1

Szkoła Podstawowa nr 1

im. Juliana Tuwima

w Paj

ęcznie

PROGRAM ROZWIJANIA ZAINTERESOWA

Ń

PRZYRODNICZYCH

Autor

mgr in

ż. Dorota Jaskuła

Paj

ęczno 2004r.

2

Główne zało

żenia programu

Program skierowany jest do uczniów klasy VI szkoły podstawowej, których ciekawo

ść nie

zostanie zaspokojona w ramach jednostek lekcyjnych. Cele realizowane s

ą w ramach lekcji przy-

rody (indywidualizacja pracy z uczniem) oraz w formie zada

ń dodatkowych do samodzielnego wy-

konania przez uczniów poza zaj

ęciami szkolnymi.

Program odwołuje si

ę do wrodzonej ciekawości dziecka i chęci poznawania. Jego zadaniem

jest wywoływanie, podtrzymywanie i wzmacnianie zainteresowa

ń ponadprzedmiotowych. W czasie

realizacji programu wykorzystywane s

ą uzdolnienia i zainteresowania dzieci. Uczniowie często

sami decyduj

ą co i w jaki sposób wykonają. Ważną funkcję odgrywają prace badawcze samodziel-

nie wykonane przez uczniów.

Cele programu

•

Rozbudzenie ciekawo

ści poznawczej wobec otaczającej rzeczywistości.

•

Rozbudzanie ciekawo

ści świata.

•

Rozwijanie samodzielno

ści w dochodzeniu do wiedzy.

•

Rozbudzanie i wzmacnianie postaw badawczych i poszukiwawczych.

•

Motywowanie do wykazywania własnej inwencji.

•

Stwarzanie atmosfery sprzyjaj

ącej rozwojowi twórczego rozwiązywania problemów.

•

Kształtowanie otwarto

ści na nowe doświadczenia.

•

Motywowanie do poszerzania wiedzy.

•

Nabywanie wiedzy przez uczniów w sposób atrakcyjny i bardziej trwały.

•

Pogł

ębianie umiejętności analizowania i wnioskowania.

•

Przygotowanie do samodzielnego poszukiwania potrzebnych informacji i materiałów.

•

Przygotowanie do odbioru informacji rozpowszechnianych przez media.

•

Przygotowanie do

świadomego i odpowiedzialnego korzystania ze środków masowej

komunikacji (telewizji, komputerów, prasy itp.)

•

Kształtowanie wła

ściwej postawy względem życia organizmów hodowlanych, rozwijanie

poczucia odpowiedzialno

ści za ich życie.

3

Sposoby realizacji programu

W trakcie realizacji ucze

ń powinien

Główne

zadania

Procedury osi

ągania

celów

zdoby

ć wiadomości:

opanowa

ć

umiej

ętności:

Samodzielne
obserwacje
przyrodnicze

1. Prowadzenie kart

obserwacji ró

żnych

elementów przyrody.

2. Prowadzenie obserwacji

mikroskopowych.

3. Przyrodnik „detektyw” –

śledzenie owadów,

ślimaków, dżdżownic,
ptaków.

1. Bezpo

średnie zapoz-

nanie si

ę ucznia z ob-

serwowanym elemen-
tem przyrody lub zja-
wiskiem w warunkach
naturalnych lub sztucz-
nych (w warunkach
szkolnych lub domo-
wych).

2. Poznanie reguł, których

przestrzeganie
warunkuje prawidłowy
przebieg obserwacji.

3. Charakterystyczne

cechy obserwacji.

4. Zasady rejestrowania

przebiegu obserwacji.

5. Poznanie zale

żności

istniej

ących w środowi-

sku przyrodniczym.

6. Poznanie przyrz

ądy

ułatwiaj

ących prowa-

dzenie obserwacji bilo-
gicznych i zasad ich
stosowania (lornetka,
lupa, luneta, aparat
fotograficzny).

7. Technika wykonywania

preparatów
mikroskopowych.

1. Obserwacji zjawisk

przyrodniczych i do-
konywania ich opisu.

2. Samodzielnego wy-

konania preparatu
mikroskopowego z
materiału ro

ślinnego.

3. Wykonania sche-

matycznego rysunku
spod mikroskopu.

4. Rejestrowania doko-

nanych spostrze

żeń.

5. Interpretacji wyni-

ków obserwacji i
przedstawiania ich w
formie opisowej i
graficznej.

6. Formułowania

wniosków.

Hodowle
przyrodnicze

1. Zakładanie i prowa-

dzenie hodowli perwot-
niaków, d

żdżownic,

patyczaków, ryb akwa-
riowych, ptaków,
drobnych ssaków, itp.

2. Analiza potrzeb pokar-

mowych wybranych or-

1. Zasady planowania i

prowadzenia prac
hodowlanych.

2. Sposoby rejestrowania

przebiegu prac hodo-
wlanych.

3. Poznanie sprz

ętu

1. Prowadzenia hodo-

wli wg instrukcji.

2. Planowania, zakła-

dania i prowadzenia
hodowli wybranych
organizmów.

3. Rejestrowania prac

4

ganizmów.

3. Obserwacja kształtów i

sposobów poruszania si

ę

wybranych organizmów.

4. Obserwacja przystoso-

wa

ń organizmów do

życia w swoich środo-
wiskach.

u

żywanego do hodowli.

4. Cechy

żywego orga-

nizmu oraz podobie

ń-

stwa mi

ędzy zwierzę-

tami.

5. Charakterystyczne

przy-stosowania do
ró

żnych warunków

życiowych w sposobie
oddychania, lokomocji,
pobierania pokarmu i
preferen-cjach
pokarmowych.

6. Zachowanie si

ę ptaków

i ssaków w rozmaitych
sytuacjach

życiowych

(obserwacja opieki tych
zwierz

ąt nad potom-

stwem).

7. Przystosowania orga-

nizmów do

środowisk

życia (mimikra, rege-
neracja i inne).

8. Wpływ d

żdżownic na

struktur

ę gleby.

hodowlanych.

4. Posługiwania si

ę

sprz

ętem hodowla-

nym.

5. Wnioskowania oraz

formułowania
problemów i hipotez.

6. Okre

ślania potrzeb

pokarmowych i
byto-wych zwierz

ąt.

7. Wykazywania zale

ż-

no

ści budowy i trybu

życia od warunków

środowiska.

8. Wykonywania i opi-

sywania schema-
tycznych rysunków
budowy zewn

ętrznej

hodowanego orga-
nizmu.

9. Charakteryzowania i

porównywania zja-
wisk i procesów fi-
zjologicznych.

10. Analiza

wpływu

wybranych czyn-
ników

środowiska na

przebieg procesów
fizjologicznych.

Eksperyment
przyrodniczy

1. Badanie wpływu

warunków

środowiska

na rozwój ro

ślin w

ogródku przyszkolnym,
w pracowni szkolnej lub
w warunkach domo-
wych.

2. Badanie okre

ślonego

obiektu lub zjawiska w
celowo zmienionych
warunkach.

1. Charakterystyczne

cechy eksperymentu
biologicznego.

2. Wymagania stawiane

osobie prowadz

ącej

eksperyment.

3. Zasady planowania,

organizowania i pro-
wadzenia eksperymen-
tu.

4. Zasady rejestrowania

przebiegu eksperymen-
tu oraz ujmowania i
interpretowania ich
wyników.

5. Wpływ warunków

środowiska na rozwój

1. Planowania prze-

biegu do

świadcze-

nia, formułowania
hipotez roboczych,
potwierdzanie lub
odrzucanie ich po
opracowaniu wyni-
ków.

2. Opracowania za-

ło

żeń doświadcze-

nia, zestawienia
wyników i formuło-
wania wniosków.

3. Interpretacji wyni-

ków do

świadczeń i

przedstawiania ich w
formie opisowej i
graficznej.

5

ro

ślin.

6. Wpływ rodzaju gleby

na rozwój ro

ślin.

7. Wpływ

światła słonecz-

nego na rozwój ro

ślin.

8. Poznanie prac zwi

ąza-

nych z sadzeniem i
przesadzaniem donicz-
kowych i ozdobnych
oraz planowanie zabie-
gów piel

ęgnacyjnych.

4. Posługiwania si

ę

sprz

ętem ogrodni-

czym.

5. Posługiwania si

ę

wiedz

ą teoretyczną

w praktycznym dzia-
łaniu.

6. Planowania i organi-

zowania pracy w
ogrodzie.

7. Rozpoznawania

chwastów i innych
ro

ślin.

8. Dostrzegania za-

le

żności między

warunkami

życio-

wymi a wygl

ądem

hodowlanych orga-
nizmów.

Badania
przyrodnicze

1. Badanie biologicznej

analizy stanu czysto

ści

wody w najbli

ższym

środowisku.

2. Badanie ilo

ści

zu

żywanej wody we

własnym gospodarstwie
domowym.

3. Badanie czysto

ści

powietrza na podstawie
obserwacji przyrody
(obecno

ści porostów,

ulistnienia drzew) i
prostych pomiarów
(ruchu ulicznego, opadu
pyłów).

1. Poznanie skutków eko-

logicznych, jakie wy-
wołuje działanie czło-
wieka w

środowisku

oraz mo

żliwości roz-

wi

ązywania

istniej

ących problemów

środowis-kowych.

2.

Źródła zanieczysz-
czenia wód i powietrza.

3. Organizmy wska

ź-

nikowe.

4. Wielorakie znaczenie

wody w przyrodzie.

5. U

świadomienie ist-

nienia kryzysu
wodnego na

świecie

oraz ko-nieczno

ści

podejmo-wania działa

ń

maj

ących na celu

popraw

ę wód w skali

globalnej.

6. Problemy globalne

stworzone przez za-
nieczyszenia powietrza.

1. Dokonania oceny

jako

ści wody i po-

wietrza prostymi
metodami.

2. Wyja

śnienia zależ-

no

ści między jakoś-

ci

ą wody a występo-

waniem w niej orga-
nizmów wska

źni-

kowych.

3. Planowania działa

ń

maj

ących na celu

zapobieganie degra-
dacji

środowiska.

4. Interpretacji wyni-

ków i planowania
działa

ń zmierza-

j

ących do ogranicze-

nia zu

życia wody we

własnym gospodar-
stwie domowym.

5. Rozwi

ązywania

problemów w spo-
sób twórczy.

6. Tworzenia potrzeb-

nych do

świadczeń i

nawyków.

6

Kolekcje
przyrodnicze

Gromadzenie kolekcji
okazów przyrodniczych,
np. muszli, piór, nasion,
ro

ślin, itp.

1. Rozpzonawanie i klasy-

fikowanie okazów przy-
rodniczych.

2. Opisywanie okazów.

3. Rozbudzanie zaintere-

sowania przyrod

ą.

4. Rozwijanie pasji poszu-

kiwawczych oraz moty-
wowanie do pogł

ębia-

nia i porz

ądkowania

informacji.

5. Rozwijanie zaintere-

sowa

ń i uzdolnień

własnych uczniów.

1. Planowania działa

ń.

2. Wykorzystania

wiedzy w praktyce.

3. Korzystania z ró

ż-

nych

źródeł infor-

macji.

4. Rozwijania włas-

nych pomysłów i
idei.

Gry
dydaktyczne,
konkursy
przyrodnicze

1. Organizowanie i udział

w konkursach wiedzy
przyrodniczej, np.
„Krajobrazy Ameryki –
Przyrodniczy
milionerek”.

2. Udział w ogólnopolskim

konkursie wiedzy
ekologicznej Ekoludek.

3. Gry dydaktyczne

(krzy

żówki, rebusy,

układanki wyrazowe,
szyfrogramy i inne).

1. Metody aktywizuj

ące

jako droga do łatwiej-
szego przyswajania
poj

ęć, utrwalania wia-

domo

ści i kształtowania

postaw.

2. Rozbudzanie zaintere-

sowania przyrod

ą.

3. Przygotowanie uczniów

do pełnienia ró

żnych

ról społecznych.

4. Ł

ączenie elementów

nauki, zabawy i współ-
zawodnictwa.

5.

Ćwiczenie pamięci,
spostrzegawczo

ści,

orientacji, szybko

ści

reakcji, uwagi oraz
rozwijania zaintere-
sowa

ń uczniów.

6. Rozwijanie pasji poszu-

kiwawczych oraz moty-
wowanie do pogł

ębia-

nia i porz

ądkowania

informacji.

7. Przyswajanie metod i

technik negocjacyjnego
rozwi

ązywania kon-

fliktów i problemów
społecznych.

1. Stosowania zdobytej

wiedzy w praktyce.

2. Samodzielnego my-

ślenia, krytycznego
wnioskowania, lo-
gicznego kojarzenia i
wnioskowania.

3. Efektywnego współ-

działania w zespole i
pracy w grupie,
budowania wi

ęzi

mi

ędzyludzkich.

4. Podejmowania indy-

widualnych i grupo-
wych decyzji.

5. Kole

żeńskiego

współzawodnictwa.

6. Dyskutowania i

prezentacji własnego
punktu widzenia.

Literatura
przyrodnicza

1. Prowadzenie zeszytów

lektur i filmów przyrod-

1. Wydawnictwa przyro-

dnicze (wydawnictwa

1. Umiej

ętność porozu-

miewania si

ę w róż-

7

niczych.

2. Prasówki przyrodnicze.

3. Wykorzystywanie w

czasie lekcji przyrody
informacji ze

źródeł

pozapodr

ęcznikowych

(film, ksi

ążka, multime-

dia).

4. Utworzenie bazy danych

ciekawych adresów
internetowych z faktami
przyrodniczymi.

5. Tworzenie gazetek

ściennych o tematyce
przyrodniczej.

6. Opracowywanie

monografii obiektów
przyrodniczych (np.
parków, zbiorowisk itp.).

7. Gromadzenie materia-

łów w port-folio na
interesuj

ący uczniów

temat.

8. Zbieranie i prezento-

wanie informacji przez
uczniów.

popularno-naukowe,
literackie, czasopisma).

2. Funkcje i charaktery-

styka komunikatów
medialnych: drukowa-
nych, obrazowych,
d

źwiękowych, audio-

wizualnych i multime-
dialnych.

3. Selektywno

ść doboru

informacji w

środkach

masowego przekazu.
Stronniczo

ść przekazu.

4. Zasady samodzielnego

posługiwania si

ę narzę-

dziami medialnymi.

5. Fikcja a rzeczywisto

ść

w przekazach medial-
nych.

nych sytuacjach.

2. Prezentacji własnego

punktu widzenia i
uwzgl

ędniania po-

gl

ądów innych.

3. Przygotowania do

publicznych wyst

ą-

pie

ń.

4. Poszukiwania, po-

rz

ądkowania i wyko-

rzystywania infor-
macji z ró

żnych

źródeł oraz efektyw-
nego posługiwania
si

ę technologią infor-

macyjn

ą.

5. Samodzielnego po-

szukiwania potrzeb-
nych informacji i
materiałów.

6. Rozwijania

własnych pomysłów
i idei.

Ocenianie:

Przed realizacj

ą każdego zadania nauczyciel przestawia kryteria oceny jego wykonania. W

czasie realizacji zadania ucze

ń może konsultować się z nauczycielem odnośnie sposobu wykonania,

źródeł wiadomości, formy prezentacji wyników itp. Po zakończeniu zadania następuje jego ocena,
która mo

że być przedstawiona w postaci stopnia, słownego opisu, dyplomu, wyróżnienia. Ocena

powinna mie

ć charakter motywujący i dostarczać uczniowi informacji o tym co umie, a co

powinien doskonali

ć. Uczeń powinien też dokonać samooceny i oceny pracy grupy.

Sprawdzanie i ocena osi

ągnięć uczniów pozwala na określenie poziomu i skuteczności pracy

nauczyciela i ucznia, z uwzgl

ędnieniem zróżnicowania intelektualnego, psychomotorycznego i

emocjonalnego uczniów. Oceniany b

ędzie nie tylko stan wiedzy ucznia w danym momencie, ale jego

praca, wło

żony wysiłek, umiejętności i postępy. Oceny ucznia dokonywane będą na podstawie:

•

obserwacji pracy ucznia na zaj

ęciach;

•

prowadzenia zeszytu pracy i do

świadczeń;

•

rozmowy z uczniem;

•

analizy wytworów uczniów;

•

wyników konkursów, wystaw;

•

efektu ko

ńcowego realizacji poszczególnych zadań (ze zwróceniem uwagi na

8

pomysłowo

ść, zaangażowanie w wykonanie, sposób prezentacji);

•

karty samooceny i oceny pracy grupy;

•

obserwacji zachowania si

ę i postaw uczniów w środowisku naturalnym.

Literatura

1. Brudnik E., Moszy

ńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, ZW SFS, Kielce

2000.

2. Cichy D., Dydaktyka biologii w szkole podstawowej, WSiP,Warszawa1991.
3. Cichy D., Gry dydaktyczne w nauczaniu biologii w szkole podstawowej,WSiP, Warszawa 1990.
4. Domachowski R., Klimuszko B., Program nauczania przyrody w szkole podstawowej.

ŻAK,

Warszawa 1999.

5. Klimuszko B., Wilczy

ńska - Wołoszyn M., Przyroda - podręcznik do klasy 6, ŻAK, Warszawa

2001.

6. Kły

ś M., Stawarz R., Ślósarczyk J., Biologia - poradnik metodyczny, NOWA ERA, Warszawa

1996.

7. Ko

źniewska B. (red.), Zieloną ścieżką..., WSiP,Warszawa 1996.

8. Müller J., Stawi

ński W., Palka S. Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii, WSiP,

Warszawa 1992.

9. Pacholska M., Kozak A., Bloch M., Koralewska G.,

Ścieżki edukacyjne dla klas IV-VI, ARKA,

Pozna

ń 2001.

10. Podgórska

A.

Prace hodowlane w szkole. WSiP, Warszawa 1990,

11.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów z dnia 15

lutego 1999r.

12. Stawi

ński W. Jak samodzielnie poznawać przyrodę. WSiP, Warszawa 1986,

13. Stawi

ński W. Zarys dydaktyki biologii, PWN, Warszawa 1985.