa, cz. IV. Warszawa:
WSiP 1998.
Praca zbiorowa: Poradnik kierownika budowy, cz. II. Warszawa: Arkady,
1997.
Praca zbiorowa: Poradnik majstra budowlanego. Warszawa: Arkady,
1997.

Pyrak S.: Konstrukcje z betonu. Warszawa: WSiP, 1985.
Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych.
Tom III. Konstrukcje stalowe. Warszawa: Arkady, 1992.
Ziółko I., Orlik G.: Montaż konstrukcji stalowych. Warszawa: Arkady,
1980.
Ziółko J.: Utrzymanie i modernizacja konstrukcji stalowych. Warszawa:
Arkady, 1991.
Ziółko I.: Konstrukcje stalowe. Wytwarzanie i montaż. Cz. II. Warszawa:
WSiP, 1995.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

Document Outline

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

MONTER KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH Nieznany

Document Outline