EDUKACJA

EDUKACJA

DOMOWA

DOMOWA

EDUKACJA

EDUKACJA

DOMOWA

DOMOWA

Czym jest edukacja

domowa?

• Edukacja domowa to bardzo dynamiczny w

kilku krajach ruch społeczny, bazujący na

niezależnych przedsięwzięciach pojedynczych

rodzin, w których rodzice, powodowani troską o

edukacyjny los własnych dzieci, przyjmują na

siebie całkowitą odpowiedzialność za ich

kształcenie, wychowywanie i uspołecznianie.

Przejmują tę odpowiedzialność od państwa,

jako zobligowanego przez prawo

międzynarodowe i krajowe gwaranta prawa do

edukacji i strażnika obowiązku jej spełniania.

• Edukacja domowa jest to działalność

realizowana zasadniczo w środowisku

rodzinnego domu, całkowicie poza instytucją

szkoły, przy wykorzystaniu „technologii” i

„instrumentarium” dowolnie wybranych i

wykreowanych przez rodziców oraz

elastycznie dopasowanych do indywidualnej

kondycji dziecka oraz konkretnych sytuacji

jego uczenia się.

Istnieją różne odmiany

edukacji domowej:

• home - centred education – to określenie

podkreślające centralność domu, jako

fizycznego ośrodka różnorodnych

przedsięwzięć stymulujących rozwój dziecka

(„dom” jest także synonimem rodziny);

• family - centred education – termin już

bezpośrednio wskazujący na ośrodkowość

wartości rodzinnych i środowiska rodzinnego w

działaniach edukacyjnych;

• parent - centred education – to typ edukacji,

w której podmiotem decyzji oraz centrum

organizacji są rodzice (ten rodzaj odniesienia

pojawia się też w pojęciu parent-led education –

edukacja kierowana przez rodzica);

• child - centred education – to pojęcie, określające

sytuację, w której podmiotem zdarzeń

edukacyjnych jest samo dziecko lub jego potrzeby

i pragnienia (to samo znaczenie znajdujemy

w terminie child-led education – edukacja

kierowana przez dziecko);

• learning - centred education – rozwiązanie,

w którym edukacja zorientowana jest na
autonomiczne, samodzielne uczenie się
dziecka, poznawanie przez nie świata, przy
uwzględnieniu jego unikalnej osobistej
kondycji.

Obok tych powszechniej

używanych określeń

istnieją również takie,

które stosowne były w

stosunku do edukacji

domowej okazjonalnie i

raczej

w odleglejszej przeszłości.

Są to:

• fireside education – „edukacja przy kominku” –

to romantyczny termin przywołujący widok

rodziny zgromadzonej przy ciepłym, jasnym i

naturalnym ogniu, prowadzącej rozmowy nad

aktualnymi problemami życiowymi, a także

tymi bardziej odległymi, o których wiedzę

zdobywa się za pośrednictwem lektur. Jest to

obraz wywołujący jednoznacznie pozytywne

skojarzenia ze stabilnym i statecznym

„ogniskiem domowym”.

• domestic education – to odmiana edukacji

domowej stosowana przez rodziny o wysokim
stopniu zamożności i niezależności
ekonomicznej, najczęściej arystokratyczne. Z
nią też kojarzy się pierwotnie angielski
tutoring.

Czy edukacja

domowa jest

legalna?

• Edukacja domowa jest legalna między innymi

w całych Stanach Zjednoczonych, Anglii,

Australii czy Portugalii, gdzie rodzice nie mają

większego problemu z regulacjami rządowymi.

W Polsce tego typu nauczanie jest możliwe od

kilkunastu lat. Ustawa z 7.09.1991 roku

dopuściła w formalno -prawnym znaczeniu

uczenie się dzieci poza instytucjonalnym

środowiskiem szkoły, czyli najczęściej w domu,

w warunkach zorganizowanych przez rodziców.

Najpoważniejsze

wątpliwości:

Co z socjalizacją?

• Głównym zarzutem edukacji domowej jest to,

iż w przeciwieństwie do edukacji szkolnej
prowadzi do znacznych ograniczeń w
kontaktach społecznych dziecka jej
podlegającego, a nawet
do jego społecznej izolacji, wskutek czego
osłabia ona lub eliminuje właściwą socjalizację
tego dziecka.

Zakres kontaktów z innymi ludźmi jest dla

przeciętnego dziecka uczącego się w domu bardzo

duży. Kontaktują się one nie tylko z członkami

własnej małej rodziny (rodzicami i rodzeństwem),

ale także

z innymi osobami spośród szerokiej rodziny.

We własnych domach kontaktują się z sytuacyjnymi

gośćmi i częściej odwiedzającymi dom znajomymi

i przyjaciółmi. Opuszczając relatywnie często dom,

spotykają się z osobami mieszkającymi w

sąsiedztwie – szczególnie z innymi dziećmi na

placach zabaw,

z osobami zaangażowanymi w działalność grup

celowych i z mieszkańcami środowiska lokalnego,

spacerując, podróżując środkami publicznej

komunikacji, dokonując zakupów, realizując

najróżniejsze zadania własne i wyznaczone przez

rodziców.

Wśród potrzeb dziecka zaspokajanych

w miejscach publicznych są także potrzeby edukacyjne. Dzieci

edukacji domowej trafiają statystycznie znacznie częściej niż

szkolne do bibliotek publicznych i innych miejsc

upowszechniania wiedzy: muzeów, parków narodowych,

ogrodów zoologicznych, a przede wszystkim do centrów nauki i

kultury, gdzie

w grupach zajęciowych także spotykają ludzi

w różnym wieku. Ponadto dzieci uczące się

w domach są często członkami różnych organizacji dziecięcych

i młodzieżowych, prowadzących działalność edukacyjną,

rekreacyjną lub (pro)społeczną o bardzo szerokim zakresie.

Regularnie uczestniczą w grupowych zajęciach poza własnym

domem takich jak lekcje tańca czy muzyki, wycieczki terenowe,

zajęcia sportowe, angażują się w działania wolontariatowe.

Coraz powszechniejsze staje się regularne

kontaktowanie się z innymi dziećmi uczącymi się

w domu tzw. homeschoolers, coraz częściej też

w ramach grup wsparcia i większych stowarzyszeń.

Jak się okazuje nieporozumieniem jest

utrzymywanie, że dzieci edukacji domowej

zagrożone są brakiem kontaktów i relacji z innymi

ludźmi. Dzieci uczące się w domach miewają liczne

i bliskie kontakty z różnymi dziećmi, także

z rówieśnikami. Wyniki badań konsekwentnie

wskazują, że dzieci edukacji domowej są co

najmniej tak samo dobrze uspołecznione jak dzieci

uczęszczające do szkół publicznych i prywatnych.

Pedagogiczne

kompetencje rodziców

• Kolejne zastrzeżenie przeciwników edukacji

domowej dotyczy samych rodziców, jako
organizatorów nauki własnych dzieci.
Kwestionowaniu podlega przede wszystkim ich
zdolność podołania obowiązkom edukacyjnym.

Wobec odpowiedniego zaangażowania

rodzicielskiego i wsparcia przyjaciół czy

wynajętych profesjonalistów, wszelkie

dydaktyczne trudności wiążące się z tą formą

kształcenia okazują się możliwe do pokonania.

Rodzice są zdolni do wspierania edukacji

swoich dzieci. Świadczą o tym dobitnie

zarówno praktyka życiowa, jak i badania

naukowe.

Dydaktyczne efekty edukacji

domowej ( czyli o tym, czy to

w ogóle może „działać”)

• Najprostszym i najbardziej rzetelnym

kryterium skuteczności uczenia się w
rodzinnym domu
i edukacyjnego działania rodziców edukacji
domowej jest jakość wyników osiąganych
przez dzieci w ramach najrozmaitszych
sprawdzianów, testów, egzaminów, a także
konkursów czy olimpiad.

Porównując wyniki wielu badań efektywności

edukacji domowej, stwierdzono, że dzieci uczące się

w domu średnio przewyższały swoich szkolnych

rówieśników. Nie ma jednak potrzeby, by

porównywać osiągnięcia dzieci szkolnych

i uczących się w domach dla licytowania się

i celebrowania zwycięstw. Dla wykazania

efektywności edukacji domowej wobec

zainteresowanych, powinno wystarczyć stwierdzenie

braku ewidentnych świadectw niewydolności tej

formy kształcenia. Wszystko jak dotąd wskazuje na

to, że edukacja domowa jest we wszelkich

wymiarach kształcenia jednoznacznie efektywna.

Podsumowa

nie

Edukacja domowa jest zjawiskiem

szczególnie na czasie i na miejscu.

Realizuje w pionierski sposób

ponowoczesne czasoprzestrzenne i

społeczne wymogi kształcenia się. Jednak

nie jest ona możliwością dla wszystkich

rodziców

w społeczeństwie. Edukacja domowa

zakłada znaczną odpowiedzialność i

wysiłek zaangażowanych w nią rodziców –

poświęcenie dużej ilości czasu i

rezygnację z szeregu szans zawodowych,

materialnych, towarzyskich. Nie wszyscy

są gotowi by poświęcić tak wiele.

Według ocen osób, które podjęły decyzję

o nauce dzieci w domu, korzyści z tej właśnie

formy edukacji są wielorakie. Przede wszystkim

pojawia się głęboka satysfakcja, kiedy można

obserwować własne dziecko wykorzystujące

swoje potencjalne możliwości i pokonujące

własne ograniczenia. Satysfakcja płynie także

z powodu pogłębiania się więzi rodzinnych

i wspólnotowych. Jednocześnie elastyczność w

kształceniu, rodzi tolerancję różnic i otwartość na

odmienność.

Edukacja domowa przynosi korzyści

i jednostkom, i grupom, w których te

jednostki funkcjonują. Prócz odmiennego

paradygmatu edukacji mamy tutaj do

czynienia z nową, wartościową ofertą

w zakresie stylu życia. Edukacja

domowa to zatem nowa propozycja na

życie „nieprzypadkowe”, zgodne z

obranymi wartościami.

Sławni po edukacji

domowej

Jest wielu sławnych ludzi, którzy swoje
edukacje odbyli w domach rodzinnych.
Część spośród nich żyła jeszcze w czasach
„przed-szkolnych”, a choć miała możliwość
korzystania z działających wówczas szkół,
kształciła się w domu. Są wśród nich
przedstawiciele nauk humanistycznych
i ścisłych, politycy i sławni działacze.

W domu uczyli się m.in.

• Blaise Pascal

• Hans Christian Andersen

• Abraham Lincoln

• Charles Dickens

• Thomas A. Edison

• Winston Churchill

• Charles Chaplin

• Franklin D. Roosevelt

• Stanisław I. Witkiewicz

• Elżbieta II