www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
1
ZESTAW I
1. Definicja audytu
Audyt wewn trzny jest to ogół działa , przez które kierownik JSFP otrzymuje niezale n i
obiektywn ocen funkcjonowania jednostki w zakresie gospodarki finansowej pod wzgl dem
legalno ci, gospodarno ci, rzetelno ci i celowo ci, a tak e przejrzysto ci i jawno ci.
Audyt wewn trzny obejmuje:
a) badanie dowodów ksi gowych i zapisów w ksi gach rachunkowych
b) ocen systemu gromadzenia rodków publicznych i dysponowania nimi oraz
gospodarowania mieniem
c) ocen efektywno ci i gospodarno ci zarz dzania finansowego
Definicja audytu wg Instytutu Audytorów Wewn trznych
Audyt wewn trzny stanowi niezale ne, obiektywne działania o charakterze zapewniaj cym i
doradczym, zaprojektowane w celu przysporzenia dodatkowej warto ci i usprawnienia działalno ci
danej instytucji. Pomaga on danej organizacji w osi ganiu jej celów poprzez wprowadzenie
systematycznego, zdyscyplinowanego podej cia do oceny i poprawy skuteczno ci w zakresie
procesów zarz dzania ryzykiem, kontroli i kierowania organizacj .
2. Ryzyka w próbkowaniu
Przy realizacji testów rzeczywistych
- ryzyko nie uznania prawidłowego wyniku (dotyczy badania bilansu) lub ryzyko alfa
- ryzyko uznania nieprawidłowego wyniku (dotyczy badania bilansu) lub ryzyko beta
Przy wykonywaniu testów zgodno ci
- ryzyko alfa i ryzyko braku zaufania powoduje jedynie nisk efektywno audytu
gdy prowadzi do dodatkowych niepotrzebnych testów (sytuacja odwrotna ni
poni ej)
- ryzyko beta i ryzyko nieuzasadnionego zaufania s gro niejsze, gdy prowadz do
nie wykrycia bł dów (wyniki próby losowej potwierdzaj zakładany poziom
zaufania, podczas gdy faktyczny poziom zgodno ci nie usprawiedliwia takiego
stwierdzenia).
Ryzyko Alfa i ryzyko braku zaufania powoduje jedynie nisk efektywno audytu
gdy prowadzi do dodatkowych niepotrzebnych testów.
Ryzyko Beta i ryzyko nieuzasadnionego zaufania s gro niejsze, gdy prowadz do
nie wykrycia istniej cych bł dów.
3.
Poj cie racjonalnego zapewnienia
Audyt wewn trzny jest narz dziem zarz dzania słu cym kierownikowi JSFP do uzyskania
racjonalnego zapewnienia, czy:
- cele postawione przed jednostk s wykonywane
- zasady i procedury wynikaj ce z przepisów prawa powszechnie obowi zuj cego lub
przyj te przez kierownika jednostki s wdra ane i przestrzegane
- mechanizmy i procedury stanowi ce system kontroli wewn trznej s adekwatne i
skuteczne dla prawidłowego działania jednostki
Jest to satysfakcjonuj cy poziom zaufania przy danych kosztach, korzy ciach i stopniu ryzyka.
4.
Zasady rachunkowo ci.
Jednostka powinna posiada dokumentacj opisuj c w j zyku polskim przyj te przez ni
zasady (polityk ) rachunkowo ci, a w szczególno ci dotycz ce:
1) okre lenia roku obrotowego i wchodz cych w jego skład okresów sprawozdawczych,
2) metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego w zakresie, w jakim
ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru,
3) sposobu prowadzenia ksi g rachunkowych, w tym co najmniej:
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
2
a)
zakładowego planu kont, ustalaj cego wykaz kont ksi gi głównej, przyj te zasady
klasyfikacji zdarze , zasady prowadzenia kont ksi g pomocniczych oraz ich powi zania z kontami
ksi gi głównej,
b)
wykazu ksi g rachunkowych, a przy prowadzeniu ksi g rachunkowych przy u yciu
komputera - wykazu zbiorów danych tworz cych ksi gi rachunkowe na komputerowych no nikach
danych z okre leniem ich struktury, wzajemnych powi za oraz ich funkcji w organizacji cało ci
ksi g rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,
c)
opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksi g rachunkowych przy
u yciu komputera - opisu systemu informatycznego, zawieraj cego wykaz programów, procedur
lub funkcji, w zale no ci od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów
oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególno ci metod zabezpieczenia dost pu
do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto okre lenie wersji oprogramowania i daty
rozpocz cia jego eksploatacji,
4)
systemu słu cego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów ksi gowych,
ksi g rachunkowych i innych dokumentów stanowi cych podstaw dokonanych w nich zapisów.
Kierownik jednostki ustala w formie pisemnej i aktualizuje w/w dokumentacj .
W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmuj c zasad (polityk )
rachunkowo ci, jednostka mo e stosowa krajowe standardy rachunkowo ci wydane przez
uprawniony w my l ustawy Komitet Standardów Rachunkowo ci. W przypadku braku
odpowiedniego standardu krajowego mo e stosowa Mi dzynarodowe Standardy Rachunkowo ci.
Jednostki obowi zane s stosowa okre lone ustaw zasady rachunkowo ci, rzetelnie i jasno
przedstawiaj c sytuacj maj tkow i finansow oraz wynik finansowy.
1) zdarzenia, w tym operacje gospodarcze ujmuje si w ksi gach rachunkowych i
wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich tre ci ekonomiczn
2) wykazane w ksi gach rachunkowych na dzie zamkni cia stany aktywów i pasywów
nale y uj w tej samej wysoko ci, w otwartych na nast pny rok obrotowy ksi gach
rachunkowych.
3) w ksi gach rachunkowych jednostki nale y uj wszystkie osi gni te, przypadaj ce
na jej rzecz przychody i obci aj ce j koszty zwi zane z tymi przychodami
dotycz ce danego roku obrotowego, niezale nie od terminu ich zapłaty,
4) poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia si stosuj c rzeczywi cie
poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty) z zachowaniem zasady
ostro no ci
5) warto poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i kosztów,
jak te zysków i strat nadzwyczajnych ustala si oddzielnie.
5.
Pozycja prawna ministrów, „rodzaje” ministrów
Bardzo istotnym składnikiem administracji centralnej, zwi zanych zasadniczo z jej segmentem
polityczno-rz dowym s ministrowie.
Pozycja prawna ministra (kształtowana w pierwszym rz dzie przez Konstytucj , a
tak e przez ustaw o rz dzie czy ustaw o działach administracji rz dowej) przedstawia si w
sposób zło ony i zró nicowany. Sama kategoria ministrów jest przez to niejednolita i obejmuje
ministrów o odmiennie uj tym statusie prawnym. To co ł czy ministrów to powi zanie ich w
mechanizm politycznie pojmowanego rz du i realizowanie funkcji zarz dzania.
Minister powołany jest do kierowania okre lonym działem administracji rz dowej
(kieruj cy działami administracji) lub do wypełniania zada wyznaczonych przez Prezesa Rady
Ministrów (ministrowie „z powierzenia” premiera lub ministrowie bez teki).
Minister uczestniczy w ustalaniu polityki pa stwa, jest obowi zany do inicjowania i
opracowywania polityki rz du, przedkładania inicjatyw i projektów aktów na posiedzeniach Rady
Ministrów. Minister współdziała z członkami Rady Ministrów, nadzoruje działalno terenowych
organów administracji rz dowej, współdziała z samorz dem terytorialnym, organizacjami
społecznymi i przedstawicielami rodowisk zawodowych i twórczych, wyst puje do Prezesa Rady
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
3
Ministrów o powołanie zespołów mi dzyresortowych do wykonywania zada wykraczaj cych
poza zakres jego działania, a po zawiadomieniu Prezesa Rady Ministrów powołuje rady i zespoły
jako organy pomocnicze w sprawach nale cych do zakresu jego działania.:
• Minister Finansów, Minister Infrastruktury, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Minister
Spraw Zagranicznych, Minister Spraw Wewn trznych i Administracji, Minister Edukacji
Narodowej i Sportu, Minister Obrony Narodowej, Minister Skarbu Pa stwa, Minister
rodowiska, Minister Sprawiedliwo ci, Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej,
Minister Zdrowia, Minister Kultury
Ministrowie kieruj cy działami administracji rz dowej
Ministrowie bez teki
W ramach okre lenia szczegółowego zakresu działania poszczególnych ministrów prezes Rady
Ministrów ustala te , zakres uprawnie ministrów jako dysponentów wyodr bnionej lub
wyodr bnionych cz ci bud etu pa stwa. Ponadto Prezes Rady Ministrów w rozporz dzeniu tym
ustala równie ministerstwo lub inny urz d administracji rz dowej, który ma obsługiwa ministra,
jak równie organy i jednostki organizacyjne jemu podległe i przez niego nadzorowane.
Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalno podporz dkowanych organów, urz dów i
jednostek. W szczególno ci :
1) tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, chyba e przepisy odr bne stanowi inaczej,
2) powołuje i odwołuje kierowników jedn. organiz.,
3) organizuje kontrol sprawno ci działania, efektywno ci gospodarowania oraz przestrzegania
prawa przez jedn. organizacyjne.
Minister :
1) składa Prezesowi RM wnioski o powołanie i odwołanie kierownika urz du centralnego,
2) składa Prezesowi RM wniosek o nadanie urz dowi centralnemu statutu
3) powołuje z-ców kierownika urz du centralnego
Ministerstwo tworzy, znosi lub przekształca Rada Ministrów, w drodze rozporz dzenia.
Szczegółowy zakres działania ministra ustala w drodze rozporz dzenia Prezes Rady Ministrów.
Minister jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporz dzenia. To Prezes Rady
Ministrów ustala czym i jak ma si zaj powołany minister.
Druga kategoria ministrów – to ministrowie nie kieruj cy działami administracji rz dowej lecz
zajmuj cy si sprawami powierzonymi im przez Prezesa Rady Ministrów ze sfery jego zada i
kompetencji prezes rady ministrów w drodze rozporz dzenia okre la zakres działania ministra „bez
teki”.
ZESTAW II
1. Kontrola korekcyjna
Celem tej kontroli jest korekta parametrów systemu, która zapobiegnie dalszemu powstawaniu
wykrytych bł dów. Kontrola korekcyjna powinna by uzupełniana przez kontrol detekcyjn .
Przykładem tej kontroli jest kara dyscyplinarna nało ona na pracownika nie przestrzegaj cego
obowi zuj cych procedur, co poskutkuje tym, e pracownik w przyszło ci post pi odpowiednio.
2. Sposoby inwentaryzacji
Jednostki przeprowadzaj na ostatni dzie ka dego roku obrotowego inwentaryzacj :
1)
aktywów pieni nych (z wyj tkiem zgromadzonych na rachunkach
bankowych), papierów warto ciowych, rzeczowych składników aktywów obrotowych, rodków
trwałych oraz maszyn i urz dze wchodz cych w skład rodków trwałych w budowie - drog spisu
ich ilo ci z natury, wyceny tych ilo ci, porównania warto ci z danymi ksi g rachunkowych oraz
wyja nienia i rozliczenia ewentualnych ró nic,
2)
aktywów finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych lub
przechowywanych przez inne jednostki, nale no ci, w tym udzielonych po yczek, z zastrze eniem
pkt 3, oraz powierzonych kontrahentom własnych składników aktywów - drog otrzymania od
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
4
banków i uzyskania od kontrahentów potwierdze prawidłowo ci wykazanego w ksi gach
rachunkowych jednostki stanu tych aktywów oraz wyja nienia i rozliczenia ewentualnych ró nic,
3)
rodków trwałych, do których dost p jest znacznie utrudniony, gruntów, nale no ci
spornych i w tpliwych, a w bankach równie nale no ci zagro onych, nale no ci i zobowi za
wobec osób nieprowadz cych ksi g rachunkowych, z tytułów publicznoprawnych, a tak e aktywów
i pasywów niewymienionych w pkt 1 i 2 oraz wymienionych w pkt 1 i 2, je eli przeprowadzenie
ich spisu z natury lub uzgodnienie z przyczyn uzasadnionych nie było mo liwe - drog porównania
danych ksi g rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacji realnej warto ci tych
składników.
Inwentaryzacj drog spisu z natury obejmuje si równie znajduj ce si w jednostce składniki
aktywów, b d ce własno ci innych jednostek, powierzone jej do sprzeda y, przechowania,
przetwarzania lub u ywania, powiadamiaj c te jednostki o wynikach spisu. Obowi zek ten nie
dotyczy jednostek wiadcz cych usługi pocztowe, transportowe, spedycyjne i składowania.
Termin i cz stotliwo inwentaryzacji, okre lone w ust. 1, uwa a si za dotrzymane, je eli
inwentaryzacj :
1)
składników aktywów - z wył czeniem aktywów pieni nych, papierów
warto ciowych, produktów w toku produkcji oraz materiałów, towarów i produktów gotowych,
okre lonych w art. 17 ust. 2 pkt 4 - rozpocz to nie wcze niej ni 3 miesi ce przed ko cem roku
obrotowego, a zako czono do 15 dnia nast pnego roku, ustalenie za stanu nast piło przez
dopisanie lub odpisanie od stanu stwierdzonego drog spisu z natury lub potwierdzenia salda -
przychodów i rozchodów (zwi ksze i zmniejsze ), jakie nast piły mi dzy dat spisu lub
potwierdzenia a dniem ustalenia stanu wynikaj cego z ksi g rachunkowych, przy czym stan
wynikaj cy z ksi g rachunkowych nie mo e by ustalony po dniu bilansowym,
2)
zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów znajduj cych
si w strze onych składowiskach i obj tych ewidencj ilo ciowo-warto ciow - przeprowadzono
raz w ci gu 2 lat,
3)
rodków trwałych oraz maszyn i urz dze wchodz cych w skład rodków trwałych
w budowie, znajduj cych si na terenie strze onym - przeprowadzono raz w ci gu 4 lat.
4. Inwentaryzacj , o której mowa w ust. 1, przeprowadza si równie na dzie zako czenia
działalno ci przez jednostk oraz na dzie poprzedzaj cy postawienie jej w stan likwidacji lub
upadło ci. W przypadku poł czenia lub podziału jednostek, z wyj tkiem spółek kapitałowych,
strony mog w drodze umowy pisemnej odst pi od inwentaryzacji.
3. Funkcje wojewody
Wojewoda jako organ administracji ogólnej
Administracj publiczn w województwie wykonuj organy administracji rz dowej, a
mianowicie wojewoda sprawuj cy władz administracji ogólnej.
Wojewoda jest:
1)
przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,
2)
zwierzchnikiem zespolonej administracji rz dowej,
3)
organem nadzoru nad jednostkami samorz du terytorialnego,
4)
organem wy szego stopnia w rozumieniu przepisów o post powaniu
administracyjnym, je eli ustawy szczególne tak stanowi ,
5)
reprezentantem Skarbu Pa stwa, w zakresie i na zasadach okre lonych w odr bnych
Wła ciwo miejscowa wojewody obejmuje obszar województwa.
Do kompetencji wojewody nale wszystkie sprawy z zakresu administracji rz dowej w
województwie, niezastrze one na rzecz innych organów tej administracji.
Wojewoda na podstawie i w granicach upowa nie zawartych w ustawie stanowi akty prawa
miejscowego obowi zuj ce na obszarze województwa lub jego cz ci. W zakresie
nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowi zuj cych wojewoda mo e
wydawa rozporz dzenia porz dkowe, je eli jest to niezb dne do ochrony ycia, zdrowia lub
mienia oraz do zapewnienia porz dku, spokoju i bezpiecze stwa publicznego.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
5
Wojewoda okre la zakres kompetencji i zada wykonywanych przez wice wojewodów.
1) wojewoda jako szef administracji zespolonej
Na stopniu wojewódzkim zwierzchnikiem wojewódzkiej administracji zespolonej jest
wojewoda, który wykonuje zadania głównie przy pomocy kierowników zespolonych słu b,
inspekcji i stra y wojewódzkich. Zwierzchnictwo to wyst puje w dwóch zasadniczych postaciach –
zwierzchnictwa osobowego i słu bowego. Zwierzchnictwu osobowemu podstaw daje wł czenie
inspekcji, stra y lub słu b w struktur urz du wojewódzkiego. Jednocze nie cało układu
organizacyjnego administracji zespolonej okre la statut urz du wojewódzkiego nadany przez
wojewod , cho uzale niony w tre ci nierzadko pod postanowie ministerialnych rozporz dze w
sprawach organizacji wojewódzkich inspektoratów.
Wojewoda jako zwierzchnik zespolonej administracji rz dowej:
1) kieruje ni i koordynuje jej działalno ,
2) zapewnia warunki do skutecznego jej działania,
3) ponosi odpowiedzialno za rezultaty jej działania.
2)
wojewoda jako przedstawiciel Rz du w terenie
- realizacja polityki rz du oraz generalne zobowi zanie do wykonywania zada ustalonych
przez rad Ministrów i Prezesa RM.
Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rz du na
obszarze województwa, a w szczególno ci:
1) kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rz dowej zada wynikaj cych z
ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upowa nie w nich zawartych, ustale
Rady Ministrów oraz zarz dze i polece Prezesa Rady Ministrów,
2) kontroluje wykonywanie przez organy samorz du terytorialnego i inne samorz dy zada z
zakresu administracji rz dowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub
porozumienia z organami administracji rz dowej,
3) dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rz du oraz - w zakresie i na
zasadach przewidzianych w ustawach - koordynuje i kontroluje wykonanie wynikaj cych st d
zada ,
4) zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rz dowej i
samorz dowej działaj cych na obszarze województwa i kieruje ich działalno ci w zakresie
zapobiegania zagro eniu ycia, zdrowia lub mienia oraz zagro eniom rodowiska,
bezpiecze stwa pa stwa i utrzymania porz dku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a
tak e zapobiegania kl skom ywiołowym i innym nadzwyczajnym zagro eniom oraz
zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach okre lonych w ustawach,
5) dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan
operacyjny ochrony przed powodzi oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm
przeciwpowodziowy,
6) reprezentuje Rad Ministrów na uroczysto ciach pa stwowych i w trakcie oficjalnych wizyt
składanych w województwie przez przedstawicieli pa stw obcych,
7) wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronno ci i bezpiecze stwa pa stwa, wynikaj ce z
odr bnych ustaw,
8) współdziała z wła ciwymi organami innych pa stw oraz mi dzynarodowych organizacji
rz dowych i pozarz dowych na zasadach okre lonych przez ministra wła ciwego do spraw
zagranicznych,
9) przedstawia Radzie Ministrów, za po rednictwem ministra wła ciwego do spraw administracji
publicznej, projekty dokumentów rz dowych w sprawach dotycz cych województwa,
10) wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez Rad Ministrów i
Prezesa Rady Ministrów.
Wojewoda mo e wydawa , w zakresie wykonywania funkcji przedstawiciela Rady
Ministrów, polecenia obowi zuj ce wszystkie organy administracji rz dowej, a w sytuacjach
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
6
nadzwyczajnych, obowi zuj ce równie organy samorz du terytorialnego. O wydanych
poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje wła ciwego ministra.
Wojewoda kontroluje :
- wykonywanie przez organy zespolonej administracji rz dowej zada wynikaj cych z ustaw i
innych aktów prawnych wydanych na podstawie upowa nie w nich zawartych, ustale
Rady Ministrów oraz zarz dze i polece Prezesa Rady Ministrów,
- wykonywanie przez organy samorz du terytorialnego i inne samorz dy zada z zakresu
administracji rz dowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z
organami administracji rz dowej.
4. Na czym polegaj metody analityczne
Metody analityczne wykorzystuj analiz danych zawartych w sprawozdaniach finansowych
w
celu ustalenia, czy s one wzajemnie zgodne oraz czy pozostaj w zgodzie z wiedz audytora na
temat JA i jej działalno ci. Audytor posługuje si metodami analitycznymi tam, gdzie mo na
przypuszcza , i zachodz zwi zki mi dzy pozycjami w sprawozdaniach finansowych oraz mi dzy
pozycjami na kontach a danymi nie finansowymi.
Metody analityczne to szczególny przypadek testów rzeczywistych. Podstaw ich stosowania
jest zało enie, e przy braku znanych uwarunkowa przeciwstawnych, mo na oczekiwa
wyst pienia i dalszego trwania zwi zków pomi dzy zmiennymi.
Metody analityczne mog obejmowa
1. porównywanie bie cej informacji z analogiczn informacj z poprzedniego okresu
2. porównywanie bie cej informacji z istniej cymi planami finansowymi lub prognozami
3. porównywanie informacji z analogiczn dotycz c podobnych jednostek
4. badanie zmian w saldach kont wcze niejszych okresów, które mo e doprowadzi do
sformułowania prognozy dla okresu bie cego (np. spłata po yczki x liczba lat)
5. badanie zwi zków mi dzy saldami na kontach w danym okresie (np. nale ne odsetki lub
zobowi zania odsetkowe wobec udzielonych b d zaci gni tych po yczek)
6. prognozowanie salda konta z wykorzystaniem niezale nych danych (np. liczba personelu oraz
rednie płace dla prognozy kosztów osobowych)
7. badanie relacji mi dzy danymi finansowymi i nie finansowymi, które mo e zwróci uwag na
nietypowe wyniki np.:
- wzrost zysku netto przy spadku rentowno ci sprzeda y i nie zmienionej wielko ci
produkcji
- porównanie ilo ci wydanych rodków na zakup z ilo ci zakupionego towaru.
Czyli: porównania, zwi zki, relacje mi dzy tym a tym.
Podstawowe metody analityczne:
1. analiza wska nikowa,
2. analiza trendu,
3. analiza prognostyczna
Analiza wska nikowa – metoda wykorzystuj ca porównywanie danych liczbowych. Jest
szczególnie przydatna tam, gdzie mo na obliczy wska niki dla wystarczaj cej liczby lat lub
miesi cy, aby było mo liwe poznanie i ocena trendów.
Analiza trendu – Audytor porównuje badany parametr z bie cego roku, miesi ca do
wielko ci tego parametru w poprzednich okresach w celu ustalenia czy nie odstaje on od normy.
Analiza prognostyczna – jest to procedura analityczna wykorzystywana do prognozowania
warto ci analizowanej zmiennej w przyszłych okresach w oparciu o wyst powanie wzajemnych
zwi zków. Jest skuteczna ale skuteczno zale y od nast puj cych czynników:
- wiarygodno wykorzystywanych informacji,
- wykorzystywanie do prognozy wła ciwych danych,
- pomini cie danych nieistotnych.
Metody analityczne mog by wykorzystywane przy wykryciu:
- nieoczekiwanych ró nic,
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
7
- braku ró nic, pomimo, e si ich spodziewano,
- bł dów, nieprawidłowo ci i oszustw,
- innych wyj tkowych transakcji lub wydarze .
Mamy trzy podstawowe rodzaje testów:
1.
Testy przegl dowe – ich celem jest znalezienie dowodów na istnienie kontroli i
zrozumienie systemu. Stosowane techniki: graficzna analiza procesu, wywiad, rozmowa, przegl d
dokumentów lub transakcji, obserwacja (te wynikaj z rozporz dzenia) + kwestionariusze
samooceny (to wynika z ksi ki).
2.
Testy zgodno ci – ich celem jest znalezienie dowodów na przestrzeganie procedur.
Ocenie podlega system kontroli, a nie transakcja. W przypadku stwierdzenia odst pstw nale y
okre li istotno . Techniki: rozmowa, obserwacja, analiza, powtórzenie czynno ci, weryfikacji itp.
3.
Testy rzeczywiste – ich celem jest znalezienie dowodów kompletno ci, poprawno ci,
prawidłowo ci, własno ci, istnienia, dokładno ci, rzetelno ci czy wa no ci informacji zawartych w
dokumentach. Techniki: testy gwarancji (góra-dół i odwrotnie), weryfikacja dowodów ródłowych,
inwentaryzacja, próbkowanie, bezpo redni ogl d, sprawdzenie, obliczenie, potwierdzenie
(zewn trzne, pozytywne, negatywne), uzgodnienie z innymi ródłami itp. Oraz metody analityczne,
które s szczególnym przypadkiem testów rzeczywistych, słu do analizy kwot pieni nych,
procentów, wska ników.
Trzy podstawowe metody analityczne:
(1) wska nikowa – indeksacja o wspólnej podstawie, analiza wska ników;
(2) trendu – porównanie parametrów ró nych okresach – techniki: graficzna, porównanie
mi dzyokresowe, rednie wa one, analiza regresji, profilowanie;
(3) prognostyczna – analiza zmiennej w przyszłych okresach w oparciu o wzajemne zwi zki – wiele
technik – od prostego wyliczenia sald na kontach do skomplikowanej analizy regresji +
modelowanie.
5.
Na czym polega niezale no operacyjna audytora wg standardów MF
Standard 4.1.1 Niezale no
Niezale no operacyjna
Audytor wewn trzny (kierownik komórki audytu wewn trznego) nie powinien by nara ony
na próby narzucenia obszarów audytu, wpływania na sposób wykonywania pracy i przekazywania
wyników.
Audytor wewn trzny musi mie zagwarantowany nieograniczony dost p do wszelkich
dokumentów, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, do wszystkich
pracowników oraz wszelkich innych ródeł informacji potrzebnych do przeprowadzenia audytu.
Audytor wewn trzny nie mo e bra udziału w działalno ci operacyjnej jednostki.
W przypadku, gdy audytor bierze udział w innych działaniach ni czynno ci audytowe,
działania te nie mog prowadzi do konfliktu interesów. W szczególno ci nale y wykluczy z
zakresu audytora wewn trznego takie zadania lub uprawnienia, które wchodz w zakres
zarz dzania jednostk .
Czyli niezale no ta przejawia si w:
- planowaniu,
- realizacji testów (zada ),
- przekazywaniu wyników pracy (sprawozdaniu) – nie mo na narzuci tre ci oraz adresatów
sprawozdania.
ZESTAW III
1. Scharakteryzuj kontrol finansow i jej elementy
Kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych dotyczy procesów zwi zanych
z gromadzeniem i rozdysponowaniem rodków publicznych oraz gospodarowaniem mieniem.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
8
2.Kontrola finansowa obejmuje:
- zapewnienie przestrzegania procedur kontroli oraz przeprowadzanie wst pnej
oceny celowo ci zaci gania zobowi za finansowych i dokonywania wydatków;
- badanie i porównanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym, pobierania i
gromadzenia rodków publicznych, zaci gania zobowi za finansowych i
dokonywania wydatków ze rodków publicznych, udzielania zamówie
publicznych oraz zwrotu rodków publicznych;
- prowadzenie gospodarki finansowej oraz stosowanie procedur,
Czyli kontrol finansow (system kontroli finansowej) w j.s.f.p mo na okre li jako cz
systemu kontroli wewn trznej dotycz cej procesów zwi zanych z gromadzeniem i
rozdysponowaniem rodków publicznych oraz gospodarowania mieniem. Za pomoc systemu
kontroli finansowej kierownik jednostki mo e uzyska tylko rozs dny stopie pewno ci (zwany
racjonaln pewno ci ) a nie absolutn pewno , e cele jednostki s realizowane.
2. Funkcje i zadania Rady Ministrów
Zgodnie z Konstytucj (art. 147) Rada Ministrów składa si z Prezesa Rady Ministrów i
ministrów. W skład Rady Ministrów mog by powoływani wiceprezesi Rady Ministrów, Prezes i
Wiceprezes mog pełni funkcj ministrów. W skład Rady Ministrów mog by ponadto
powoływani przewodnicz cy okre lonych w ustawach komitetów.
Na Radzie Ministrów spoczywa podstawowy ci ar wykonywania i nadawania kierunków
władzy wykonawczej. R M jest podstawowym o rodkiem rz dzenia pa stwem w sensie
politycznym, tj. kierowanie jego rozwojem, przes dzanie o wytyczaniu kierunków rozwi zywania
spraw publicznych, kształtowania generalnych rozstrzygni we wszystkich dziedzinach i
sprawowanie ogólnego kierownictwa w odniesieniu do realizacji tych rozstrzygni , wytyczonych
kierunków działania. R M prowadzi polityk wewn trzn i zagraniczn RP i podejmuje decyzje we
wszystkich sprawach polityki pastwa, których ustawa konstytucyjna lub inna ustawa nie zastrzegły
dla innego organu pa stwowego b d samorz du.
RM zajmuje wobec całej administracji pozycj nadrz dn i kierownicz . Spina na szczeblu
centralnym cały aparat administracyjny. W zwi zku z tym RM spełnia funkcje kierownicze,
nadzorcze i koordynacyjne realizowane bezpo rednio w stosunku do organów naczelnych i innych
podległych organów, a za ich po rednictwem dotycz cych wszystkich ogniw administracji
publicznej. RM kieruje administracj rz dow . W zakresie i na zasadach okre lonych w Konstytucji
i ustawach RM w szczególno ci :
1) zapewnia wykonanie ustaw,
2) wydaje rozporz dzenia,
3) koordynuje i kontroluje prace organów administr. rz dowej,
4) chroni interesów Skarbu Pa stwa,
5) uchwala projekt bud etu pa stwa,
6) kieruje wykonaniem bud etu pa stwa oraz uchwala zamkni cie rachunków pa stwowych i
sprawozdanie z wykonania bud etu,
7) zapewnia bezpiecze stwo wewn trzne pa stwa oraz porz dek publiczny,
8) zapewnia bezpiecze stwo zewn trzne pa stwa,
9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi pa stwami i organizacjami
mi dzynarodowymi,
10) zawiera umowy mi dzynarodowe wymagaj ce ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne
umowy mi dzynarodowe,
11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronno ci kraju oraz okre la corocznie liczb
obywateli powoływanych do czynnej słu by wojskowej,
12) okre la organizacj i tryb swojej pracy.
3. Definicja ryzyka, czynniki ryzyka, kategorie ryzyka
Ryzyko
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
9
Mo liwo wyst pienia zdarzenia, które b dzie miało niepo dany wpływ na organizacj .
Istniej dwa ródła ryzyka:
- zagro enia bezpo rednie (zdarzenia szkodliwe), które powoduj , e cele nie zostan osi gni te,
- szanse (zdarzenia korzystne), które daj mo liwo skuteczniejszego osi gni cia celów.
Ocena Ryzyka
Identyfikacja i ocena ryzyk i ich potencjalnych skutków.
Analiza ryzyka
Metoda oceny podatno ci systemu lub grupy systemów na czynniki ryzyka.
Czynniki ryzyka
Czynniki sprzyjaj ce wyst pieniu ryzyka. Fakty, którym nale y przyporz dkowa okre lone
wagi w celu wyliczenia ryzyka i istotno ci w planowaniu
Kryteria ryzyka
Pogrupowane w kategorie czynniki ryzyka. Grupowanie w kategorie jest potrzebne aby móc
porównywa ryzyka ró nych zada audytowych, dla których wyst puj ró ne czynniki ryzyka
Waga ryzyka
Wpływ danego czynnika ryzyka na badany system wyra ony poprzez przypisanie temu
czynnikowi relatywnej wagi.
Ryzyko Audytu (RA)
Ryzyko sformułowania bł dnej opinii przez audytora. Istotno zagadnienia, którego dotyczy
opinia musi by znacz ca. RA = RK x RW x RD
Ryzyko Kontroli (RK)
Ryzyko wyst pienia sytuacji, w której istniej cy system kontroli wewn trznej nie zapobiegnie
lub nie wykryje bł du o znacz cej istotno ci.
Ryzyko Wrodzone (Wewn trzne) (RW)
Ryzyko wyst pienia bł du o znacz cej istotno ci przy zało eniu, e system kontroli
wewn trznej nie funkcjonuje.
Ryzyko Detekcji (RD)
Ryzyko, e przeprowadzone przez audytora testy nie wykryj bł dów o znacz cej istotno ci.
4. Wzór na ryzyko audytu
RA = RK x RW x RD
Ryzyko Audytu, (RA)
Ryzyko sformułowania bł dnej opinii przez audytora. Istotno zagadnienia, którego dotyczy
opinia musi by znacz ca.
Ryzyko Kontroli (RK)
Ryzyko wyst pienia sytuacji, w której istniej cy system kontroli wewn trznej nie zapobiegnie
lub nie wykryje bł du o znacz cej istotno ci.
Ryzyko Wrodzone (Wewn trzne) (RW)
Ryzyko wyst pienia bł du o znacz cej istotno ci przy zało eniu, e system kontroli
wewn trznej nie funkcjonuje.
Ryzyko Detekcji (RD)
Ryzyko, e przeprowadzone przez audytora testy nie wykryj bł dów o znacz cej istotno ci.
5. Podział dowodów ksi gowych (rodzaje)
(art. 20,21,22,23 UR).
Podstaw zapisu w kr mog by wył cznie dowody ksi gowe. Zapis ksi gowy bez dowodu
ksi gowego jest bezpodstawny i nie mo e mie miejsca. Istnieje od tej reguły wyj tek dotyczy
przypadku prowadzenia ksi g przy pomocy komputera (art. 20 ust. 5 UR).
Dowody ksi gowe dzieli si na
1) zewn trzne obce- otrzymane od kontrahentów
2) zewn trzne własne- przekazane w oryginale kontrahentom
3) wewn trzne- dotycz ce operacji wewn trz jednostki.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
10
Podstaw zapisów mog by sporz dzone przez jednostk dowody ksi gowe (dowody własne)
1) zbiorcze- słu ce do dokonania ł cznych zapisów zbioru dowodów ródłowych, które
musz by w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione,
2) koryguj ce poprzednie zapisy,
3) zast pcze- wystawione do czasu otrzymania zewn trznego obcego dowodu ródłowego,
4) rozliczeniowe- ujmuj ce ju dokonane zapisy wg nowych kryteriów klasyfikacyjnych.
ZESTAW IV
1. Rodzaje rodków publicznych wg ustawy o fin. pub.
rodkami publicznymi s :
1. dochody publiczne;
a) daniny publiczne, do których zalicza si podatki oraz inne wiadczenia pieni ne, których
obowi zek ponoszenia na rzecz pa stwa, jednostek samorz du terytorialnego oraz innych
jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych wynika z odr bnych ustaw;
b) pozostałe dochody uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych, do których
zalicza si :
- opłaty,
- dochody z mienia, w szczególno ci z najmu oraz z dzier awy i innych umów o
podobnym charakterze oraz dywidendy od wniesionego kapitału,
- dochody ze sprzeda y maj tku, rzeczy i praw, oraz dochody ze wiadczenia usług,
-. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieni nej,
- inne dochody uzyskane na podstawie odr bnych przepisów, o ile s pobierane przez
organy finansowane z dochodów publicznych lub przez podległe albo nadzorowane przez te
organy jednostki
2. rodki pochodz ce ze ródeł zagranicznych, niepodlegaj ce zwrotowi, z wył czeniem
rodków okre lonych w pkt 2a;
- 2a rodki pochodz ce z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójno ci Unii Europejskiej;
3. przychody bud etu pa stwa i bud etów jednostek samorz du terytorialnego oraz innych
jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodz ce:
a)
ze sprzeda y papierów warto ciowych oraz z innych operacji finansowych,
b)
z prywatyzacji maj tku Skarbu Pa stwa oraz maj tku jednostek samorz du terytorialnego,
c)
ze spłat po yczek udzielonych ze rodków publicznych,
d)
z otrzymanych po yczek i kredytów;
3. przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w zwi zku
z prowadzon przez nie działalno ci oraz pochodz ce z innych ródeł.
2. Ustrój administracji samorz du terytorialnego
Samorz d terytorialny został utworzony na 3 poziomach:
- gmina
- powiat
- województwo
W gminie organem wykonawczym jest wójt (burmistrz, prezydent) – wybierany w wyborach
bezpo rednich, który kieruje bie cymi sprawami gminy oraz reprezentuje j na zewn trz. Wójt
wykonuje zadania przy pomocy urz du gminy i jest jego kierownikiem. Wójt mo e powierzy
prowadzenie okre lonych spraw gminy w swoim imieniu zast pcy lub sekretarzowi gminy. Decyzje
w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt, o ile przepisy nie
stanowi inaczej. Od tej decyzji słu y odwołanie do samorz du kolegium odwoławczego.
W powiecie organem wykonawczym jest zarz d powiatu. W skład zarz du wchodz starosta
jako jego przewodnicz cy, oraz 3-5 radnych Rada powiatu wybiera zarz d w liczbie 3 do 5 osób, w
tym starost i wicestarost . Zarz d wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa
powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym powiatowego urz du pracy. W
indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej nale cych do wła ciwo ci powiatu
decyzje wydaje starosta, chyba e przepisy szczególne przewiduj wydawanie decyzji przez zarz d
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
11
powiatu. Starosta mo e upowa ni wicestarost , poszczególnych członków zarz du powiatu,
pracowników starostwa, powiatowych słu b, inspekcji i stra y oraz kierowników jednostek
organizacyjnych powiatu do wydawania w jego imieniu decyzji. Decyzje wydane przez zarz d
powiatu z zakresu administracji publicznej podpisuje starosta.
Zarz d zadania swe wykonuje:
- w ramach władczych, stanowi c akty normatywne – akty porz dkowe w formie zarz dze
zatwierdzone na posiedzeniu rady oraz akty indywidualne (decyzje administracyjne w rozumieniu
k.p.a.)
- w formach cywilnoprawnych w szczególno ci gospodaruj c mieniem i rodkami finansowymi.
W samorz dzie województwa organem wykonawczym jest zarz d województwa, w skład
którego wchodzi 5 osób, w tym marszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie. Marszałek
województwa organizuje prac zarz du i urz du marszałkowskiego, kieruje bie cymi sprawami
województwa oraz reprezentuje województwo na zewn trz. Zarz d woj. wykonuje zadania
województwa przy pomocy urz du marszałkowskiego i wojewódzkich samorz dowych jednostek
organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu
administracji publicznej wydaje marszałek województwa, je eli przepisy szczególne nie stanowi
inaczej. Marszałek mo e upowa ni wicemarsz., pozostałych członków zarz du, pracowników
urz du marszałkowskiego oraz kierowników wojew. samorz dowych jednostek organizacyjnych do
wydawania w jego imieniu decyzji. Decyzje wydane przez zarz d wojew. w sprawach z zakresu
administracji publ. podpisuje marszałek. Od decyzji słu y odwołanie do samorz dowego kolegium
odwoławczego a w sprawach powierzonych na podstawie porozumienia z wojewod – do
wła ciwego ministra.
Na system podmiotów administracji samorz dowej składaj si nast puj ce podmioty:
• gmina (powstała z mocy prawa wspólnota samorz dowa mieszka ców gminy),
• powiat (powstała z mocy prawa lokalna wspólnota samorz dowa),
• województwo (powstała z mocy prawa regionalna wspólnota samorz dowa),
• sołectwo, dzielnica, osiedle (powstałe na podstawie uchwały rady gminy, po
przeprowadzeniu konsultacji z mieszka cami lub z ich inicjatywy, jednostki pomocnicze nie
posiadaj ce osobowo ci prawnej),
• gminne osoby prawne (jednostki organizacyjne utworzone przez gmin w celu wykonywania
zada gminy),
• powiatowe jednostki samorz dowe (jednostki organizacyjne utworzone przez powiat w celu
wykonywania zada powiatu),
• wojewódzkie jednostki samorz dowe (jednostki organizacyjne utworzone przez
województwo w celu wykonywania zada województwa),
• zwi zek komunalny (powstały na podstawie uchwały dwóch lub wi cej rad gmin
(powiatów), nabywaj cy osobowo prawn po przeprowadzonym post powaniu
rejestracyjnym, fakultatywny lub obligatoryjny),
• stowarzyszenie jednostek samorz du terytorialnego (stowarzyszenie osób prawnych
powołane w celu wspierania idei samorz du teryt., posiadaj ce osobowo prawn , tworzone
przez zainteresowane jednostki samorz du teryt.,
• samorz dowe kolegia odwoławcze (powołane na podstawie ustawy o samorz dowych
kolegiach odwoławczych, pa stwowe jednostki bud etowe, b d ce w rozumieniu ustawy
(kpa) organami wy szego stopnia w indywidualnych sprawach administracyjnych,
załatwianych przez organy jednostek samorz du teryt.,
regionalne izby obrachunkowe (powołane na podstawie ustawy o regionalnych izbach
obrachunkowych, pa stwowe jednostki bud etowe, sprawuj ce nadzór i kontrol gospodarki
finansowej jednostek sam. teryt., zwi zków komunalnych oraz innych samorz dowych osób
prawnych).
3. Cele audytu wg standardów MF
Celami audytu wewn trznego s :
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
12
1) identyfikacja i analiza ryzyka zwi zanego z działalno ci jednostki, a w szczególno ci
ocena efektywno ci zarz dzania ryzykiem oraz ocena systemu kontroli wewn trznej,
2) wyra enie opinii na temat skuteczno ci mechanizmów kontrolnych w badanym systemie,
3) dostarczanie kierownikowi jednostki, w oparciu o ocen systemu kontroli wewn trznej,
racjonalnego zapewnienia, e jednostka działa prawidłowo,
4) składanie sprawozda z poczynionych ustale oraz tam gdzie jest to wła ciwe,
przedstawianie uwag i wniosków dotycz cych poprawy skuteczno ci działania jednostki w
danym obszarze.
4. Typowe ryzyka zewn trzne w j.s.f.p.
1. Klienci : atrakcyjno rynku; popyt na wyroby JA (produkty, usługi); poziom satysfakcji
klientów; skorumpowanie głównych klientów.
2. Dostawcy: stabilno lub niepewno zaopatrzenia; stosunki z partnerami biznesowymi; praktyki
monopolistyczne dostawców.
3. Konkurencja: konkurencyjno wyrobów; pojawienie si nowych technologii; pojawienie si
nowych konkurentów.
4. Infrastruktura: dojazdy pracowników; dostawy energii; uzale nienie od Internetu i poczty
elektronicznej
5. rodowisko naturalne: zatrucie rodowiska; wydatki zwi zane ochron rodowiska;
6. Ekonomiczne: stopy procentowe; kursy wymiany walut; inflacja;
7. Siła wy sza: po ar, powód , trz sienie ziemi.
8. Prawne: poziom skomplikowania przepisów; cz ste zmiany przepisów,
9. Polityczne: presja społeczna.
5. Kwestionariusz samooceny, do czego słu y
Kwestionariusze samooceny s coraz popularniejszym narz dziem stosowanym przez
audytorów.
Powinny by stosowane w pocz tkowej fazie audytu.
Wymagaj potwierdzenia z innych ródeł
Pomagaj audytorom w zrozumieniu JA
Zastosowanie pyta otwartych daje audytowanym mo liwo opisania swojej działalno ci.
Kwestionariusz samooceny jest dokumentem podobnym w układzie do KKW. Kwestionariusze
samooceny s wypełniane samodzielnie przez kierownictwo jednostki audytowanej. Pytania
dotycz ryzyk, jakie s zwi zane z działalno ci JA. Stosuje si pytania zamkni te i otwarte.
Kwestionariusze samooceny maj wszechstronne zastosowanie. Mog by stosowane jako jeden z
elementów procesu samooceny. Samoocena jest procesem stosowanym w analizie ryzyka i jest
omówiona w rozdziale
ZESTAW V
1. Administracja publiczna
Administracja publiczna to administracja wykonywana przez pa stwo i inne zwi zki
publiczno-prawne (np. samorz d) w celu zaspokojenia potrzeb zbiorowych i realizacji celów o
charakterze publicznym. Administracja publiczna obejmuje administracj pa stwow i
samorz dow . W ramach administracji pa stwowej wyró ni mo na administracj rz dow , a tak e
organy, które z racji zada i kompetencji mo na zakwalifikowa jako organy administracyjne, lecz
nie wchodz ce w obszar administracji rz dowej, poniewa nie podlegaj one bezpo rednio b d
po rednio Radzie Ministrów (Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji , Pa stwowa Inspekcja Pracy).
Administracj rz dow mo na podzieli na administracj zespolon i niezespolon .
Szczególne cechy administracji publicznej:
1.administracja wyst puje w imieniu (na rachunek) pa stwa lub innego zwi zku publiczno-
prawnego. Pierwszym dysponentem administracji jest pa stwo, ale ono na ogół dzieli si. t
administracja z innymi zwi zkami publiczno-prawnymi,
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
13
2. administracja jest działalno ci organizatorsk o charakterze wykonawczym polegaj c na
ci głym, bie cym i nieprzerwanym realizowaniu zada publicznych,
3. administracja ma obowi zek działania w interesie publicznym. Funkcja administracji obejmuje
realizowanie w sposób trwały zada publicznych okre lonych w przepisach prawnych. Działanie w
interesie publicznym nie wyklucza mo liwo ci pobierania opłat za pewne czynno ci
administracyjne.
4. administracja działa wył cznie na podstawie prawa i w ramach granic wytyczonych przez prawo.
Do administracji nie ma zastosowania zasada: co nie jest zabronione to jest dozwolone.
5. administracja jest działalno ci co do zasady władcz , aczkolwiek nie w ka dym przejawie tej
działalno ci odzwierciedla si to władztwo. Władztwo to oznacza mo liwo jednostronnego
wi
cego kształtowania sytuacji prawnej innego podmiotu, wi e si z mo liwo ci wydawania
nakazów i zakazów, okre lonego zachowania si , czyli narzucenia innym podmiotom swej woli.
6. administracja publiczna wykonywana jest w swoistych formach prawnych, z których najbardziej
charakterystyczn jest akt administracyjny.
Administracja publiczna - rozumie si przez to ministrów, centralne organy administracji
rz dowej, wojewodów, działaj ce w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy
administracji rz dowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorz du terytorialnego.
Poj cie to obejmuje organy centralne i dualistyczne organy terenowe składaj ce si na
rozbudowan struktur administracyjn pa stwa.
Organizacja składaj ca si z ró norodnych jednostek organizacyjnych, skupionych wokół
organów, tj. jednostek organizacyjnych wyposa onych w kompetencje okre lone w ustawach i
tworz cych pewien zamkni ty układ organizacyjny, maj cy realizowa zadania pa stwowe lub
publiczne, albo jedne i drugie.
Je eli administracja składa si :
- wył cznie z pa stwowych jednostek organizacyjnych – mówimy o
administracji pa stwowej
w w skim znaczeniu
- z pa stwowych jednostek organizacyjnych oraz innych instytucji i organizacji – o
administracji w znaczeniu szerokim
- wył cznie z instytucji i organizacji pozapa stwowych, powołanych przez ustawy i
wyposa onych przez nie w kompetencje do realizowania zada publicznych – o
administracji
publicznej (lub o administracji publicznej w w skim rozumieniu).
2. Wymie jednostki s.f.p. wg ustawy o f.p.
Do sektora finansów publicznych zalicza si :
1) organy władzy publicznej, organy administracji rz dowej, organy kontroli pa stwowej i
ochrony prawa, s dy i trybunały, a tak e jednostki samorz du terytorialnego i ich organy oraz
zwi zki;
2) jednostki bud etowe, zakłady bud etowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek bud etowych;
3) fundusze celowe;
4) pa stwowe szkoły wy sze;
5) jednostki badawczo-rozwojowe;
6) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
7) pa stwowe lub samorz dowe instytucje kultury;
8) Zakład Ubezpiecze Społecznych, Kas Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarz dzane
przez nie fundusze;
9)
(2)
Narodowy Fundusz Zdrowia;
10) Polsk Akademi Nauk i tworzone przez ni jednostki organizacyjne;
11) pa stwowe lub samorz dowe osoby prawne utworzone na podstawie odr bnych ustaw w celu
wykonywania zada publicznych, z wył czeniem przedsi biorstw, banków i spółek prawa
handlowego.
3. Diagramy w analizie ryzyka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
14
Diagram jest jednym z podstawowych dokumentów stosowanych w audycie wewn trznym.
Mo e by wykonany zarówno w JA jak i przez audytora. Je li został wykonany przez jednostk
audytowan , to stanowi na ogół jeden z elementów procedur, jakie obowi zuj w JA. Audytor mo e
wykorzysta diagram wykonany przez JA, ale jego obowi zkiem jest zweryfikowanie czy gotowy
diagram jest:
• poprawny
• kompletny
• aktualny
Je li w JA nie ma diagramów ilustruj cych obowi zuj ce procedury audytor wykonuje go sam. S
dwa rodzaje diagramów: diagramy poziome i diagramy pionowe. Diagramy poziome lepiej
pokazuj przepływ dokumentów pomi dzy poszczególnymi komórkami organizacji.
Wykaz symboli u ywanych w diagramach według metody Skinnera & Andersona stanowi
zał cznik.
Diagramy wykonywane s w pocz tkowych fazach audytu, na ogół na etapie wst pnego zapoznania
z jednostk audytowan .
4. Co powinien zrobi audytor, je li w kontrolowanej jednostce działanie audytu nie jest
zgodne ze standardami.
Pomimo, e działalno audytu wew. powinna by w pełni zgodna ze standardami mog
wyst pi przypadki odst pstw. Je li maj one wpływ na prac audytora, o ka dym odst pstwie
powinien by bezzwłocznie informowany kierownik jednostki.
5. Jakim elementem kontroli finansowej jest podział obowi zków?
Wg standardów kontroli finansowej
Standard D.-MECHANIZMY SYSTEMU KONTROLI FINANSOWEJ
15. Podział obowi zków
Kluczowe obowi zki dotycz ce prowadzenia, zatwierdzania, rejestrowania i sprawdzania operacji
finansowych, gospodarczych i innych zdarze s rozdzielone pomi dzy ró ne osoby, z
uwzgl dnieniem obowi zków i odpowiedzialno ci głównego ksi gowego jednostki okre lonych w
przepisach prawa. Sporz dzone jest zestawienie obowi zków, które w danej jednostce musz by
rozdzielone pomi dzy ró nych pracowników.
Kontrola prewencyjna
Wi kszo kontroli wewn trznych nale y do tej kategorii. Celem kontroli prewencyjnej jest
zapobieganie niepo danym rezultatom. Im bardziej istotny mo e by wpływ zdarzenia na
organizacj , tym wa niejsza jest kontrola prewencyjna.
Przykłady
1. Podział obowi zków: Jest uwa any za bardzo wiarygodn kontrol prewencyjn
zabezpieczaj c przed bł dami i oszustwami popełnianymi przez pojedynczych pracowników.
Podział obowi zków nie zabezpiecza przed zmow kilku pracowników. Funkcje, które nale y
rozdziela , obejmuj :
- upowa nienia do podejmowania zobowi za finansowych (autoryzacja)
- rejestracj operacji finansowych
- dla systemów informatycznych, rozwój systemów oraz codzienne operacje
- wydawanie i przyjmowanie aktów
- dokonywanie wypłat
- bie cy przegl d lub kontrol operacji finansowych.
Praca ka dego pracownika wykonuj cego jedno z tych zada powinna by nadzorowana
przez drugiego urz dnika. Zadania powinny by okre lone na pi mie. Powinny by wyznaczone
limity finansowe. W przypadku braku pracowników, aby zastosowa t technik , kierownictwo
musi by wiadome ryzyka i skompensowa luk innymi procedurami kontrolnymi. Ryzyko mo e
zosta ograniczone poprzez rotacj pracowników (przez długi okres czasu ta sama osoba nie b dzie
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
15
miała wpływu na operacje gospodarcze) jak równie przez wymaganie, aby pracownicy na
wra liwych stanowiskach corocznie korzystali z urlopu.
4.
Autoryzacja (upowa nienie) jest szczególnym przypadkiem podziału obowi zków,
jest głównym sposobem zapewnienia, e operacje finansowe i zdarzenia b d przebiega zgodnie z
procedurami i w granicach ustalonych przez kierownictwo oraz wynikaj cych z ustaw..
ZESTAW VI
1. rodki specjalne – wszystko o ...
rodki specjalne s rodkami finansowymi, gromadzonymi przez jednostki bud etowe
na wyodr bnionych rachunkach bankowych:
1) na podstawie odr bnych ustaw oraz uchwał organów stanowi cych jednostek samorz du
terytorialnego;
2) z tytułu spadków, zapisów i darowizn w postaci pieni nej na rzecz jednostki bud etowej;
3) z tytułu odszkodowa i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce
bud etowej w zarz d b d w u ytkowanie;
4) z tytułu sprzeda y zapasów rodków materiałowych przechowywanych w celach
mobilizacyjnych.
rodki specjalne przeznacza si na:
1) cele wskazane w ustawie lub uchwale, na podstawie, której utworzono te rodki;
2) cele wskazane przez darczy c lub spadkodawc ;
3) remont lub odtworzenie mienia.
rodkami specjalnymi jednostki bud etowej s wyodr bnione z bud etu, gromadzone na
specjalnym rachunku bankowym, okre lone prawem rodzaje dochodów bud etowych z tytułu
działalno ci ubocznej lub cz ci działalno ci podstawowej na pokrycie własnych wydatków, bez
obowi zku odprowadzania do bud etu ( np. wydatki na wynagrodzenia w formie premii, nagród,
prowizji itp. Oraz wydatki inwestycyjne)
Podstaw gospodarki rodkami specjalnymi jest plan finansowy obejmuj cy przychody i wydatki
( rodki specjalne nie maj wyodr bnienia organizacyjnego i nie mog zatrudnia pracowników)
sporz dza si go na okres, w którym rodki te b d wydatkowane.
Roczny plan finansowy obejmuj cy przychody i wydatki rodków specjalnych sporz dza si
dla rodków specjalnych (na podstawie odr bnych ustaw oraz uchwał organów stanowi cych
jednostek samorz du terytorialnego, z tytułu sprzeda y zapasów rodków materiałowych
przechowywanych w celach mobilizacyjnych).
Plan finansowy dla rodków specjalnych pochodz cych z tytułu spadków, zapisów i
darowizn w postaci pieni nej na rzecz jednostki bud etowej; z tytułu odszkodowa i wpłat za
utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce bud etowej w zarz d b d w u ytkowanie,
sporz dza si na okres, w którym rodki te b d wydatkowane.
W planach finansowych rodków specjalnych, wyodr bnia si w szczególno ci:
1) wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodze ;
2) wydatki inwestycyjne.
2. Rodzaje ryzyka (wzór na ryzyko)
Ryzyko Audytu (RA)
Ryzyko sformułowania bł dnej opinii przez audytora. Istotno zagadnienia, którego dotyczy
opinia musi by znacz ca. RA = RK x RW x RD
Ryzyko Kontroli (RK)
Ryzyko wyst pienia sytuacji, w której istniej cy system kontroli wewn trznej nie zapobiegnie
lub nie wykryje bł du o znacz cej istotno ci.
Ryzyko Wrodzone (Wewn trzne) (RW)
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
16
Ryzyko wyst pienia bł du o znacz cej istotno ci przy zało eniu, e system kontroli wewn trznej
nie funkcjonuje.
Ryzyko Detekcji (RD)
Ryzyko, e przeprowadzone przez audytora testy nie wykryj bł dów o znacz cej istotno ci.
3. Podział terytorialny
Ustaw z dnia 24 lipca 1998r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału
terytorialnego pa stwa z dniem 1 stycznia 1999 r. wprowadza si zasadniczy trójstopniowy podział
terytorialny pa stwa.
Jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego pa stwa s : gminy, powiaty
i województwa (16)
Prezes Rady Ministrów ogłasza w drodze obwieszczenia, wykaz gmin i powiatów
wchodz cych w skład województw, uwzgl dniaj c nazwy i siedziby jednostek samorz du
terytorialnego, aktualizuj c wykaz w przypadku dokonania zmian granic, nazw i siedzib władz lub
utworzenia albo zniesienia jednostek.
Rada Ministrów, w drodze rozporz dze , dokonuje zmian granic województw zwi zanych z
tworzeniem, ł czeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów po zasi gni ciu opinii organów
stanowi cych jednostek samorz du terytorialnego, których zmiany dotycz . Przy dokonywaniu
zmian granic województw nale y d y do poprawienia warunków wykonywania zada
publicznych o charakterze wojewódzkim oraz zachowania regionalnych wi zi społecznych,
gospodarczych i kulturowych.
4. Poj cie czynnika ryzyka wg standardów MF, podaj przykład(y)
Czynnik ryzyka jest to zdarzenie, działanie lub zaniechanie, które mo e spowodowa
wyst pienie ryzyka np.:
- Finansowe czynniki ryzyka
A) Bud etowe
- Przychody z działalno ci podstawowej
- Dochód brutto i netto
B) Inwestycje
-
ródła finansowania
- Koszty inwestycji.
C) Płynno
- Pogarszaj ce si warunki ekonomiczne JA
- Problemy ze sprzeda zapasów,
- Cykl obrotu produktów i surowców,
- Bankructwo klienta
i inne
5. Plan audytu
Opracowanie planu audytu
Plan audytu jest ogólnym dokumentem przygotowanym przed rozpocz ciem audytu.
Plan audytu powinien zawiera przynajmniej nast puj ce punkty
wyliczenie obiektów audytu
cele i zakres audytu
przewidywan metodyk
skład zespołu prowadz cego audyt
bud et czasowy i zasoby potrzebne do przeprowadzenie audytu
1. Przygotowanie planu audytu przez Koordynatora Audytu;
2. Zatwierdzenie planu przez Dyrektora ZAW
2.1.
Koordynator audytu powinien zorganizowa spotkanie całego zespołu audytowego w
celu przedyskutowania planu audytu. Koordynator powinien równie ustali , na których etapach
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
17
audytu b dzie sprawdzał stan zaawansowania, kompletno dokumentacji oraz istotno ustale .
Oznacza to konieczno ustalenia punktów kontrolnych (milestones). Koordynator powinien za-
pewni wymagany przez SPPAW poziom jako ci procesu planowania, co odnosi si szczególnie do
analizy ryzyka. Proces planowania powinien by w pełni udokumentowany
2.2. Ustalenie, w jaki sposób, kiedy i komu b dzie przekazany raport z audytu.
3. Zawiadomienie Jednostki Audytowanej o rozpocz ciu audytu
O planowanym rozpocz ciu zadania audytowego kierownika Jednostki Audytowanej powiadamia
pisemnie Dyrektor ZAW. Kopia listu jest dokumentem roboczym audytu i jest wł czana do
kartoteki bie cej
ZESTAW VII
1. Jednostka bud etowa – wszystko o
Jednostkami bud etowymi s takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych,
które pokrywaj swoje wydatki bezpo rednio z bud etu, a pobrane dochody odprowadzaj na
rachunek odpowiednio dochodów bud etu pa stwa albo bud etu jednostki samorz du
terytorialnego. Nie maj osobowo ci prawnej.
2. Jednostka bud etowa prowadzi gospodark finansow według zasad okre lonych w
ustawie.
3. Jednostki bud etowe, z zastrze eniem odr bnych przepisów, tworz , ł cz ,
przekształcaj w inn form organizacyjno-prawn i likwiduj :
1) ministrowie, kierownicy urz dów centralnych i wojewodowie oraz inne organy działaj ce
na podstawie odr bnych przepisów - pa stwowe jednostki bud etowe;
2) organy stanowi ce jednostek samorz du terytorialnego - gminne, powiatowe lub
wojewódzkie jednostki bud etowe.
4. Likwiduj c jednostk bud etow organ, o którym mowa w ust. 3, okre la przeznaczenie
mienia znajduj cego si w u ytkowaniu jednostki; w przypadku pa stwowej jednostki bud etowej
decyzja o przeznaczeniu tego mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem wła ciwym do
spraw Skarbu Pa stwa.
5. Przepis ust. 4 stosuje si odpowiednio do ł czenia jednostek bud etowych.
6. Podstaw gospodarki finansowej jednostki bud etowej jest plan dochodów i wydatków,
zwany dalej "planem finansowym".
2. Co upowa nia do przeprowadzania audytu?
Do przeprowadzania audytu wewn trznego uprawnia imienne upowa nienie wystawione
przez kierownika jednostki oraz legitymacja słu bowa lub dowód osobisty Audyt wewn trzny
przeprowadza si na podstawie rocznego planu audytu w j.s.f.p. W przypadkach wymagaj cych
specjalnych kwalifikacji audytor wewn trzny mo e w uzgodnieniu z kierownikiem jednostki
powoła rzeczoznawc .
3. Ró nica: organ administracji a urz d administracji
Organ administracji publicznej mo na okre li jako wyodr bnion w całym aparacie pa stwowym
jednostk organizacyjn posiadaj c własne, prawem okre lone kompetencje, działaj ca na
rachunek pa stwa lub innego zwi zku publiczno-prawnego i z tego tytułu maj ca mo liwo
korzystania ze rodków władczych, wykonuj c funkcje administracji publicznej i działaj c w
swoistych formach prawnych.
Organ administracyjny posiada:
1. wyodr bnienie organizacyjne,
2. własne kompetencje,
3. działanie w imieniu i na rachunek pa stwa,
4. wykonywanie funkcji administracji publicznej
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
18
Organy administracji mog by w ró ny sposób klasyfikowane. Do najcz ciej spotykanych
klasyfikacji nale y podział na organy:
a. centralne (oraz naczelne) i terenowe,
b. Kolegialne i jednoosobowe,
c. O wła ciwo ci ogólnej i wła ciwo ci specjalnej,
d. Decyduj ce i pomocnicze (doradcze, opiniodawcze),
e. Społeczne i zawodowe.
Urz d administracyjny w znaczeniu cisłym oznacza zorganizowany zespół osób i rodków
materialnych przydatnych organowi do pomocy w wykonywaniu jego zada i kompetencji. Urz d
administracyjny jest aparatem pracy organu administracyjnego, nie posiadaj cym własnych
kompetencji, lecz działaj cym w zakresie zada i kompetencji organu, któremu jest
podporz dkowany. Urz dem administracyjnym jest urz d wojewódzki, gminy a tak e np. biuro,
kancelaria np. kancelaria Sejmu, biuro pełnomocnika rzadu.
Od organu administracyjnego urz d odró nia si tym, e nie posiada własnych kompetencji,
lecz wykonuje kompetencje tzw. „cudze” (nale ce do organu administracyjnego).
4. Kontrola prewencyjna
Wi kszo kontroli wewn trznych nale y do tej kategorii. Celem kontroli prewencyjnej jest
zapobieganie niepo danym rezultatom. Im bardziej istotny mo e by wpływ zdarzenia na
organizacj , tym wa niejsza jest kontrola prewencyjna.
Przykłady
Podział obowi zków – zabezpieczenie przed bł dami i oszustwami popełnionymi przez
pojedynczych pracowników. Praca ka dego pracownika wykonuj cego jedno zadanie winna by
nadzorowana przez drugiego urz dnika.
Autoryzacja (upowa nienie) – jest szczególnym przypadkiem podziału obowi zków, jest głównym
sposobem zapewnienia, e operacje finansowe i zdarzenia b d przebiega zgodnie z procedurami i
w granicach ustalonych przez kierownictwo oraz wynikaj cych ustaw.
ZESTAW VIII
1. Analiza ryzyka: czynniki, kategorie, wagi
Analiza ryzyka to metoda oceny podatno ci systemu lub grupy systemów na czynniki ryzyka.
Analiza ryzyka jest stosowana na wielu poziomach planowania i pracy operacyjnej.
Najwa niejsze zastosowanie to:
1) Narz dzie wspomagaj ce planowanie ( w planowaniu długoterminowym, podczas
przygotowania planu zadania audytowego)
2) Umo liwia wyliczenie i monitorowanie ryzyka niepowodzenie w audycie projektów,
3) Pomaga oceni adekwatno i skuteczno systemu kontroli wewn trznej,
4) Pozwala wyceni poszczególne elementy systemu kontroli wewn trznej,
Pozwala oceni jak kierownictwo zarz dza ryzykiem.
Czynniki ryzyka - czynniki sprzyjaj ce wyst pieniu ryzyka, czynnikom ryzyka nale y
przyporz dkowa okre lone wagi w celu przeprowadzenia oceny ryzyka.
Kryteria ryzyka
Pogrupowane w kategorie czynniki ryzyka. Grupowanie w kategorie jest potrzebne, aby móc
porównywa ryzyka ró nych zada audytowych, dla których wyst puj ró ne czynniki ryzyka
Waga ryzyka
Wpływ danego czynnika ryzyka na badany system wyra ony poprzez przypisanie temu czynnikowi
relatywnej wagi, która ma zazwyczaj warto mniejsz od jedno ci. W wi kszo ci stosowanych
matematycznych systemów analizy ryzyka suma wag równa si 1.
Ka de zidentyfikowane ryzyko poddawane jest gruntownej i cało ciowej analizie, maj cej na celu
okre lenie mo liwych skutków (znaczenia, wpływu) danego ryzyka i prawdopodobie stwa jego
wyst pienia.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
19
2. Uprawnienia kontrolera sprawdzaj cego standardy, procedury
Audytor musi mie zagwarantowany nieograniczony dost p do wszelkich dokumentów, z
zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, do wszystkich pracowników oraz
wszelkich innych ródeł informacji potrzebnych do przeprowadzania audytu.
Audytor wew. powinien okre li i wykorzysta procedury przeprowadzania czynno ci
sprawdzaj cych wykonanie zgłoszonych uwag i wniosków. Audytor mo e przeprowadzi
czynno ci sprawdzaj ce, dokonuj c oceny dostosowania działa jednostki do zgłoszonych przez
niego uwag i wniosków. Ustalenia audytor zamieszcza w notatce informacyjnej. Notatk przekazuje
kierownikowi jednostki oraz kierownikowi komórki, w której jest przeprowadzony audyt wew.
3. Kontrola a nadzór
Celem kontroli jest ustalenie zgodno ci mi dzy stanem obowi zuj cym a rzeczywistym. W
przypadku stwierdzenia niezgodno ci (rozbie no ci) mi dzy stanem rzeczywistym a
obowi zuj cym (postulowanym) konieczne jest wyja nienia przyczyn ewentualnego wyst pienia
tych ró nic i podj cia rodków zaradczych b d zastosowanie sankcji. Jednak e sama kontrola nie
obejmuje czynno ci pokontrolnych ani tym bardziej zarz dzania i administrowania. Te elementy
czynno ci mog natomiast wypełnia poj cie nadzoru.
Nadzór jest to poj cie szersze od poj cia kontroli, zawiera, bowiem, poza kontrol elementy
podejmowania decyzji, ustalania wytycznych, zarówno przed jak i po jej przeprowadzeniu..
W wyniku kontroli organ nadzoruj cy (równie kierowniczy) podejmuje działania władcze,
zmierzaj ce do usuni cia uchybie , maj ce na celu zapewnienie zgodno ci mi dzy stanem
obowi zuj cym a rzeczywistym.
4. Czym wg standardów ma si charakteryzowa ocena pracy audytora
Standard 4.3.2. System oceny pracy audytora wewn trznego
W ramach systemu oceny efektywno ci pracy audytora wewn trznego nale y uwzgl dnia oceny
wewn trzne i zewn trzne.
Oceny wewn trzne
Ocena wewn trzna powinna obejmowa :
- bie ce przegl dy funkcjonowania audytu wewn trznego,
- okresowe przegl dy wykonywane w drodze samooceny oraz przez inn osob z komórki audytu
wewn trznego.
Oceny zewn trzne
Oceny zewn trzne dokonywane s przez wyspecjalizowan w tym celu komórk organizacyjn
Ministerstwa Finansów lub przez inn jednostk do tego upowa nion .
5. Ewidencja ilo ciowo-warto ciowa rzeczowych składników maj tku obrotowego (art. 17
ustawy o rachunkowo ci)
Kierownik jednostki, uwzgl dniaj c rodzaj i warto poszczególnych grup rzeczowych
składników aktywów obrotowych posiadanych przez jednostk , podejmuje decyzj o stosowaniu
ró nych metod prowadzenia kont ksi g pomocniczych dla tych grup składników.
Jedn z tych metod jest ewidencj ilo ciowo-warto ciow , w której dla ka dego składnika
ujmuje si obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieni nych Umo liwia ona ustalenie
warto ci pocz tkowej i ilo ci składników maj tku obrotowego oddanych do u ywania
poszczególnym osobom i komórkom organizacyjnym oraz ewidencj warto ciow . Analityczna
ewidencja ilo ciowo – warto ciowa według poszczególnych miejsc u ywania mo e by
prowadzona w ksi gach inwentarzowych lub w kartotekowych urz dzeniach ewidencyjnych albo w
postaci wydruków komputerowych.
Szczegółow ewidencj ilo ciowo-warto ciow mog by obj te poszczególne obiekty
(przedmioty) lub grupy przedmiotów o zbli onych cechach. Te składniki, które maj wysok
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
20
warto pocz tkow lub s szczególnie wa ne dla jednostki, zaleca si ewidencjonowa
oddzielnie, nadaj c ka demu obiektowi indywidualny numer inwentarzowy, natomiast mniej
warto ciowe składniki mog by uj te w grupach obejmuj cych takie same lub zbli one rodzajowo
przedmioty.
ZESTAW IX
1. Niezale no audytora wg standardów
4.1.1. Niezale no
Audytor wewn trzny (kierownik komórki audytu wewn trznego) powinien by niezale ny,
zarówno w sferze organizacyjnej jak i operacyjnej.
Niezale no organizacyjna
Audytor wewn trzny (kierownik komórki audytu wewn trznego) podlega bezpo rednio
kierownikowi jednostki, który zapewnia organizacyjn odr bno wykonywanych przez niego
zada .
Niezale no operacyjna
Audytor wewn trzny (kierownik komórki audytu wewn trznego) nie powinien by nara ony na
próby narzucenia obszarów audytu, wpływania na sposób wykonywania pracy i przekazywania
wyników.
Audytor wewn trzny musi mie zagwarantowany nieograniczony dost p do wszelkich
dokumentów, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, do wszystkich
pracowników oraz wszelkich innych ródeł informacji potrzebnych do przeprowadzenia audytu.
Audytor wewn trzny nie mo e bra udziału w działalno ci operacyjnej jednostki.
2. Kontrola detekcyjna
Kontrola detekcyjna
Celem tych kontroli jest wykrywanie zdarze , które odbiegaj od przyj tych kryteriów.
Kontrola detekcyjna stosowana jest na wyj ciu procesu gdy dotyczy zdarze , które ju zaszły.
Kontrole detekcyjne stosujemy, je li mo emy akceptowa strat gdy mog one zapobiega jedynie
przyszłym stratom poprzez korygowanie parametrów systemu. Wiele kontroli detekcyjnych jest
jednocze nie kontrolami prewencyjnymi.
Mo na przyj , e te kontrole detekcyjne, które s wykonywane regularnie i mog powodowa
negatywne konsekwencje wobec osób fizycznych czy te instytucji s jednocze nie prewencyjne.
Wył cznie detekcyjne s kontrole automatyczne koryguj ce parametry systemu je li mierzony
parametr ró ni si od punktu odniesienia (reference point)
Przykłady:
1. Inwentaryzacja zapasów
Jest to kontrola detekcyjna, gdy pozwala wykry ewentualne braki i wyegzekwowa ich
wyrównanie oraz działania dyscyplinarne i organizacyjne.
Jednocze nie ta sama kontrola mo e by sklasyfikowana jako prewencyjna, gdy osoba
odpowiedzialna za magazyn obawiaj c si ujawnienia braków powstrzyma si od kradzie y.
2. Przeliczenie gotówki w kasie,
3. Przegl d "Post Implementation Review"
Pozwala wyci gn wnioski z bł dów popełnionych w trakcie wprowadzania nowego systemu.
Wyci gni te wnioski powinny zapobiec popełnianiu podobnych bł dów w przyszłych
projektach.
3. Urz d centralny, poj cie, rola
Urz dy centralne stanowi pewn zbiorcz kategori , obejmuj c liczn grup organów, maj cych
ró ne nazwy, ró norak struktur organizacyjn oraz funkcje i usytuowanie w systemie
administracji centralnej (wyznaczane poprzez podległo okre lonym organom szczebla
rz dowego). W klasyfikacji organów urz dy centralne uznaje si za organy jednoosobowe, nadaj c
uprawnienia decyzyjne kierownikowi, b d prezesowi urz du, sam urz d za sprowadzaj c do
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
21
funkcji aparatu pracy. Wszystkie urz dy centralne maj wspóln cech , e posiadaj pozycj
prawn samodzielnych organów administracji, wyposa onych we własne, prawem przypisane
kompetencje. Rola urz dów centralnych polega na trwałym, powtarzalnym spełnianiu funkcji
administrowania (na podstawie przepisów prawnych) okre lonymi dziedzinami spraw. Te dziedziny
w znacznej mierze zwi zane s ze sfer administracyjn i funkcjami policyjno-ochronnymi, w
du ym stopniu reprezentuj te swego rodzaju słu by pa stwowe (np. statystyczna, archiwalna,
geologiczna). Działania urz dów centralnych polegaj na bie cym stosowaniu prawa i realizacji
wynikaj cych ze zada administracyjnych, w tym równie polegaj cych na wydawaniu
rozstrzygni w zakresie problemów ogólnych i orzekaniu w kwestiach konkretnych.
• Główny Urz d Geodezji i Kartografii
• Główny Urz d Nadzoru Budowlanego
• Główny Inspektorat Weterynarii
• Wy szy Urz d Górniczy
• Urz d Zamówie Publicznych
• Komenda Główna Pa stwowej Stra y Po arnej
• Komenda Główna Policji
• Komenda Główna Stra y Granicznej
• Urz d Słu by Cywilnej
• Urz d Ochrony Konkurencji i Konsumentów
• Agencja Wywiadu
• Agencja Bezpiecze stwa Wewn trznego
• Polska Akademia Nauk
• Rz dowe Centrum Studiów Strategicznych
4. Rodzaje audytu wewn trznego
Audyt operacyjny – obejmuje badanie oszcz dno ci, wydajno ci i skuteczno ci systemów i
jednostek organizacyjnych. Audyt operacyjny obejmuje ocen efektywno ci zarz dzania, czyli
ocen sposobu, w jaki kierownictwo JA planuje swoje działania a nast pnie kontroluje realizacj
planów.
Oszcz dno jest okre lana standardem „ dobrego gospodarowania” w zakresie
wydatkowania funduszy publicznych.
Poj cie wydajno ci odnosi si do osi gania przez JA zało onych wyników w relacji do
kosztów. Analiza wydajno ci to badanie relacji mi dzy kosztem projektu a wynikami. Wydajno
mo e obejmowa porównanie rzeczywistego czasu realizacji zadania z jego harmonogramem.
Ocena skuteczno ci obejmuje ustalenie, czy oci gni to planowane cele, oraz relacje
pomi dzy zamierzonym a faktycznym rezultatem. Oceniaj c skuteczno audytor powinien wzi
pod uwag wpływ czynników zewn trznych. Celem analizy wydajno ci jest ustalenie czy korzy ci
odnoszone przez jednostk , program lub przedsi wzi cie przekraczaj jego koszty. Analiz
wydajno ci audytor przeprowadza porównuj c koszty i rezultaty, gdy mo na je wyliczy lub
oszacowa .
-
analiza skuteczno ci kosztowej ( ASK) to badanie zwi zków mi dzy kosztami
projektu a wynikami, wyra one jako koszt jednostkowy uzyskanego zysku.
Analiza skuteczno ci kosztowej zajmuje si znalezieniem najta szych sposobów
osi gni cia zdefiniowanych celów lub uzyskaniem maksymalnej warto ci z
danego nakładu finansowego.
Audyt finansowy – Celem badania sprawozdania finansowego jest wyra enie przez audytora opinii
pisemnej wraz z raportem o tym, czy badane sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelne
i jasno przedstawia sytuacj maj tkow i finansow oraz wynik finansowy badanej jednostki.
Czy sprawozdanie finansowe:
- zostało sporz dzone na podstawie prowadzonych ksi g rachunkowych,
- zostało sporz dzone zgodnie z okre lonymi ustaw zasadami rachunkowo ci,
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
22
- jest zgodne co do formy i tre ci z obowi zuj cymi jednostk przepisami prawa,
- przedstawia rzetelne i jasno wszystkie istotne dla oceny jednostki informacj
oraz czy zawarte w sprawozdaniu zarz d z rocznej działalno ci jednostki dane s
zgodne z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym,
- czy nie jest zagro ona kontynuacja działalno ci jednostki,
- czy przestrzegane s tzw. Zasady ci gło ci
Celem audytu finansowego jest uzyskanie pewno ci, e sprawozdania s poprawne i kompletne.
Zakres audytu finansowego jest okre lony w ustawodawstwie. Audytor wew powinien zna i
rozumie zasady sporz dzania sprawozda finansowych oraz obowi zuj ce przepisy. Powinien
zna obowi zuj ce przepisy standardów ksi gowo ci, które okre laj jak nale y zarejestrowa w
sprawozdaniach finansowych skutki transakcji i wydarze . Audytor winien by wiadomy, e
wiarygodno sprawozda finansowych i raportu o tych sprawozdaniach mo e zosta podwa ona
przez wykazanie niezgodno ci mi dzy sprawozdaniami a pozostałymi informacjami lub bł dów
zawartych w innych informacjach. Audytor powinien oceni dokładno i zgodno wszystkich
dost pnych informacji
Sprawozdania finansowe winny charakteryzowa si cechami, które czyni prezentowane przez nie
informacje przydatnymi dla odbiorców:
Zrozumiałe: informacje nale y rozumie przed jej wykorzystaniem. Nale y unika nadmiernej
szczegółowo ci, przedstawione wyja nienia powinny by dokładne, przejrzyste, i napisane prostym
j zykiem.
Istotne: informacja jest istotna, je li pomaga tym, którzy j wykorzystuj do realizacji swych
działa . Decyduj o tym, co jest istotne,
Wiarygodne: informacja wiarygodna przedstawia fakty, winna by dokładna w ramach
akceptowalnej tolerancji, kompletna oraz mo liwa do sprawdzenia. Sprawozdania winny ujawnia ,
w mo liwym stopniu, wszelkie istotne szacunki.
Wa ne: informacja jest wa na, je li mo na oceni , i wpływa ona na działania tych, którzy j
wykorzystuj . Waga jest przedmiotem oceny.
Terminowe, Konsekwentne, Porównywalne
Podej cie systemowe w audycie - systemy funkcjonalne s zazwyczaj tak skonstruowane, e
mo liwe jest ustalenie wewn trznej hierarchii obiektów kontroli oraz samych kontroli. Na
najwy szym poziomie znajduj si kontrole sprawowane przez kierownictwo najwy szego
szczebla. Celem tych kontroli jest zapewnienie:
- realizacji głównych celów biznesowych poprzez:
- definiowanie
- planowanie realizacji
- kierowanie realizacj
- monitorowanie rezultatów
Audytor powinien wykorzysta profesjonalny os d do ustalenia niezb dnego zakresu pracy.
Nale y przy tym uwzgl dni relacj nakładów pracy do istotno ci obiektów audytu. Ocena
obiektów kontroli jest podstaw audytu systemów, poniewa kontrola jest oceniana z perspektywy
celów realizowanych przez system. Oznacza to, e oceniamy czy kontrole zapewniaj realizacj
celów badanego systemu.
5. Elementy ksi g rachunkowych (chyba raczej jakie zbiory tworz ksi gi rachunkowe)
Art. 13. 1. Ksi gi rachunkowe obejmuj zbiory zapisów ksi gowych, obrotów (sum zapisów) i
sald, które tworz :
1) dziennik,
2) ksi g główn ,
3) ksi gi pomocnicze,
4) zestawienia: obrotów i sald kont ksi gi głównej oraz sald kont ksi g pomocniczych,
5) wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
23
2. Przy prowadzeniu ksi g rachunkowych przy u yciu komputera za równowa ne z nimi
uwa a si odpowiednio zasoby informacyjne rachunkowo ci, zorganizowane w formie
oddzielnych komputerowych zbiorów danych, bazy danych lub wyodr bnionych jej cz ci, bez
wzgl du na miejsce ich powstania i przechowywania.
Dziennik jest jednym z podstawowych elementów kr brak dziennika jest niezale nie od formy
prowadzenia kr, jest istotnym naruszeniem UR uniemo liwiaj cym uznanie ich za prawidłowe.
Dziennik jest urz dzeniem słu cym do
chronologicznego rejestrowania zdarze gospodarczych,
jakie nast piły w danym okresie sprawozdawczym. Nie oznacza to, i jednostki maj obowi zek
dokonywa zapisów dzie po dniu. Wystarcza rejestrowanie w dzienniku dowodów ksi gowych wg
daty ich wpływu i przygotowania z zastrze eniem, i musz dotyczy danego okresu
sprawozdawczego. W dzienniku nale y ujmowa jedynie dowody ksi gowe sprawdzone i
zatwierdzone. Zapisy w dzienniku musz by kolejno numerowane, a sumy zapisów liczone w
sposób ci gły. Oznacza to przenoszenie sum narastaj co do przeniesienia na stron nast pn
dziennika w sposób ci gły i podanie sumy ł cznej na stronie ostatniej. Zgodnie z ustaw nie ma
obowi zku comiesi cznego drukowania dziennika lub przenoszenia go na inny trwały no nik.
Je eli stosuje si dzienniki cz ciowe, grupuj ce zdarzenia wg ich rodzajów, to nale y
sporz dzi zestawienie obrotów tych dzienników za dany okres sprawozdawczy.
Przy prowadzeniu kr przy u yciu komputera zapis ksi gowy powinien posiada automatycznie
nadany numer pozycji, pod któr został wprowadzony do dziennika, a tak e dane pozwalaj ce na
ustalenie osoby odpowiedzialnej za tre zapisu.
Ksi ga główna składa si z kont, na których dokonuje si uj cia operacji gospodarczych
wył cznie warto ciowo w uj ciu systematycznym, tj. wg kryterium podobnej tre ci. Zapisy
dokonywane na kontach ksi gi głównej musz uprzednio by uj te w dzienniku z oznaczeniem
pozycji, pod któr figuruj w dzienniku. Przy dokonywaniu zapisów na kontach ksi gi głównej
obowi zuje zasada podwójnego zapisu z zachowaniem kolejno ci chronologicznej.
Ksi gi pomocnicze słu do uszczegółowienia zapisów na kontach syntetycznych w uj ciu
systematycznym. Na kontach ksi g pomocniczych mo na ujmowa operacje gospodarcze w
mierniku ilo ciowo-warto ciowym lub ilo ciowym.
Jednym z elementów ksi g rachunkowych jest
zestawienie obrotów i sald ksi gi głównej i
ksi g pomocniczych. Zestawienie to spełnia istotn funkcj kontroln i informacyjn . Obroty tego
zestawienia powinny dowodzi zgodno ci z obrotami dziennika za te same okresy. Jest ono równie
dowodem na przestrzeganie przez jednostk zasady ci gło ci. Jednostka ma obowi zek
sporz dzania zestawienia obrotów i sald przynajmniej za poszczególne okresy sprawozdawcze, nie
rzadziej jednak ni na koniec miesi ca.
Przez poj cie
inwentarz nale y rozumie wykaz aktywów i pasywów sporz dzony na
okre lony moment potwierdzony przeprowadzon inwentaryzacj . Wykaz taki sporz dzaj
jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksi g rachunkowych. W jednostkach, które prowadz
ksi gi rachunkowe, rol inwentarza spełniaj zestawienia obrotów i sald kont ksi gi głównej oraz
zestawienia sald kont ksi g pomocniczych sporz dzone na dzie zamkni cia ksi g rachunkowych.
Do ksi g rachunkowych okresu sprawozdawczego (nie miesi ca) nale y wprowadzi w
postaci zapisu ka de zdarzenie, które nast piło w tym okresie sprawozdawczym.
ZESTAW X
1. Zespolenie administracji
Zespolenie jest pewn zasad organizacyjn , która znajduje zastosowanie tak w administracji
rz dowej, jak i samorz dowej. Oznacza ona skoncentrowanie całego (lub znacznej cz ci) aparatu
administracyjnego w danej jednostce terytorialnej w ramach jednego urz du i pod jednym
zwierzchnikiem. Zasada zespolenia w gminie polega na tym, e wójt (burmistrz, prezydent) kieruje
urz dem gminy i jest zwierzchnikiem wszystkich jego pracowników. W samorz dzie województwa
marszałek województwa kieruje urz dem marszałkowskim i jest zwierzchnikiem jego
pracowników.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
24
Gdy chodzi o administracj rz dow w województwie, to ustawa przewiduje generaln zasad
zespolenia słu b, inspekcji i stra y pod zwierzchnictwem wojewody i o ile ustawa nie stanowi
inaczej w jednym urz dzie. Przepis ten zakłada, e aparat pracy kierowników słu b (inspekcji,
stra y) powinien by wł czony organizacyjnie w skład urz du wojewódzkiego, z drugiej jednak
strony dopuszcza pozostawienie tego aparatu (na podstawie ustaw) jako odr bnych jednostek
organizacyjnych. Do słu b, inspekcji i stra y, znajduj cych si w ramach zespolenia na szczeblu
wojewódzkim nale m. in.:
- Policja
- Pa stwowa Stra Po arna
- Słu ba Ochrony Zabytków
- Inspekcja Handlowa
- Inspekcja Sanitarna
- Inspekcja Ochrony rodowiska
- Inspekcja Budowlana.
Administracja zespolona:
1) Komendant wojewódzki Pa stwowej Stra y Po arnej
2) Komendant wojewódzki Policji
3) Kurator o wiaty
4) Pa stwowa Stra Rybacka
5) Wojewódzki inspektor farmaceutyczny
6) Wojewódzki inspektor inspekcji handlowej
7) Wojewódzki inspektor jako ci handlowej artykułów rolno-spo ywczych
8) Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego
9) Wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego
10) Wojewódzki inspektor ochrony ro lin i nasiennictwa
11) Wojewódzki inspektor ochrony rodowiska
12) Wojewódzki inspektor transportu drogowego
13) Wojewódzki konserwator zabytków
13) Wojewódzki lekarz weterynarii
2. Fundusz celowy – przykłady
Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołany przed dniem wej cia w ycie
ustawy, którego przychody pochodz z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone s na
realizacj wyodr bnionych zada .
2. Fundusz celowy mo e działa jako osoba prawna lub stanowi wyodr bniony rachunek
bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworz cej fundusz.
3. Fundusz celowy, który realizuje zadania wyodr bnione z bud etu:
1) pa stwa - jest pa stwowym funduszem celowym;
2) gminy, powiatu lub województwa - jest gminnym, powiatowym lub wojewódzkim
funduszem celowym.
4. Podstaw gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy.
5. Wydatki funduszu celowego mog by dokonywane, z zastrze eniem ust. 6, tylko w
ramach posiadanych rodków finansowych obejmuj cych bie ce przychody, w tym dotacje z
bud etu pa stwa lub bud etów jednostek samorz du terytorialnego i pozostało ci rodków z
okresów poprzednich.
6. Fundusze celowe mog zaci ga kredyty i po yczki, o ile ustawa tworz ca fundusz tak
stanowi.
7. Szczegółowe zasady gospodarki finansowej pa stwowego funduszu celowego, w
zakresie nieuregulowanym ustaw tworz c fundusz, okre la, w drodze rozporz dzenia,
minister nadzoruj cy pa stwowy fundusz celowy, w porozumieniu z Ministrem Finansów.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
25
Fundusze celowe mog by istotne z finansowego punktu widzenia instytucjami finansowymi
(np. Fundusz Ubezpiecze Społecznych, Fundusz Pracy, Pa stwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych), jak i pomocniczymi, o niewielkich stosunkowo ródłach dochodów
(Fundusz Pracy, Pa stwowy Fundusz Kombatantów, Fundusz Alimentacyjny) b d posiada
własne, wystarczaj ce ródła dochodów (Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i
Gospodarki Wodnej, Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i
Kartograficznym, Centralny fundusz Ochrony Gruntów Rolnych).
3. Autoryzacja, – jaki to rodzaj kontroli
Autoryzacja jest przykładem kontroli prewencyjnej. Celem kontroli prewencyjnej jest
zapobieganie niepo danym rezultatom. Im bardziej istotny mo e by wpływ zdarzenia na
organizacj , tym wa niejsza jest kontrola prewencyjna.
Autoryzacja jest szczególnym przypadkiem podziału obowi zków. Operacje finansowe i
znacz ce zdarzenia powinny podlega autoryzacji, czyli wykonywane tylko przez osoby
uprawnione.
Autoryzacja jest głównym sposobem zapewnienia, e operacje finansowe i zdarzenia b d
przebiega zgodnie z zamierzeniami kierownictwa. Potwierdzenie warunków autoryzacji oznacza,
e pracownicy wykonuj powierzone im zadania zgodnie z procedurami i w granicach ustalonych
prze kierownictwo oraz wynikaj cych z ustaw.
4. Do czego słu y analiza ryzyka
Analiza ryzyka jest stosowana na wielu poziomach planowania i pracy operacyjnej.
Najwa niejsze zastosowanie to:
- Narz dzie wspomagaj ce planowanie ( w planowaniu długoterminowym, podczas przygotowania
planu zadania audytowego)
- Umo liwia wyliczenie i monitorowanie ryzyka niepowodzenie w audycie projektów,
- Pomaga oceni adekwatno i skuteczno systemu kontroli wewn trznej,
- Pozwala wyceni poszczególne elementy systemu kontroli wewn trznej,
- Pozwala oceni jak kierownictwo zarz dza ryzykiem.
Zasadniczym celem analizy ryzyka jest wskazanie tych obszarów ryzyka, gdzie ryzyko jest
najwi ksze.
ZESTAW XI
1. Koordynacja zewn trzna audytu wewn trznego
Organem administracji rz dowej wła ciwym w sprawie koordynacji kontroli finansowej i
audytu wewn trznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest Minister Finansów.
Zadania okre lone w ust. 1 Minister Finansów wykonuje przy pomocy:
1)Głównego Inspektora Audytu Wewn trznego, zatrudnionego w Ministerstwie Finansów na
zasadach i w trybie okre lonych w przepisach o słu bie cywilnej;
2)komórki organizacyjnej, wyodr bnionej w tym celu w strukturze Ministerstwa Finansów.
2. Ocena zewn trzna audytu wewn trznego
Standard 4.3.2.
System oceny pracy audytora wewn trznego
Oceny zewn trzne
Oceny zewn trzne dokonywane s przez wyspecjalizowan w tym celu komórk organizacyjn
Ministerstwa Finansów lub przez inn jednostk do tego upowa nion .
3. Zakład bud etowy – planowanie, sprawozdawczo i wszystko o
Zakłady bud etowe s to samodzielne, lecz nie posiadaj ce osobowo ci prawnej pa stwowe lub
samorz dowe jednostki organizacyjne, które prowadz działalno na zasadzie odpłatno ci
pokrywaj c swoje wydatki z własnych przychodów.
Zakładami bud etowymi s takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych,
które:
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
26
1)odpłatnie wykonuj wyodr bnione zadania;
2)pokrywaj koszty swojej działalno ci z przychodów własnych, z zastrze eniem ust. 7 i 8.
2. Zakłady bud etowe tworz , ł cz , przekształcaj w inn form organizacyjno-prawn i
likwiduj :
1) ministrowie, kierownicy urz dów centralnych lub wojewodowie oraz inne organy
działaj ce na podstawie odr bnych przepisów - pa stwowe zakłady bud etowe;
2) organy stanowi ce jednostek samorz du terytorialnego - gminne, powiatowe lub
wojewódzkie zakłady bud etowe.
3. Organ, o którym mowa w ust. 2, likwiduj c zakład bud etowy, okre la przeznaczenie
mienia znajduj cego si w u ytkowaniu zakładu; w przypadku pa stwowego zakładu bud etowego
decyzja o przeznaczeniu tego mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem wła ciwym do
spraw Skarbu Pa stwa.
4. Przepis ust. 3 stosuje si odpowiednio do ł czenia zakładów bud etowych.
5. Nale no ci i zobowi zania zlikwidowanego zakładu bud etowego przejmuje organ,
który go zlikwidował.
6. Podstaw gospodarki finansowej zakładu bud etowego jest roczny plan finansowy,
obejmuj cy przychody i wydatki stanowi ce koszty działalno ci oraz stan rodków obrotowych
i rozliczenia z bud etem.
7. Zakład bud etowy mo e otrzymywa z bud etu dotacj przedmiotow .
8. W zakresie okre lonym w odr bnych przepisach zakład bud etowy mo e otrzymywa
dotacj podmiotow lub dotacj celow na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.
9. Nowo tworzonemu zakładowi bud etowemu mo e by przyznana jednorazowa dotacja z
bud etu na pierwsze wyposa enie w rodki obrotowe.
10. Ł cznie dotacje dla zakładu bud etowego nie mog przekroczy 50% jego wydatków;
nie dotyczy to dotacji inwestycyjnych.
11. Zakład bud etowy dokonuje wpłat do bud etu nadwy ek rodków obrotowych,
ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego.
12. W planie finansowym zakładu bud etowego wyodr bnia si w szczególno ci:
1) przychody własne;
2) dotacje z bud etu pa stwa lub bud etu jednostki samorz du terytorialnego;
3) wydatki na wynagrodzenia i składniki naliczane od wynagrodze ;
4) wydatki inwestycyjne.
13. W planie finansowym zakładu bud etowego mog by dokonywane zmiany w ci gu
roku w przypadku realizowania wy szych od planowanych przychodów i wydatków, pod
warunkiem e nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do bud etu ani zwi kszenia dotacji z bud etu.
Zakłady bud etowe s samodzielne ale nie posiadaj osobowo ci prawnej.
Poziom rodków obrotowych okre la normatyw zapasów materiałowych ustalony przez kierownika
zakładu na podst. wytycznych dysponenta wy szego stopnia oraz wysoko rodków na
wynagrodzenia wraz ze składkami, nie wi cej jednak ni 1/12 wydatków na ten cel, wyznaczonych
w planie finansowym.
Osi gaj c przychody w zwi zku z odpłatnym wykonywaniem zada , zakład bud etowy podlega
podatkowi dochodowemu od osób prawnych.
Status z-du bud etowego mog uzyska np. stołówki i bufety studenckie, kolonie i obozy,
filharmonie, teatry, domy wczasowe, przedszkola, resortowe centra kształcenia kadr.
Zakłady bud etowe składaj sprawozdania : Rb-30 – półroczne/roczne z wykonania planów
finansowych z-dów bud etowych, Rb-Z - kwartalne spr. o stanie zobowi za wg tytułów dłu nych
oraz gwarancji i por cze , Rb-N - kwartalne spr. o stanie nale no ci.
4. Samorz d – poj cie i istota
O samorz dzie mo na mówi w kilku aspektach, np. w aspekcie prawnym. W uj ciu prawnym
samorz d stanowi typ decentralizacji i specyficzn form administracji opart na zasadzie
niezale no ci hierarchicznej.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
27
Samorz d mo na okre li jako wykonywanie wyodr bnionej cz ci administracji przez
zwi zki publiczno-prawne (osoby prawa publicznego) na zasadzie samodzielno ci i wzgl dnej
niezale no ci, tzn. pod ustawowo ustalonym i ograniczonym nadzorem. Uwzgl dniaj c kontekst
organizacyjny samorz d mo na okre li jako: wydzielony przez ustaw zwi zek osób, do którego
przynale no jest z mocy prawa, powołany do realizacji zada i funkcji administracji publicznej na
zasadzie samodzielno ci i wzgl dnej niezale no ci od pa stwa (pod ustawowo ustalonym i
ograniczonym nadzorem).
Istot samorz du jest to, e wyodr bnienie korporacji nast puje w celu przekazania im
wykonywania administracji publicznej.
Rodzaje samorz du:
- terytorialny
- specjalny (zawodowy, narodowo ciowy, wyznaniowy).
Zgodnie z tre ci art. 16 Konstytucji RP ogół mieszka ców jednostek zasadniczego podziału
terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnot samorz dow .
Samorz d terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługuj c mu w
ramach ustaw istotn cz
zada publicznych samorz d wykonuje w imieniu własnym i na własn
odpowiedzialno
Samorz d terytorialny stanowi form organizacji społecze stwa obywatelskiego – publicznej
władzy lokalnej i regionalnej typu demokratycznego, reprezentuj cej społeczno ci (wspólnoty)
lokalne i regionalne na okre lonym terytorium. Władza ta działa na ró nych szczeblach zarz dzania
o ró nym zasi gu terytorialnym. Samorz d terytorialny w Polsce wyst puje jako samorz d lokalny
(na szczeblu gminy i powiatu) i regionalny (na szczeblu województwa).
Celem podziału władzy publicznej w pa stwie, słu cego jej decentralizacji i wyodr bnieniu
władzy sprawowanej w formach samorz dowych, jest pobudzenie inicjatyw społecznych dla
optymalnego zaspokojenia potrzeb społecznych i rozwoju gospodarczego kraju, w tym skutecznego
lokowania publicznych zasobów finansowych. Ka dy rodzaj jedn. sam. terytor. ma swoje,
okre lone w ustawach, zadania.
Podstawow zasad ustrojow wynikaj c z istoty samorz dno ci jest zasada samodzielno ci
jednostek samorz du terytorialnego, w tym samodzielno ci finansowej. Zasada samodzielno ci le y
u podstaw procesów decentralizacji, w tym decentralizacji finansowej. Swe podstawy filozoficzne
zasady te wywodz z idei subsydiarno ci (zasada pomocniczo ci lub wspomagania) – wolno
działania obywateli oraz społeczno ci mniejszych w stosunku do wi kszych).
istot decentralizacji administracji publicznej jest ustawowe przeniesienie zada , kompetencji
decyzyjnych ze szczebla wy szego na rzecz administracyjnych struktur regionalnych oraz
ograniczenie ingerencji organów szczebli wy szych w sfer działalno ci szczebli ni szych. Celem i
skutkiem procesu decentralizacji administracji jest samodzielno jednostek samorz du
terytorialnego ograniczona ustaw . Jednostki sam. teryt. uczestnicz w sprawowaniu władzy
publicznej samodzielnie, a samodzielno ta podlega ochronie s dowej. Polega na zapewnieniu
wszystkim, poszczególnym jednostkom sam. teryt. szerokiego zakresu swobodnego decydowania
we własnym imieniu i na własn odpowiedzialno o sprawach regionalnych lub lokalnych w celu
zaspokojenia potrzeb mieszka ców swojego terytorium.
Samodzielno finansowa dotyczy :
- gwarantowania dochodów, w tym władztwa podatkowego ograniczonego prawem, oraz
mo liwo ci pozyskiwania innych rodków finansowych,
- samodzielno ci uchwalania bud etów
- dokonywania wydatków w ramach gospodarki bud etowej
- okre lania, w granicach prawa, metod i form działania, w szczególno ci dostosowania
dochodów i wydatków do zakresy działa i wyboru najkorzystniejszej formy organizacyjnej
gospodarki finansowej.
5. Mapa ryzyka – co to jest (pytano o ró nic z macierz ryzyka)
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
28
Mapa ryzyka to zestawienie w formie tabeli ryzyka, jakie audyt wewn trzny
zidentyfikował w trakcie wykonywania zadania audytowego. Mapa ryzyka jest sporz dzona w
celu u wiadomienia adresatom raportu, jakie mog by konsekwencje, je li rekomendacje audytu
nie zostan zrealizowane.
Ryzyka na jakie wystawiona jest jednostka audytowana w wyniku słabo ci systemu kontroli
powinny zosta zidentyfikowane poprzez testy zgodno ci. Testy te dostarczaj dowodów na
przestrzeganie procedur . ocenie podlega system kontroli a nie warto transakcji. Po stwierdzeniu
odst pstwa nale y oceni jego istotno . Wyniki testów przegl dowych i testów zgodno ci
pozwalaj sporz dzi map ryzyka. Przykładowa mapa ryzyka
Waga ryzyka
Opis ryzyka
Obiekt audytu
Kontrole ograniczaj ce
ryzyko
Bardzo powa ne
1.
2.
Powa ne
1.
Umiarkowane
1.
2.
Niskie
1.
Narz dziem, które mo e by przydatne przy opracowywaniu programu zadania audytowego
jest
macierz ryzyka. Dla ka dego zagadnienia obj tego badaniem (lub planowanego) okre la si
poziom ryzyka. Nast pnie ustala si wag ka dego ryzyka i w zale no ci od okre lonej sumy
ryzyka opracowuje si program badania (np. ró nica mi dzy poziomem ryzyka ogólnego niskim a
wysokim polega na ilo ci elementów w próbie).
ZESTAW XII
2. Poprawianie bł dów w ksi gach rachunkowych
Sprawdzone bł dy w zapisach poprawia si :
1) przez skre lenie dotychczasowej tre ci i wpisanie nowej, z zachowaniem czytelno ci
bł dnego zapisu, oraz podpisanie poprawki i umieszczenie daty; poprawki takie
musz by dokonane jednocze nie we wszystkich ksi gach rachunkowych i nie
mog nast pi po zamkni ciu miesi ca
2) przez wprowadzenie do kr dowodu zawieraj cego korekty bł dnych zapisów,
dokonywane tylko zapisami dodatnimi albo tylko ujemnymi.
W razie ujawnienia bł dów po zamkni ciu miesi ca lub prowadzenia kr przy u yciu
komputera, dozwolone s tylko korekty dokonane w sposób okre lony w pkt. 2. Dowody
koryguj ce dla zachowania zasady sprawdzalno ci i przejrzysto ci powinny by wła ciwie opisane-
wskazywa bł dne zapisy podlegaj ce korekcie oraz przyczyn korekty. Korygowa powinno si
zapisy w cało ci wprowadzaj c zapisy prawidłowe. Korekt dokonywa mo na po zamkni ciu
miesi ca, jak równie w ka dym nast pnym okresie sprawozdawczym. Przy prowadzeniu ksi g za
pomoc komputera jedynym prawidłowym sposobem poprawiania bł dów w zapisach ksi gowych
jest wprowadzanie do ksi g zapisów koryguj cych: storno czarne lub czerwone. W takich
przypadkach zapisy na dokumencie stornowanym jak i stornuj cym powinny by tak
udokumentowane, aby mo na było ustali wzajemne powi zania pomi dzy nimi.
3.
Etapy analizy ryzyka
1. Okre lenie celów strategicznych i operacyjnych organizacji
2. Wskazanie procesów biznesowych i zidentyfikowanie wła cicieli procesów
3. Okre lenie ryzyk, na jakie nara ony jest proces
3.1 Zdefiniowanie wła cicieli ryzyk
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
29
4. Zidentyfikowanie czynników ryzyka
5. Okre lenie poziomu wra liwo ci procesu na ryzyko – strat
6. Okre lenie poziomu ryzyka akceptowanego przez Kierownictwo
7. Zapoznanie si z matematycznymi i szacunkowymi metodami oceny ryzyka
8. Wybranie metody obliczania ryzyka
9. Przeprowadzenie analizy ryzyka
10. Dokonanie interpretacji uzyskanych wyników
11. Wykonanie analizy u yteczno ci zastosowanego modelu.
12. Okre lenie planu awaryjnego
13. Okre lanie poziomu ryzyka po ka dej istotnej zmianie
14. Monitorowanie ryzyka.
4. Co to jest decyzja administracyjna
Decyzj jest akt administracyjny stanowi cy jednostronne ustalenie organu administracji
publicznej o wi
cych dla jednostki (i organu) konsekwencjach normy prawa administracyjnego.
Jest skierowany do konkretnie oznaczonego adresata i okre laj cym jego sytuacj prawn w
konkretnie (indywidualnie) oznaczonej sprawie.
Organ administracji publicznej załatwia spraw przez wydanie decyzji. Decyzje rozstrzygaj
spraw co do jej istoty w cało ci lub w cz ci albo w inny sposób ko cz spraw w danej instancji.
Gdy post powanie z jakiejkolwiek przyczyny stało si bezprzedmiotowe, organ administracji
publicznej wydaje decyzj o umorzeniu post powania.
Podstawa prawn decyzji administracyjnej mo e by jedynie przepis prawa powszechnie
obowi zuj cego, czyli przepis ustawy (i aktów z ni równorz dnych) oraz przepis aktu
wykonawczego, wydanego na podstawie i w granicach wyra nego upowa nienia zawartego w
ustawie. Organ administracji publicznej podejmuje działanie w formie decyzji, gdy załatwia spraw
administracyjna co do istoty w cało ci albo w cz ci, lub w inny sposób ko czy spraw w danej
instancji (art. 104 kpa).
Decyzja powinna zawiera : oznaczenie organu administracji publicznej, dat wydania,
oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygni cie, uzasadnienie faktyczne i
prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie słu y od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i
nazwiska oraz stanowiska słu bowego osoby upowa nionej do wydania decyzji. Decyzja, w
stosunku do której mo e by wniesione powództwo do s du powszechnego lub skarga do s du
administracyjnego, powinna zawiera ponadto pouczenie o dopuszczalno ci wniesienia powództwa
lub skargi.
Przepisy szczególne mog okre la tak e inne składniki, które powinna zawiera decyzja.
Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególno ci zawiera wskazanie faktów, które
organ uznał za udowodnione, dowodów, na których si oparł, oraz przyczyn, z powodu których
innym dowodom odmówił wiarygodno ci i mocy dowodowej, za uzasadnienie prawne -
wyja nienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.
5. Przeciwdziałanie ryzyku
Do tej kategorii zalicza si zdecydowanie najwi cej reakcji na ryzyko.( inne reakcje: transfer
– przeniesienie ryzyka na inn instytucj ; tolerowanie – je eli przeciwdziałanie przekracza
potencjalne korzy ci to odpowiedzi na ryzyko mo e by tolerowanie) Podj te działanie mo e
doprowadzi do likwidacji ryzyka lub do jego ograniczenia do akceptowalnego poziomu. Działania
podj te w celu przeciwdziałaniu ryzyka nazywamy kontrol wewn trzn . Działania wewn trzne
podj te przez organizacj mog mie równie wpływ na otoczenie.
Zarz dzanie ryzykiem oznacza, e funkcjonuje obejmuj cy cał organizacj proces oceny i
przeciwdziałania skutkom ryzyka. Proces ten powinien by racjonalny w doborze rodków.
ZESTAW XIII
1. Organ a urz d administracji
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
30
Organ – wewn trzna jednostka organizacyjna danego podmiotu prawa (np. gminy), która
wyposa ona jest w uprawnienie wyra ania woli tego podmiotu. ródłem tego uprawnienia jest
przepis prawa i z reguły przybiera ono posta wykazu zada i kompetencji danego organu.
Organ pa stwa – jednostka organizacyjna pa stwa maj ca uprawnienie do wyra ania woli
tego pa stwa.
Organ administracji pa stwowej (rz dowej lub samorz dowej) – organ pa stwa zajmuj cy
si bezpo rednim wykonywaniem funkcji administracyjnej pa stwa.
Urz d:
1) wyodr bniony zespół kompetencji (praw i obowi zków zwi zanych z okre lonym
organem administracji publicznej), np. urz d ministra, wojewody;
2) szczególna nazwa organu administracyjnego, np. urz d morski;
2) zorganizowany zespół osób przydany danemu organowi administracyjnemu do pomocy
w wykonywaniu jego funkcji, np. rektorat, ministerstwo.
Od organu administracyjnego urz d odró nia si tym, e nie posiada własnych kompetencji,
lecz wykonuje kompetencje tzw. „cudze” (nale ce do organu administracyjnego). Urz dem
administracyjnym jest urz d wojewódzki (a organem wojewoda) urz d gminy, a tak e jednostki
organizacyjne wyst puj ce pod innymi nazwami np. biuro, kancelaria.
Patrz VII.3
2. Gospodarstwo pomocnicze – wszystko o
Gospodarstwem pomocniczym jest wyodr bniona z jednostki bud etowej, pod wzgl dem
organizacyjnym i finansowym w ramach macierzystej jednostki, cz
jej podstawowej działalno ci
lub działalno uboczna.
2. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalno ci z uzyskiwanych przychodów
własnych, z zastrze eniem ust. 7.
3. Gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inn form organizacyjno-prawn i
likwiduje kierownik jednostki bud etowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:
1) wła ciwego ministra, kierownika urz du centralnego lub wojewody - w przypadku gospodarstw
pomocniczych pa stwowych jednostek bud etowych;
2) zarz du jednostki samorz du terytorialnego - w przypadku gospodarstw pomocniczych
gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek bud etowych.
4. Tworz c gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki bud etowej okre la nazw i
siedzib gospodarstwa pomocniczego, nazw i siedzib jednostki bud etowej, przedmiot
działalno ci wyodr bnionej z zakresu działalno ci jednostki bud etowej oraz składniki maj tkowe
przydzielone gospodarstwu przez jednostk bud etow .
5. Składniki maj tkowe, nale no ci i zobowi zania zlikwidowanego gospodarstwa
pomocniczego przejmuje jednostka bud etowa, przy której funkcjonowało gospodarstwo.
6. Podstaw gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy
obejmuj cy przychody, wydatki stanowi ce koszty działalno ci, rachunek wyników, stan rodków
obrotowych i rozliczenia z bud etem. ( przychody, które pokrywaj wydatki stanowi ce koszty
działalno ci)
7. Gospodarstwo pomocnicze mo e otrzymywa z bud etu dotacje przedmiotowe.
8. Nowo utworzone gospodarstwo pomocnicze jednostki bud etowej mo e otrzyma z bud etu
dotacj na pierwsze wyposa enie w rodki obrotowe.
9. Sprzeda y usług na rzecz macierzystej jednostki bud etowej gospodarstwo pomocnicze
dokonuje według kosztów własnych.
10. Gospodarstwo pomocnicze wpłaca do bud etu połow osi gni tego zysku.
11. W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego jednostki bud etowej wyodr bnia si w
szczególno ci:
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
31
1) przychody własne;
2) dotacje z bud etu pa stwa lub bud etu jednostki samorz du terytorialnego;
3) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodze .
12. W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mog by dokonywane zmiany w ci gu
roku w przypadku realizowania wy szych od planowanych przychodów i wydatków, pod
warunkiem e nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do bud etu ani zwi kszenia dotacji z bud etu.
13. Gospodarstwami pomocniczymi mog zosta :
- gospodarstwa rolne,
- warsztaty szkolne,
- stołówki, o rodki szkoleniowe,
- biura obsługi organu samorz dowego i inne.
Powstaj one przy szkołach wy szych, urz dach samorz du terytorialnego, Zakładach Słu by
Zdrowia itp.
4. Koordynacja audytu wew., (kto jest organem od audytu – GIAW czy MF)
Organem administracji rz dowej wła ciwym w sprawie koordynacji kontroli finansowej i
audytu wewn trznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest Minister Finansów.
Zadania okre lone w ust. 1 Minister Finansów wykonuje przy pomocy:
1) Głównego Inspektora Audytu Wewn trznego, zatrudnionego w Ministerstwie Finansów na
zasadach i w trybie okre lonych w przepisach o słu bie cywilnej;
2) komórki organizacyjnej, wyodr bnionej w tym celu w strukturze Ministerstwa Finansów.
5. Sposoby pomiaru ryzyka
Przeprowadzaj c pomiar ryzyka audytor ma za zadanie zmierzy w sposób maksymalnie
obiektywny ryzyko. Pomiar ryzyka to proces składaj cy si z nast puj cych czynno ci :
- wybór okre lonej liczby kategorii ryzyka reprezentuj cych najwa niejsze aspekty ryzyk dla
danej organizacji. Kategorie te powinny by miarodajne. Oznacza to konieczno
zró nicowania wag dla poszczególnych zada audytowych
- wybór skali - rekomendowane jest stosowanie skali 4-stopniowej
- ocena ka dej z jednostek audytowanych pod wzgl dem obecno ci lub siły danej kategorii
ryzyka i przypisanie wyniku
- przyj cie wagi dla ka dego z wybranych kategorii ryzyka oparte na oddziaływaniu jaki dana
kategoria ma na jednostk audytowan . Wagi winny by znormalizowane,tj. suma wag
winna wynosi 1,00 lub 100%. Kategoria ryzyk powinna mie przynajmniej 10% wpływu
na jednostk .
- iloczyn warto ci wagi danej kategorii i warto ci nat enia przypisanego tej kategorii ryzyka
nazywamy
warto ci wa on ryzyka :
Rw = W x S
Rw - wa ona warto ryzyka
W - waga
S - skala
Suma wa onych warto ci ryzyka okre la ryzyko dla danej jednostki audytowanej (obiekt
audytu)
ZESTAW XIV
1. Cechy dowodu ksi gowego wg ustawy o rachunkowo ci (pyt. dodatkowe: czy paragon
mo e by dowodem ksi gowym, je li tak to pod jakimi warunkami, co go odró nia od
dowodu ksi gowego- jakich cech mu brak) art. 21
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
32
Za prawidłowy uwa a si dowód ksi gowy
- stwierdzaj cy fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem a
zawieraj cy co najmniej:
1) okre lenie rodzaju dowodu i jego numer identyfikacyjny
2) okre lenie stron dokonuj cych operacji gospodarczej
3) opis operacji oraz jej warto , je eli to mo liwe okre lon tak e w jednostkach naturalnych
4) dat dokonania operacji, a gdy dowód został sporz dzony pod inn dat - tak e dat
sporz dzenia dowodu
5) podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyj to składniki
aktywów
6) stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do uj cia w ksi gach rachunkowych
przez wskazanie miejsca oraz sposobu uj cia dowodu w ksi gach rachunkowych
(dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.
- sprawdzony pod wzgl dem merytorycznym i formalno-rachunkowym przez wła ciwe komórki
organizacyjne oraz na dowód sprawdzenia podpisany przez osob upowa nion ,
- oznaczony numerem lub w inny sposób umo liwiaj cy powi zanie dowodu z zapisami
ksi gowymi dokonanymi na jego podstawie.
Dowody ksi gowe powinny by rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji
gospodarczych, któr dokumentuj , kompletne, zawieraj ce co najmniej dane okre lone w art. 21,
oraz wolne od bł dów rachunkowych. Niedopuszczalne jest dokonywanie w dowodach ksi gowych
wymazywania i przeróbek.
5. Odwołanie od decyzji administracyjnej (pyt. dodatkowe – czy i do kogo przysługuje
odwołanie od decyzji wydanej prze Ministra Finansów, wydanej przez Premiera)
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji słu y stronie odwołanie tylko do jednej instancji.
Wła ciwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wy szego stopnia,
chyba, e ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorz dowe kolegium
odwoławcze nie słu y odwołanie, jednak e strona niezadowolona z decyzji mo e zwróci si do
tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje si odpowiednio
przepisy dotycz ce odwoła od decyzji.
Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, je eli z odwołania wynika, e
strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.
Odwołanie wnosi si do wła ciwego organu odwoławczego za po rednictwem organu, który
wydał decyzj . Organ administracji publicznej, który wydał decyzj obowi zany jest przesła
odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie 7 dni od dnia w którym
otrzymał odwołanie.
Odwołanie wnosi si w terminie 14 dni od dnia dor czenia decyzji stronie, a gdy decyzja została
ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie.
Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.
O wniesieniu odwołania organ administracji publicznej, który wydał decyzj , zawiadomi strony.
Je eli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzj ,
uzna, e to odwołanie zasługuje w cało ci na uwzgl dnienie, mo e wyda now decyzj , w której
uchyli lub zmieni zaskar on decyzj .
Decyzji, od której słu y odwołanie, mo e by nadany rygor natychmiastowej wykonalno ci,
gdy jest to niezb dne ze wzgl du na ochron zdrowia lub ycia ludzkiego albo dla zabezpieczenia
gospodarstwa narodowego przed ci kimi stratami b d te ze wzgl du na inny interes społeczny
lub wyj tkowo wa ny interes strony.
Organ administracji publicznej, który wydał decyzj jest ni zwi zany od chwili jej dor czenia
lub ogłoszenia.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
33
W toku post powania organ administracji publicznej wydaje postanowienia.
Postanowienia dotycz poszczególnych kwestii wynikaj cych w toku post powania, lecz nie
rozstrzygaj o istocie spraw.
POSTANOWIENIE – ZA ALENIE – 7 dni
DECYZJA – ODWOŁANIE DO WY SZEJ INSTANCJI – 14 dni
Organ odwoławczy
nie mo e wyda decyzji na niekorzy strony odwołuj cej si , chyba, e
zaskar ona decyzja ra co narusza prawo lub ra co narusza interes społeczny.
3. Na czym polega niezale no operacyjna audytu (pyt. dodatkowe – czy audytor mo e
zajmowa si działalno ci operacyjn jednostki)
Standard 4.1.1.-Niezale no
Niezale no operacyjna
Audytor wewn trzny (kierownik komórki audytu wewn trznego) nie powinien by nara ony
na próby narzucenia obszarów audytu, wpływania na sposób wykonywania pracy i przekazywania
wyników.
Audytor wewn trzny musi mie zagwarantowany nieograniczony dost p do wszelkich
dokumentów, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, do wszystkich
pracowników oraz wszelkich innych ródeł informacji potrzebnych do przeprowadzenia audytu.
Audytor wewn trzny nie mo e bra udziału w działalno ci operacyjnej jednostki.
Sporadycznie pracownicy ZAW mog by na polecenie Kierownictwa Organizacji
kierowani do pracy bezpo rednio na rzecz innych zespołów przy realizacji zada nie maj cych
zwi zku z celami ZAW i zadaniami wynikaj cymi z rocznego planu audytu. Podczas wykonywania
takich zlece audytor podlega zlecaj cej komórce organizacyjnej w sprawach dotycz cych danego
zlecenia; jednak e w pozostałych sprawach natury administracyjnej audytor winien zwraca si o
wskazówki do dyrektora ZAW. W sytuacji, kiedy ilo zada dodatkowych wykonywanych poza
Zespołem Audytu Wewn trznego jest na tyle znacz ca, e zagra a realizacji rocznego planu audytu
Dyrektor ZAW powinien powiadomi o tym fakcie jak równie o ryzykach, jakie wynikaj z
niewykonania planu rocznego Kierownictwo Organizacji. (ksi ka Czerwi skiego str. 23)
4. Sk d wynika konieczno analizy ryzyka w planowaniu rocznym
Art. 35 f Audyt wew. przeprowadza si na podstawie rocznego planu audytu, plan audytu
przygotowuje audytor w porozumieniu z kierownikiem jednostki. Plan audytu zawiera w
szczególno ci analiz obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia rodków publicznych i
dysponowania nimi.
Audytor przygotowuj c plan ustala kolejno poddania obszarów ryzyka audytowi, bior c
pod uwag stopie ich wa no ci oraz uwzgl dnia czynniki organizacyjne.
Standardy 3.3 – planowanie i sprawozdawczo ,
Rozporz dzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2002r. w sprawie szczegółowego sposobu
i trybu przeprowadzania audytu wewn trznego § 3
5. Na czym polega kontrola kierownicza (zarz dcza), podaj przykład (pyt. dodatkowe –
czy jest ró nica w poj ciach kontrola kierownicza a kontrola zarz dcza)
Celem tych kontroli jest zapewnienie, e zostan osi gni te zało one cele. Kontrole te s
kluczowe, je li pewne zdarzenia mog doprowadzi do krytycznych konsekwencji, takich jak
bankructwo lub utrata zdrowia i ycia. Dotyczy ona całej instytucji: wszystkich systemów, strategii,
procedur oraz zasad praktyki, potrzebnych pracownikom do realizacji zada instytucji
Przykłady:
Przegl dy wykonywane przez kierownictwo
Bezpo rednie zarz dzanie
Organizowanie szkole
Nagrody pieni ne dla wyró niaj cych si pracowników.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
34
Kontrola kierownicza s to pewne działania nakierowane na okre lone działania w celu
osi gni cia w przyszło ci pewnych celów. To te procedury, okre lenie polityki jednostki.
Kontrola kierownicza uto samia si z kontrol zarz dcz . S to poj cia zamienne.
ZESTAW
XV
4. Metoda delficka-ekspercka
Prowadz cy projekt zbiera opinie od ekspertów, podsumowuje wyniki i przekazuje rezultaty
ekspertom bez ujawniania, kto zaj ł, jakie stanowisko. Cykl mo e by powtarzany kilkakrotnie.
Eksperci nie wiedz , kto bierze udział w rozwi zaniu problemu. Metoda jest u yteczna przy
uzgadnianiu danych liczbowych - np. oczekiwany poziom inflacji. Przydatna w analizie ryzyka
gdzie stosuje si uproszczon wersj .
Metoda Delficka ( Grupa ekspercka):
• Grupa składaj ca si z audytorów i managementu
• Identyfikuje, klasyfikuje i ocenia ryzyka
• Podej cie systemowe
• Wyliczenie wszystkich istotnych elementów ocenianego zbioru
• Systematyczne porównywanie ryzyk i ekspozycji wszystkich badanych elementów
• Przyporz dkowuje warto ci dla ka dego ryzyka i sumuje dla wyliczenia całkowitego ryzyka
Grupowe metody identyfikacji ryzyka
1. Ankiety eksperckie
Metoda ankiet eksperckich polega na uzyskiwaniu informacji na temat rodzajów ryzyka
pojawiaj cych si w danej działalno ci oraz zagro e jakie mog wynika ze zidentyfikowanych
ryzyk, a tak e mo liwego prawdopodobie stwa wyst pienia ryzyk od wła ciwego eksperta, który
najlepiej orientuje si w danej działalno ci. Ekspertem mo e zosta kierownik danej jednostki
(komórki) organizacyjnej, poniewa on najlepiej zna zadania realizowane przez jednostk .
Identyfikacja ryzyka t metod rozpoczyna si od przygotowania przez audytora ankiet
dotycz cych danego obszaru. Nast pnie nale y uzgodni z wybranym ekspertem termin
przeprowadzenia ankiety, tak aby nie przeszkadza mu w bie cej pracy oraz aby da mu
odpowiednio du o czasu do przygotowania si do tej rozmowy. Dobrze jest dostarczy wcze niej
ankiet lub list tematów, jakie b d poruszane podczas rozmowy.
Bardzo wa nym etapem tej metody jest rozpoznanie wła ciwego specjalisty w danej
dziedzinie. Audytor powinien wybra specjalist , który najlepiej zna dziedzin obj t ankiet .
Podczas rozmowy nie powinno si odbiega znacz co od wyznaczonego tematu rozmowy, ale
nale y wysłucha opinii eksperta na inne tematy, które wi
si z jego dziedzin . Informacje te
b dzie mo na wykorzysta podczas rozmów z innymi ekspertami.
Ka da metoda identyfikacji ryzyka ma swoje wady i zalety. Wady metody ankiet eksperckich
to:
mo liwo otrzymania wielu subiektywnych opinii od ekspertów,
uzyskanie informacji słabej jako ci,
wybór niewła ciwych osób do przeprowadzenia ankiet,
wyniki ankiet mog okaza si niedokładne, mało szczegółowe, mog mie równie nisk
u yteczno .
Do zalet tej metody mo emy zaliczy :
niski koszt metody,
do przeprowadzenie identyfikacji t metod nie s wymagane du e zasoby,
jest łatwa do zastosowania.
2. Metoda delficka
Nazwa metody pochodzi od wyroczni w Delfach. Zgodnie z mitologi greck , kapłankom –
opiekunkom wyroczni, mo na było zada pytanie dotycz ce przyszło ci. Odpowiedzi na nie,
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
35
dawane pod wpływem bogów, były przekazywane odpowiednim osobom, których zadaniem było
ich wytłumaczenie.
W tej metodzie identyfikacji ryzyka równie wykorzystuje si wiedz ekspertów, ale nie
musz to by osoby doskonale znaj ce analizowan działalno . Wystarczy, e b d to osoby na
bie co uczestnicz ce w danej działalno ci oraz zainteresowane jej wynikami. Podobnie jak w
metodzie opisanej powy ej, nale y przygotowa kwestionariusze pyta zwi zanych z
analizowanym obszarem. Pytania powinny by precyzyjnie sformułowane, aby mo na było
otrzyma konkretne odpowiedzi, powinny te w pewnym stopniu umo liwia twórcz interpretacj
danego problemu. Ankiety s przekazywane ekspertom do wypełnienia. Maj oni wtedy
odpowiednio du o czasu na ich przygotowanie i bezpo redni dost p do niezb dnych informacji.
Metoda ta na etapie wypełniania ankiety nie wymaga spotkania audytora z ekspertem.
Eksperci udzielaj odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszach, a osoby
przeprowadzaj ce ankiety (w tym przypadku audytor) interpretuje te opinie. Osoby ankietowane
weryfikuj te interpretacje, tak aby ich informacje były dobrze zrozumiane przez audytora. Ankieta
metod delfick mo e by przeprowadzona w kilku cyklach. Dzi ki temu wyniki s coraz bardziej
precyzyjne.
Do wad metody delfickiej zaliczy nale y:
mo liwo bł dne interpretacji odpowiedzi udzielanych przez ekspertów,
przeprowadzenie ankiet mo e okaza si czasochłonne.
Do zalet tej metody nale :
otrzymywanie odpowiedzi od ekspertów bez zakłócania ich normalnego toku pracy,
niskie koszty przeprowadzenie oraz minimalne zasoby, jakie s potrzebne do jej
przeprowadzenia.
4. Dług publiczny
Je li dochody bud etowe s niedostateczne dla zrealizowania niezb dnych wydatków, na ich
pokrycie musimy znale inne rodki. Mog to by nie zaliczane do dochodów pozostało ci
(nadwy ki) z poprzednich lat oraz dochody ze sprzeda y mienia, zwykle jednak deficyt poci ga za
sob konieczno po yczenia pieni dzy. Powstaje wówczas
dług publiczny. Dług publiczny
rozumiany jest jako ł czna kwota zobowi za wszystkich podmiotów sektora publicznego. Tworz
go nie tylko zobowi zania zaci gni te w celu sfinansowania cz ci wydatków bud etu pa stwa, ale
równie zobowi zania gmin, funduszy celowych, agencji i innych, podobnych instytucji.
Dług publiczny mo e by zaci gany w ró nych formach. Dla Skarbu Pa stwa podstawow
form zaci gania długu publicznego jest sprzeda skarbowych papierów warto ciowych, gminy
cz ciej korzystaj z kredytów i po yczek udzielanych przez banki i inne sytuacje finansowe, w
tym przez fundusze celowe, cz sto oferuj ce preferencyjne warunki oprocentowania i spłaty.
Dług publiczny tworz skumulowane deficyty bud etowe planowane w bud ecie pa stwa i
w bud ecie jednostek samorz du terytorialnego. Dług publiczny dotyczy okresu wieloletniego.
W zwi zku z potrzebami adaptacji polskich rozwi za prawnych do przepisów Unii
Europejskiej kategoria deficytu i długu publicznego stała si podstawowym kryterium oceny
polityki finansowej pa stwa. Zgodnie z Traktatem w Maastricht limit stanowi cy równocze nie
zobowi zanie makroekonomiczne pa stw wchodz cych w skład Unii, jako kryteria konwergencji
(zbie no ci) s : dla deficytu – 3% dopuszczalnej wielko ci PKB, a dla długu – 60% PKB.
ZESTAW XVI
1. K.P.A. - co reguluje
Kodeks post powania administracyjnego normuje post powanie:
1) przed organami administracji publicznej w nale cych do wła ciwo ci tych organów
sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,
2) przed innymi organami pa stwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy s one powołane
z mocy prawa lub na podstawie porozumie do załatwiania spraw okre lonych w pkt 1,
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
36
3)w sprawach rozstrzygania sporów o wła ciwo mi dzy organami jednostek samorz du
terytorialnego i organami administracji rz dowej oraz mi dzy organami i podmiotami, o których
mowa w pkt 2, a tak e mi dzy tymi organami a s dami,
4) w sprawach wydawania za wiadcze .
Kodeks post powania administracyjnego normuje ponadto post powanie w sprawie skarg i
wniosków przed organami pa stwowymi, organami jednostek samorz du terytorialnego oraz
przed organami organizacji społecznych.
2. Wnioski audytu
Audytor wewn trzny przedstawia kierownikowi jednostki oraz kierownikowi audytowanej
komórki sprawozdanie z przeprowadzonego zadania audytowego. Sprawozdanie powinno
uwzgl dnia m.in. zagadnienia zwi zane z ryzykiem, opini dotycz c systemu kontroli
wewn trznej oraz ocen efektywno ci zarz dzania audytowan komórk .
Uwagi sformułowane w trakcie wykonywania zadania audytowego powinny opiera si na
faktach, za fakty nie mog zosta pozbawione wła ciwego im kontekstu. Audytor wewn trzny
misi dokona obiektywnej, czyli pozbawionej d enia do osi gni cia jakichkolwiek własnych
osobistych celów oceny istotno ci ustale , jakie przyniosło zadanie audytowe.
Ustalenia i wnioski audytor wewn trzny misi oprze na faktach a nie na wra eniach, jakim
uległ w czasie dokonywania bada . Powinien pami ta , e jego działalno jest usług wiadczon
kierownictwu, które ma mie zaufanie do wyników jego pracy.
3. Czynniki ryzyka operacyjnego
Istnieje bardzo du o systemów klasyfikacji czynników ryzyka. Czynniki ryzyka
dzielimy na kategorie: np.
Kategoria : Operacyjne czynniki ryzyka – zwi zane z prowadzon działalno ci .
1. Działalno podstawowa
a) presja wywierana na kierownictwo,
b) niedawne zmiany kluczowych pracowników,
c) skomplikowanie operacji JA
d) do wiadczenie zawodowe pracowników,
personel( morale, niezadowolenie, stres)
2. Informacja
a) integralno baz danych,
b) bezpiecze stwo IT,
c) poufno danych,
3. Stabilno
a)stabilno poziomu produkcji
b) gwałtowny wzrost
4. Technologiczne
a) poziom uzale nienia od IT
b) pojawienie si nowych technologii
5. Projekty
a) niepowodzenie projektu,
b) nadmierne koszty,
c) opó nienia
6. Innowacyjno
a) koszty bada naukowych,
b) opór pracowników
d) skłonno do zmian
4. Deficyt bud etowy
Deficyt bud etowy wyst puje wtedy, gdy wydatki bud etowe s wi ksze od dochodów.
W uj ciu ekonomicznym wyró nia si dwa rodzaje deficytu sektora publicznego:
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
37
- deficyt pierwotny-ukazuje, jak kształtowałoby si saldo bud etowe, gdyby nie
zachodziła konieczno sfinansowania kosztów zwi zanych z istniej cym
długiem publicznym. Wyst pienie ujemnego deficytu pierwotnego wiadczy o
rzeczywistej nierównowadze bud etowej i przekroczeniu granicy bezpiecze stwa
długu publicznego
- deficyt konwencjonalny-wskazuje na zale no mi dzy kategori deficytu i
długu publicznego, cho dług ten nie jest konsekwencj jedynie finansowania
deficytów w drodze zaci gania po yczek.
Ustawa o finansach publicznych rozró nia dwa rodzaje deficytów:
- deficyty bud etowe-powstaj w
bud ecie pa stwa oraz bud etach jednostek
samorz du terytorialnego
- deficyt sektora finansów publicznych.
Deficyt bud etu pa stwa okre lany jest jako ujemna ró nica mi dzy dochodami a
wydatkami bud etu pa stwa.
Deficyt bud etu jednostki samorz du terytorialnego okre lany jest jako ujemna ró nica
mi dzy dochodami a wydatkami bud etu danej jednostki samorz du terytorialnego.
Rodzaje i wielko ródeł pokrycia deficytu bud etowego okre la ustawa bud etowa, a
deficytu poszczególnych jednostek samorz du terytorialnego i ich wielko okre laj uchwały
bud etowe.
Deficyt bud etu pa stwa finansowany jest przychodami pochodz cymi:
- ze sprzeda y skarbowych papierów warto ciowych na rynku krajowym i
zagranicznym
- kredytów zaci ganych w bankach krajowych i zagranicznych
- po yczek
- prywatyzacji maj tku Skarbu Pa stwa
- nadwy ki bud etu pa stwa z lat ubiegłych.
Jednostki samorz du terytorialnego jako ródło pokrywania deficytu mog
wykorzystywa równie dodatkowo inn kategori :
- wolne rodki jako nadwy ki rodków na rachunku bie cym bud etu jednostki
samorz du terytorialnego, wynikaj ce z rozlicze kredytów i po yczek z lat
ubiegłych.
Deficyt sektora finansów publicznych jest ujemn ró nic mi dzy dochodami publicznymi,
powi kszonymi o bezzwrotne rodki pochodz ce ze ródeł zagranicznych, a wydatkami
publicznymi w danym okresie rozliczeniowym.
ZESTAW XVII
2. Nadzór zewn trzny nad audytorem wewn trznym
Audytor wewn trzny podlega bezpo rednio kierownikowi jednostki. Minister Finansów dokonuje
oceny:
- stosowania przepisów ustawy w zakresie kontroli finansowej i audytu wewn trznego,
- funkcjonowania standardów.
Oceny dokonuj pracownicy komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów na podstawie
pisemnego upowa nienia GIAW lub pracownicy innej upowa nionej jednostki.
Organem administracji rz dowej wła ciwym w sprawie koordynacji finansowej i audytu
wewn trznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest Minister Finansów.
Zadania Minister Finansów wykonuje przy pomocy:
- GIAW zatrudnionego w Ministerstwie Finansów na zasadach i w trybie okre lonych w
przepisach o słu bie cywilnej,
- komórki organizacyjnej, wyodr bnionej w tym celu w strukturze Ministerstwa
Finansów
3. Kto jest organem administracji w zakresie audytu wewn trznego (MF?
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
38
Art. 35n- Organem administracji rz dowej wła ciwym w sprawie koordynacji kontroli
finansowej i audytu wewn trznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest Minister
Finansów.
2. Zadania okre lone w ust. 1 Minister Finansów wykonuje przy pomocy:
1) Głównego Inspektora Audytu Wewn trznego, zatrudnionego w Ministerstwie Finansów na
zasadach i w trybie okre lonych w przepisach o słu bie cywilnej;
2) komórki organizacyjnej, wyodr bnionej w tym celu w strukturze Ministerstwa Finansów.
4. Zaanga owanie wydatków bud etowych
Od 2002 r. jednostki bud etowe s zobowi zane do ewidencji zaanga owania w przyszłe
wydatki bud etowe oraz wykazywania stanu zaanga owania w sprawozdaniach bud etowych.
Art. 14 ust 1 pkt 2 i ust 2 pkt 2 ustawy o finansach publicznych stanowi, e w zakresie
wydatków bud etowych jednostki bud etowe musz ujmowa w ksi gach rachunkowych wszystkie
etapy rozlicze pocz wszy od zaanga owania rodków bud etowych.
Zasady rachunkowo ci zaanga owania wydatków reguluje rozporz dzenie MF z dnia
18.12.2001r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowo ci oraz planów kont dla bud etu pa stwa,
bud etów jst oraz niektórych jednostek sfp.
Jednostka bud etowa finansuje swoje zadania bezpo rednio w ci ar bud etu. St d te istnieje
konieczno cisłej kontroli zaci gania przez dysponentów rodków bud etowych zobowi za ,
które w przyszło ci b d powodowały konieczno zapłaty tych zobowi za ze rodków bud etu.
Jednostki bud etowe mog zaci ga zobowi zania do wysoko ci kwot uj tych w
zatwierdzonym planie finansowym wydatków bud etowych.
Zobowi zania obci aj ce plany finansowe lat nast pnych mog by zaci gane:
- z tyt. umów wieloletnich, gdy umowy te uzasadnione s odpowiednimi programami prac
- z tyt. umów, których realizacja w roku nast pnym jest niezb dna do zapewnienia ci gło ci
działania jednostki.
Do ewidencji zaanga owania planu wydatków bud etowych przeznaczone s dwa konta
998 –„Zaanga owanie wydatków bud etowych roku bie cego” (planowany termin
dokonania wydatku upływa w danym roku bud etowym). Konto to jest kontem pozabilansowym.
Zaanga owanie obci aj ce wydatki bud etowe bie cego roku s ksi gowane po stronie Ma, np.
warto umowy o remont, który ma by wykonany w roku bie cym. Faktura za wykonany remont
jest ksi gowana na koncie 201 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami”, a wi c na koncie
bilansowym. Na koncie bilansowym jest ujmowane równie wykonanie wydatku bud etowego- str.
Ma konta 130 „Rachunek bie cy„ Wykonanie wydatku jest równie ujmowane na koncie 998 po
str. Wn jako zapis powielony do konta 130. Saldo Ma konta 998 oznacza, na ile zaanga owane
wydatki bud etowe nie zostały jeszcze wykonane. Zapisy na koncie 998 mog by dokonywane
okresowo na podstawie dowodów ksi gowych zbiorczych (art. 20 ustawy o rachunkowo ci).
Podstaw ksi gowania na str. Wn 998 mo e by miesi czne sprawozdanie o wydatkach
bud etowych Rb 28 (wydatki w sprawozdaniu s wykazywane w kwotach narastaj cych, nale y
wi c kwoty pomniejszy o kwoty poprzedniego okresu ju zaksi gowane).
Na koniec roku konto 998 nie mo e wykazywa salda.
Idealn byłaby sytuacja, gdyby zaanga owanie nie przekroczyło planu, a wykonanie równałoby
si zaanga owaniu. Je eli zaanga owanie jest wi ksze ni wykonanie- ró nic przenosi si jako
zaanga owanie przechodz ce na rok nast pny. Ró nic te na podstawie polecenia ksi gowania
ujmuje si :
- Wn 998
- Ma 999
Po tym ksi gowaniu konto 998 nie wykazuje salda, natomiast konto 999 wykazuje saldo Ma.
W roku nast pnym pod dat 1 stycznia cz
salda dotycz c zaanga owania tego roku przenosi
si na podstawie polecenia ksi gowania na stron Ma konta 998.
W sprawozdaniu o wydatkach bud etowych na formularzu Rb 28 wykazuje si zawsze warto
zaanga owania wydatków uj tych na str. Ma konta 998. nie mo e to by saldo konta 998.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
39
Zaanga owanie wykazuje si w sprawozdaniach sporz dzanych na koniec ka dego kwartału w
kwotach narastaj cych od pocz tku roku do ko ca roku, ale na koniec danego okresu.
Tak wi c z tytułu wynagrodze o prac na koniec pierwszego kwartału zostanie wykazane
zaanga owanie całego roku, gdy plan wydatków bud etowych dotyczy roku bud etowego.
999 –„ Zaanga owanie wydatków bud etowych przyszłych lat”
Jednostki mog dokonywa wydatków tylko legalnych, to jest takich, do których upowa nia
przepis prawa, np. wynagrodzenia pracowników, wiadczenia społeczne, prace zlecone i o dzieło,
dotacje, usługi zabezpieczaj ce działalno jednostki, wydatki na inwestycje, podatki.
Zaanga owaniem jest wywołanie takiego stanu prawnego, przez dysponenta rodków
bud etowych, który spowoduje w przyszło ci dokonanie wydatku bud etowego.
Stan prawny anga uj cy bud et powoduj zawarte umowy o prac stał , zlecenia, o dzieło,
umowy o usługi, decyzje przyznaj ce dotacje, decyzje przyznaj ce wiadczenia społeczne itp.
Warunkiem jest wymiar kwotowy, gdy zaanga owanie podlega ewidencji.
Przy umowach bezterminowych, o znanej stawce miesi cznej- wymiar jest ograniczony do
planu bie cego roku.
Przy umowach wieloletnich o stałej kwocie płatno ci, np. czynsz po 1000 zł miesi cznie na
trzy lata- zaanga owanie dzielimy na obci aj ce rok bie cy i zaanga owanie obci aj ce lata
przyszłe.
Przy umowach wieloletnich, ale ograniczonych czasem, np. trzyletnich, bez okre lenia kwoty
miesi cznej, ale w których opłata jest uzale niona od stawki i zu ycia. Zaanga owanie jest ustalone
na podstawie odczytu zu ycia.
W adnym przypadku zaanga owanie nie mo e by kwot szacunkow wynikaj c z danych
planowanych na podstawie ubiegłorocznych do wiadcze . W ten sposób ustala si plan. W
zaanga owaniu chodzi natomiast o ustalanie jak faktycznie jest ju obci ony plan i na ile b dzie
go mo na jeszcze obci y .
Za dokonanie zaanga owania odpowiada kierownik jednostki, gdy on jest dysponentem
planu wydatków bud etowych. Kierownik mo e swoje uprawnienia delegowa na pracowników
merytorycznych.
Główny Ksi gowy nie jest dysponentem planu wydatków bud etowych, st d te nie
odpowiada za dokonanie zaanga owania (z wyj tkiem przypadków kiedy wyst puje jako
pracownik merytoryczny). Główny Ksi gowy jedynie mo e w ramach kontroli wewn trznej
dokonywanej ex ante wypowiada swoje zdanie na temat zaanga owania wydatków bud etowych.
5. Czynniki ryzyka zwi zane z jako ci zarz dzania w jednostce (wg standardów kontroli
finansowej)
Standard 5.2.3.
Zarz dzanie jednostk
Audyt wewn trzny powinien przyczynia si do usprawnienia procesu zarz dzania jednostk , w
szczególno ci poprzez ocen :
1) systemu ustalania i komunikowania celów i warto ci,
2) systemu monitorowania osi gania celów,
3) zakresów uprawnie i odpowiedzialno ci,
4) ochrony zasobów.
Ksi ka Czerwie skiego.
Kategoria: Jako zarz dzania
Zespół zarz dzaj cy - polityki, plany strategiczne, prognozy,
- kwalifikacje pracowników i kierownictwa,
- zarz dzanie zasobami ludzkimi (płace, pakiety socjalne, szkolenia,
cie ki awansu)
Organizacja – struktura organizacyjna, zakresy obowi zków,
- system przepływu informacji,
- system wynagradzania, cie ki awansu
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
40
ZESTAW XVIII
1. Samoocena ryzyka
Samoocena to proces oddolny, w który jest zaanga owane kierownictwo i pracownicy jednostki
audytowanej. W procesie samooceny identyfikuj oni obiekty kontroli, kontrole, oraz ryzyka w ich
jednostce organizacyjnej a nast pnie ustalaj , jakie nale y wprowadzi usprawnienia. Samoocena
jest jedn z metod stosowanych w analizie ryzyka. Idea le ca u podstaw tej metody polega na
zało eniu, e kierownictwo JA jest najlepiej przygotowane do identyfikacji i oceny ryzyk. Ka da
jednostka organizacyjna jest proszona o przegl d swoich działa i o przekazanie zidentyfikowanych
ryzyk.
Samoocen ryzyka mo na przeprowadzi stosuj c:
• kwestionariusze samooceny
• specjalistyczne warsztaty samooceny z udziałem moderatorów – ·znaj cych t metod
ekspertów, którzy przeszli ···szkolenie i maj wymagan praktyk .
Kwestionariusze samooceny s coraz popularniejsz metod pracy audytorów.
• Powinny by stosowane w pocz tkowej fazie audytu.
• Wymagaj potwierdzenia z innych ródeł.
• Pomagaj audytorom w zrozumieniu JA.
• Pytania otwarte i zamkni te
Kwestionariusz samooceny jest dokumentem podobnym w układzie do KKW
2. Zaksi gowa operacje: przyj cie rodka trwałego z inwestycji, zapłata faktury, lista
płac, podatek
011/080- przyj cie r. trwałego z inwestycji
201/130- zapłata za faktur
231/225-zaksi gowanie podatku z listy płac
3. Niezale no organizacyjna w wietle standardów MF
Standard 4.1.1.-Niezale no
Audytor wewn trzny (kierownik komórki audytu wewn trznego) powinien by niezale ny,
zarówno w sferze organizacyjnej jak i operacyjnej.
Niezale no organizacyjna
Audytor wewn trzny (kierownik komórki audytu wewn trznego) podlega bezpo rednio
kierownikowi jednostki, który zapewnia organizacyjn odr bno wykonywanych przez niego
zada .
4. Poj cie strony w post powaniu administracyjnym
Stron jest ka dy, czyjego interesu prawnego lub obowi zku dotyczy post powanie albo kto
da czynno ci organu ze wzgl du na swój interes prawny lub obowi zek.
Stronami mog by osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o pa stwowe i samorz dowe
jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - równie jednostki nie posiadaj ce osobowo ci
prawnej.
Strona mo e działa przez pełnomocnika, chyba e charakter czynno ci wymaga jej
osobistego działania.
5. Zadania kontroli finansowej
Kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych dotyczy procesów
zwi zanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem rodków publicznych oraz gospodarowaniem
mieniem.
Kontrola finansowa obejmuje:
1) zapewnienie przestrzegania procedur kontroli oraz przeprowadzanie wst pnej oceny
celowo ci zaci gania zobowi za finansowych i dokonywania wydatków;
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
41
2)badanie i porównanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym, pobierania i gromadzenia
rodków publicznych, zaci gania zobowi za finansowych i dokonywania wydatków ze rodków
publicznych, udzielania zamówie publicznych oraz zwrotu rodków publicznych;
3) prowadzenie gospodarki finansowej oraz stosowanie procedur.
Procedury ustala w formie pisemnej kierownik jednostki, bior c pod uwag standardy kontroli
finansowej.
ZESTAW XIX
1.
Zarz dzanie ryzykiem.
Standard 5.2.1.-Zarz dzanie ryzykiem
Audyt wewn trzny dokonuje oceny systemu zarz dzania ryzykiem w jednostce i przyczynia si do
jego usprawnienia.
Za zarz dzanie ryzykiem odpowiedzialny jest Kierownik Jednostki. Rol audytu wew. jest
przedstawienia niezale nej oceny ryzyka i wsparcie Kierownictwa w skutecznym zarz dzaniu
ryzykiem poprzez dostarczenie opinii o skuteczno ci działa podj tych w celu ograniczenia ryzyka.
Dzi ki skutecznemu zarz dzaniu ryzykiem mo liwe jest uzyskanie poprawy w nast puj cych
obszarach zarz dzania:
a) wiadczenie usług – usługi mog by opó nione, by niskiej jako ci lub niedost pne dla
osób uprawnionych
b) Zarz dzanie zmianami – zmiany s stałe w JSFP, pojawiaj ce si nowe problemy , nowe
wymagania i nowe usługi wymagaj od JSFP podejmowania stosownych działa , zmiany
zmuszaj pracowników administracji do podnoszenia kwalifikacji
c) Innowacyjno – np. wymagania dotycz ce wprowadzenia katastru czy te akceptowania
podpisu elektronicznego, s niemo liwe do spełnienia bez odpowiedniej infrastruktury
informatycznej
d) Ograniczenie marnotrawstwa, oszustw, - JSFP powinny dokonywa regularnej oceny czy
system kontroli wew. jest wiarygodny i skutecznie zapobiega oszustwu,
e) Lepsze wykorzystanie zasobów
f) Skuteczniejsze zarz dzanie projektami.
2.
Urz dy centralne i ich rola.
Urz dy centralne stanowi pewn zbiorcz kategori , obejmuj c liczn grup organów,
maj cych ró ne nazwy, ró norak struktur organizacyjn oraz funkcje i usytuowanie w systemie
administracji centralnej (wyznaczane poprzez podległo okre lonym organom szczebla
rz dowego). W klasyfikacji organów urz dy centralne uznaje si za organy jednoosobowe, nadaj c
uprawnienia decyzyjne kierownikowi, b d prezesowi urz du, sam urz d za sprowadzaj c do
funkcji aparatu pracy. Wszystkie urz dy centralne maj wspóln cech , e posiadaj pozycj
prawn samodzielnych organów administracji, wyposa onych we własne, prawem przypisane
kompetencje. Rola urz dów centralnych polega na trwałym, powtarzalnym spełnianiu funkcji
administrowania (na podstawie przepisów prawnych) okre lonymi dziedzinami spraw. Te dziedziny
w znacznej mierze zwi zane s ze sfer administracyjn i funkcjami policyjno-ochronnymi, w
du ym stopniu reprezentuj te swego rodzaju słu by pa stwowe (np. statystyczna, archiwalna,
geologiczna). Działania urz dów centralnych polegaj na bie cym stosowaniu prawa i realizacji
wynikaj cych ze zada administracyjnych, w tym równie polegaj cych na wydawaniu
rozstrzygni w zakresie problemów ogólnych i orzekaniu w kwestiach konkretnych.
• Główny Urz d Geodezji i Kartografii
• Główny Urz d Nadzoru Budowlanego
• Główny Inspektorat Weterynarii
• Wy szy Urz d Górniczy
• Urz d Zamówie Publicznych
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
42
• Komenda Główna Pa stwowej Stra y Po arnej
• Komenda Główna Policji
• Komenda Główna Stra y Granicznej
• Urz d Słu by Cywilnej
• Urz d Ochrony Konkurencji i Konsumentów
• Agencja Wywiadu
• Agencja Bezpiecze stwa Wewn trznego
• Polska Akademia Nauk
Rz dowe Centrum Studiów Strategicznych
3.
Zasada elastyczno ci w jednostkach samorz du terytorialnego. (odpowied z Konstytucji)
Art. 167. (konstytucja)
1. Jednostkom samorz du terytorialnego zapewnia si udział w dochodach publicznych
odpowiednio do przypadaj cych im zada .
2. Dochodami jednostek samorz du terytorialnego s ich dochody własne oraz subwencje
ogólne i dotacje celowe z bud etu pa stwa.
3. ródła dochodów jednostek samorz du terytorialnego s okre lone w ustawie.
4. Zmiany w zakresie zada i kompetencji jednostek samorz du terytorialnego nast puj wraz z
odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Art. 168.
Jednostki samorz du terytorialnego maj prawo ustalania wysoko ci podatków i opłat
lokalnych w zakresie okre lonym w ustawie.
Zasada elastyczno ci podziału dochodów dopuszcza mo liwo oddziaływania na ich
zwi kszenie, stosownie do rozszerzonych zada i wydatków (Chojna-Duch). Problemem
zasadniczym jest konieczno wypracowania systemowych, obiektywnych form redystrybucji i
stałych kryteriów obliczania wielko ci przekazywanych rodków finansowych, w sposób nie
maj cy charakteru uznaniowego, ograniczenie za stanowi brak, w praktyce wi kszo ci systemów,
wystarczaj cych rodków w systemie publicznej gospodarki bud etowej na realizacje wszystkich,
potrzebnych zada na poszczególnych szczeblach samorz du terytorialnego.
4.
Uprawnienie osób do kontroli i audytu.
Audytor wewn trzny musi mie zagwarantowany nieograniczony dost p do wszelkich
dokumentów, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, do wszystkich
pracowników oraz wszelkich innych ródeł informacji potrzebnych do przeprowadzenia audytu.
ZESTAW XX
1. Zasada jedno ci w uj ciu merytorycznym.
Zasada jedno ci dotyczy wewn trznej konstrukcji bud etu. W uj ciu
merytorycznym
oznacza przeznaczanie cało ci dochodów na pokrycie cało ci wydatków bud etowych. Sprzeczne z
t zasad jest przeznaczanie okre lonych dochodów na okre lone rodzaje wydatków, czyli
tworzenie funduszy. Fundusze uniemo liwiaj przerzucanie rodków mi dzy zadaniami, kr puj
swobod organom bud etowym w okre laniu priorytetów zada i hierarchii potrzeb w zakresie
wydatków, zamra aj rodki finansowe. Zasada ta jest postulatem teoretycznym.
Zasada jedno ci w uj ciu
formalnym oznacza postulat sporz dzania bud etu w jednym
dokumencie prawnym, odzwierciedlaj cym cało gospodarki bud etowej danego szczebla.
Odst pstwem od niej jest sporz dzanie kilku bud etów. Zasada jedno ci w uj ciu formalnym jest
przestrzegana w naszym prawie.
2. Konstrukcja prawna organu administracyjnego.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
43
1) Organy administracji rz dowej, na obszarze województwa administracj rz dow wykonuj :
• Wojewoda
• Działaj cy pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych słu b,
inspekcji i stra y wykonuj cy zadania i kompetencje okre lonych w
ustawach, wykonuj cy zadania w imieniu wojewody b d własnym je li
ustawy tak stanowi
• Organy administracji niezespolonej
• Organy samorz du terytorialnego, je eli wykonanie zada wynika z ustawy
b d porozumienia
• Działaj cy pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych słu b,
inspekcji i stra y
• Organy innych samorz dów
2) Organy samorz dowe
II
1) Organy centralne
• Organy naczelne administracji
• Urz dy centralne
2) Organy terenowe
• Organy administracji zespolonej
• Organy administracji niezespolonej
III.
1) Organy decyduj ce
2) Organy doradcze/pomocnicze
IV.
1) Organy jednoosobowe
2) Organy kolegialne
V.
1) Organy wybieralne
2) Organy obsadzane w drodze nominacji
Organ – wewn trzna jednostka organizacyjna danego podmiotu prawa (np. gminy), która
wyposa ona jest w uprawnienie wyra ania woli tego podmiotu. ródłem tego uprawnienia jest
przepis prawa i z reguły przybiera ono posta wykazu zada i kompetencji danego organu.
Organ pa stwa – jednostka organizacyjna pa stwa maj ca uprawnienie do wyra ania woli tego
pa stwa.
Organ administracji pa stwowej (rz dowej lub samorz dowej) – organ pa stwa zajmuj cy si
bezpo rednim wykonywaniem funkcji administracyjnej pa stwa.
3. Ryzyko, analiza, waga.
Analiza ryzyka to metoda oceny podatno ci systemu lub grupy systemów na czynniki ryzyka.
Analiza ryzyka jest stosowana na wielu poziomach planowania i pracy operacyjnej.
Najwa niejsze zastosowanie to:
1) Narz dzie wspomagaj ce planowanie ( w planowaniu długoterminowym, podczas
przygotowania planu zadania audytowego)
2) Umo liwia wyliczenie i monitorowanie ryzyka niepowodzenie w audycie projektów,
3) Pomaga oceni adekwatno i skuteczno systemu kontroli wewn trznej,
4) Pozwala wyceni poszczególne elementy systemu kontroli wewn trznej,
Pozwala oceni jak kierownictwo zarz dza ryzykiem.
Czynniki ryzyka - czynniki sprzyjaj ce wyst pieniu ryzyka, czynnikom ryzyka nale y
przyporz dkowa okre lone wagi w celu przeprowadzenia oceny ryzyka.
Kryteria ryzyka
Pogrupowane w kategorie czynniki ryzyka. Grupowanie w kategorie jest potrzebne, aby móc
porównywa ryzyka ró nych zada audytowych, dla których wyst puj ró ne czynniki ryzyka
Waga ryzyka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
44
Wpływ danego czynnika ryzyka na badany system wyra ony poprzez przypisanie temu
czynnikowi relatywnej wagi, która ma zazwyczaj warto mniejsz od jedno ci. W wi kszo ci
stosowanych matematycznych systemów analizy ryzyka suma wag równa si 1.
4. Kto koordynuje działalno audytorów?
Organem administracji rz dowej wła ciwym w sprawie koordynacji kontroli finansowej i
audytu wewn trznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest Minister Finansów.
Zadania okre lone w ust. 1 Minister Finansów wykonuje przy pomocy:
1)Głównego Inspektora Audytu Wewn trznego, zatrudnionego w Ministerstwie Finansów na
zasadach i w trybie okre lonych w przepisach o słu bie cywilnej;
2)komórki organizacyjnej, wyodr bnionej w tym celu w strukturze Ministerstwa Finansów.
ZESTAW XXI
1.
Kontrola finansowa.
Art. 35a. 1. Kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych dotyczy
procesów zwi zanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem rodków publicznych oraz
gospodarowaniem mieniem.
2. Kontrola finansowa obejmuje:
1) zapewnienie przestrzegania procedur kontroli oraz przeprowadzanie wst pnej oceny celowo ci
zaci gania zobowi za finansowych i dokonywania wydatków;
2) badanie i porównanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym, pobierania i gromadzenia
rodków publicznych, zaci gania zobowi za finansowych i dokonywania wydatków ze
rodków publicznych, udzielania zamówie publicznych oraz zwrotu rodków publicznych;
3) prowadzenie gospodarki finansowej oraz stosowanie procedur
Zestaw XXII
1. Analiza obszarów ryzyka.
Obszar ryzyka s to procesy, zjawiska lub problemy wymagaj ce przeprowadzenia audytu
wewn trznego.
Standard 5.3.1.-Ocena obszarów ryzyka
Audytor wewn trzny powinien identyfikowa i ocenia obszary ryzyka zwi zane z
zarz dzaniem jednostk , bior c pod uwag , w szczególno ci:
- cele i zadania jednostki,
- przepisy prawne dotycz ce działania jednostki,
- wyniki wcze niej przeprowadzonego audytu lub kontroli,
- wyniki wcze niej dokonywanej oceny adekwatno ci, efektywno ci i skuteczno ci systemów
kontroli, w tym kontroli finansowej,
- wewn trzne i zewn trzne czynniki ryzyka maj ce wpływ na realizacj celów jednostki,
- uwagi pracowników jednostki,
- liczb , rodzaj i wielko dokonywanych operacji finansowych,
- mo liwo dysponowania przez jednostk rodkami pochodz cymi ze ródeł zagranicznych,
niepodlegaj cych zwrotowi, ze szczególnym uwzgl dnieniem wymogów dawcy,
- liczb i kwalifikacje pracowników jednostki,
- działania jednostki, które mog wpływa na opini publiczn ,
- sprawozdania finansowe oraz sprawozdania z wykonania bud etu (planu finansowego).
2. Procedura uchwalania bud etu Pa stwa.
Bud et pa stwa jest uchwalany co roku, ale cała procedura trwa znacznie dłu ej (ok. 2 i pół roku).
Cało procedury bud etowej dzieli si na trzy zasadnicze cz ci:
- opracowanie i uchwalenie bud etu
- wykonywanie bud etu
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
45
- opracowanie i zatwierdzenie sprawozdania z wykonania bud etu.
Pierwsza faza prac to niesformalizowane prace analityczne prowadzone w MF. Powstaje tzw.
nota
bud etowa (rozporz dzenie MF w sprawie trybu opracowania projektu bud etu pa stwa), w której
Minister Finansów okre la:
- harmonogram prac bud etowych
- obowi zki poszczególnych resortów i zasady ich współdziałania
- wzory formularzy planistycznych, na których resorty i inne instytucje finansowe z
bud etu pa stwa b d przedkłada MF informacje i propozycje do bud etu pa stwa
- zasady planowania poszczególnych rodzajów wydatków.
Wła ciw procedur bud etow rozpoczyna przekazania MF przez ministrów, wojewodów i innych
dysponentów cz ci bud etowych (erzetki), które informuj o rozmiarach zada , jakie b d
finansowane z bud etu pa stwa w kolejnym roku. Wszystkie zebrane materiały i dokumenty staj
si podstaw do przygotowania
zało e projektu bud etu pa stwa, które MF przedstawia Radzie
Ministrów. Dysponenci w swoich propozycjach wydatków maj narzucone limity, po otrzymaniu,
których sporz dzaj swoje projekty bud etów, które s weryfikowane przez Ministerstwo
Finansów. Nast pnie staj si podstaw do zestawienia zbiorczego projektu bud etu pa stwa. O ile
projekt planu wydatków bud etu pa stwa powstaje w cisłej współpracy z poszczególnymi
ministrami i wojewodami, to projekt planu dochodów jest wła ciwie w cało ci zestawiany w MF.
Równolegle z pracami nad projektem bud etu powstaje projekt tekstowej cz ci ustawy
bud etowej. Do projektu ustawy bud etowej sporz dza MF uzasadnienie. Nast pnie projekt
przekazywany jest do uzgodnienia ministrom. Rada Ministrów akceptuje projekt ustawy
bud etowej w formie uchwały. Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpó niej na 3 miesi ce przed
rozpocz ciem roku bud etowego projekt ustawy bud etowej na rok nast pny wraz z uzasadnieniem.
Nast pnie s trzy czytania projektu ustawy bud etowej w Sejmie. Po trzecim czytaniu odbywa si
głosowanie. Głosuje si w kolejno ci
- wniosek o odrzucenie projektu –je li był zgłaszany
- wniosek mniejszo ci
- wnioski zgłoszone w drugim czytaniu
- cało projektu z poprawkami.
Bud et pa stwa jest uchwalany przez Sejm w formie ustały bud etowej. Ustawa bud etowa trafia
do Senatu. Senat ma 20 dni na zgłoszenie poprawek lub akceptacj . Je li Senat zgłosi poprawki-
trafiaj one znowu do Komisji Finansów Publicznych, która przedstawia Sejmowi sprawozdanie w
sprawie poprawek senackich, proponuj c ich odrzucenie lub przyj cie. Przegłosowanie prze Sejm
poprawek Senatu ko czy procedur parlamentarn ( poprawki senatu sejm przyjmuje lub odrzuca
bezwzgl dn wi kszo ci głosów przy obecno ci, co najmniej połowy liczby posłów).. Marszałek
Sejmu kieruje teraz uchwalona ustaw do podpisu do Prezydenta, który ma 7 dni na podpisanie
ustawy, albo kieruje j do Trybunału Konstytucyjnego w celu stwierdzenia zgodno ci ustawy z
konstytucj . W odniesieniu do ustawy nie przysługuje prezydentowi prawo weta.
Procedur opracowania i uchwalenia ustawy ko czy zarz dzenie przez Prezydenta
publikacji ustawy w Dz. U., z klauzul i wchodzi w ycie z dniem ogłoszenia . z moc od dnia
1 stycznia roku bud etowego.
Konstytucja dopuszcza by w wyj tkowych sytuacjach przychody i wydatki pa stwa w okresie
krótszym ni rok okre lała ustawa o
prowizorium bud etowym. Sens tego przepisu sprowadza si
do tego, by w sytuacji, gdy Rz d ma problemy z opracowaniem całorocznego bud etu pa stwa,
zezwoli mu na opracowanie „uproszczonego” bud etu na okres np. trzech miesi cy i da tym
samym czas na prace nad wła ciwym bud etem. Praktyczne znaczenie tego przepisu jest niewielkie.
Wynika to z tego, e opracowanie trzymiesi cznego prowizorium nie jest łatwiejsze ni
opracowanie bud etu na cały rok.
Wykonanie bud etu pa stwa polega na gromadzeniu i wydatkowaniu rodków finansowych na
cele publiczne, zgodnie z ustaw bud etow .
Minister Finansów sprawuje ogóln kontrol realizacji dochodów i wydatków bud etu pa stwa,
poziomu deficytu oraz utrzymania równowagi bud etowej.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
46
Naruszenie zasad gospodarki finansowej wi e si z konsekwencjami finansowymi oraz
odpowiedzialno ci z zakresu dyscypliny bud etowej. Zmiany bud etu w trakcie jego
wykonywania mog wynika tylko z istotnych przyczyn polityki ekonomicznej i społecznej.
Zmiany wydatków bud etowych mog by przeprowadzane w formie;
- przenoszenia wydatków,
- dysponowania rezerwami bud etowymi.
Przenoszenie wydatków – upowa nienie posiada Rada Ministrów oraz dysponenci cz ci
bud etowych w zakresie dokonywania przesuni mi dzy rozdziałami i paragrafami klasyfikacji.
Sprawozdania dysponentów I stopnia (głównych) przekazywane s Ministrowi Finansów, który
opracowuje coroczne sprawozdanie z wykonania ustawy bud etowej. Uchwala ten dokument Rada
ministrów i przedkłada Sejmowi, który po przeprowadzeniu procedury udziela lub nie udziela
Radzie Ministrów absolutorium (akceptacja i wotum zaufania – od strony rachunkowej).
Dyscyplina bud etowa to obowi zek przestrzegania zasad legalno ci i gospodarno ci okre lonych
prze prawo w toku publicznej gospodarki finansowej. Odpowiedzialno za naruszenie dyscypliny
ponosz pracownicy sektora finansów publicznych oraz inne osoby dysponuj ce rodkami
publicznymi, odpowiedzialne za gospodarowanie rodkami publicznymi.
3. Decyzja ostateczna-wzruszalno .
Decyzja ostateczna, na mocy, której adna ze stron nie nabyła prawa, mo e by w ka dym
czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który j wydał, lub przez organ
wy szego stopnia, je eli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.
Decyzja ostateczna, na mocy, której strona nabyła prawo, mo e by w ka dym czasie za zgod
strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który j wydał, lub przez
organ wy szego stopnia, je eli przepisy szczególne nie sprzeciwiaj si uchyleniu lub zmianie
takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.
Organ administracji publicznej stwierdza niewa no decyzji, która:
1.
wydana została z naruszeniem przepisów o wła ciwo ci,
2.
wydana została bez podstawy prawnej lub z ra cym naruszeniem prawa,
3.
dotyczy sprawy ju poprzednio rozstrzygni tej inn decyzj ostateczn ,
4.
została skierowana do osoby nie b d cej stron w sprawie,
5.
była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalno ma charakter trwały,
6.
w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagro ony kar ,
7.
zawiera wad powoduj c jej niewa no z mocy prawa.
Wła ciwym do stwierdzenia niewa no ci decyzji w przypadkach wymienionych wy ej jest
organ wy szego stopnia a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorz dowe kolegium
odwoławcze – ten organ.
Post powanie w sprawie stwierdzenia niewa no ci decyzji wszczyna si na danie strony
lub z urz du.
Odmowa wszcz cia post powania w sprawie niewa no ci decyzji nast puje w drodze decyzji.
Rozstrzygni cie w sprawie niewa no ci decyzji nast puje w drodze decyzji.
4. Zasady finansów publicznych. (jawno , przejrzysto ...)
Zasada jedno ci dotyczy wewn trznej konstrukcji bud etu. W uj ciu
formalnym oznacza ona
postulat sporz dzania bud etu w jednym dokumencie prawnym, odzwierciedlaj cym cało
gospodarki bud etowej danego szczebla. Odst pstwem od niej jest sporz dzanie kilku bud etów
(np. w formie odr bnych programów lub zada b d bud etu bie cego i inwestycyjnego lub
maj tkowego). Zasada jedno ci formalnej jest przestrzegana w naszym prawie.
Zasada jedno ci w uj ciu
merytorycznym postuluje przeznaczenie cało ci dochodów na
pokrycie cało ci wydatków bud etowych. Sprzeczne z t zasad jest przeznaczanie okre lonych
dochodów na okre lone rodzaje wydatków, czyli tworzenie funduszy. Zasada ta nie jest w pełni
zrealizowana w adnym systemie bud etowym.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
47
Zasada zupełno ci (powszechno ci) oznacza postulat wł czenia w pełnych kwotach
wszystkich dochodów i wydatków, tj. bud etowania brutto w przeciwie stwie do metody
bud etowania netto, dopuszczaj cej powi zanie „wynikowe”- nadwy k lub dotacj z bud etu.
Najpełniej realizuj t zasad jednostki bud etowe.
Zasada równowagi bud etowej okre la konieczno wzajemnego dostosowania ogólnej
kwoty wydatków bud etowych do ogólnej kwoty dochodów. cisłe jej stosowanie wykluczyłoby
powstawanie deficytów bud etowych i długu publicznego. Istnienie deficytu i długu publicznego
nie jest dowodem słabo ci pa stwa i gospodarki, zasada równowagi bud etowej nie jest za
traktowana bezwzgl dnie jako wzorcowa cecha gospodarki, lecz rozumiana jest jako postulat
racjonalnej polityki finansowej i równowagi gospodarczej kraju w skali wieloletniej oraz
wzgl dnego zrównowa enia bud etu danego roku.
Zasada szczegółowo ci bud etu to postulat ujmowania dochodów i wydatków bud etowych
z podziałem na grupy rodzajowe, wg ustalonej klasyfikacji. Szczegółowo bud etu jest ci le
zwi zana z pokrewnymi cechami:
- specjalizacji bud etowej
- jawno ci
- przejrzysto ci bud etu.
Te trzy zasad powinny si wzajemnie uzupełnia , umo liwiaj c optymalne planowanie i
harmonijn gospodark bud etow .
Specjalizacja oznacza wi
ce prawnie uj cie kwot rodków publicznych w odpowiednich
podziałkach bud etowych. Specjalizacja ma swój aspekt jako ciowy, ilo ciowy i czasowy:
- wydatki mog by dokonywane tylko na okre lony w bud ecie cel, powinny
finansowa ci le okre lone zadanie
- dochody i wydatki powinny by uj te w bud ecie w okre lonych kwotach, z tym e
w stosunku do wydatków wysoko tych kwot mo e by w trakcie roku
bud etowego zmieniana tylko w przypadkach i formach ci le okre lonych w
ustawie, po stronie dochodów za kwotowe uj cie stanowi wyraz d enia do
osi gni cia niezb dnej, minimalnej wysoko ci dochodów dla sfinansowania
zaplanowanych zada
- dochody mog by pobierane, a wydatki dokonywane tylko w okresie
obowi zywania ustawy bud etowej, czyli w roku bud etowym, za ich realizacja
powinna by zgodna z harmonogramem okre lonym przez odpowiednie organy.
Jawno bud etu jest to taka sytuacja, w której wszyscy zainteresowani obywatele i
wszystkie instytucje powołane do kontroli funkcjonowania władzy publicznej maj swobodny
dost p do danych o gospodarce rodkami publicznymi, ograniczony tylko wzgl dami
bezpiecze stwa pa stwa. Prawn podstawa jawno ci bud etu daje art. 61 Konstytucji oraz ustawa o
fin pub. Art. 11. Przejrzysto fin. pub. uzupełnia jawno w tym sensie, e o ile jawno fin. Pub.
oznacza pełny dost p do informacji, to przejrzysto ma gwarantowa , e informacja ta jest
zrozumiała i kompletna. Przejrzysto ci fb słu y przede wszystkim:
- klarowne wyodr bnienie sektora publicznego z cało ci gospodarki
-
cisłe okre lenie podziału zada i kompetencji w sektorze publicznym
- stałe informowanie o przeszłym, aktualnym i planowanym stanie sektora
publicznego
uznanie bilansu sektora publicznego za stały element oceny sytuacji finansowej pa stwa.
ZESTAW XXIII
1.
Składniki planu audytu wewn trznego.
Ustawa art. Art. 35f
. Ust 4
Plan audytu zawiera w szczególno ci:
1)analiz obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia rodków publicznych i dysponowania nimi;
2)tematy audytu wewn trznego;
3)proponowany harmonogram realizacji audytu wewn trznego;
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
48
4)planowane obszary, które powinny zosta obj te audytem wewn trznym w kolejnych latach.
Rozporz dzenie § 4. 1. Audytor wewn trzny, przygotowuj c plan audytu wewn trznego,
ustala kolejno poddania obszarów ryzyka audytowi wewn trznemu, bior c pod uwag stopie ich
wa no ci, oraz uwzgl dnia czynniki organizacyjne, a w szczególno ci:
1) czas niezb dny dla:
a) przeprowadzenia zespołu działa podejmowanych w ramach audytu wewn trznego,
zwanego dalej "zadaniem audytowym",
b) przeprowadzenia czynno ci organizacyjnych,
2) czas przeznaczony na szkolenie osób zatrudnionych na stanowiskach zwi zanych z
przeprowadzaniem audytu wewn trznego,
3) dost pne zasoby ludzkie i rzeczowe,
4) rezerw czasow na nieprzewidziane działania,
5) koszty przeprowadzenia audytu wewn trznego.
2.
Istotno .
Istotno to iloczyn prawdopodobie stwa wyst pienia danego zdarzenia oraz jego wpływu na
organizacj ( potencjalnej straty)
Prawdopodobie stwo – wyliczone wykorzystaniem rachunku prawdopodobie stwa lub przyj te
metod profesjonalnego os du prawdopodobie stwo zaj cia danego zdarzenia
Wpływ - Wyliczony efekt zaj cia zdarzenia
Istotno jest miar :
- mo liwych bezpo rednich i po rednich konsekwencji finansowych w przypadku
zaj cia zdarzenia
- znaczenia poszczególnych celów realizowanych przez organizacj
- strat, które nie maj wymiaru finansowego
Istotno , w audycie finansowym, – gdy cele audytu odnosz si do systemów lub operacji, w
ramach, których przetwarza si transakcje finansowe, przy ocenie istotno ci powinna by brana pod
uwag warto aktywów kontrolowanych przez systemy lub warto transakcji przetwarzana w
ci gu dnia
Istotno w planowaniu audytu finansowego
W przypadkach, gdy cele audytu odnosz si do systemów lub operacji, w ramach, których
przetwarza si transakcje finansowe, przy ocenie istotno ci pod uwag powinna by brana · warto
aktywów kontrolowanych przez system(y) lub warto transakcji przetwarzanych w ci gu dnia/
tygodnia/ miesi ca/ roku.
3.
Kto dokonuje oceny audytu wewn trznego wg Standardów?
Standard 4.3.2.-System oceny pracy audytora wewn trznego
W ramach systemu oceny efektywno ci pracy audytora wewn trznego nale y uwzgl dnia
oceny wewn trzne i zewn trzne.
Oceny wewn trzne
Ocena wewn trzna powinna obejmowa :
- bie ce przegl dy funkcjonowania audytu wewn trznego,
- okresowe przegl dy wykonywane w drodze samooceny oraz przez inn osob z komórki audytu
wewn trznego.
Oceny zewn trzne
Oceny zewn trzne dokonywane s przez wyspecjalizowan w tym celu komórk organizacyjn
Ministerstwa Finansów lub przez inn jednostk do tego upowa nion .
ZESTAW XXIV
1. Strona w post powaniu administracyjnym.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
49
Stron jest ka dy, czyjego interesu prawnego lub obowi zku dotyczy post powanie albo, kto
da czynno ci organu ze wzgl du na swój interes prawny lub obowi zek. Stronami mog by
osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o pa stwowe i samorz dowe jednostki organizacyjne i
organizacje społeczne - równie jednostki nie posiadaj ce osobowo ci prawnej.
Strona mo e działa przez pełnomocnika, chyba e charakter czynno ci wymaga jej osobistego
działania. Pełnomocnikiem strony mo e by osoba fizyczna posiadaj ca zdolno do czynno ci
prawnych. Pełnomocnictwo powinno by udzielone na pi mie lub zgłoszone do protokołu.
2. Kto mo e by audytorem?
Art. 35k. Audytorem wewn trznym mo e by osoba, która:
1) ma obywatelstwo polskie;
2) ma pełn zdolno do czynno ci prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych;
3) nie była karana za przest pstwo popełnione z winy umy lnej;
4) posiada wy sze wykształcenie;
5) zło yła z pozytywnym wynikiem egzamin przed Komisj Egzaminacyjn , zwan dalej
"Komisj ".
3.
Czynniki ryzyka w kontroli wewn trznej.
Czynniki ryzyka wewn trznego (wrodzonego)
Wielko organizacji /JA - skala produkcji,
- obroty,
- maj tek trwały,
- liczba pracowników.
Ryzyko bran y - sezonowo , - niska rentowno ,
-du a konkurencja,
- monopolizacja bran y
Kompleksowo - ilo transakcji,
- skomplikowanie systemu,
- rozległa si WAN z wieloma u ytkownikami
4.
Ocena wewn trzna audytora wewn trznego.
Standard 4.3.2.-System oceny pracy audytora wewn trznego
W ramach systemu oceny efektywno ci pracy audytora wewn trznego nale y uwzgl dnia oceny
wewn trzne i zewn trzne.
Oceny wewn trzne
Ocena wewn trzna powinna obejmowa :
- bie ce przegl dy funkcjonowania audytu wewn trznego,
- okresowe przegl dy wykonywane w drodze samooceny oraz przez inn osob z komórki audytu
wewn trznego.
ZESTAW XXV
1.
Słu ba cywilna.
Stosunek pracy pracownika słu by cywilnej nawi zuje si na podstawie
umowy o prac na czas
nie okre lony lub na czas okre lony, nie dłu szy ni 3 lata. W przypadku umowy na czas okre lony
wcze niejsze rozwi zanie stosunku pracy mo e by dokonane za dwutygodniowym
wypowiedzeniem.
W przypadku osób podejmuj cych po raz pierwszy prac w słu bie cywilnej umow o prac
zawiera si na czas okre lony; w czasie trwania umowy osoby te obowi zane s do odbycia słu by
przygotowawczej, która trwa 6 miesi cy i ko czy si nie pó niej ni po upływie 18 miesi cy od
podj cia przez pracownika pracy w danym urz dzie. Słu ba przygotowawcza ko czy si ocen
komisji egzaminacyjnej.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
50
Na podstawie oceny komisji egzaminacyjnej, zawiera si z pracownikiem umow o prac na czas
nie okre lony lub umow o prac rozwi zuje.
O uzyskanie
mianowania w słu bie cywilnej mo e ubiega si osoba, która:
1) jest pracownikiem słu by cywilnej,
2) odbyła słu b przygotowawcz ,
3) posiada co najmniej dwuletni sta pracy w słu bie cywilnej,
4) posiada tytuł magistra lub równorz dny,
5) zna co najmniej jeden j zyk obcy,
6) jest ołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowi zkowi obrony.
Szef Słu by Cywilnej, w terminie 14 dni od opublikowania ustawy bud etowej, podaje do
publicznej wiadomo ci poprzez ogłoszenie w Biuletynie Słu by Cywilnej maksymaln liczb
nowych mianowa w danym roku.
Je eli jest to uzasadnione potrzebami urz du, dyrektor generalny urz du mo e w ka dym czasie
przenie urz dnika słu by cywilnej na inne stanowisko w tym samym urz dzie, uwzgl dniaj c
jego przygotowanie zawodowe.
Stosunek pracy członka korpusu słu by cywilnej
tymczasowo aresztowanego ulega z mocy prawa
zawieszeniu.
Stosunek pracy urz dnika słu by cywilnej
wygasa w razie:
1) odmowy zło enia lubowania,
2) zrzeczenia si obywatelstwa polskiego,
3) prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze słu by cywilnej,
4) prawomocnego skazania za przest pstwo popełnione umy lnie,
5) prawomocnego orzeczenia utraty praw publicznych lub zakazu wykonywania zawodu
urz dnika w słu bie cywilnej,
6) upływu 3 miesi cy nieobecno ci w pracy z powodu tymczasowego aresztowania,
7) odmowy wykonania decyzji w sprawie przeniesienia, lub niepodj cia pracy w urz dzie, do
którego urz dnik został przeniesiony
8) niepodj cia wykonywania obowi zków słu bowych mimo wezwania
Rozwi zanie stosunku pracy urz dnika słu by cywilnej nast puje, z zachowaniem
trzymiesi cznego okresu wypowiedzenia, w razie:
1) dwukrotnej, nast puj cej po sobie, negatywnej oceny,
2) stwierdzenia przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpiecze Społecznych trwałej niezdolno ci
do pracy uniemo liwiaj cej wykonywanie obowi zków urz dnika słu by cywilnej; w celu
zbadania stanu zdrowia urz dnika tego mo na skierowa do Zakładu Ubezpiecze Społecznych
z urz du lub na jego pro b ,
3) utraty nieposzlakowanej opinii,
4) post powania karnego tocz cego si przez okres dłu szy ni 3 miesi ce.
Rozwi zanie stosunku pracy urz dnika słu by cywilnej mo e nast pi , z zachowaniem
trzymiesi cznego okresu wypowiedzenia, w razie:
1) osi gni cia wieku 65 lat, je eli okres zatrudnienia umo liwia mu uzyskanie prawa do
emerytury,
2) odmowy poddania si badaniu przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpiecze Społecznych,
3) likwidacji urz du, je eli nie jest mo liwe przeniesienie,
Rozwi zanie stosunku pracy z urz dnikiem słu by cywilnej bez wypowiedzenia mo e
nast pi w razie jego nieobecno ci w pracy z powodu choroby trwaj cej dłu ej ni rok.
Rozwi zanie stosunku pracy z urz dnikiem słu by cywilnej nie mo e narusza przepisów
dotycz cych szczególnej ochrony pracowników w zakresie wypowiedzenia i rozwi zania stosunku
pracy.
Rozwi zanie stosunku pracy z urz dnikiem słu by cywilnej mo e nast pi tak e w drodze
porozumienia stron lub za trzymiesi cznym wypowiedzeniem na skutek rezygnacji urz dnika
słu by cywilnej.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
51
W okresie wypowiedzenia członek korpusu słu by cywilnej mo e by zwolniony z pełnienia
obowi zków, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
2.
Co audytor mie musi, aby podj audyt?
Art. 35g. 1. Do przeprowadzania audytu wewn trznego uprawnia imienne upowa nienie
wystawione przez kierownika jednostki oraz legitymacja słu bowa lub dowód osobisty.
2. W przypadkach wymagaj cych specjalnych kwalifikacji audytor wewn trzny mo e, w
uzgodnieniu z kierownikiem jednostki, powoła rzeczoznawc .
ZESTAW
XXVI
1.
Sposoby pomiaru ryzyka.
Przeprowadzaj c pomiar ryzyka audytor ma za zadanie zmierzy w sposób maksymalnie
obiektywny ryzyko. Pomiar ryzyka to proces składaj cy si z nast puj cych czynno ci :
- wybór okre lonej liczby kategorii ryzyka reprezentuj cych najwa niejsze aspekty ryzyk dla
danej organizacji. Kategorie te powinny by miarodajne. Oznacza to konieczno
zró nicowania wag dla poszczególnych zada audytowych
- wybór skali - rekomendowane jest stosowanie skali 4-stopniowej
- ocena ka dej z jednostek audytowanych pod wzgl dem obecno ci lub siły danej kategorii
ryzyka i przypisanie wyniku
- przyj cie wagi dla ka dego z wybranych kategorii ryzyka oparte na oddziaływaniu jaki dana
kategoria ma na jednostk audytowan . Wagi winny by znormalizowane,tj. suma wag
winna wynosi 1,00 lub 100%. Kategoria ryzyk powinna mie przynajmniej 10% wpływu
na jednostk .
- iloczyn warto ci wagi danej kategorii i warto ci nat enia przypisanego tej kategorii ryzyka
nazywamy
warto ci wa on ryzyka :
Rw = W x S
Rw - wa ona warto ryzyka
W - waga
S - skala
Suma wa onych warto ci ryzyka okre la ryzyko dla danej jednostki audytowanej (obiekt audytu)
ZESTAW XXVII
1. Elementy decyzji administracyjnej.
Decyzja powinna zawiera : oznaczenie organu administracji publicznej, dat wydania,
oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygni cie, uzasadnienie faktyczne i
prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie słu y od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i
nazwiska oraz stanowiska słu bowego osoby upowa nionej do wydania decyzji.
Decyzja, w stosunku, do której mo e by wniesione powództwo do s du powszechnego lub
skarga do s du administracyjnego, powinna zawiera ponadto pouczenie o dopuszczalno ci
wniesienia powództwa lub skargi.
Przepisy szczególne mog okre la tak e inne składniki, które powinna zawiera decyzja.
Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególno ci zawiera wskazanie faktów, które
organ uznał za udowodnione, dowodów, na których si oparł, oraz przyczyn, z powodu, których
innym dowodom odmówił wiarygodno ci i mocy dowodowej, za uzasadnienie prawne -
wyja nienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.
Mo na odst pi od uzasadnienia decyzji gdy uwzgl dnia ona w cało ci dania strony, nie
dotyczy to jednak decyzji rozstrzygaj cych sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek
odwołania.
2. Koordynacja kontroli finansowej i audytu wewn trznego.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
52
Art. 35o. 1. Koordynacja kontroli finansowej i audytu wewn trznego w jednostkach sektora
finansów publicznych obejmuje:
1) okre lanie i upowszechnianie standardów kontroli finansowej, zgodnych z powszechnie
uznawanymi standardami;
2) okre lanie i upowszechnianie standardów audytu wewn trznego, zgodnych z powszechnie
uznawanymi standardami;
3) współprac z zagranicznymi instytucjami, zajmuj cymi si kontrol finansow i audytem
wewn trznym;
4) uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie informacji w trybie okre lonym w
niniejszym rozdziale oraz podejmowanie działa w celu poprawy funkcjonowania kontroli
finansowej i audytu wewn trznego w jednostkach sektora finansów publicznych.
3. Czynniki ryzyka w zarz dzaniu jako ci w jsfp.
Jako zarz dzania.
1. Zespół zarz dzaj cy:
- polityki, plany strategiczne, prognozy
- kwalifikacje pracowników i kierownictwa
- zarz dzanie zasobami ludzkimi (płace, wypłaty socjalne, szkolenia, cie ki awansu)
2. Organizacja:
- struktura organizacyjna, zakresy obowi zków
- system przepływu informacji
- system wynagradzania, cie ki awansu.
4. Ocena audytora wewn trznego.
Standard 4.3.2.-System oceny pracy audytora wewn trznego
W ramach systemu oceny efektywno ci pracy audytora wewn trznego nale y uwzgl dnia oceny
wewn trzne i zewn trzne.
Oceny wewn trzne
Ocena wewn trzna powinna obejmowa :
- bie ce przegl dy funkcjonowania audytu wewn trznego,
- okresowe przegl dy wykonywane w drodze samooceny oraz przez inn osob z komórki audytu
wewn trznego.
Oceny zewn trzne
Oceny zewn trzne dokonywane s przez wyspecjalizowan w tym celu komórk organizacyjn
Ministerstwa Finansów lub przez inn jednostk do tego upowa nion .
5. Zaksi gowanie – podatek od wynagrodzenia, inwestycja przyj cie, zakup, faktura?
231/225-podatek od wynagrodze
011/080-przyj cie rodka trwałego z inwestycji
400/201-faktura (zakup)
ZESTAW XXVIII
1.
Rodzaje audytu wewn trznego.
Audyt operacyjny – obejmuje badanie oszcz dno ci, wydajno ci i skuteczno ci systemów i
jednostek organizacyjnych. Audyt operacyjny obejmuje ocen efektywno ci zarz dzania, czyli
ocen sposobu, w jaki kierownictwo JA planuje swoje działania a nast pnie kontroluje realizacj
planów.
Oszcz dno jest okre lana standardem „ dobrego gospodarowania” w zakresie wydatkowania
funduszy publicznych.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
53
Poj cie wydajno ci odnosi si do osi gania przez JA zało onych wyników w relacji do
kosztów. Analiza wydajno ci to badanie relacji mi dzy kosztem projektu a wynikami. Wydajno
mo e obejmowa porównanie rzeczywistego czasu realizacji zadania z jego harmonogramem.
Ocena skuteczno ci obejmuje ustalenie, czy oci gni to planowane cele, oraz relacje pomi dzy
zamierzonym a faktycznym rezultatem. Oceniaj c skuteczno audytor powinien wzi pod uwag
wpływ czynników zewn trznych. Celem analizy wydajno ci jest ustalenie czy korzy ci odnoszone
przez jednostk , program lub przedsi wzi cie przekraczaj jego koszty. Analiz wydajno ci audytor
przeprowadza porównuj c koszty i rezultaty, gdy mo na je wyliczy lub oszacowa .
-
analiza skuteczno ci kosztowej ( ASK) to badanie zwi zków mi dzy kosztami
projektu a wynikami, wyra one jako koszt jednostkowy uzyskanego zysku. Analiza
skuteczno ci kosztowej zajmuje si znalezieniem najta szych sposobów osi gni cia
zdefiniowanych celów lub uzyskaniem maksymalnej warto ci z danego nakładu finansowego.
Audyt finansowy – Celem badania sprawozdania finansowego jest wyra enie przez audytora
opinii pisemnej wraz z raportem o tym, czy badane sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz
rzetelne i jasno przedstawia sytuacj maj tkow i finansow oraz wynik finansowy badanej
jednostki.
Czy sprawozdanie finansowe:
- zostało sporz dzone na podstawie prowadzonych ksi g rachunkowych,
- zostało sporz dzone zgodnie z okre lonymi ustaw zasadami rachunkowo ci,
- jest zgodne co do formy i tre ci z obowi zuj cymi jednostk przepisami
prawa,
- przedstawia rzetelne i jasno wszystkie istotne dla oceny jednostki informacj
oraz czy zawarte w sprawozdaniu zarz d z rocznej działalno ci jednostki
dane s zgodne z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu
finansowym,
- czy nie jest zagro ona kontynuacja działalno ci jednostki,
- czy przestrzegane s tzw. Zasady ci gło ci
Celem audytu finansowego jest uzyskanie pewno ci, e sprawozdania s poprawne i kompletne.
Zakres audytu finansowego jest okre lony w ustawodawstwie. Audytor wew powinien zna i
rozumie zasady sporz dzania sprawozda finansowych oraz obowi zuj ce przepisy. Powinien
zna obowi zuj ce przepisy standardów ksi gowo ci, które okre laj jak nale y zarejestrowa w
sprawozdaniach finansowych skutki transakcji i wydarze . Audytor winien by wiadomy, e
wiarygodno sprawozda finansowych i raportu o tych sprawozdaniach mo e zosta podwa ona
przez wykazanie niezgodno ci mi dzy sprawozdaniami a pozostałymi informacjami lub bł dów
zawartych w innych informacjach. Audytor powinien oceni dokładno i zgodno wszystkich
dost pnych informacji
Sprawozdania finansowe winny charakteryzowa si cechami, które czyni prezentowane przez nie
informacje przydatnymi dla odbiorców:
Zrozumiałe: informacje nale y rozumie przed jej wykorzystaniem. Nale y unika nadmiernej
szczegółowo ci, przedstawione wyja nienia powinny by dokładne, przejrzyste, i napisane prostym
j zykiem.
Istotne: informacja jest istotna, je li pomaga tym, którzy j wykorzystuj do realizacji swych
działa . Decyduj o tym co jest istotne,
Wiarygodne: informacja wiarygodna przedstawia fakty, winna by dokładna w ramach
akceptowalnej tolerancji, kompletna oraz mo liwa do sprawdzenia. Sprawozdania winny ujawnia ,
w mo liwym stopniu, wszelkie istotne szacunki.
Wa ne: informacja jest wa na, je li mo na oceni , i wpływa ona na działania tych, którzy j
wykorzystuj . Waga jest przedmiotem oceny.
Terminowe Konsekwentne Porównywalne
Podej cie systemowe w audycie - systemy funkcjonalne s zazwyczaj tak skonstruowane, e
mo liwe jest ustalenie wewn trznej hierarchii obiektów kontroli oraz samych kontroli. Na
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
54
najwy szym poziomie znajduj si kontrole sprawowane przez kierownictwo najwy szego
szczebla. Celem tych kontroli jest zapewnienie:
- realizacji głównych celów biznesowych poprzez:
- definiowanie
- planowanie realizacji
- kierowanie realizacj
- monitorowanie rezultatów
Audytor powinien wykorzysta profesjonalny os d do ustalenia niezb dnego zakresu pracy.
Nale y przy tym uwzgl dni relacj nakładów pracy do istotno ci obiektów audytu. Ocena
obiektów kontroli jest podstaw audytu systemów, poniewa kontrola jest oceniana z perspektywy
celów realizowanych przez system. Oznacza to, e oceniamy czy kontrole zapewniaj realizacj
celów badanego systemu.
2.
Funkcje Rady Ministrów.
Zgodnie z Konstytucj (art. 147) Rada Ministrów składa si z Prezesa Rady Ministrów i ministrów.
W skład Rady Ministrów mog by powoływani wiceprezesi Rady Ministrów, Prezes i Wiceprezes
mog pełni funkcj ministrów. W skład Rady Ministrów mog by ponadto powoływani
przewodnicz cy okre lonych w ustawach komitetów.
Na Radzie Ministrów spoczywa podstawowy ci ar wykonywania i nadawania kierunków
władzy wykonawczej. R M jest podstawowym o rodkiem rz dzenia pa stwem w sensie
politycznym, tj. kierowanie jego rozwojem, przes dzanie o wytyczaniu kierunków rozwi zywania
spraw publicznych, kształtowania generalnych rozstrzygni we wszystkich dziedzinach i
sprawowanie ogólnego kierownictwa w odniesieniu do realizacji tych rozstrzygni , wytyczonych
kierunków działania. R M prowadzi polityk wewn trzn i zagraniczn RP i podejmuje decyzje we
wszystkich sprawach polityki pastwa, których ustawa konstytucyjna lub inna ustawa nie zastrzegły
dla innego organu pa stwowego b d samorz du.
RM zajmuje wobec całej administracji pozycj nadrz dn i kierownicz . Spina na szczeblu
centralnym cały aparat administracyjny. W zwi zku z tym RM spełnia funkcje kierownicze,
nadzorcze i koordynacyjne realizowane bezpo rednio w stosunku do organów naczelnych i innych
podległych organów, a za ich po rednictwem dotycz cych wszystkich ogniw administracji
publicznej. RM kieruje administracj rz dow . W zakresie i na zasadach okre lonych w
Konstytucji i ustawach RM w szczególno ci :
14) zapewnia wykonanie ustaw,
15) wydaje rozporz dzenia,
16) koordynuje i kontroluje prace organów administr. rz dowej,
17) chroni interesów Skarbu Pa stwa,
18) uchwala projekt bud etu pa stwa,
19) kieruje wykonaniem bud etu pa stwa oraz uchwala zamkni cie rachunków pa stwowych i
sprawozdanie z wykonania bud etu,
20) zapewnia bezpiecze stwo wewn trzne pa stwa oraz porz dek publiczny,
21) zapewnia bezpiecze stwo zewn trzne pa stwa,
22) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi pa stwami i organizacjami
mi dzynarodowymi,
23) zawiera umowy mi dzynarodowe wymagaj ce ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne
umowy mi dzynarodowe,
24) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronno ci kraju oraz okre la corocznie liczb
obywateli powoływanych do czynnej słu by wojskowej,
25) okre la organizacj i tryb swojej pracy.
3.
Operacyjne czynniki ryzyka w jsfp.
Istnieje bardzo du o systemów klasyfikacji czynników ryzyka. Czynniki ryzyka dzielimy na
kategorie: np.
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
55
Kategoria : Operacyjne czynniki ryzyka
1. Działalno podstawowa
a) presja wywierana na kierownictwo,
b) niedawne zmiany kluczowych pracowników,
c) skomplikowanie operacji JA
d) do wiadczenie zawodowe pracowników,
personel( morale, niezadowolenie, stres)
2. Informacja
a) integralno baz danych,
b) bezpiecze stwo IT,
c) poufno danych,
3. Stabilno
a)stabilno poziomu produkcji
b) gwałtowny wzrost
4. Technologiczne
a) poziom uzale nienia od IT
b) pojawienie si nowych technologii
5. Projekty
a) niepowodzenie projektu,
b) nadmierne koszty,
c) opó nienia
6. Innowacyjno
a) koszty bada naukowych,
b) opór pracowników
c) skłonno do zmian
ZESTAW XXIX
1. Co to s jsfp i czym si charakteryzuj ?
Okre la si jako zespół organów, osób i jednostek organizacyjnych, których podstawowe
zadanie polega na realizacji funkcji administracji w sferze finansów publicznych. Finanse publiczne
s wyrazem stosunków społecznych i ekonomicznych powstaj cych w trakcie nieustannych,
dynamicznych uj tych procesów gromadzenia dochodów i przychodów oraz dokonywania
wydatków (gospodarowania rodkami pieni nymi) na cele publiczne.
Finanse publiczne obejmuj procesy zwi zane z gromadzeniem rodków publicznych oraz
ich rozdysponowaniem, a w szczególno ci:
• pobieranie i gromadzenie dochodów;
• wydatkowanie rodków publicznych;
• finansowanie deficytu;
• zaci ganie zobowi za anga uj cych rodki publiczne;
• zarz dzanie rodkami publicznymi;
zarz dzanie długiem publicznym
Do sektora finansów publicznych zalicza si :
• organy władzy publicznej, organy administracji rz dowej, organy kontroli pa stwowej i
ochrony prawa, s dy i trybunały, a tak e jednostki samorz du terytorialnego i ich organy
oraz zwi zki;
• jednostki bud etowe, zakłady bud etowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek
bud etowych;
• fundusze celowe;
• pa stwowe szkoły wy sze;
• jednostki badawczo-rozwojowe;
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
• pa stwowe lub samorz dowe instytucje kultury;
• Zakład Ubezpiecze Społecznych, Kas Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i
zarz dzane przez nie fundusze;
• Narodowy Fundusz Zdrowia;
• Polsk Akademi Nauk i tworzone przez ni jednostki organizacyjne;
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
56
pa stwowe lub samorz dowe osoby prawne utworzone na podstawie odr bnych ustaw w celu
wykonywania zada publicznych, z wył czeniem przedsi biorstw, banków i spółek prawa
handlowego.
2. Jakie s standardy?
3. Standardy ogólne - organizacja
3.1. Komórka audytu wewn trznego
3.2. Obowi zki i zadania audytora wewn trznego
3.2.1. Obowi zki audytora wewn trznego
3.2.2. Zadania audytora wewn trznego
3.3
Planowanie i sprawozdawczo
3.4. Czynno ci sprawdzaj ce
4. Standardy szczegółowe - wykonywanie zawodu
4.1. Niezale no i obiektywizm
4.1.1. Niezale no
4.1.2. Obiektywizm
- bezstronno
- naruszenie niezale no ci lub obiektywizmu
4.2. Rzetelno i profesjonalizm
4.2.1. Rzetelno
- nale yta staranno
4.2.2. Profesjonalizm
4.3. Jako i efektywno
4.3.1. Jako i efektywno wykonywanej pracy
4.3.2. System oceny pracy audytora wewn trznego
- oceny wewn trzne
- oceny zewn trzne
4.3.3. Prezentacja wyników
4.4. Zgodno ze standardami
4.4.1. U ycie formuły "przeprowadzony zgodnie ze standardami"
4.4.2. Działania niezgodne ze standardami
5. Standardy szczegółowe - realizacja audytu wewn trznego
5.1. Zarz dzanie komórk audytu wewn trznego
5.1.1. Zarz dzanie działalno ci komórki audytu wewn trznego
5.1.2. Planowanie
5.1.3. Zarz dzanie kadrami
5.1.4. Koordynacja działa
5.2. Zakres działa audytu wewn trznego
5.2.1. Zarz dzanie ryzykiem
5.2.2. System kontroli wewn trznej
5.2.3. Zarz dzanie jednostk
5.3. Przeprowadzanie audytu wewn trznego
5.3.1. Ocena obszarów ryzyka
5.3.2. Przygotowanie planu audytu wewn trznego
5.3.3. Przygotowywanie programu zadania audytowego
5.3.4. Przeprowadzanie zadania audytowego
5.4. Nadzór nad przeprowadzaniem audytu wewn trznego
5.5. Składanie sprawozda
5.6. Czynno ci sprawdzaj ce
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
57
INNE.
Poj cie czynnika ryzyka wg podr cznika Ministerstwa Finansów
Czynniki ryzyka:
1) Ustalenia poprzednich audytów
2) Ocena wra liwo ci
3) rodowisko kontrolne
4) Zaufanie do kierownictwa operacyjnego
5) Zmiany w ludziach lub systemach
6) Zło ono
Ocena wg skali
1) Prawdopodobnie nie ma problemu
2) Mo liwo problemu
3) Nieunikniony problem
1) Ustalenia poprzednich audytów –
• Istotne odst pstwa, znaczne korekty, wi ksza ni zwykle liczba wniosków oraz ich
bezskuteczna powtarzalno znamionuj problemy
• Brak wniosków lub bezzwłoczna reakcja na poprzednie ustalenia wiadczy o
dyscyplinie systemu kontroli wewn trznej
2) Wra liwo – j.t. miara wła ciwego ryzyka zwi zanego z ocenian jednostk , czyli tego, co
mo e si nie uda i jakie to spowoduje konsekwencje. Mo e to by ryzyko zwi zane z utrat lub
uszkodzeniem maj tku, nie wykrytym bł dem, nieznanym lub bł dnie skalkulowanym
zobowi zaniem lub ryzyko niekorzystnej opinii publicznej, odpowiedzialno ci prawnej.
3) rodowisko kontrolne - reprezentuje ł cznie zasady, procedury, rutyny, zabezpieczenia
fizyczne oraz zaanga owany personel. W korzystnym rodowisku kontrolnym najwa niejsze jest
nastawienie kierownictwa, przestrzeganie udokumentowanych zasad i procedur, niezawodne
systemy, bezzwłoczne wykrywanie i naprawianie błedów, odpowiedni personel o kontrolowanej
rotacji. Odwrotnie – brak nadzoru, liczne bł dy, brak dokumentacji, niekorzystne zaległo ci w
pracy, wysoka rotacja oraz nie rutynowe transakcje to objawy złego rodowiska kontrolnego.
4) Zaufanie do kierownictwa operacyjnego - kryterium to odzwierciedla zaufanie jakim
kierownictwo audytu darzy kadr kierownicz bezpo r. odpowiedzialn za dan jednostk i jej
zaanga owanie w system kontroli wew. Charakteryzuj je czynniki takie jak współdziałanie przy
poprzednich audytach, praktyka kadry kierowniczej w danym rodowisku pracy.
5) Zmiany w ludziach/systemach - zmiany wywieraj du y wpływ na system kontroli
wewn trznej i sprawozdawczo finansow . Niekorzystne zmiany to reorganizacje, nagłe i cz ste
wahania obci enia prac , nowe systemy, przej cia, nowe przepisy, rotacja personelu.
6) Zło ono - czynnik ryzyka, który odzwierciedla mo liwo przeoczenia bł dów lub
nieprawidłowo ci z powodu zło ono ci rodowiska. Czynniki zło ono ci – zakres automatyzacji,
skomplikowane obliczenia, liczba usług, uzale nienie od osób trzecich, oczekiwania opinii
publicznej, czas przetwarzania
Plan audytu
Podstawowym zało eniem realizacji audytu wewn trznego jest planowo jego wykonania.
Plan audytu przygotowuje audytor w porozumieniu z kierownikiem jednostki. Plan audytu zawiera
w szczególno ci :
1) analiz obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia rodków publicznych i dysponowania
nimi,
2) tematy audytu wewn trznego,
3) proponowany harmonogram realizacji audytu wewn trznego,
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
58
4) planowane obszary, które powinny zosta obj te audytem wewn trznym w kolejnych
latach
Audytor wewn trzny przedstawia kierownikowi jednostki oraz Głównemu Inspektorowi Audytu
Wewn trznego (niektóre jednostki):
• do ko ca marca ka dego roku – sprawozdanie z wykonania planu audytu za rok
poprzedni,
• do ko ca pa dziernika ka dego roku – plan audytu na rok nast pny
Wykonywanie audytów poza planem powinno by jak najrzadsze i racjonalnie uzasadnione
Zasada ogólnego planowania oznacza, e nale y d y do:
1.wyboru obszarów poddawanych audytowi na podstawie udokumentowanej analizy ryzyka,
2. poddawania audytowi w mo liwie krótkim okresie (2-3 lata) wszystkich systemów zarz dzania i
kontroli finansowej,
3. w przypadku systemów, w których badanie nie jest mo liwe ze wzgl du na ich wielko nale y
stosowa metody próbkowania operacji.
Metody analizy ryzyka
1) Matematyczna - Ocena ryzyka przeprowadzana jest w oparciu o wzory matematyczne
na ogół z zastosowaniem arkuszy kalkulacyjnych. Metody matematyczne maj zalety, np.
a. mog by przeprowadzane we współpracy z kierownictwem,
b. dostarczaj lepiej udokumentowanych argumentów,
c. umo liwiaj pomiar trendów,
d. pozwalaj audytorom sprzeda profesjonalizma
Zastosowane kategorie ryzyk:
- istotno
- jako zarz dzania
- kontrola wewn trzna
- czynniki zewn trzne
- operacyjne
Istotno - to iloczyn prawdopodobie stwa wyst pienia danego zdarzenia oraz jego wpływu na
organizacj ( potencjalne straty)
Jako zarz dzania - kwalifikacje pracowników i kierowników, zarz dzanie zasobami ludzkimi
(płace, pakiety socjalne, szkolenia , cie ki awansu)
Operacyjne czynniki ryzyka (zwi zane z prowadzon działalno ci )
- Działalno podstawowa
• Presja wywierana na kierownictwo
• Niedawne zmiany kluczowych pracowników
• Do wiadczenie zawodowe pracowników
• Personel (morale, niezadowolenie, stres)
• Skomplikowanie operacji
- Informacja
• Integralno baz danych
• Bezpiecze stwo
• Poufno danych
1) stabilno :
- stabilno poziomu produkcji
- gwałtowny wzrost
2) technologiczne :
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
59
- pojawienie si nowych technologii
- poziom uzale nienia od IT
3) projekty :
- niepowodzenie projektu
- nadmierne koszty
- opó nienia
4) innowacyjno :
- koszty bada naukowych
- opór pracowników
- skłonno do zmian
2
) Metoda szacunkowa - metoda delficka (ekspercka)
Ryzyko jest oceniane przez audytora na podst. do wiadczenia.
audyt wew. ma dokona wyboru 4 spo ród 12 zada audytowych
zadaniom audytowym zostaj przypisane kolejne numery ( od 1 do 12)
do dokonania wyboru wyznaczona zostaje grupa audytorów
ka dy audytor tworzy własn list rankingow
zadanie audytowe, które powinno by zrealizowane jako pierwsze otrzymuje najwi ksz
liczb punktów
ka de kolejne otrzymuje o jeden punkt ni ej (mniejsze ryzyko)
punkty s sumowane i tworzony jest ranking zada
wynik podawany jest w % (dzieli si ilo punktów, które otrzymało ka de zadanie ł cznie
przez ilo punktów, któr otrzymało zadanie pierwsze na li cie. Pierwsze zadanie na li cie
ma ryzyko – 100%)
Zaleta - łatwo stosowania
Wady - trudno w precyzyjnej ocenie ryzyka – subiektywno
2.3. Grupowe metody identyfikacji ryzyka
1. Ankiety eksperckie
Metoda ankiet eksperckich polega na uzyskiwaniu informacji na temat rodzajów ryzyka
pojawiaj cych si w danej działalno ci oraz zagro e jakie mog wynika ze zidentyfikowanych
ryzyk, a tak e mo liwego prawdopodobie stwa wyst pienia ryzyk od wła ciwego eksperta, który
najlepiej orientuje si w danej działalno ci. Ekspertem mo e zosta kierownik danej jednostki
(komórki) organizacyjnej, poniewa on najlepiej zna zadania realizowane przez jednostk .
Identyfikacja ryzyka t metod rozpoczyna si od przygotowania przez audytora ankiet
dotycz cych danego obszaru. Nast pnie nale y uzgodni z wybranym ekspertem termin
przeprowadzenia ankiety, tak aby nie przeszkadza mu w bie cej pracy oraz aby da mu
odpowiednio du o czasu do przygotowania si do tej rozmowy. Dobrze jest dostarczy wcze niej
ankiet lub list tematów, jakie b d poruszane podczas rozmowy.
Bardzo wa nym etapem tej metody jest rozpoznanie wła ciwego specjalisty w danej dziedzinie.
Audytor powinien wybra specjalist , który najlepiej zna dziedzin obj t ankiet . Podczas
rozmowy nie powinno si odbiega znacz co od wyznaczonego tematu rozmowy, ale nale y
wysłucha opinii eksperta na inne tematy, które wi
si z jego dziedzin . Informacje te b dzie
mo na wykorzysta podczas rozmów z innymi ekspertami.
Ka da metoda identyfikacji ryzyka ma swoje wady i zalety. Wady metody ankiet eksperckich
to:
mo liwo otrzymania wielu subiektywnych opinii od ekspertów,
uzyskanie informacji słabej jako ci,
wybór niewła ciwych osób do przeprowadzenia ankiet,
wyniki ankiet mog okaza si niedokładne, mało szczegółowe, mog mie równie nisk
u yteczno .
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
60
Do zalet tej metody mo emy zaliczy :
niski koszt metody,
do przeprowadzenie identyfikacji t metod nie s wymagane du e zasoby,
jest łatwa do zastosowania.
2. Metoda delficka
Nazwa metody pochodzi od wyroczni w Delfach. Zgodnie z mitologi greck , kapłankom –
opiekunkom wyroczni, mo na było zada pytanie dotycz ce przyszło ci. Odpowiedzi na nie,
dawane pod wpływem bogów, były przekazywane odpowiednim osobom, których zadaniem było
ich wytłumaczenie.
W tej metodzie identyfikacji ryzyka równie wykorzystuje si wiedz ekspertów, ale nie
musz to by osoby doskonale znaj ce analizowan działalno . Wystarczy, e b d to osoby na
bie co uczestnicz ce w danej działalno ci oraz zainteresowane jej wynikami. Podobnie jak w
metodzie opisanej powy ej, nale y przygotowa kwestionariusze pyta zwi zanych z
analizowanym obszarem. Pytania powinny by precyzyjnie sformułowane, aby mo na było
otrzyma konkretne odpowiedzi, powinny te w pewnym stopniu umo liwia twórcz interpretacj
danego problemu. Ankiety s przekazywane ekspertom do wypełnienia. Maj oni wtedy
odpowiednio du o czasu na ich przygotowanie i bezpo redni dost p do niezb dnych informacji.
Metoda ta na etapie wypełniania ankiety nie wymaga spotkania audytora z ekspertem.
Eksperci udzielaj odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszach, a osoby
przeprowadzaj ce ankiety (w tym przypadku audytor) interpretuje te opinie. Osoby ankietowane
weryfikuj te interpretacje, tak aby ich informacje były dobrze zrozumiane przez audytora. Ankieta
metod delfick mo e by przeprowadzona w kilku cyklach. Dzi ki temu wyniki s coraz bardziej
precyzyjne.
Do wad metody delfickiej zaliczy nale y:
mo liwo bł dne interpretacji odpowiedzi udzielanych przez ekspertów,
przeprowadzenie ankiet mo e okaza si czasochłonne.
Do zalet tej metody nale :
otrzymywanie odpowiedzi od ekspertów bez zakłócania ich normalnego toku pracy,
niskie koszty przeprowadzenie oraz minimalne zasoby, jakie s potrzebne do jej
przeprowadzenia.
Ksi gi rachunkowe (art. 13 u. o r.)
Ksi gi rachunkowe obejmuj zbiory zapisów ksi gowych, obrotów (sum zapisów) i sald, które
tworz :
1) dziennik
2) ksi g główn
3) ksi gi pomocnicze
4) zestawienia obrotów i sald ksi gi głównej oraz sald ksi g pomocniczych
5) wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz)
Ksi gi rachunkowe prowadzi si w siedzibie jednostki. W przypadku nieprowadzenia ksi g
rachunkowych w siedzibie jednostki kierownik obowi zany jest:
1) powiadomi wła ciwy urz d skarbowy o miejscu prowadzenia ksi g w terminie 15 dni od
dnia wydania ksi g poza siedzib jednostki
2) zapewni dost pno ksi g rachunkowych do badania przez upowa nione organy kontroli
zewn trznej w siedzibie jednostki
Ksi gi rachunkowe otwiera si :
1) na dzie rozpocz cia działalno ci
2) na pocz tek ka dego nast pnego roku obrotowego
3) na dzie zmiany formy prawnej
4) na dzie wpisu do rejestru poł czenia jednostek lub podziału jednostki, powoduj cych
powstanie nowej jednostki
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
www.audyt.net
Materiał opracowany przez u ytkownika serwisu PAW: monka
61
5) na dzie rozpocz cia likwidacji lub wszcz cia post powania upadło ciowego
- w ci gu 15 dni od dnia zaistnienia tych zdarze .
Ksi gi rachunkowe zamyka si :
1) na dzie ko cz cy rok obrotowy
2) na dzie zako czenia działalno ci jednostki
3) na dzie poprzedzaj cy zmian formy prawnej
4) ww jednostce przejmowanej na dzie przej cia jednostki przez inn jednostk
5) na dzie poprzedzaj cy dzie podziału lub poł czenia jednostek, je eli w wyniku poł czenia
powstaje nowa jednostka
6) na dzie poprzedzaj cy dzie postawienia jednostki w stan likwidacji lub upadło ci
7) na inny dzie bilansowy okre lony odr bnymi przepisami
- nie pó niej ni w ci gu 3 miesi cy od dnia zaistnienia tych zdarze
Zamkni cie ksi g rachunkowych polega na nieodwracalnym wył czeniu mo liwo ci
dokonywania zapisów ksi gowych w zbiorach tworz cych zamkni te ksi gi rachunkowe.
Ksi gi rachunkowe powinny by :
1) trwale oznaczone nazw jednostki, której dotycz , nazw danego rodzaju ksi gi
rachunkowej oraz nazw programu przetwarzania
2) wyra nie oznaczone co do roku obrotowego, okresu sprawozdawczego i daty
sporz dzenia
3) przechowywane starannie w ustalonej kolejno ci.
Przy prowadzeniu ksi g rachunkowych przy u yciu komputera nale y zapewni
automatyczn kontrol ci gło ci zapisów, przenoszenia obrotów lub sald. Wydruki komputerowe
ksi g rachunkowych powinny si składa z automatycznie numerowanych stron, z oznaczeniem
pierwszej i ostatniej, oraz by sumowane na kolejnych stronach w sposób ci gły w roku
obrotowym.
Dziennik zawiera chronologiczne uj cie zdarze , jakie nast piły w danym okresie
sprawozdawczym. Powinien umo liwia uzgodnienie jego obrotów z obrotami zestawienia obrotów
i sald kont ksi gi głównej.
Zapisy w dzienniku musz by kolejno numerowane, a sumy zapisów liczone w sposób ci gły.
Sposób dokonywania zapisów w dzienniku powinien umo liwia ich jednoznaczne powi zanie ze
sprawdzonymi i zatwierdzonymi dowodami ksi gowymi.
Konta ksi gi głównej zawieraj zapisy o zdarzeniach w uj ciu syntetycznym. Na kontach
ksi gi głównej obowi zuje uj cie zarejestrowanych uprzednio lub równocze nie w dzienniku
zdarze , zgodnie z zasad podwójnego zapisu.
1.
Zaksi gowa operacje : przyj cie rodka trwałego z inwestycji, zapłata faktury, lista
płac, podatek.
- Przyj cie rodka trwałego z inwestycji
Ma/ 080 –inwestycje - Wn/ 011 – rodki trwałe
- Zapłata faktury :
1) wpływ faktury do jednostki
Wn / 080 – inwestycje Ma / 201 – rozrach z odbiorcami i dostawcami
2) zapłata faktury:
Wn / 201 – rozr. z odbiorc. i dost. Ma/ 130 – rach. bie cy jedn. bud etowych
- Lista płac i podatek dochodowy od wynagrodze
1) Lista płac brutto Wn 400 - koszty Ma 231- rozr. z tyt wynagrodz.
2) Zobowi zanie z tytułu pod. dochod. i ZUS Wn 231 Ma 225 – rozr. z bud etami i 229-
pozost. rozr. publicznopraw.
3) Wypłacone z kasy jednostki wynagrodzenia Wn 231 Ma 101- kasa
4) Wyci g bankowy potwierdzaj cy przekazanie rodków do US i ZUS
Wn 225 i 229 Ma 130
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
opracowania, 6 sem, PeLeNy, egzam
opracowane pytania na egzam
opracowane pytania na egzam cut, 1
Opracowane pytania Rycerz Egzam Nieznany
Fizjologia roślin Egzam Opracowanie
teorie zmiany społecznej opracowanie na egzam, Teorie zmiany społecznej
Egzam duże opracowanie
pytania-kubas-cw-egzam-opracowane, Systemy Europy Wschodniej
Budownictwo - pomoc, Studia Budownictwo Zielona Góra Uz, Semestr 2, budownictwo(1), Egzam Budownictw
wentylacja egzam-mini, IŚ Tokarzewski 27.06.2016, V semestr COWiG, WiK (Wentylacja i Klimatyzacja),
WSZECHWIEDZA S, Politechnika Poznańska, Studia- materiały, Semestr 2, Obróbka plastyczna- wykłady, M
mechanika-pytania, Studia, Studia, Egzaminy, meo, Mechanika, MEO egzamin, meo opracowanie na egzamin
Historia?ministracji opracowanie podanych zagadnień i ściąga na egzam
opracowane zagadnienia programowanie, studia, informatyka, programowanie, Program.egzam opracowanie
opracowane zagadnienia na egzam Nieznany
mikro egzam opracowanie
opracowane zagadn egzam (1)
więcej podobnych podstron