Zapalenia

Zapalenia

Michał Holecki

Michał Holecki

Katedra i Zakład Patofizjologii

Katedra i Zakład Patofizjologii

ŚAM

ŚAM

w

w

Katowicach

Katowicach

Zapalenie

Zapalenie



Zespół zmian wstecznych, zjawisk

Zespół zmian wstecznych, zjawisk

fizykochemicznych i biochemicznych,

fizykochemicznych i biochemicznych,

zaburzeń w krążeniu i zmian

zaburzeń w krążeniu i zmian

rozrostowych, pojawiąjacych się w

rozrostowych, pojawiąjacych się w

miejscu zadziałania czynnika

miejscu zadziałania czynnika

szkodliwego

szkodliwego



Zjawisko miejscowe o konsekwencjach

Zjawisko miejscowe o konsekwencjach

ogólnoustrojowych

ogólnoustrojowych

Cechy stanu zapalnego

Cechy stanu zapalnego



Zaczerwienienie

Zaczerwienienie



Podwyższona temperatura

Podwyższona temperatura



Obrzmienie

Obrzmienie



Ból

Ból



Upośledzenie czynności

Upośledzenie czynności

Patofizjologia zapalenia

Patofizjologia zapalenia



Teren reakcji zapalnej =

Teren reakcji zapalnej =

pole

pole

bitwy

bitwy

= tkanka łączna

= tkanka łączna



Obrońcy

Obrońcy

= komórki [granulocyty,

= komórki [granulocyty,

komórki tuczne, limfocyty,

komórki tuczne, limfocyty,

monocyty]

monocyty]

Komórki obronne

Komórki obronne



Neutrofile

Neutrofile

– fagocytoza bakterii, kompleksów

– fagocytoza bakterii, kompleksów

immunologicznych, wytworów rozpadu tkanek

immunologicznych, wytworów rozpadu tkanek



Eozynofile

Eozynofile

– fagocytoza kompleksów

– fagocytoza kompleksów

immunologicznych, neutralizacja histaminy oraz SRS-A

immunologicznych, neutralizacja histaminy oraz SRS-A



Komórki tuczne

Komórki tuczne

– wydzielaja histamine, heparynę,

– wydzielaja histamine, heparynę,

serotoninę, SRS-A

serotoninę, SRS-A



Limfocyty

Limfocyty

– odpowiedź humoralna i komórkowa

– odpowiedź humoralna i komórkowa



Monocyty

Monocyty

– fagocytoza i trawienie wchłoniętych

– fagocytoza i trawienie wchłoniętych

cząstek

cząstek

Czynnik
zapaleniotwórczy

Uszkodzenie komórki

Uwolnienie enzymów
proteolitycznych

Uwolnienie mediatorów
zapalnych

Histamina Bradykinina Układ dopełniacza

Prostaglandyny

Leukotrieny

Interleukina Interferony Kachektyna
Wolne rodniki

Mediatory procesu

Mediatory procesu

zapalnego

zapalnego

- działanie miejscowe

- działanie miejscowe



Histamina

Histamina

– wzrost przepuszczalności naczyń

– wzrost przepuszczalności naczyń



Bradykinina

Bradykinina

– przekrwienie zapalne, wzrost

– przekrwienie zapalne, wzrost

przepuszczalności naczyń

przepuszczalności naczyń



Dopełniacz

Dopełniacz

– wzrost aktywności granulocytów

– wzrost aktywności granulocytów



Prostaglandyny

Prostaglandyny

– pobudzenie granulocytów i

– pobudzenie granulocytów i

limfocytów, wzrost przepuszczalności naczyń

limfocytów, wzrost przepuszczalności naczyń

Mediatory procesu

Mediatory procesu

zapalnego

zapalnego

- działanie miejscowe

- działanie miejscowe



Leukotrieny

Leukotrieny

– chemotaksja, wzrost

– chemotaksja, wzrost

przepuszczalności naczyń

przepuszczalności naczyń



Interleukina

Interleukina

– wzrost przepuszczalności

– wzrost przepuszczalności

naczyń, aktywacja limfocytów

naczyń, aktywacja limfocytów



Interferon

Interferon

– aktywacja limfocytów

– aktywacja limfocytów



Wolne rodniki

Wolne rodniki

– wzrost przepuszczalności

– wzrost przepuszczalności

naczyń

naczyń

Mediatory procesu

Mediatory procesu

zapalnego – działanie

zapalnego – działanie

ogólne

ogólne



Prostaglandyny

Prostaglandyny

– gorączka

– gorączka



Interleukina 1

Interleukina 1

gorączka

gorączka

synteza białek ostrej fazy

synteza białek ostrej fazy

katabolizm białek

katabolizm białek

mięśniowych

mięśniowych

Zapalenie ostre

Zapalenie ostre

Czynnik zapalny

Wazodylatacja naczyń tętniczych

Przekrwienie zapalne

Zmniejszenie szczelności ścian
naczyń

Wysięk

Ucieczka granulocytów monocytów
makrofagów

Zapalenie ostre – zjawiska

Zapalenie ostre – zjawiska

korzystne

korzystne



Dostarczenie p/w ciał, komórek żernych

Dostarczenie p/w ciał, komórek żernych



Rozcieńczenie czynnika szkodliwego

Rozcieńczenie czynnika szkodliwego



Ograniczenie rozprzestrzeniania się

Ograniczenie rozprzestrzeniania się

czynnika szkodliwego

czynnika szkodliwego



Rozpuszczanie tkanek martwiczych

Rozpuszczanie tkanek martwiczych

Zapalenie ostre – zjawiska

Zapalenie ostre – zjawiska

niekorzystne

niekorzystne



Obrzmienie zapalne błon śluzowych

Obrzmienie zapalne błon śluzowych



Utrudnienie pracy narządów przez duży wysięk

Utrudnienie pracy narządów przez duży wysięk



Niszczenie narządów

Niszczenie narządów



Powstawanie owrzodzeń

Powstawanie owrzodzeń



Wybroczyny i uszkodzenia błon podstawnych

Wybroczyny i uszkodzenia błon podstawnych

naczyń włosowatych

naczyń włosowatych



Wysiew toksyn i ból

Wysiew toksyn i ból

Zapaleniu ostremu towarzyszą
zwykle odczyny
ogólnoustrojowe

Toksemia

– wydostanie się toksyn do

krwioobiegu

Bakteremia

– wydostanie się bakterii do

krwioobiegu w

warunkach

sprawności układu obronnego i

mechanizmów immunizacyjnych

Posocznica

– obecność bakterii i ich toksyn w

krwioobiegu w

warunkach

niedostatecznej sprawności układów

obronnych

Posocznica

Posocznica



Wysoka gorączka

Wysoka gorączka



Dwukrotne przyspieszenie przemiany materii

Dwukrotne przyspieszenie przemiany materii



Nasilenie zużycia tlenu

Nasilenie zużycia tlenu



Prostracja i osłabienie [nasilony katabolizm białek mięśniowych]

Prostracja i osłabienie [nasilony katabolizm białek mięśniowych]



Leukocytoza

Leukocytoza



Tachycardia

Tachycardia



Porażenie naczyń obwodowych – upośledzony przepływ krwi

Porażenie naczyń obwodowych – upośledzony przepływ krwi



DIC i ostre wrzody żołądka

DIC i ostre wrzody żołądka



ARDS

ARDS



Niewydolność wielonarządowa

Niewydolność wielonarządowa

Posocznica jest
rozpoznaniem klinicznym

Zapalenie ostre

Zapalenie ostre



Uszkadzające

Uszkadzające



Wysiękowe

Wysiękowe



Wytwórcze

Wytwórcze

Zapalenie uszkadzające

Zapalenie uszkadzające



Zapalenie o przewadze zmian

Zapalenie o przewadze zmian

wstecznych nad wysiękowymi

wstecznych nad wysiękowymi

zmiany wodniczkowe

zmiany wodniczkowe

stłuszczenie

stłuszczenie

martwica

martwica

przyćmienie miąższowe

przyćmienie miąższowe

Zapalenie uszkadzające

Zapalenie uszkadzające



Zapalenie rogów przednich rdzenia

Zapalenie rogów przednich rdzenia

kręgowego

kręgowego



Błonicze zapalenie mięśnia

Błonicze zapalenie mięśnia

sercowego

sercowego



Wirusowe zapalenie wątroby

Wirusowe zapalenie wątroby

Zapalenie wysiękowe

Zapalenie wysiękowe



Przewaga zmian wysiękowych nad

Przewaga zmian wysiękowych nad

uszkodzeniem i rozplemem

uszkodzeniem i rozplemem

komórek

komórek



Surowicze

Surowicze



Włóknikowe

Włóknikowe



Nieżytowe

Nieżytowe



Krwotoczne

Krwotoczne



Ropne

Ropne

Zapalenie surowicze

Zapalenie surowicze



Płyn zapalny bogatobiałkowy ze śladem

Płyn zapalny bogatobiałkowy ze śladem

włóknika oraz pojedynczymi neutrofilami

włóknika oraz pojedynczymi neutrofilami



Może wycofać się bez śladu

Może wycofać się bez śladu



Płyn zapalny gromadzi się w

Płyn zapalny gromadzi się w

:

:

-

jamach surowiczych

jamach surowiczych

-

pęcherzykach płucnych

pęcherzykach płucnych

-

przestrzeni podpajęczynówkowej

przestrzeni podpajęczynówkowej

Zapalenie włóknikowe

Zapalenie włóknikowe



Znaczne uszkodzenie bariery

Znaczne uszkodzenie bariery

naczyniowej umożliwia wydostawanie

naczyniowej umożliwia wydostawanie

się fibrynogenu poza naczynia

się fibrynogenu poza naczynia



Powierzchowne lub głębokie

Powierzchowne lub głębokie



Głębokie rzekomobłoniaste lub

Głębokie rzekomobłoniaste lub

zestrupiające

zestrupiające

Zapalenie nieżytowe

Zapalenie nieżytowe



Zapalenie surowicze błon

Zapalenie surowicze błon

śluzowych

śluzowych



Mieszanina wysięku i śluzu

Mieszanina wysięku i śluzu



Błona śluzowa ścieńczała lub

Błona śluzowa ścieńczała lub

pogrubiała

pogrubiała

Zapalenie krwotoczne

Zapalenie krwotoczne



Przerwanie ciągłości drobnych

Przerwanie ciągłości drobnych

naczyń krwionośnych – zwykle

naczyń krwionośnych – zwykle

żył

żył



Posocznica meningokokowa

Posocznica meningokokowa

Zapalenie ropne

Zapalenie ropne



Wysięk zawierający liczne

Wysięk zawierający liczne

granulocyty obojętnochłonne

granulocyty obojętnochłonne



Wywołane zwykle gronkowcami i

Wywołane zwykle gronkowcami i

paciorkowcami

paciorkowcami



W ropie nie ma włóknika

W ropie nie ma włóknika

Ropa

– gęsta lepka ciecz o konsystencji

śmietany, w której oprócz granulocytów
znajdują się bakterie, ich toksyny,
martwicze komórki oraz enzymy
proteolityczne, pochodzące z
granulocytów i rozpadłych tkanek

Zapalenie ropne

Zapalenie ropne



Powierzchowne

Powierzchowne



Głębokie

Głębokie



Ograniczone

Ograniczone



Rozległe

Rozległe

Zapalenie ropne

Zapalenie ropne

powierzchowne

powierzchowne

Toczy się na powierzchni błon śluzowych

Toczy się na powierzchni błon śluzowych

i jam surowiczych i innych

i jam surowiczych i innych

zamkniętych przestrzeniach

zamkniętych przestrzeniach

anatomicznych

anatomicznych



Ropotok

Ropotok

– ropne zapalenie błon

– ropne zapalenie błon

śluzowych

śluzowych



Ropniak

Ropniak

– zbiorowisko ropy w jamie

– zbiorowisko ropy w jamie

surowiczej

surowiczej

Zapalenie ropne głębokie

Zapalenie ropne głębokie



Rozległe

Rozległe

– toczy się w luźnej tkance

– toczy się w luźnej tkance

łącznej [

łącznej [

ropowica

ropowica

]

]



Lokalizuje się głównie w skórze i

Lokalizuje się głównie w skórze i

tkance międzymięśniowej

tkance międzymięśniowej



zastrzał

zastrzał



zanokcica

zanokcica



czyrak

czyrak

Zapalenie ropne głębokie

Zapalenie ropne głębokie



Głębokie

Głębokie

– zbiorowisko ropy w

– zbiorowisko ropy w

jamie powstałej z rozpadłych

jamie powstałej z rozpadłych

tkanek pod wpływem enzymów

tkanek pod wpływem enzymów

proteolitycznych [

proteolitycznych [

ropień

ropień

]

]

Zapalenie wytwórcze

Zapalenie wytwórcze



Odczyn zapalny, w którym

Odczyn zapalny, w którym

rozplem dominuje nad

rozplem dominuje nad

uszkodzeniem i wysiękiem

uszkodzeniem i wysiękiem



Ostre lub przewlekłe

Ostre lub przewlekłe

Zapalenie wytwórcze ostre

Zapalenie wytwórcze ostre



Ostre kłębuszkowe zapalenie

Ostre kłębuszkowe zapalenie

nerek

nerek



Ostre odczynowe zapalenie

Ostre odczynowe zapalenie

węzłów chłonnych

węzłów chłonnych

Zapalenie ostre niezależnie od typu

kończy się:

-) zupełnym wyzdrowieniem i przywróceniem
prawidłowej budowy narządu

-) pozostawieniem śladu w postaci blizn i zrostów

-) przejściem w zapalenie przewlekłe

-) śmiercią

Zapalenie wytwórcze przewlekłe

Zapalenie wytwórcze przewlekłe



Rozplem tkanki łącznej zrębu

Rozplem tkanki łącznej zrębu

narządów

narządów



Rozrost o charakterze tworów

Rozrost o charakterze tworów

uszypułowanych [polipów]

uszypułowanych [polipów]



Tworzenie ziarniny

Tworzenie ziarniny



Tworzenie ziarniniaków

Tworzenie ziarniniaków

Zapalenie wytwórcze przewlekłe

Zapalenie wytwórcze przewlekłe



Rozplem tkanki nabłonkowej

Rozplem tkanki nabłonkowej

-

Kłykciny kończyste

Kłykciny kończyste

-

Polipowate zapalenie śluzówki

Polipowate zapalenie śluzówki

żołądka

żołądka



Rozplem tkanki łącznej

Rozplem tkanki łącznej

śródmiąższowej

śródmiąższowej

- Marskość wątroby

- Marskość wątroby

Przyczyny zapaleń

Przyczyny zapaleń



Czynniki fizyczne

Czynniki fizyczne



Czynniki chemiczne

Czynniki chemiczne



Czynniki biologiczne

Czynniki biologiczne

Czynniki fizyczne zapalenia

Czynniki fizyczne zapalenia



Wysoka lub niska temperatura

Wysoka lub niska temperatura



Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące



Powtarzający się uraz mechaniczny

Powtarzający się uraz mechaniczny



Nierozpuszczalne ciało obce

Nierozpuszczalne ciało obce

Czynniki chemiczne zapalenia

Czynniki chemiczne zapalenia



Egzogenne

Egzogenne

-

terpentyna

terpentyna

-

alkohol

alkohol

-

leki

leki



Endogenne

Endogenne

-

azot niebiałkowy w mocznicy

azot niebiałkowy w mocznicy

-

żółć

żółć

Czynniki biologiczne zapalenia

Czynniki biologiczne zapalenia



Tkanka martwicza – zawał

Tkanka martwicza – zawał



Bakterie

Bakterie



Wirusy

Wirusy



Pasożyty

Pasożyty



Grzyby

Grzyby



Antygeny pochodzenia zewnętrznego

Antygeny pochodzenia zewnętrznego



Antygeny pochodzenia wewnętrznego

Antygeny pochodzenia wewnętrznego