TYDZIEŃ 8. JESIEŃ W LESIE

Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:

I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

2. „Gdzie jest miś?" - zabawa dydaktyczna. Kierowanie się w zabawie umownymi sygnałami.

Odróżnianie odległości: blisko, daleko, bliżej, dalej. Posługiwanie się określeniami: na, pod, za,
obok, w.

3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4.

II 4. „W lesie" - praca z obrazkiem połączona z wykonaniem ćwiczenia „Leśne zwierzęta"w KI., 26.

Budowanie poprawnej gramatycznie wypowiedzi. Poszerzanie wiedzy na temat środowiska przy­
rodniczego - las. Wzbogacanie czynnego słownika. Uważne słuchanie, zapamiętywanie i dokład­
ne wykonywanie poleceń. Rozumienie określeń: na, w, obok, przed, pod. Rozwijanie sprawności
manualnej.

5. „Idziemy do lasu" - zabawa orientacyjno-porządkowa.

6. „Las" - rozwiązanie zagadki E. Stadtmuller połączone z wykonaniem ćwiczenia graficznego „Las"

w

ZG 14. Wprowadzenie do globalnego czytania wyrazu las. Rozwijanie logicznego myślenia.

Doskonalenie spostrzegawczości wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Porównywanie
liczebności w zakresie pięciu. Rozumienie pojęć najmniej, najwięcej.

7. „Kto dalej rzucił?" - zabawa z elementem rzutu w ogrodzie.

III 8. „Wyścigi na czworakach" - zabawa z elementem czworakowania.

9. Trzej lekarze - słuchanie opowiadania H. Zdzitowieckiej połączone z wykonaniem ćwiczenia

„Leśni lekarze" w

KI., 27. Uważne słuchanie utworu. Poznanie pożytecznej roli ptaków w przy­

rodzie. Poznanie nazwy i wyglądu: pełzaka, kowalika i dzięcioła. Doskonalenie spostrzegawczości
wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej.

10. „Micziganka" - zabawa ze śpiewem. Ilustrowanie ruchem treści piosenki. Czerpanie radości ze

wspólnej zabawy. „Zwierzęta leśne" - wykonanie zadania z

WM. Układanie rytmów.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: zabawka, np. miś; obrazki do przygotowania przez N.: „W lesie", drzewa
(dąb, świerk, brzoza), rośliny (jagody, wrzos, paproć), grzyby (borowik), zwierzęta (jeż, dzik, sarna,

wiewiórka, dzięcioł, zając), mrowisko, ptaki (kowalik, pelzacz, dzięcioł); KI, kredki ołówkowe;

instrumenty perkusyjne; ZG, szyszki, kolorowe chorągiewki; CD; WM

Rodzaj zajęć:
• „W lesie" - praca z obrazkiem połączona z wykonaniem ćwiczenia „Leśne zwie­

rzęta" w KI., 26.

• „Las" - rozwiązanie zagadki Ewy Stadtmuller połączone z wykonaniem ćwicze­

nia graficznego „Las" w ZG 14.

Przebieg dnia:
I
« Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kole­

gów.

• „Gdzie jest miś?" - zabawa dydaktyczna. Wybrane dziecko zasłania oczy opa- zabawka

ską, a N. chowa w sali zabawkę. Po zdjęciu opaski dziecko szuka misia, słuchając

147

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

148

podpowiedzi kolegów: zimno, ciepło, gorąco, parzy. Po odnalezieniu zabawki
dziecko określa, gdzie się schował miś, np. za samochodem, na półce,pod ukła­
danką...

* Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4 (s. 105).

II
* „W lesie" - praca z obrazkiem. Opowiadanie, co dzieje się na obrazku. Nada- obrazek „W lesie"

wanie imion postaciom i posługiwanie się nimi w czasie opowiadania. Zachęca- obrazki: drzew,
nie do układania dłuższych wypowiedzi. Rozpoznawanie i nazywanie drzew: roślin, grzyba,
dąb, świerk, brzoza;

roślin: jagody, wrzos, paproć, grzyby; zwierząt: jeż, dzik, sarna, zwierząt, mrowiska

wiewiórka, dzięcioł, zając; mrowisko.

Przypomnienie, że borowik jest królem

grzybów, a nazwa jagód jest także imieniem żeńskim, natomiast wiewiórkę czę­
sto obdarzamy imieniem Basia. Udzielanie odpowiedzi na pytania: Jakie są róż­
nice pomiędzy zającem a królikiem?; Co ma wspólnego jeż z Jurkiem?

(zdrobnie­

nie imienia - Jerzy).

* „Leśne zwierzęta" - wykonanie ćwiczenia w KI., 26. Wskazywanie na obrazku: KI., 26, kredki

brzozy, dębu, świerku, paproci. Nalepianie: dzięcioła na pniu brzozy; wiewiórki ołówkowe
w dziupli dębu, dzika obok dębu, sarny przed świerkiem, jeża pod paprocią.
Kończenie kolorowania obrazka.

» „Idziemy do lasu" - zabawa orientacyjno-porządkowa. N. opowiada o wycieczce instrument

do lasu. Mówi o tym, że w lesie można napotkać różne przeszkody. Dzieci bie- perkusyjny
gają w tempie podanym na instrumencie perkusyjnym. Na mocne uderzenie
zatrzymują się i pokonują przeszkodę wymienioną przez N. np.; trzeba przesko­
czyć przez rów z wodą, przekroczyć przez mrowisko, wysoko podnosząc kolana,
przejść na czworakach p o d niskimi gałęziami drzew, wejść na górkę i zbiec
z niej, skradać się, aby podpatrzeć sarenki na łące. Po pokonaniu każdej prze­
szkody dzieci biegają.

* Las -

rozwiązanie zagadki Ewy Stadtmuller.

Ten dom jest zielony,
ma z gałęzi ściany,
pod nogami z mchu utkane,
mięciutkie dywany.
Kto w tym domu mieszka?
Lisy, nietoperze,
sarny i zające,
mrówki, sowy, jeże...
(las)

* „Las" - wykonanie ćwiczenia graficznego w ZG

14. Wprowadzenie do globalne- ZG14, kredki

go czytania wyrazu las. Porównywanie wyglądu choinek i określanie różnic w ich ołówkowe

wyglądzie. Rysowanie choinek na górze kartki - jedną linią bez odrywania ręki

i kończenie rysowania pozostałych choinek. Kolorowanie drzew. Liczenie cho­
inek, określanie których jest najwięcej, a których najmniej.

* „Kto dalej rzucił?" - zabawa z elementem rzutu w ogrodzie. Dzieci podzielone szyszki, kolorowe

na 4, 5 zespołów. Każdy w zespole otrzymuje szyszkę. Kolejno zespoły ustawia- chorągiewki

ją się na wyznaczonej linii. Dzieci rzucają szyszki i oznaczają chorągiewką miej­

sce, gdzie upadła (różne kolory). Określają, kto rzucił najdalej.

III

* „Wyścigi na czworakach" - zabawa z elementem czworakowania. Dzieci dobie­

rają się parami, N. wyznacza trasę wyścigu. Dzieci siedzą skrzyżnie w dwóch
rzędach. Na sygnał pierwsza dwójka ustawia się na czworakach i pokonuje wy-

Dzień 1. | Jesienny las

znaczoną trasę. Powrót na miejsce we wspięciu na palcach. Za pierwszym razem
dzieci na czworakach chodzą, kiedy nabiorą wprawy mogą biegać.

• Trzej lekarze

- słuchanie opowiadania Hanny Zdzitowieckiej. obrazki: kowalik,

Trzej lekarze petzacz, dzięcioł

Hanna Zdzitowiecka

- Oj, jak boli! Jak boli! - szumiało drzewo gałęziami - Zginę! Na pewno

zginę! Ratunku! Ratunku!...

Najbliżej chorego drzewa mieszkał brunatny, niewielki doktor pełzacz.

On też pierwszy przyleciał na wezwanie.

- Co ci jest? Gdzie boli? - świergotał, siadając na pniu tuż nad ziemią.
Pełzał powoli dookoła pnia, posuwając się ciągle ku górze. Długi, cienki,

z lekka zakrzywiony dziób wsuwał w szczeliny kory i coraz to wyciągał z niej

jakiegoś owada.

- Ulżyło trochę? - pytał.
- Oj, nie! - szumiało drzewo - Oj, nie! Boli gdzieś w środku!
- To ja już nic nie poradzę - zmartwił się pełzacz - ale przyślę ci mojego

znajomego, doktora kowalika.

Nie minęło wiele czasu, gdy nadleciał doktor kowalik, w popielatoniebie-

skiej kapocie na grzbiecie. Pokręcił się, pochodził w dół i w górę, stuknął
dziobem w korę, coś tam podłubał...

- Pomogło? - spytał wreszcie.
- Oj, nie! Jeszcze głębiej ból siedzi - szumiało żałośnie drzewo. - Już dla

mnie nie ma ratunku ani pomocy... Zginę wkrótce...

- Nie martw się! Nie rozpaczaj! - zawołał kowalik. - Ja wprawdzie nie

poradzę, ale zawołam jeszcze doktora dzięcioła.

Doktor dzięcioł zajęty był opukiwaniem jakiegoś drzewa w innej okolicy, ale

kiedy usłyszał, że go bardzo potrzebuje ciężko chory, rozwinął skrzydła i poły­
skując czarno-białymi piórami i czerwoną czapeczką, poleciał na ratunek.

- Gdzie boli? - zapytał siadając na pniu drzewa i podpierając się mocno

ogonem - Tutaj? - stuknął dziobem. - A może tu?

- O, tu! Tu! - odpowiedziało głucho drzewo.
- A co? Dobrze wypukałem? - pochwalił się dzięcioł. - Z n a m ja wasze

choroby, dobrzeje znam...

Podparł się mocniej ogonem i z całej siły uderzył dziobem w pień.
- Oj, nie tak mocno! - jęknęło drzewo.
- Nie bój się! Krzywdy ci nie zrobię! Zobaczysz, jak ci ulży - pocieszał je

dzięcioł między jednym a drugim uderzeniem dzioba. - Wiem, jak się z drze­
wami obchodzić, i w zdrowym dziur nie wykuwam, chyba, że potrzebuję dziu­
pli na mieszkanie. Jeszcze tylko raz... i raz... i... już! - zawołał nagle, gdy
wreszcie natrafił dziobem na ukryty w drzewie korytarz.

Wysunął długi, bardzo długi i lepki język i wetknął w szparę. Gdy go wy­

ciągnął po chwili, na końcu języka widać było wielką, tłustą larwę. Dzięcioł
połknął ją natychmiast ze smakiem.

- Nic dziwnego, że cię bolało - powiedział. - Ale teraz lepiej?
- Oj, lepiej, lepiej! - z wdzięcznością zaszumiało drzewo. - Ale jeszcze nie

odchodź. Opukaj mnie i w innych miejscach, kochany doktorze dzięciole.

- Rośnij spokojnie! Skoro jesteś pod moją opieką, nic ci nie grozi. Uwol­

nię cię od wszystkich szkodników. - To mówiąc, doktor uważnie i z wielką
powagą posuwał się po pniu od dołu ku górze, pukając i nasłuchując, czy

149

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

150

jeszcze gdzieś nie trzeba zrobić malej operacji, która dostarczyłaby mu smacz­

nego śniadania, a przy tym uleczyłaby jego pacjenta.

Rozmowa kierowana pytaniami N.: Jakie ptaki pomagały drzewu?; Dlaczego na­

zywamy te ptaki leśnymi lekarzami?

Oglądanie obrazków przedstawiających pełzacza, kowalika i dzięcioła. Omawia­
nie ich wyglądu, sposobu poruszania i odżywiania.
Petzacz: wspina się po drzewie, podskakując wokół pnia - od podstawy do ko­
rony; wyszukuje w korze owady i ich larwy, wyciąga je z kory za pomocą długie­
go, cienkiego i zakrzywionego dzioba.
Kowalik: potrafi chodzić po pniu drzewa głową w dół, podważa swym długim
i silnym dziobem korę, aby wydobyć spod niej owady i ich larwy.
Dzięcioł: chodzi po pniu i opukuje go z każdej strony, szukając owadów i ich
larw; wydobywa je z drewna i spod kory drzew długim i lepkim językiem.
Pełzacz, kowalik i dzięcioł to ptaki pod ochroną - nie wolno ich straszyć, nisz­

czyć ich gniazd, wyrzucać jaj z gniazd, zabierać piskląt do domu.

• „Leśni lekarze" - wykonanie ćwiczenia w KI., 27. Nalepianie brakujących frag-

KI., 27, kredki

mentów obrazków. Rozpoznawanie i nazywanie ptaków: pełzacz, kowalik, dzię- ołówkowe
cioł. Kolorowanie czarno-białych rysunków według wzoru.
„Micziganka" - zabawa ze śpiewem (s. 30). CD

• „Zwierzęta leśne" - wykonanie zadania z WM. Układanie rytmów ze zwierząt.

WM

Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:

I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

2. Zbieramy grzyby - słuchanie piosenki, zapoznanie ze słowami i melodią. Wzbogacenie stownika

dzieci o nazwy grzybów. Poznanie budowy grzyba. Rozwijanie syntezy sylabowej.

3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4.

II 4. Grzyby - słuchanie wiersza A. Łady-Grodzickiej połączone z wykonaniem ćwiczenia „Pięć grzy­

bów" w

KI., 28. Uważne słuchanie wiersza. Poznanie wyglądu i nazw grzybów: prawdziwek, kurka,

maślak, kozak, muchomor. Poznanie liczby pięć i jej znaku graficznego - cyfry

5. Posługiwanie się

liczebnikami głównymi i porządkowymi. Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej.

5. Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 4. Rozwijanie ogólnej sprawności fizycznej.

6. Zabawy dowolne w ogrodzie - przestrzeganie zasad dotyczących bezpieczeństwa.

7. „Kto nazbiera więcej grzybków" - zabawa z elementem współzawodnictwa w ogrodzie.

III 8. „Grzybki" - zabawa z elementem równowagi.

9. „Liczymy grzyby" - zabawa dydaktyczna połączona z wykonaniem ćwiczenia „Kosze z grzyba­

mi" w KI., 29. Uważne słuchanie i wykonywanie poleceń. Doskonalenie liczenia w zakresie 5.
Dopełnianie elementów zbioru do pięciu. Rysowanie linii skośnych i zaokrąglonych po śladzie.

10. „Grzyby" - oglądanie atlasu grzybów. Ukazanie różnorodności świata grzybów. Utrwalanie pojęć:

grzyby jadalne, grzyby trujące.

Rozwijanie zainteresowania książką, jako źródłem wiedzy.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: CD, obrazki grzybów do przygotowania przez N.: borowik, rydz, kurka,
maślak, koźlak, muchomor; obrazki grzybów analogiczne do wiersza, sylweta kosza na tablicę, syl­

wety koszyczków dla dzieci, patyczki; KI, kredki ołówkowe; bębenek, kolorowe, tekturowe krążki
w liczbie 5,6 dla każdego dziecka; krążki; szablony demonstracyjne: 5 koszy: niebieski, żółty, zielo­

ny, czerwony, brązowy; dwadzieścia sześć takich samych grzybów; WŚ - kosze i grzyby; atlas grzybów

Dzień 2. | Grzybobranie

Rodzaj zajęć:

*• Grzyby

- słuchanie wiersza Anny Łady-Grodzickiej połączone z wykonaniem

ćwiczenia „Pięć grzybów" w KI., 28.

' Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 4.

Przebieg dnia:
I

Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

• Zbieramy grzyby

- słuchanie piosenki.

CD, obrazki

„, . , grzybów: borowik,

Zbieramy grzyby , , ,

, . . , „ ,. rydz, kurka, maślak,

st. Agnieszka Galica , ., ,

_ , „ . . . , kozlak, muchomor

muz. Tadeusz Pabisiak

Z wielkim koszem idzie Jesień po lesie.
Co w tym koszu pani Jesień nam niesie?
Kurki, rydze i maślaki,
borowiki i kozaki pozbieramy dziś!
Poszukamy kurek pod sosną.
Nad potokiem smaczne rydze nam rosną.
Kurki, rydze i maślaki,
borowiki i kozaki pozbieramy dziś!
Muchomory ominiemy z daleka.
Niech muchomor na złe muchy tu czeka.
Kurki, rydze i maślaki,
borowiki i kozaki pozbieramy dziś!
Pozbieramy dziś!

Rozmowa kierowana pytaniami N.: Co pani Jesień niosła w koszu?; Gdzie rosły

grzyby?; Jaki grzyb trzeba omijać z daleka i dlaczego?

Rozpoznawanie i nazywanie

grzybów na obrazkach: borowik, rydz, kurka, maślak, koźlak, muchomor. Wpro­
wadzenie pojęć: grzyby jadalne, grzyby trujące. Omawianie budowy grzybów:
kapelusz, nóżka (trzon). Należy zwrócić uwagę na blaszki znajdujące się pod
spodem kapelusza muchomora - grzyb trujący. N. wypowiada sylabami nazwę
grzyba, a wybrane dziecko wskazuje odpowiedni obrazek i podaje jego nazwę.

• Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4 (s. 105).

II
• „Grzyby" - słuchanie wiersza Anny Łady-Grodzickiej. N. recytuje wiersz obrazki grzybów

i umieszcza na tablicy kolejne obrazki grzybów. analogiczne do

_ , wiersza, sylweta

Grzyby ...

A

i J /- i • i kosza na tablicę,

Anna Łada-Grodzicka . . , .

sylwety koszyczków

Gdy jest deszczowo i ciepło, dla dzieci, patyczki
Gdy lato jeszcze nie uciekło,
Nadchodzi powoli jesień
I kosze grzybów nam niesie.
W lesie grzybów więc szukamy,
Grzyby dzisiaj mamie damy.
Uważnie patrzymy wszędzie.
Może tutaj grzybek będzie?

151

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

152

O, jest pierwszy - to borowik,
Mówią o nim: Król grzybowy!
Mówią także: Grzyb prawdziwy,
Różne nazwy - istne dziwy!

Drugi grzyb to żółta kurka,
W mech zielony dala nurka.
Przykrywa ją mech i ziemia
I udaje, że jej nie ma!
O, tam grzyby jeszcze rosną!

Trzeci grzyb pod młodą sosną.
To młodziutki jest maślaczek,
Co beżowy ma kubraczek.

O, tu kozak to grzyb czwarty,
Ale stroi sobie żarty.
Mówi mi: „Tańczyć nie mogę,
Bo m a m tylko jedną nogę".

Piąty grzyb nie oszukuje,
Mówi wprost: „Ja muchy truję,
Więc nie zrywaj mnie i już,
Inny grzyb do kosza włóż!".

Rozmowa kierowana pytaniami N.: Co nam niesie jesień?; Gdzie zbieramy grzy­

by?; O jakich jadalnych I niejadalnych grzybach była mowa w wierszu?; Ile jest

grzybów jadalnych I niejadalnych / wszystkich razem?; Który grzyb jest pierwszy I

drugi I trzeci I czwarty I piąty?; Na którym miejscu jest borowik I muchomor I kurka/
kozak/ maślak?; Czy możemy policzyć te grzyby od drugiej strony? Policzmy.
Który grzyb jest TERAZ pierwszy I drugi I trzeci I czwarty I piąty?; Na którym miejscu

jest TERAZ borowik I muchomor I kurka/ kozak/ maślak?

Dajemy w ten sposób okazję do doświadczania (w przyszłości zrozumienia),

że przy zmianie porządku zmieniają się liczby porządkowe, w przeciwieństwie
do niezmienności liczby kardynalnej (liczebności zbioru).
Ile jest wszystkich grzybów?; A ile będzie, gdy zamienimy miejscami borowika z mu­
chomorem?

Zamieniamy i sprawdzamy.

A ile będzie, gdy zamienimy miejscami kurkę z kozakiem?

Itp.; A ile będzie, gdy

włożymy grzyby do koszyka ?
Jedno z dzieci wkłada grzyby (obrazki) do koszyka. Dzieci sprawdzają, ile grzy­
bów (obrazków) jest w koszyku (to doświadczanie stałości liczebności zbioru).
N.: Nie mamy prawdziwych grzybów, więc weźcie tyle patyczków, ile jest grzybów.

Ile masz patyczków?

(Pyta kolejno kilkoro dzieci.) Wyobraźcie sobie, że te patycz­

ki to grzyby i wkładacie je do dwóch koszyków. Rozdzielcie grzyby na dwie części

(do dwóch koszyków). Jak ty je rozdziełiłaś/łeś?

(Pyta kolejno kilkoro dzieci.).

Dzieci pokazują i omawiają swój sposób rozdzielenia patyczków-grzybów. Jest
to przygotowanie do rozkładu liczby 5 na dwa składniki.
Wykorzystanie patyczków jest ważnym doświadczeniem. Chodzi o to, by dzie­
ci dostrzegły, że w sytuacji, w której nie mogą manipulować rzeczywistymi
obiektami (tu grzybami), mogą posłużyć się przedmiotami zastępczymi (tu pa­
tyczkami).

* „Pięć grzybów" - wykonanie ćwiczenia w

KI., 28. Udzielanie odpowiedzi na KI., 29, kredki

pytania: Jakie grzyby przedstawione są na rysunku?; Jakiego grzyba brakuje? ołówkowe;

WM

Dzień 2. | Grzybobranie

1. Kolorowanie cyfry 5, oznaczającej liczbę pięć. Liczenie, ile jest klocków

w okienku.

2.

Kolorowanie pięciu wybranych figur.

3. Wskazywanie: prawdziwka, kurki, maślaka, kozaka. Nalepianie piątego grzy­

ba - muchomora, kończenie rysowania i kolorowania pozostałych. Nalepia­
nie kolejnych cyfr obok grzybów.

Zadanie dodatkowe: Wypychanie cyfry 5 z WM, kolorowanie jej według własne­
go pomysłu. Cyfrę przestrzenną można wykorzystać poczas różnych zabaw dy­
daktycznych.
Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 4 (s. 109).

• Zabawy dowolne w ogrodzie - przestrzeganie zasad dotyczących bezpieczeństwa.
• „Kto nazbiera więcej grzybków" - zabawa z e l e m e n t e m współzawodnictwa bębenek,

w ogrodzie. N. rozkłada krążki-grzybki na trawiastym terenie. Dzieci ustawione kolorowe,
w gromadce na dany sygnał wchodzą na trawę i starają się zebrać jak najwięcej tekturowe krążki

krążków-grzybków. Wszyscy szukają krążków w określonym czasie, np. N. liczy

w

'

i c z

bie 5,6 dla

do dziesięciu, uderza w bębenek, mówi wierszyk o grzybkach itp. Gdy czas mi- każdego dziecka
nie, dzieci przynoszą swoje grzybki, ustawiają się w kole, przeliczają i wspólnie
ustalają, kto ma najwięcej.

III
• „Grzybki" - zabawa z elementem równowagi. Dzieci otrzymują krążki, układają krążki

je na podłodze w oddaleniu od siebie i ostrożnie między nimi biegają. Na hasło:
Rosną grzybki!

dzieci podbiegają do swojego krążka, kładą go na głowie i stają

na jednej nodze. Liczą do dziesięciu, kładą krążki na podłodze i znowu biegają.

• „Liczymy grzyby" - zabawa dydaktyczna. N. wiesza na tablicy kosze. Liczenie

koszy i nazywanie ich kolorów: pierwszy - niebieski, drugi - żółty, trzeci - zielo­
ny, czwarty - czerwony, piąty - brązowy. Wybrane dzieci wykonują polecenia:
włóż do zielonego kosza 3 grzyby, do brązowego 5 grzybów, do niebieskiego 1 grzyb,

do żółtego 4 grzyby, do czerwonego 2.

Udzielanie odpowiedzi na pytania:

Ile grzybów jest w pierwszym I trzecim I piątym I drugim I czwartym koszu?

Wybra­

ne dzieci dokładają do każdego kosza tyle grzybów, aby było ich w każdym koszu
pięć. szablony koszy, dwa-
Następnie dzieci samodzielnie wykonują polecenia N. Ułóżcie kosze w takiej sa- dzieścia sześć takich

mej kołejności, jak na tablicy. Do pierwszego włóżcie 2 grzyby, do drugiego 4, trze-

samych grzybów,

ciego 2, czwartego 3, a do piątego 1. Dołóżcie do każdego kosza tyle grzybów, aby

WS - kosze i grzyby

w każdym było ich 5.

• „Kosze z grzybami" - wykonanie ćwiczenia w K I . , 29. Kończenie rysowania

KI., 29, kredki

i kolorowania kolejnych koszyków. W każdym koszyku dolepianie tylu grzybów, ołówkowe
aby wszędzie było po pięć. Liczenie koszyków i określanie, czego jest więcej -
koszyków, czy grzybów.

• „Grzyby" - oglądanie atlasu grzybów. Rozpoznawanie i wskazywanie grzybów atlas grzybów

jadalnych: borowik, kozak, maślak, kurka i niejadalnych (trujących): mucho­

m o r czerwony, m u c h o m o r sromotnikowy. U k a z a n i e r ó ż n o r o d n o ś c i świata
grzybów.

153

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

154

Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:

I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

2. „Odgłosy lasu" - ćwiczenia słuchowe. Rozwijanie spostrzegawczości słuchowej. Posługiwanie się

nazwami zwierząt leśnych. Dzielenie się własnymi doświadczeniami i spostrzeżeniami.

3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4.

II 4. Jesienne dary lasu" - zajęcia plastyczne. Zapoznanie z darami lasu charakterystycznymi dla jesieni

- grzyby, szyszki, mech. Rozwijanie procesu percepcji poprzez analizę dzieła sztuki. Zastosowanie

zdobytej wiedzy we własnej działalności twórczej z zastosowaniem określonych środków ekspre­
sji plastycznej (barwa, faktura, kształt). Wzbogacanie języka wypowiedzi plastycznej w zakresie
faktury, barwy, kształtu.

5. „Wycieczka rowerowa do lasu" - zabawa z elementem biegu.

6. „W lesie" - ćwiczenia z zakresu profilaktyki logopedycznej w oparciu o tekst P. Siewiera-Kozłow-

skiej. Pionizacja języka, usprawnianie warg. Utrwalanie prawidłowej artykulacji głosek z, sz.

7. „Liczę do pięciu" - zabawa orientacyjno-porządkowa.

III 8. „Skoki wzwyż" - zabawa z elementem podskoku.

9. Mrówka - słuchanie wiersza W. Domeradzkiego połączone z wykonaniem ćwiczenia „Mrowisko"

w KI., 30 - poznanie domu mrówek. Rozumienie określenia pożyteczne zwierzęta. Odczytywanie
rytmicznego układu elementów. Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej.

10. „Krasnoludki" - zabawa ze śpiewem. Wdrażanie do umiejętnego poruszania się w korowodzie

oraz krokiem dostawnym po obwodzie koła. Czerpanie radości ze wspólnej zabawy.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: CD z odgłosami zwierząt i obrazki tych zwierząt: sarna, dzik, wilk, żubr, ko­

walik, pełzacz, dzięcioł, sowa; WSz - Jerzy Kapłański Opieńki, papier ścierny (drobnoziarnisty)
w formacie A4 lub A5 (kolory: beżowy, brązowy, rudy), tłuste pastele, plansze przedstawiające wy­
brane dary lasu (opisane w tekstach), okazy naturalne do zabaw poznawczych; materac, skakanka;
obrazek „Przekrój mrowiska" do przygotowania przez N.; KI; kredki ołówkowe, CD

Rodzaj zajęć:

„Jesienne dary lasu" - zajęcia plastyczne

• „W lesie" - ćwiczenia z zakresu profilaktyki logopedycznej w oparciu o tekst

Patrycji Siewiera-Kozłowskiej.

Przebieg dnia:
I
• Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

„Odgłosy lasu" - ćwiczenia słuchowe. Rozpoznawanie odgłosów i nazywanie

CD z odgłosami

zwierząt, które je wydają. Wypowiedzi dzieci o własnych wyprawach do lasu, zwierząt i obrazki
spotkanych zwierzętach, roślinach.... tych zwierząt
Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4 (s. 105). .

II

« „Jesienne dary lasu" - zajęcia plastyczne.

WSz, papier ścierny,

Opowiadanie o obrazie - dla dziecka i rodziców tłuste pastele, plansze
Jesienny las zaprasza nas do siebie na wspaniałą wędrówkę. Musimy być przedstawiające

uważni, dobrze wytężać wzrok, by w różnorodnych kształtach i barwach do- wybrane dary lasu,
strzec bogactwo, które się przed nami skrywa. W plątaninie gałęzi i krzewów, na okazy naturalne do

zabaw poznawczych

Dzień 3. | Wyprawa do lasu

155

leśnych polanach porośniętych miękkim mchem, pośród paproci, pomiędzy
wyścielonymi przez opadające liście i szyszki ścieżkami odnajdziemy wychylają­
ce się spod ściółki kapelusze. Brązowe borowiki, rude rydze, złociste opieńki,
ale także jaskrawoczerwone, upstrzone białymi kropkami, złowrogie muchomo­
ry. Wszystkie zachwycą nas bogactwem swych barw i kształtów. Niektóre z nich
są przysmakiem i dodatkiem do potraw, inne są szkodliwe dla zdrowia, a nawet
trujące. Grzyby mogą zbierać tylko dorośli, którzy opanowali umiejętność ich
rozróżniania. Na obrazie artysta przedstawił trofeum leśnych zbiorów: wysypu­

jące się z kosza złocistobrązowe opieńki. Ich obraz przywołuje leśne zapachy.

Grzyby

Jan Brzechwa

Król Borowik Prawdziwy szedł lasem
Postukując swym jedynym obcasem,
A ze złości brunatny był cały,
Bo go muchy okrutnie kąsały.
Tedy siadł uroczyście pod dębem
I rozkazał na alarm bić w bęben:
„Hej, grzyby, grzyby,
Przybywajcie do mojej siedziby,
Przybywajcie orężnymi pułkami.
Wyruszamy na wojnę z m u c h a m i ! "

Odezwały się pierwsze opieńki:
„Opieniek jest maleńki,

A tam trzeba skakać na sążeń,

Gdzie nam, królu, do takich dążeń?!"
Załkały surojadki:
„My mamy maleńkie dziatki,
Wolimy życie spokojne,
Inne grzyby prowadź na wojnę."
Zaszemrały modraczki:
„Mamy całkiem zniszczone fraczki,
Mamy buty wśród grzybów najstarsze,
Nie dla nas wojenne marsze."

Zastękały czubajki:
„Wpierw musimy wypalić fajki,
Wypalimy je, królu, do zimy,
W zimie z tobą na wojnę ruszymy."
A król siedzi niezmiennie pod dębem,
Każe znowu na alarm bić w bęben:
„Przybywajcie, pieczarki, maślaki,
Trufle, gąski, purchawki, koźlaki,
Bedłki, rydze, bielaki i smardze,
Przybywajcie, bo tchórzami pogardzę!"

Ledwo rzekł to, wtem patrzy, a z boru
Maszeruje pułk muchomorów:
„Przychodzimy z muchami wojować,
Ty nas, królu, na wojnę prowadź!"

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

156

Wojowały grzybowe zuchy,
Pokonały aż cztery muchy.
Król Borowik winszował im szczerze
I dał wszystkim po grzybowym orderze.

Część I - zasilanie percepcyjne
Głównym zadaniem nauczyciela w trakcie przygotowania do wykonania pracy
plastycznej będzie zapoznanie dzieci z darami lasu. Przede wszystkim ma temu
służyć analiza obrazu (duża reprodukcja), wybranych ilustracji (na każdym sto­
liku lub dla każdego dziecka) i tekstu. Pomocne będą również okazy naturalne.
Powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na kształty, kolory, fakturę prezentowa­
nych grzybów. Pojawi się również bardzo istotne zagadnienie związane z zasa­

dami bezpieczeństwa przy ich zbieraniu.

Część II - aktywność twórcza
Dzieci będą pracowały indywidualnie, tłustymi pastelami na papierze ściernym
(jest on dostępny i tani) formatu A4 lub A5 w wybranym przez N. kolorze. Dla
bezpieczeństwa (jego brzegi są ostre) dobrze jest pracując z młodszymi dziećmi,
naklejać papier ścierny na odrobinę większy kartonik lub oklejać krawędzie pa­
pierową taśmą. Zadanie polegać będzie na narysowaniu kilku okazów grzybów:
mogą one rosnąć w lesie, leżeć w koszu lub na stole.
Przed rozpoczęciem zajęć zwracamy uwagę, aby dzieci starały się wypełnić prze­
strzeń podłoża, rysując sylwety grzybów odpowiednich wielkości, jednakże za­
chęcamy do swobodnego, dowolnego zakomponowania całości pracy. Wyrazista

faktura podłoża i nowy, nietypowy podkład staną się dodatkową motywacją.
Część III - omówienie i prezentacja
Papiery dobrze się prezentują z wyrazistym passe-partout. Wernisażowi prac
towarzyszyć m o ż e ekspozycja reprodukcji o b r a z u J e r z e g o K a p ł a ń s k i e g o
i np. pokaz z pogadanką o właściwym i bezpiecznym zbieraniu i spożywaniu
grzybów oraz innych darów lasu. Warto również porozmawiać z dziećmi na te­
mat kształtów, wielkości i kolorów, które pojawiły się w ich pracach. Można
dokonać porównania z okazami naturalnymi.

• „Wycieczka rowerowa do lasu" - zabawa z elementem biegu. Dzieci biegają,

podnosząc wysoko kolana, ręce na wysokości klatki piersiowej - trzymają kie­
rownice rowerów. N. opowiada, w jaki sposób dzieci mają się poruszać: po wą­
skiej dróżce - biegną j e d n o za drugim, po szerokiej drodze - w g r o m a d c e
i mogą się wymijać. Po chwili biegu rowery zatrzymują się, odpoczywają i jadą

w druga stronę.

• „W lesie" - ćwiczenia z zakresu profilaktyki logopedycznej w oparciu o tekst

Patrycji Siewiera-Kozłowskiej.

W lesie
Patrycja Siewiera-Kozłowska

Był ciepły, jesienny dzień. Słońce jeszcze świeciło wysoko (język wyciąga

się do górnej wargi),

gdy Jaś i Małgosia wybrali się na spacer do lasu.

W lesie, wśród wysokich drzew (język unosi się do górnej wargi) byto bardzo

przyjemnie. Drzewa szumiały gałęziami (szu, szu, szu-dziecipowtarzają, N. przy­

pomina o prawidłowym układzie narządów artykulacyjnych: wargi okrągłe, wysu­

nięte do przodu, język uniesiony)

a dookoła jeszcze latały ostatnie, spóźnione

muchy (bzy, bzy, bzy - dzieci powtarzają, N. przypomina o prawidłowym układzie

narządów artykulacyjnych: zęby złączone, język za zębami, wargi rozciągnięte).

Dzień 3. | Wyprawa do lasu

157

Nagle Janek zauważył trzy zajączki, które obgryzały korę drzew i jedząc,

ruszały śmiesznie pyszczkami (ruch wargami w kształcie dzióbka raz w lewo, raz
w prawo).

Dzieci zatrzymały się, żeby obejrzeć zajączki, ale żeby ich nie spło­

szyć, nie podchodziły zbyt blisko. Po pewnym czasie Małgosia zobaczyła na
drodze małego wilczka, który stał i wołał (ałuuu, ałuuuu - dzieci powtarzają

onomatopeję).

Dzieci podeszły do niego i zapytały, dlaczego tak głośno woła.

„Zgubiłem m a m ę " - powiedział wilczek, a ponieważ dzieci chciały mu pomóc,

zaczęły wołać razem z nim (ałuuu, ałuu - dzieci powtarzają). Usłyszała to
m a m a wilczyca i szybko przybiegła do swojego synka, a potem podziękowała
dzieciom za pomoc.

Podczas spaceru Jaś i Małgosia znaleźli polankę, a na niej mnóstwo prze­

ślicznych grzybów - każdy grzybek miał okrągły, czerwony kapelusz (język

kreśli koła na podniebieniu, wargi otwarte)

a na kapeluszu białe kropeczki

(czubek języka dotyka punktów na podniebieniu, wargi szeroko otwarte).

Na szczęście dzieci doskonale wiedziały, że takich grzybów nie należy do­

tykać - jak myślicie, dlaczego?

• „Liczę do pięciu" - zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci biegają w różnych

kierunkach. Na hasło: Szereg! lub Rząd! ustawiają się przodem do N., który od­
licza w tym czasie do pięciu. Do końca odliczania dzieci mają przyjąć pożądane
ustawienie.

III
• „Skoki wzwyż" - zabawa z elementem podskoku. N. wybiera jedno dziecko na materac, skakanka

swojego pomocnika. Rozkłada materac i wraz z pomocnikiem trzymają skakan-
kę jak poprzeczkę do skoków wzwyż. Dzieci ustawione w rzędzie podchodzą po
kolei do poprzeczki i wybijają się z miejsca, przeskakują przez skakankę, lądują
na materacu. Wysokość poprzeczki N. dostosowuje do wzrostu i możliwości
dzieci w grupie.

• Mrówka

- słuchanie wiersza Włodzimierza Domeradzkiego. obrazek „Przekrój

Mrówka mrowiska"

Włodzimierz Domeradzki

Idzie mrówka do mrowiska,

w małym pyszczku patyk ściska.

Idzie, siły swe wytęża,
bo to dla niej wielki ciężar.
Idzie, idzie, o, już blisko,

widać kopiec, to mrowisko.

Zaciągnęła patyk na nie,
zarobiła na śniadanie.

Oglądanie na obrazku mrowiska w przekroju. Mrówki budują swój dom z igieł,
gałązek i kawałków drewna. Wyjaśnienie, że na powierzchni ziemi znajduje się
tylko kopiec, niewielka część mrowiska. Mrówki pod ziemią mają swoje gniaz­
do, które składa się z wielu korytarzy. Mrówki są bardzko pożyteczne, gdyż
zjadają szkodniki drzew i martwe szczątki roślin. Nie wolno niszczyć mrowisk.

• „Mrowisko" - wykonanie ćwiczenia w KI.,

30. Odczytywanie kodu, który mrów- KT., 30, kredki

ka niesie na grzbiecie: koło - trójkąt - koło - trójkąt. Kolorowanie kół i trójką- ołówkowe
tów na drodze, zgodnie z kodem. Określanie, gdzie doszła mrówka do: spiżarni,
królowej, czy jajeczek.

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

158

• „Krasnoludki" - zabawa ze śpiewem.

CD

Krasnoludki

sł. i muz. Katarzyna Kulikowska

Idą krasnoludki krętymi dróżkami, Dzieci ustawiają się jedno za drugim

i maszerują po sali.

Przebierają szybko małymi nóżkami.
Ostatni krasnalek już do przodu gna, Po każdej zwrotce ostatnie dziecko

biegnie na początek.

Wszyscy się bawimy, a muzyka gra.
A teraz krasnale nisko się kłaniają, Kłaniają się.
I do leśnej polki wszystkich zapraszają. Dzieci tworzą pary i poruszają się kro­

kiem dostawnym po obwodzie koła.

Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:

I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

2. Las - słuchanie wiersza F. Kobryńczuka. Kształtowanie zachowań proekologicznych. Rozumienie

roli, jaką odgrywają lasy oraz potrzeby dbania o nie.

3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4.

II 4. Leśne skarby - słuchanie opowiadania L. Bardijewskiej połączone z wykonaniem ćwiczenia „Co

nam daje las?" w

KI., 31. Poznanie korzyści, jakie ma człowiek dzięki lasom. Globalne czytanie

wyrazów:

las, klocki, flet, dom, rower, kurtka. Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej.

5. „Kolory jesieni" - zabawa orientacyjno-porządkowa.

6. „Zbieranie grzybów" - zabawa do piosenki Zbieramy grzyby połączona z zabawą słuchowo-ryt-

miczną. „Drewno i metal" - rozwijanie orientacji w przestrzeni. Uświadomienie ról społecznych
(prowadzę / jestem prowadzony). Poszerzenie wiedzy o instrumentach. Uwrażliwienie na barwę
dźwięku.

7. „Wyścigi rzędów" - zabawa z elementami podskoku w ogrodzie.

III 8. „Przejdź po kamykach" - zabawa z elementem równowagi.

9. Pracowite leśne skrzaty - słuchanie wiersza U. Piotrowskiej połączone z wykonaniem zadania

z

WJ. Uważne słuchanie utworu. Rozwijanie słuchu fonematycznego poprzez dopowiadanie wy­

razów rymujących. „Rymowanki" - dobieranie obrazków, których nazwy się rymują.

10. „Zbieranie grzybów" - zabawa przy piosence Zbieramy grzyby. Wdrażanie do umiejętnego poru­

szania się w korowodzie. Doskonalenie liczenia w dostępnym zakresie.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: obrazki do przygotowania przez N.: konfitury jagodowe, herbata z owo­
ców leśnych, olejek sosnowy do kąpieli, drewniane klocki, drewniany stół, drewniany flet, drew­
niany dom, książka; KI; kredki ołówkowe; CD, szarfy w trzech kolorach, np. czerwone, żółte
i zielone; drewniane instrumenty perkusyjne: klawesy i pudełka akustyczne, instrumenty z ele­
m e n t a m i metalowymi: trójkąty i tamburyria, tarcze w dwóch kolorach; cztery chorągiewki;
6, 7 średnich obręczy; obrazki przygotowane przez N.: mrówki, sznurówki, wiewiórka, piórka,
talerze, jeże, grzyby, ryby, sowa, głowa; WJ - obrazki: mrówki, sznurówki, wiewiórka, piórka,
talerze, jeże, grzyby, ryby, sowa, głowa; kartony, klej

Dzień 4. | Dary lasu

Rodzaj zajęć:

* Leśne skarby -

słuchanie opowiadania Liliany Bardijewskiej połączone z wyko­

naniem ćwiczenia „Co nam daje las?" w K I . , 31.

* „Zbieranie grzybów" - zabawa do piosenki Zbieramy grzyby, połączona z zabawą

słuchowo-rytmiczną „Drewno i metal".

Przebieg dnia:
I
* Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

* Las -

słuchanie wiersza Franciszka Kobryńczuka.

Las

Franciszek Kobryńczuk

Gdyby lasu nie było, gdyby go wyrąbano
Kto by szumiał wieczorem piosenki nam na dobranoc?

Wiecie co by się stało, gdyby lasy wycięto?
Z a b r a n o by mieszkania wszystkim leśnym zwierzętom.

I zginęłyby marnie, żyłyby tylko w baśni,
Smutne byłoby życie bez zwierzęcej przyjaźni.

Posadź ptakom przed domkiem świerk, dąb lub sosenkę
A na pewno piosenką podziękują Ci pięknie.

Rozmowa kierowana pytaniami N.: Komu potrzebny jest las?; Co las daje zwierzę­

tom I ludziom?; Dlaczego należy dbać o lasy?; Dlaczego należy sadzić drzewa?;
Co by było, gdyby nie było lasów?
Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4 (s. 105).

II

» Leśne skarby

- słuchanie opowiadania Liliany Bardijewskiej. obrazki: konfitury

Leśne skarby E a t T '

Liliana Bardijewska

z owoców

Dziś w przedszkolu wielkie poruszenie. Nie będzie zabawy na przedszkol- leśnych, olejek

nym podwórku, nie będzie nawet leżakowania! A co będzie? Wycieczka do sosnowy do
lasu! Już przed ósmą wszystkie przedszkolaki razem z panią w pełnej goto- kąpieli, drewniane

wości czekały na autokar. Julcia miała wielki koszyk na grzyby. Maksio - ple- klocki, drewniany
cak na szyszki i żołędzie, z których zrobi całą armię żołnierzyków. Mati - ko- stół, drewniany

lorowy atlas, żeby rozpoznać rosnące w lesie drzewa. Karolcia - igłę z nitką flet, drewniany
do nawlekania jarzębiny, bo uwielbia czerwone korale. Krzyś - lornetkę, żeby dom, książka
podglądać ptaki wśród gałęzi. Natalka - aparat fotograficzny, żeby fotogra­
fować sarny, zające, a może nawet dziki! I tylko Tomaszek wymachiwał pu­
stymi rękami - na jagody i jeżyny miał przecież własną buzię! Ale najbardziej

przejęty był jeżyk - po raz pierwszy będzie w lesie!

Kiedy podjechał autokar, wszyscy wesoło wskoczyli do środka. Jechali,

jechali, aż wreszcie dojechali do lasu.

- Sarenka! - ucieszyła się Natalka, kiedy wysiedli na parkingu, i zrobiła

zdjęcie żółtego trójkąta z rozbrykanym jelonkiem.

Niestety więcej saren w lesie nie spotkali...
- Jak tu pachnie! - zachłysnął się nieznanym zapachem jeżyk.
- To żywica - Julcia pokazała mu wysokie sagi świeżo ściętego drzewa.

159

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

160

- Potem z tych pni będą meble i podłogi - powiedział Krzyś, lornetując

wśród gałęzi dzięcioła w czerwonej czapeczce.

- I papier - dodał Mati, ściskając pod pachą swój atlas.
Wszyscy rozbiegli się po polanie w poszukiwaniu leśnych skarbów.
- Natalko, zobacz, jaki grzyb! - zawołała Julcia, zatrzymując się przy pięk­

nym czerwonym muchomorze. Dobrze wiedziała, że jest równie piękny, jak
trujący i nadaje się tylko do fotografowania!

Za to Maksio już nazbierał pełny plecak żołędzi i szyszek. A Mati - całą

garść sosnowych, świerkowych, modrzewiowych i jodłowych igieł. Wklei je
w domu do swojego leśnego zielnika.

- Jakie malutkie drzewka! Czy tu mieszkają krasnoludki? - zdumiał się

Gutek, widząc ogrodzoną polankę, na której rosły miniaturowe sosenki.

- To jest szkółka leśna, czyli młodniak - wyjaśniła pani. - Pożar zniszczył

tu drzewa, a na ich miejsce leśnicy posadzili nowy las.

- Ja też posadzę sobie drzewo! - postanowił Maksio. - Dąb! I będę miał

własne żołędzie!

Ten pomysł spodobał się nawet Julci, która zrobiła sobie wachlarz ze zło­

tych dębowych liści. Podlała wodą dołek, w którym Maksio zakopał lśniący
żołądź. I wszyscy, z wyjątkiem objadającego się jeżynami Tomaszka, zaczęli
szukać żołędzi, bo każdy chciał posadzić swoje drzewo. Aż tu nagle...

- Nie wiedziałem, że w lesie rosną też puszki i butelki - zdziwił się jeżyk,

widząc porozrzucane na wrzosowisku opakowania.

- Nie rosną, tylko śmiecą! - oburzył się Tomaszek, zapominając o jeży­

nach.

I razem z całą grupą pozbierał do reklamówki pozostałości czyjegoś biwa­

ku. A las podziękował im szumem drzew i śpiewem ptaków.

Rozmowa kierowana pytaniami N.: Gdzie pojechały dzieci na wycieczkę?; Co zo­

baczyły w lesie?; W jaki sposób las podziękował dzieciom za posprzątanie śmieci?

Oglądanie obrazków przedstawiających rzeczy zrobione z roślin leśnych. Okre­
ślanie, jakie korzyści mają ludzie z lasu.

• „Co n a m daje las?" - wykonanie ćwiczenia w K I . , 31. Nazywanie rysunków. KI., ii, kredki

Nazywanie rysunków. Wprowadzenie do globalnego czytania wyrazów: klocki, ołówkowe
flet, dom, rower, kurtka. Określanie, które z rzeczy przedstawionych na rysun­
kach mamy dzięki lasom. Kolorowanie tylko tych rysunków.

• „Kolory jesieni" - zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci zakładają szarfy szarfy w trzech

przez głowę i lewe ramię i biegają w tempie podanym na instrumencie perku- kolorach:
syjnym. Gdy instrument cichnie, zatrzymują się i na j e d n o m o c n e uderzenie czerwonym,
dobierają parami w tym samym kolorze szarf. Na dwa uderzenia szukają szar- zielonym i żółtym
fy w innym kolorze, a na trzy dobierają się trójkami w trzech jesiennych ko­
lorach.

• „Zbieranie grzybów" - zabawa przy piosence (s. 151). Wspólne śpiewanie pio-

CD, szarfy

senki - przypomnienie słów i melodii. N.wybiera dwoje dzieci, które będą zbierać w trzech
grzyby. Pozostałych dzieli na trzy grupy i przydziela im szarfy. Grupy żółta i zielona kolorach, np.
powinny być tak samo liczne - to grzyby jadalne. Grupa czerwona może składać się czerwone, żółte
z dowolnej liczby osób - to grzyby trujące. Wszystkie grzyby stają rozproszone na '

z i e

l°ne

przestrzeni sali. Jeden ze zbieraczy zbiera grzyby-dzieci z grupy żółtej, drugi - grzy-
by-dzieci z grupy zielonej. Zbieranie odbywa się poprzez dotknięcie w ramię. Grzy-
bów-dzieci z grupy czerwonej nie należy zbierać. Zbieracze chodzą po sali i doty­
kają odpowiednie „grzyby". Mają na to czas do końca powtórzenia refrenu (czyli

Dzień 4. | Dary lasu

i powtórzony refren). Grzyby idą „gęsiego" za swoim zbieraczem. Po końcu pierw­
szego refrenu N.zatrzymuje nagranie i sprawdza, który ze zbieraczy zebrat więcej
grzybów, i czy są one właściwe.

• „Drewno i metal" - zabawa sluchowo-rytmiczna. drewniane

- N. zwraca uwagę dzieci na materiał, z którego wykonane są instrumenty do- instrumenty

stępne w przedszkolu; może to być drewno (pochodzące z drzew; warto tu perkusyjne, szarfy

wspomnieć, jak cenny jest to materiał i opowiedzieć o ochronie lasów) lub '

U D

tarcze

metal. Instrumenty drewniane i metalowe różnią się dźwiękiem.

w

dwóch

- Zagadki: dzieci siedzą plecami do N., który gra po kilka dźwięków na instru- kolorach

mentach perkusyjnych drewnianych lub metalowych. Z a d a n i e m dzieci jest
rozpoznać, czy słyszą drewno, czy metal i zasygnalizować to poprzez podnie­
sienie do góry (opcje do wyboru);

- instrumentu (drewnianego bądź metalowego);
- szarfy lub tarczy we właściwym kolorze (wcześniej należy ustalić który kolor

odpowiada któremu materiałowi).

- N. dzieli dzieci na dwie grupy - drewno / metal - i przydziela im odpowiednie

instrumenty. Dzieci akompaniują rytmicznie podczas recytacji refrenu pio­
senki Zbieramy grzyby (z zachowaniem rytmu z piosenki):

Kurki, rydze i maślaki, instrumenty drewniane - rytm ósemkowy
borowiki i kozaki
pozbieramy dziś! instrumenty metalowe - rytm ćwierćnutowy

• „Wyścigi rzędów" - zabawa z elementami podskoku w ogrodzie. Dzieci podzie- cztery

lone na 3, 4 zespoły, stoją w rzędach na linii startu. Na linii mety przed każdym chorągiewki
rzędem jest chorągiewka. Dzieci kolejno skaczą na jednej nodze do chorągiew­
ki, okrążają ją i wracają, skacząc na drugiej nodze. Po dotknięciu w wyciągniętą
dłoń pierwszego kolegi w rzędzie, dziecko staje na końcu kolejki, a dotknięty
uczestnik rozpoczyna swój wyścig.

III
• „Przejdź po kamykach" - zabawa z elementem równowagi. N. rozkłada obrę- 6,7 średnich

cze j e d n a za drugą w odległości 30-40 cm od siebie. Dzieci ustawione przed obręczy
o b r ę c z a m i przechodzą kolejno po ułożonych kamykach. Ustawiają stopy

w środku obręczy i po przejściu przez wszystkie wracają na czworakach na

koniec rzędu.

• Pracowite leśne skrzaty -

słuchanie wiersza Urszuli Piotrowskiej. N. recytuje

WJ-obrazki:

wierszyk, zawieszając głos w odpowiednich momentach, a dzieci dopowiadają mrówki,

rymujące się wyrazy. sznurówki,

_ . . . wiewiórka, piórka,

Pracowite leśne skrzaty , . .

i

r.- , jagody, lody,

Urszula Piotrowska ' ,

talerze, jeze,

Jak wiadomo leśne skrzaty grzyby, ryby,
mnóstwo pracy mają latem. sowa, głowa
Uczą wiązać młode mrówki
na kokardkę dwie sznurówki.
Czasem prosi je wiewiórka,
by znalazły dla niej piórka.
Często chodzą na jagody,

jagodowe kręcą lody,

kładą porcje na talerze,
żeby ucztę miały jeże.

161

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

162

A gdy zbiorą wszystkie grzyby,
to w strumyku iowią ryby.
Pisze o nich bajki sowa,
stara sowa, mądra giowa.

• „Rymowanki" - wykonanie zadania z WJ. Nazywanie obrazków. Wypychanie WJ - obrazki,

elementów. Dobieranie w pary obrazków, których nazwy się rymują na podsta- kartony, klej

wie utworu Pracowite leśne skrzaty i naklejanie ich na kartonie.

• „Zbieranie grzybów" - zabawa przy piosence Zbieramy grzyby (s. 151). Dzieci

CD

w rozsypce siedzą w siadzie skrzyżnym na dywanie. Wybrane dziecko wyrusza na
grzybobranie. Chodzi pomiędzy kolegami i zbiera grzybki. Dotknięte w ramię

dziecko wstaje i podąża za grzybiarzem. Kiedy piosenka się kończy, liczymy, ile
grzybów zostało zebranych i określamy ich liczbę liczebnikiem.

Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:

I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.

2. „Lasy są różne" - oglądanie albumów przyrodniczych. Poznanie rodzajów lasu: liściasty, iglasty,

mieszany. Poszarzanie wiedzy przyrodniczej - las deszczowy. Rozwijanie zainteresowania książką
jako źródłem wiedzy.

3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4.

II 4. „O jesiennym lesie" - rozwiązywanie zagadek E. Stadtmuller połączone z wykonaniem ćwiczenia

graficznego „Grzyby" w

ZG 15. Rozwijanie logicznego myślenia. Rysowanie linii ciągłej bez odry­

wania ręki od kartki. Rozumienie znaczenia oznaczeń symbolicznych - strzałka. Globalne czytanie
wyrazu

truje. Rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej, precyzji ruchów, koordynacji wzrokowo-

-ruchowej.

5. Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 4. Rozwijanie ogólnej sprawności fizycznej.

6. Zabawy dowolne w ogrodzie - przestrzeganie zasad dotyczących bezpieczeństwa.

7. „Wiewiórka i orzechy" - zabawa z elementem rzutu w ogrodzie.

III 8. „Biegamy po lesie" - zabawa orientacyjno-porządkowa.

9. Podróż w czasie - słuchanie opowiadania L. Bardijewskiej połączone z wykonaniem ćwiczenia

„Las prehistoryczny" w

KI., 32. Uważne słuchanie utworu. Poznanie lasu pierwotnego - roślinność,

zwierzęta. Wzbogacanie słownika o nazwy dinozaurów: meganeura, diplodok, ceratops, stego-

zaur. Rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej, sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo-

-ruchowej.

10. „Leśne domino" - gra dydaktyczna z WS. Doskonalenie spostrzegawczości wzrokowej. Wdrażanie

do radzenia sobie z przegraną.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: albumy przyrodnicze; ZG, kredki ołówkowe; po trzy orzechy laskowe lub

żołędzie dla każdego dziecka, duży i mały koszyk; zielone szarfy dla polowy grupy; obrazki do hi­
storyjki obrazkowej przygotowane przez N.; K I , kredki ołówkowe; WŚ - leśne domino

Rodzaj zajęć:
• „O jesiennym lesie" - rozwiązywanie zagadek Ewy Stadtmuller połączone z wy­

konaniem ćwiczenia graficznego „Grzyby" w ZG 15.

• Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 4.

Dzień 5. | O jesiennym lesie

163

Przebieg dnia:
I

• Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - szanowanie wytworów pracy kolegów.
• „Lasy są r ó ż n e " - oglądanie albumów przyrodniczych. Wyjaśnianie różnic po- albumy

między lasami: liściasty, iglasty i mieszany. Wyjaśnienie określenia: las deszczo- przyrodnicze

wy

- deszcz w lasach tropikalnych pada niemal każdego dnia; korony drzew

tworzą „parasol", który zatrzymuje część deszczu, zanim dotrze on do ziemi;
drzewa i rośliny w lasach tropikalnych rosną b a r d z o szybko i są najwyższe
na świecie.

• Ćwiczenia poranne - zestaw nr 4 (s. 105).
II
• „O jesiennym lesie" - rozwiązywanie zagadek Ewy Stadtmuller.

Gdyby jakaś świnka

w futro się ubrała.

Gdyby oprócz ryjka
kły potężne miata,
gdyby nie tęskniła

za żadnym chlewikiem,
nie byłaby świnką,
ale zwykłym

(dzikiem)
Mieszkają w przytulnej
kotlince pod lasem.
Pole koniczyny
odwiedzają czasem.
Kiedy są malutkie,

białe piegi mają,
ale z tej kreacji
szybko wyrastają.

(sarenki)

Granatowy język
każdy ma czasami,
zwłaszcza gdy pierogi
lubi z
(jagodami)
Kopiec zbudowany
na leśnej polanie.
Wiesz jak się nazywa
to mrówcze mieszkanie?
(mrowisko)
Od długich uszu po ogonek

w zimowe futro się wystroił.

Odnalazł karmnik w środku lasu,

już wcale zimy się nie boi.

(zajączek)

Dostojny król grzybów,

wielce jest szczęśliwy,

Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE

164

kiedy wszyscy o nim
mówią, że... prawdziwy.
(borowik)

Mówi, że kropki

zawsze są w modzie,
lecz nie daj zwieść się

jego urodzie,

bo choć na pozór
czarujący,
to tak naprawdę

jest trujący.

(muchomor)

Choć kapelusze
na nóżkach mają,
to inni im się

w pas kłaniają.

(grzyby)

• „Grzyby" - wykonanie ćwiczenia graficznego w ZG 15. Rysowanie grzybów jed-

ZG 15, kredki

ną linią bez odrywania ręki. Rozpoczynanie rysowania od kropki i prowadzenie ołówkowe
linii tak, jak wskazuje strzałka. Dorysowywanie małych grzybków, kolorowanie
według wzoru. Globalne czytanie wyrazu pośrodku strony truje - łączenie z nim
linią grzybów trujących.

• Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 4 (s. 109).
• Zabawy dowolne w ogrodzie - przestrzeganie zasad dotyczących bezpieczeństwa.
• „Wiewiórka i orzechy" - zabawa z elementem rzutu w ogrodzie. N. wybiera dziecko, po trzy orzechy

które będzie wiewiórką. Wiewiórka trzyma mały koszyk. Reszta grupy ustawiona laskowe lub

w kole, w środku koła stoi duży koszyk. Każde dziecko trzyma trzy orzechy. Dzieci żołędzie dla
w kole rzucają kolejno po jednym orzechu do koszyka. Te orzechy, które nie trafiły każdego dziecka,
do celu, zabiera wiewiórka. Po wykonaniu wszystkich rzutów N. wspólnie z dziećmi duży i

m a

' y

przelicza i porównuje, kto nazbierał więcej orzechów - dzieci czy wiewiórka. koszyk

III
• „Biegamy po lesie" - zabawa orientacyjno-porządkowa. N. dzieli dzieci na dwie zielone szarfy dla

grupy, jedna zakłada szarfy - to drzewa w lesie. Dzieci-drzewa stoją w rozsypce, polowy grupy
w małym rozkroku. Druga grupa biega po lesie. Dzieci poruszają się cicho
i ostrożnie, aby nie wystraszyć zwierząt. Na hasło: Przedzieramy się przez gęstwinę!
dzieci przechodzą na czworakach pod nogami kolegów. Po chwili zabawy uczest­
nicy zamieniają się rolami. N. przypomina o właściwym zachowaniu się w lesie.

» Podróż w czasie

- słuchanie opowiadania Liliany Bardijewskiej. historyjka

Podróż w czasie obrazkowa

Liliana Bardijewska

Kiedy pani powiedziała, że dziś odbędą podróż w czasie, wszystkim przed­

szkolakom aż zaświeciły się oczy. Już się widzieli w tajemniczym wehikule
czasu, który przeniesie ich we wspaniałą epokę rycerzy w zbrojach i d a m

w krynolinach. Jeżyk też nie mógł się doczekać! Tymczasem wsiedli do... zwy­
kłego autobusu.

- Zaraz zobaczycie, jak wyglądała Ziemia przed milionami lat - obiecała

Pani, kiedy autobus zatrzymał się przed gmachem ze złotym napisem: Mu­
zeum Historii Naturalnej.

Dzień 5. | O jesiennym lesie

165

Weszli do pierwszej sali. Na podłodze narysowany byl jeden wielki ląd,

otoczony ze wszystkich stron morzami.

- To Pangea, z niej powstały wszystkie kontynenty - wyjaśniła pani.
W tym momencie ziemia zadrżała im pod stopami, a na powierzchni pan-

gei zarysowały się szczeliny, dzieląc ją na kilka mniejszych części.

- Ojej, jestem w Ameryce! - zdumiał się Maksio.
- A ja w Afryce! - zaśmiała się Julcia.
Kontynenty odpływały od siebie, jak kawałki kry lodowej na rzece. Natal­

ka znalazła się nagle w Australii, Karolcia - w Azji, Mati - w Ameryce Połu­
dniowej, a Tomaszek - aż na Antarktydzie!

- A ja gdzie jestem? - zapytał skołowany jeżyk.
- U nas, w Europie - uspokoiła go Julcia i przeszli do następnej sali.
Tu nagle otoczył ich mezozoiczny las. Wokoło szumiały gigantyczne drze­

wa.

- Jakie wysokie palmy! - zachwycił się Gutek.
- To skrzypy, widłaki i paprocie - poprawił go Mati, który pasjonował się

dendrologią czyli nauką o drzewach i krzewach. - Są jeszcze miłorzęby i se...

Tu przerwał, bo z korony sekwoi wyłoniła się ogromna paszcza, łakomie

ogryzająca gałęzie.

- Prawdziwy diplodok! - wykrzyknął Mati, który o dinozaurach wiedział

wszystko, chociaż w domu miał tylko terrarium z malutkimi jaszczurkami.

Nie zdążyli się jednak napatrzeć na diplodoka, bo nad ich głowami z łopotem
przeleciała ważka wielka jak kaczka - meganeura, a zaraz za nią - zębaty
p t e r o d o n t . Nieopodal porykiwały na siebie rogaty ceratopos i uzbrojony

w tarcze stegozaur.

- Czuję się jak Calineczka - szepnęła Julcia. - Straszny jest ten mezozo­

iczny las!

- Nie taki straszny. Jego okruszek masz nawet na szyi - uśmiechnęła się

pani, pokazując bursztynowe serduszko, które Julcia dostała niedawno
na imieniny.

- To żywica prehistorycznych drzew - pospieszył z wyjaśnieniem Mati.

Musimy częściej podlewać naszą domową p a p r o t k ę , pomyślał jeżyk.

Kto wie, może i o n a z czasem tak urośnie, a za milion lat powstanie z niej

bursztyn?

Rozmowa kierowana pytaniami N.: Co pani powiedziała przedszkolakom?; Gdzie

pojechały dzieci?; Jak nazywał się wielki ląd, który zobaczyły w muzeum?; Co po­

wstało po podziale Pangei?; Jakie rośliny rosły w lesie przed milionami lat?; Jakie

zwierzęta żyły w lesie prehistorycznym?; Co miała na szyi Julcia?

• „Las prehistoryczny" - wykonanie ćwiczenia w K I . , 32. Uzupełnianie w braku- KI., 32, kredki

jących miejscach na obrazku nalepek. Wskazywanie na obrazku: meganeura - ołówkowe

ogromna ważka, która była wielkości ptaka; ceratops - z rogami na głowie; ste­
gozaur - ze sterczącymi na grzbiecie tarczami; diplodok - gigantyczny roślino-
żerca. Kolorowanie roślin.

• „Leśne d o m i n o " - gra dydaktyczna z WŚ. Przypomnienie reguł zabawy. W cza-

WŚ

sie gry posługiwanie się nazwami roślin i zwierząt leśnych.

TYDZIEŃ 8: JESIEŃ W LESIE

Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć

o tym, jak żyć, co robić i jak postępować,
nauczyłem się w przedszkolu...

Robert Fulghum

Drodzy Rodzice!
Dzieci w tym wieku nie mają jeszcze ukształtowanego poczucia odpowiedzialności za siebie i za in­
nych, kierują się przede wszystkim nakazami i zakazami ze strony dorosłych, darząc ich zaufaniem
i autorytetem. W miarę jak zaczynają pojmować zasady sprawiedliwości i obowiązku, wzrasta ich
udział w kierowaniu swoim postępowaniem. W jaki sposób dziecko uczy się odpowiedzialności? Nie
ma jednej cud-recepty. Dziecko uczy się przede wszystkim w domu patrząc na wzorce, którymi jest

otoczone. Lekcja odpowiedzialności kontynuowana jest poprzez uczenie wywiązywania się z prostych
codziennych obowiązków. Niezwykle ważne jest, by dorośli ten proces wzrastania w poczuciu odpo­

wiedzialności wspierali i na przykład nie wyręczali dziecka, raczej przypominali o obowiązkach, służy­

li wsparciem, radą, pomagali, pokazali. Wyręczanie dzieci może ostatecznie doprowadzić do ukształ­
towania postawy wyuczonej bezradności. Jak dowodzą liczne badania, dzieci, które są wychowywane

w poczuciu odpowiedzialności, lepiej radzą sobie w codziennym życiu, mają lepszy kontakt z rówie­
śnikami i podejmują mądrzejsze decyzje.
Wprowadzamy w świat wartości: szacunek, odpowiedzialność, samodyscyplina, współdziałanie...

Uczymy tego, co najważniejsze:

• Doświadczenia emocjonalno-społeczne:

- pobudzanie naturalnej ciekawości świata i uczenie (bezpiecznych) sposobów znajdowania infor­

macji;

- rozwijanie umiejętności porozumiewania się m.in. poprzez uważne słuchanie, zapamiętywanie

i wykonywanie instrukcji; rozwijanie odwagi wypowiadania się, gdy trzeba się podzielić własny­
mi doświadczeniami i spostrzeżeniami;

- budowanie poczucia bezpieczeństwa m.in. poprzez przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pod­

czas zabaw, rozumienia zasady zachowania ostrożności w zetknięciu z nieznanymi roślinami;

- budowanie poczucia współodpowiedzialności za środowisko m.in. poprzez wdrażanie do rozu­

mienia własnego wpływu na środowisku i możliwości dbania o nie - rozwijanie postaw proeko­
logicznych.

« Doświadczenia sensoryczno-motoryczne i poznawcze:

- rozwijanie sprawności ruchowej, zwinności i zręczności, koordynacji wzrokowo-ruchowej i słu-

chowo-ruchowej;

- rozwijanie spostrzegawczości i pamięci wzrokowej oraz organizowanie pola spostrzeżeniowego

m.in. poprzez: skupianie uwagi na obrazku, uzupełnianie ilustracji nalepkami zgodnie z instruk­
cją, odwzorowywanie obrazka; poznanie graficznego obrazu podpisów do obrazków (np. las,

klocki, flet, dom)

z określanie wyrazu najkrótszego i najdłuższego;

- wspomaganie rozwoju mowy i umiejętności wypowiadania się; wzbogacanie słownika; rozwija­

nie umiejętności dostrzegania i określania różnic między zwierzętami; ćwiczenie prawidłowej
artykulacji dźwięków z, sz;

- rozbudzanie zainteresowania czytelnictwem m.in. poprzez słuchanie czytanych przez nauczycie­

la opowiadań i rozmowę na temat wysłuchanego tekstu oraz wskazanie na książkę jako źródło

wiedzy;

166

Listy do Rodziców

- rozwijanie myślenia logicznego m.in. poprzez wdrażanie do odczytywania zakodowanej infor­

macji, do rozumienia wybranych oznaczeń symbolicznych np. strzałki; rozpoznawanie zasady
dobierania obrazków w domino;

- porównywanie liczebności elementów w zakresie pięciu; rozwijanie umiejętności określania czego

jest najmniej, a czego najwięcej; wdrażanie do rozumienia pojęcia liczby 5 i jej graficznego obrazu;

rozwijanie orientacji przestrzennej m.in. poprzez odróżnianie odległości: blisko, daleko, bliżej, da­
lej oraz

określanie, gdzie znajduje się przedmiot z użyciem określeń: na,pod, za, obok, w.

Jak wspierać dziecko?
Warto wykorzystywać różne sytuacje, by pobudzać ciekawość świata i na przykład podczas spaceru lub
wyjścia choćby po zakupy zadawać dziecku różne pytania, które zmuszą je do zastanowienia, jak coś
powstaje, skąd się bierze dany produkt itp. Warto także nie tylko podsuwać gotowe informacje, ale
skłaniać do poszukania odpowiedzi na te pytania, zastanowienia się, gdzie takie informacje można
(bezpiecznie) znaleźć i pomóc dziecku do nich dotrzeć. Takie działania będą wyrabiały w dziecku
aktywność poszukiwania i potrzebę samorozwoju.

Warto porozmawiać o... tym, że trzeba dbać o otoczenie!
Warto rozmawiać z dzieckiem o tym, że jeśli chcemy cieszyć się otoczeniem, przyrodą, to musimy
nauczyć się tak żyć, by o to otoczenie i świat przyrody dbać i że każdy z nas jest za to odpowiedzialny
Najlepiej zastanowić się wspólnie z dzieckiem nad tym, co zrobić, by zadbać o ten najbliższy otaczają­
cy świat, niekoniecznie od razu podsuwając dziecku gotowe propozycje, ale zadając pytania o to, jak
ono chciałoby / mogłoby dbać o otoczenie.

W następnym tygodniu potrzebne będą: patyczki do zrobienia wiatraka.