Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

Elżbieta Kwella

Wyższa Szkoła Bankowa

ZMIANY PKB W CZASIE-

ZMIANY PKB W CZASIE-

CYKL KONIUNKTURALNY

CYKL KONIUNKTURALNY

KONSPEKTY WYKŁADU

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

2

Typy zmian społeczno-gospodarczych

Typy zmian społeczno-gospodarczych



Tendencje rozwojowe,

 Wahania cykliczne (koniunkturalne),

 Wahania sezonowe,

 Wahania przypadkowe.

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

3

Pojęcie cyklu koniunkturalnego

Pojęcie cyklu koniunkturalnego

okresowe, lecz nieregularne wahanie poziomu

aktywności gospodarczej, mierzone jako odchylenia
realnego PKB i innych zmiennych makroekonomicznych
od wielkości wynikających z ogólnego trendu.

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

4

Cykle koniunkturalne

Cykle koniunkturalne

(ang. business cycle / trade cycle

(ang. business cycle / trade cycle

)

)

1. Cassel i Wicksell (XIX/XX)

„teoria koniunktur”

3. J. C. Juglar (1819-1905)

6 – 11 letnie cykle handlowe (średnie)

4. J. Kitchin i Crum (l.20. XX)

3 - 5 letnie cykle (krótkie):

 zmiany zapasów
 zmiany w kapitale obrotowym

Cykl świński 3-4 letni, bydła 5 letni, bawełny 2 letni.

1. N. Kondratiew (1935) 50-letnie cykle cen
 zmiany w technice produkcji
 wojny i rewolucje
 włączanie nowych krajów do gospodarki światowej
 odkrycie nowych kopalń

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

5

N. Kondratiew

(1935) - 50-letnie cykle cen

 Cykl I - cykl integracji:

faza wzrostowa 1790-1815
faza spadkowa 1815-1849

 Cykl II - ekspansji gospodarczej:

faza wzrostowa 1849-1870
faza spadkowa 1870-1896, /1973-1896/

 Cykl III - intensyfikacji rozwoju:

faza wzrostowa 1896-1922 (25 r.)
faza spadkowa 1925-1940 (45 r.), /1929-1933/

 Cykl IV - racjonalizacji:

faza wzrostowa 1945-1967 (70 r.)

faza spadkowa 1970-1990

 Cykl V - faza wzrostowa 1990- …

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

6

Przyczyny cykli koniunkturalnych

Przyczyny cykli koniunkturalnych

• Plamy na słońcu,
• Nadprodukcja i zjawiska deflacyjne,
• Niewłaściwa struktura gospodarki i nadprodukcja,
• Przegrzanie koniunktury, przeinwestowanie, rozproszenie inwestycyjne,

bilansowanie powiązań inwestycyjnych,

• Nadmierne oszczędności ludności, niedostateczny popyt konsumpcyjny,
• Cykle odnowy kapitału trwałego,
• Wyczerpanie rentowności inwestycyjnej, zahamowanie popytu inwestycyjnego,
• Nierównowaga pieniężna, niestabilny strumień pieniądza i oprocentowanie

kredytu bankowego,

• Zmiany w postępie technologicznym,
• Psychologiczne zachowania ludzi (racjonalne oczekiwania – R. Lucas),
• Brak stosowania/ błędny rachunek ekonomiczny,
• Błędy polityki gospodarczej.

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

7

Teorie cyklu koniunkturalnego

Teorie cyklu koniunkturalnego



ZAKŁÓCENIA POPYTOWE

 ZAKŁÓCENIA PODAŻOWE

 ZMIANY STRUMIENIA PIENIĄDZA

 ZMIANY PODAŻY KREDYTU BANKOWEGO

 FALE INNOWACJI

 PRZYPADKOWE SZOKI PIENIĘŻNE

 NIESTABILNE PRZEWIDYWANIA ZYSKÓW

 ZWIĄZKI FUNKCJONALNE

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

8

Wskaźniki koniunktury

Wskaźniki koniunktury



Indeksy giełdowe,

 Ogólny wskaźnik koniunktury,

 Barometry koniunktury.

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

9

FAZY CYKLU

FAZY CYKLU

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

10

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

PKB

Czas

Szczyt

Szczyt

Dno

Dno

S

D

I cykl

II cykl

Ożywienie/

ekspansja

Recesja

Recesja

Ożywienie

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

11

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

Realny PKB

Czas

szczyt

spadek

dno

(depresja)

recesja

(kryzys)

ożywienie /ekspansja

wysoka

koniunktura

„przegrzanie”

szczyt

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

12

Recesja - definicje

Recesja - definicje

1.

1.

„

Dwa kolejne kwartały spadku PKB w wyrażeniu realnym.

Tempo wzrostu jest ujemne”;

2.

„Okres, w którym tempo wzrostu PKB jest co prawda dodatnie,
ale ulega silnemu zmniejszeniu”;

3.

„Wyraźne zmniejszenie aktywności gospodarczej w całej
gospodarce, trwające dłużej niż kilka miesięcy, mające odbicie
w poziomie produkcji przemysłowej, zatrudnienia, dochodów
realnych oraz sprzedaży hurtowej i detalicznej”.

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

13

Źródła recesji

/1/

Krótkookresowe stopy od kredytów odchylają się od stopy

naturalnej (równowagi), przy której podaż oszczędności

gospodarstw domowych równa jest popytowi firm na środki

inwestycyjne

⇒

produkcja podlega wahaniom.

interakcje między:
• zyskami,
• inwestycjami,
• rynkami kredytowymi,
• rynkami finansowymi.

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

14

Kształtowanie się składników

Kształtowanie się składników

PNB w okresach recesji

PNB w okresach recesji

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

15

8,7

14,3

7,2

14,7
21,1

30,7

-6,1

9,4

6,9
24,8
31,3

5,1

10,1

0,6

-0,6

21,8

Konsumpcja:
dobra trwałe
dobra nietrwałe
usługi
Inwestycje:
mieszkaniowe
przedsiębiorstw
trwałe w zapasy
Saldo BH
Zakupy rządowe

Przeciętny udział

w spadku PNB w czasie

recesji w stosunku do

normalnego wzrostu

(w%)

Przeciętny

udział

w PNB

(w %)

Składniki PNB

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

16

Wnioski:

Wnioski:

1.

W trakcie recesji:



poważnie maleje wielkość nabywanych dóbr trwałych (

↓

I);



względnie stabilne są wydatki konsumentów na dobra nietrwałe
oraz zakupy rządowe;



rosną transfery rządowe, a także konsumpcja finansowana
z oszczędności oraz deficyt budżetowy;

5.

W okresie ożywienia i szczytu zmienne te zachowują się
podobnie, z tym, że kierunek ich zmian jest odwrotny;

6.

Inwestycje i transfery rządowe to zmienne najbardziej wrażliwe
na zmiany koniunktury. Reagują one zawsze w przeciwstawnych
w stosunku do siebie kierunkach.

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

17

Bezrobocie i inflacja w trakcie cyklu

Bezrobocie i inflacja w trakcie cyklu

Potencjalny

PKB

Rzeczywisty

PKB

Stopa inflacji

Rzeczywista

stopa

bezrobocia

PKB

Naturalna

stopa

bezrobocia

П

, u

t

0

t

1

t

2

t

3

t

4

●

●

●

● ●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

Elżbieta Kwella: Cykl koniunkturalny

18

Stylizowane fakty

Stylizowane fakty

Fakt nr 1:
W RKK obserwujemy nierównomierne, lecz powtarzające się wahania realnych
wartości PKB, przy czym przeciętny cykl trwa od 5 do 8 lat.
Fakt nr 2:
Amplituda wahań cyklu koniunkturalnego mierzona w stosunku do przeciętnego
PKB i linii jego trendu jest niewielka.
Fakt nr 3:
Wydatki prywatne (konsumpcja, inwestycje i import) są procykliczne, konsumpcja
rządowa jest acykliczna. Inflacja i zatrudnienie są procykliczne, a bezrobocie jest
antycykliczne.
Fakt nr 4:
Niektóre zmienne wyprzedzają PKB w cyklu inne opóźniają się w stosunku do niego,
czy zachowują się identycznie.
 Wskaźniki wyprzedzające:
stopień wykorzystania możliwości produkcyjnych, zapasy, realne ceny akcji, realna
podaż pieniądza,
 Wskaźniki opóźnione: bezrobocie, inflacja,
 Wskaźniki zbieżne w czasie: stopy procentowe.
Fakt nr 5: Względna zmienność
 Inwestycje, a zwłaszcza inwestycje w zapasy, są bardziej zmienne, a konsumpcja mniej

zmienna niż PKB.

 Eksport i import podlegają znaczącym wahaniom, podczas gdy wydatki rządowe są

względnie acykliczne.