FENOMEN – jest czymś, co się pojawia, czymś, co widzimy, tak, jak widzimy, i co możemy wiernie opisać, nie
wydając o tym żadnego sądu dopóki nie zobaczymy tego takim, jakim jest.
ŚWIADOMOŚĆ (AKTY ŚWIADOMOŚCI)- sposób widzenia świata. Świadomość stara się widzieć to, co się
zjawia, bez żadnych uprzedzeń i gotowych teorii, skupiając się na tym, co najistotniejsze (istota rzeczy = eidos), a nie
na tym, co przypadkowe i jednostkowe. Temu wnikliwemu widzeniu towarzyszy dokładny opis.
INTENCJONALNOŚĆ- Husserl: każda świadomość jest świadomością czegoś, co oznacza, że nie istnieje
świadomość nieintencjonalna, czyli pusta. Według Ingardena, dzieło, literackie jest tworem intencjonalnym
utrwalonym w intersubiektywnych znaczeniach oraz w piśmie i dzięki temu zrozumiałym. Dzieło literackie jest
tworem schematycznym, domagającym się aktualizacji.
EJDETYCZNY- związany z ponadjednostkową istotą rzeczy, obecną w poszczególnych przedmiotach.
OPIS EJDETYCZNY – na przykładzie jednostkowych przeżyć uchwytuje ich istotę, wychodzącą poza jednostkowe
przypadki. Stara się odsłonić to, co w danym przedmiocie stanowi o jego esencji i nie jest uzależnione od zmiennej
perspektywy poznawczej.
QUASI- SĄDY- Ingarden: rodzaj zdań typowy dla dzieła literackiego, które nie orzekają niczego wprost o
rzeczywistości, lecz ustanawiają osobną rzeczywistość fikcyjną. Nie podpadają pod kryteria prawdy i fałszu.
WARSTWOWY CHARAKTER DZIAŁA LITERACKIEGO- Ingarden: każde dzieło literackie składa się z
czterech warstw: 1. brzmień słownych i tworów brzmieniowych wyższego rządu; 2. jednostek znaczeniowych; 3.
uschematyzowanych wyglądów; 4. przedmiotów przedstawionych, wyznaczonych przez sensy zdań. Warstwowość
dopełniona jest przez fazowość, czyli następstwo części.
SCHEMATYCZNOŚĆ- podstawowa strukturalna właściwość każdego dzieła sztuki. W dziele sztuki pewne jego
cechy są prezentowane schematycznie i domagają się aktualizacji przez odbiorcę w procesie konkretyzacji.
KONKRETYZACJA- Ingarden: wypełnienie przez indywidualnego czytelnika schematycznej struktury dzieła
literackiego podczas aktu odczytania.
APELATYWNA STRUKTURA TEKSTU- Iser: oznaczenie struktury dzieła literackiego wymuszającej interakcję
miedzy tekstem a czytelnikiem, polegającą na realizacji wpisanego w dzieło scenariusza lektury.
ESTETYKA RECEPCJI- postawa podkreślająca aktywny udział czytelnika w konstruowaniu sensu dzieła
literackiego.
CZYTELNIK IMPLIKOWANY- Iser: termin, który zakłada zarówno wstępną strukturalizację możliwego
znaczenia przez tekst, jak i aktualizację tej możliwości przez czytelnika w akcie lektury.
HERMENUTYKA- 1. sposoby objaśniania tekstów, służyła tłumaczeniu słów i znaków zesłanych przez bogów; 2.
hermeneutyka filozoficzna zaczęła pytać o to, jak możliwe jest rozumienie w ogóle i stała się podstawą nauk
humanistycznych, przeciwstawionych naukom przyrodniczym; 3. filozofia hermeneutyczna, dla której
najważniejszym zagadnieniem jest rozumiejąca egzystencja człowieka.
KOŁO HERMENEUTYCZNE- Schleiermacher: nie można zrozumieć części tekstu bez odwołania do całości i
odwrotnie: całość pozostaje niezrozumiała, jeśli nie odwołamy się do poszczególnych części. Interpretator musi
nieustannie krążyć między częściami a całością. Heidegger: każde rozumienie musi być poprzedzone przez swoiste
przed-rozumienie. Cp oznaczać miało, że interpretator, zanim jeszcze zacznie interpretować, posiada własne
rozumienie świata i dysponuje określonymi poglądami na to, co przyjdzie mu interpretować. Rozumienie nie
rozpoczyna się od zera, lecz jest procesem uwikłanym w światopogląd interpretatora.
FUZJA HORYZONTÓW- Gadamer: określa elementarny warunek rozumienia przeszłości. Rozumienie musi
zniwelować dystans między tym, co przeszłe i tym, co teraźniejsze, co możliwe jest dzięki przyswajaniu tego, co
obce, i dzięki uczestnictwu w tej samej tradycji. Horyzont rozumienia jest ograniczony przez naszą dziejowość, lecz
może ulec rozszerzeniu przez twórczy kontakt z dziełami z przeszłości.
STRUKTURA/SYSTEM- układ, budowa, organizacja wewnętrzna, konstrukcja. Kategoria struktury upowszechniła
się 1929 roku w wyrażeniu „struktura danego systemu”- a więc określenie dotyczące wewnętrznej organizacji
systemu języka. Najpełniejsze ujęcie tego terminu przestawił w 1968 Jean Piaget i wyróżnił następujące właściwości
struktury: 1.całościowość – struktura nie jest sumą składników, ale całością o określonej i spójnej organizacji
wewnętrznej; 2.przekształcenia- struktura jest dynamiczna, zdolna do wewnętrznych procesów transformacyjnych; 3.
samosterowność i zamknięcie- nie odwołuje się do niczego poza sobą, aby usprawiedliwić własne procesy
transformacyjne; 4. funkcjonalizm- każdy element pełni określoną funkcję; 4. prawidłowości i homologie- na
podstawie struktur niższego rzędu możemy określić struktury wyższego rzędu.
ZNAK JĘZYKOWY- składa się z elementu znaczącego i znaczonego. Najistotniejsze jest to, iż ciągom
dźwiękowym odpowiadały pojęcia ogólne, a nie rzeczywiste przedmioty, oraz że związek między dźwiękami a
pojęciami ma charakter arbitralny.
JĘZYK POETYCKI- ogół sprecyzowanych właściwości charakterystycznych dla literatury. Jest uznany bądź za
system, bądź za funkcjonalną odmianę praktyki językowej, której główną właściwością jest dominowanie funkcji
estetycznej w przeciwieństwie do innych odmian języka, w których funkcja ta odgrywa rolę drugorzędną.

OŚ WYBORU I OŚ KOMBINACJI- tworzenie wypowiedzi zawsze musi być poprzedzone wyborem pewnych
jednostek językowych (np. wyrazów) z inwentarza możliwości (kodu) i pociąga za sobą kombinacje owych jednostek
(łączenie ich w szeregi o wyższym stopniu złożoności).
NARRATOLOGIA- główny nurt badań narratologów stanowiły próby skonstruowania modelu wytwarzania fabuł,
uznana za pierwszy krok na drodze do odkrycia uniwersalnej gramatyki literatury. Łączyła ona w sobie perspektywę
strukturalno-semiologiczną z inspiracjami płynącymi z badań Lévi-Straussa i analiz rosyjskiej bajki magicznej Proppa
oraz wpływami gramatyki transformatywno-generatywnej.
AKTANT- rola postaci powiązana z określoną funkcją, która należy odróżnić od konkretnej postaci w konkretnej
fabule (aktora). U Iana Fleminga aktantem jest agent, a aktorem Bond.
DEKONSTRUKCJA- sposób czytania tekstów filozoficznych. W pierwszej fazie dekonstrukcja przybrała charakter
„strategiczny”- była specyficznym rodzajem krytyki metafizycznych konstrukcji pojęciowych, praktykowanej w toku
lektury kanonicznych tekstów reprezentujących tę tradycję. Termin został stworzony w nawiązaniu do dwóch pojęć:
destrukcja i demontaż.
ŚMIERĆ AUTORA- symboliczne usunięcie z dyskursu teoretycznego kategorii „autora” jako hipotetycznego
gwaranta poprawności odczytania tekstu literackiego, a w zamian otwarcie pola twórczej aktywności czytelnikowi-
właściwemu twórcy tekstu literackiego. Podważanie czytania tekstu zgodnie z tzw. intencja autorską.
DZIEŁO/TEKST- kategoria „tekstu” została umieszczona w opozycji do „dzieła” i oznaczała przede wszystkim
zmianę postawy wobec literatury. Rezygnacja ze statycznego u przedmiotowego traktowania utworu literackiego na
korzyść dynamicznej i procesualnej koncepcji tegoż utworu- uznawanego za praktykę nieskończonej produkcji sensu.
AUTOR- Foucault: „autor” jest tylko konstrukcją dyskursu i jego funkcją- nie jest rozumiany jako dawca dyskursu i
nie może sprawować nad nim władzy. Jest przede wszystkim instancją klasyfikującą i narzucającą z góry sposoby
istnienia i funkcjonowania wypowiedzi w społeczeństwie.
INTERTEKSTUALNOŚĆ- koncepcja według której każdy tekst literacki wchłania w siebie inne, wcześniejsze
teksty, jest więc siecią rozmaitych zapożyczeń, które się w nim nawarstwiły. Analiza intertekstualna ma za zadanie te
zapożyczenia wydobyć, odtwarzając w ten sposób proces powstawania tekstu.
DEKONSTRUKCJA

DIFFÉRANCE- mechanizm wytwarzania znaczeń w systemie języka i w rzeczywistości, uniemożliwiający
likwidację ich zróżnicowania. Nie istnieją z systemie językowym elementy całkowicie pozytywne, wyłączone spod
prawa różnicy.
LITERACKOŚĆ- Derrida: nie istnieją teksty literackie same w sobie. Nie jest to przyrodzona istota, wewnętrzna
właściwość tekstu. Jest korelatem intencjonalnego odniesienia do tekstu, intencjonalnym odniesieniem, integrującym
w sobie, jako składnik lub warstwę intencjonalną, mniej lub bardziej ukrytą świadomość reguł: konwencjonalnych lub
instytucjonalnych, w każdym razie społecznych.
Dekanonizacja usuwanie jakiejś formy z centrum.
Sjużet jest językowa konstrukcją fabuły, która nie podporządkowuje się logice przyczynowo skutkowej.
Forma i treść odróżnienie treści od formy podobnie jak świata od jego percepcji nie ma sensu ponieważ świat dla
postrzegającego ma sens tylko wtedy gdy jest postrzegany zas tresc ma sens wtedy gdy posiada jakas forme.
Dominanta oznaczajacy wyróżniający się w danym dziele składnik nadajacy mu jednorodność i wpływający na
pozostałe.
Płeć biologiczna pewien zespół cech anatomiczno-fizjologicznych pozwalających odróżnić kobiety od mężczyzn.
Płeć społeczno-kulturowa (gender) zbiór atrybutów, wzorów zachowan wyobrażeń i oczekiwan społecznych oraz
norm związanych z plcia biologiczna.
queer przedmiot badan socjologicznych, psychologicznych skupionych na analizowaniu ustalonych społecznie
tożsamości oraz pozycji płciowych i związanych z seksualnością.
Ginokrytyka odmiana krytyki feministycznej, która pojawiła się w drugiej fazie feminizmu świadomie rezygnujaca z
rewizjonizmu na rzecz afirmatywnego badania specyficznych właściwości kobiecego pisarstwa.
Arachnologia metafora tkania pajęczej sieci i kobiety pisarki jako pajeczycy podkreślać miala silny związek pisarek z
tkanymi przez nie tekstami, a także naznaczenie tyuch tekstów wlasna cielesnością.
Eriture femine- kobiece pisarstwo jest nieokiełznane swobodne przekracza wszelkie bariery.
Semioza proces tworzenia odbierania i przekazywania znakow.
Znak cos co przedstawia lub zastepuje cos innego.
Symbol rodzaj znaku dla którego charakterystyczne jest czysto konwencjonalne powiazanie nosnika znaku i
znaczenia.
Przedmiotowy odpowiednik- obiektywnie istniejacy symbol lub obraz który odsyla z jednej strony do nastroju poety
z drugiej wywoluje nastroj u czytelnika.
Podmiot czynności twórczych pośrednik miedzy autorem a czytelnikiem, kiedy autor tworzy może się wcielic w role
bohatera, autor gdy pisze zyje tym tekstem.