System polityczny Francji

Współczesne systemy

polityczne

Republika Francuska

• Francja położona jest w Europie Zachodniej.
• Jej terytorium obejmuje obszar 551 500

km, a tym samym jest trzecim co do
wielkości krajem Europy.

• Admnistracyjnie kraj dzieli się na 22

regiony i 96 departamentów, integralną
część Francji stanowią 4 departamenty
zamorskie: Gujana Francuska, Gwadelupa,
Martynika i Reunion.

Kryzys IV Republiki

• Po 1945r nastąpił problem zwiazany

z dekolanizacja, Francja nie mogła sie
z tym pogodzić, prowadziła twardą
politykę co doprawidziło do wojny w
Indochinach i konfliktu Algierskiego.

Sytuacja wewnętrzna IV

Republiki

• Zgromadzenie narodowe jako organ

prowadawczy miały zbyt duży zakres
kompetencji.

• Słaba pozycja władzy wykonawczej

czyli prezydenta.

• Rozbicie partyjne i sytuacja

społeczna.

Początek V Republiki

• Następstwo kryzysu spowodowało

powrót generała de Gaulle, miał on
wielki autorytet i posłuch w
społeczenstwie.

• 27 maja 1958 generał opublikował

komunikat iż ma zamiar utworzyć
rząd zdolny do zapewnienia pokoju,
jedności i niepodległości państwa.

• 28 maja rząd podał się do do

dymysji, natomiast 29 maja
prezydent Coty skierował do
parlamentu prośbę o wotum zaufania
dla rządu de Gaulle’a , którego to
określił najznakomitrzym z
Francuzów, i który to dalej podjął sie
prac na nowa konstutucją.

Konstytucja V Republiki

Francuskiej

• Jest odbieciem wielkiego autorytetu

generała de Gaulle.

• konstytucja została uroczyście

proklamowana 4.10.1958r. ,liczyła 92

artykuły ujęte w 15 rozdziałach, z których

kilka ma już dzisiaj tylko historyczne

znaczenie.W ciągu ponad 40 lat była ona

piętnastokrotnie nowelizowana.Za

najważniejsze nowelizacje w historii V

Republiki należy uznać:

• 1. Nowelizację z 1962 r. – prezydent jest

wybierany w wyborach powszechnych (jak
parlament)

• 2. Nowelizację z 1974 r. – zwiększenie

liczby podmiotów uprawnionych do
zwoływania Rady Konstytucyjnej – o grupę
60 posłów i 60 senatorów

• 3. Nowelizację z 2000 r. – zrównanie

kadencji prezydenta i Zgromadzenia
Narodowego (5 lat)

Zasady konstutucji i ustroju.

• Francja jest Republiką

niepodzielną,laicką,demokratyczną i socjalną.
Zapewnia ona równość wobec prawa wszystkim
obywatelą bez względu na pochodzenie, rasę lub
religię.Respektuje wszelkie przekonania. Jej
organizacja jest zdecentralizowana.

• Zasady ustroju: zasada suwerenności ludu

wykonywana prez przedstawicieli i w drodze
referendum, zasada arbitrażu prezydenta i jego
dominujacej roli, maksymalne odseparowanie rządu od
parlamentu, unitarna struktura państwa, zasada
dwuizbowości, kontrola konstytucyjności przez Radę
konstytucyjną, republikańska forma rządu.

Prezydent

• Prezydent V Republiki Francuskiej jest nazywany "jądrem" czy

"zwornikiem" systemu, w jego rękach "ześrodkowana została

własza państwowa". Nadrzędnym artykułem określającym

pozycję ustrojową prezydenta jest art. 5 konstytucji z 1958 r.,

który stanowi, że „Prezydent Republiki czuwa nad

przestrzeganiem Konstytucji.

• Niepołączalność stanowiska prezydenta z innym stanowiskiem.
• W przypadku opróżnienia stanowiska prezydenta jego miejsce

zajmuje przewodniczący senatu.

• Nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem z

wyjątkiem art. 68 konstytucji, który traktuje o zdradzie stanu.

• Swoistym novum jest przyjęcie 19 lutego 2007 zmiany w

konstytucji pozwalającej usunąć prezydenta ze swojego

stanowiska jeśli dopuścił się on czynów jawnie niezgodnych z

pełnionym urzędem. Decydowałby o tym wysoki trybunał

większością 3/5 swych członków.

• Zapewnia przez swój arbitraż prawidłowe

funkcjonowanie władz publicznych, jak
również ciągłość państwa. Jest
gwarantem niepodległości narodowej,
integralności terytorialnej i
przestrzegania traktatów”. Stąd należy
wywieść trzy zasadnicze funkcje
prezydenta jako: strażnika konstytucji,
arbitra narodowego i gwaranta
niepodległości.

Rząd

• W V Republice rząd jest organem blisko

związanym z prezydentem. Łączy głowę
państwa i parlament. Powoływany jest
przez głowę państwa.Według art.20 ust.
1 konstytucji rząd określa i prowadzi
politykę narodu.

• dysponuje administracją i siłami

zbrojnymi

• jest odpowiedzialny przed parlamentem

• W skład rządu wchodzą:
• Premier
• Ministrowie stanu – tytuł ten stanowi

przede wszystkim wyróżnienie honorowe,

np. dla byłych premierów lub innych

zasłużonych polityków; ministrów stanu

powołuje się w celu zagwarantowania

równowagi politycznej pomiędzy partiami w

koalicji rządowej lub frakcjami wewnątrz

partii rządzącej; ministrowie ci mogą

kierować resortami.

• Ministrowie (resortowi i delegowani) –

formalnie są sobie równi, działają
przy premierze lub innych
ministrach.

• Sekretarze stanu – pomagają

premierowi lun ministrom w
wykonywaniu ich funkcji, pozostając
jednocześnie pod ich kontrolą.

Premier

• Mianowanie premiera jest osobistym

uprawnieniem prezydnta.

• kieruje działalnością rządu,
• ponosi odpowiedzialność za obronę

narodową,

• zapewnia wykonanie ustaw

Parlament

• Ciało ustawodawcze mające prerogatywy w zakresie: praw

obywatelskich, świadczeń na rzecz obrony narodowej itd.

• Działa on w trybie sesyjnym, jedna roczna sesja trwa 9

miesięcy, w trybie nadzwyczajnym może być przedłużona

przez premiera.

• Składa się z: prezydium, na czele przewodniczący, komisji i

grup parlamentarnych.

• Każda izba uchwala swoj regulamin, który to też

obligotoryjnie musi zbadać Rada konstytucyjna w celu

zbadania jego zgodności z ustawą zasadniczą.

• Zmiany wprowadzone przez Konstytucję z roku 1958 w

systemie organów państwowych dają wyraz występowaniu

tendencji antyparlamentarnych. Zwiększeniu roli organów

władzy wykonawczej towarzyszy spadek znaczenia

parlamentu V Republiki. Parlament zachował strukturę

dwuizbową, utrzymując przy tym nazwy izb z czasów II

Republiki- Zgromadzenie Narodowe i z III Republiki- Senat

• Różna jest ich rola i zadanie, ale tylko razem wzięte

stanowią ciało ustawodawcze.Prerogatywy Senatu

są bardzo ograniczone i zwykle rozstrzygający głos

ma Zgromadzenie Narodowe. Posiada on

uprawnienia kontrolne wobec rządu, ale bez

możliwości pociągnięcia go do odpowiedzialności

parlamentarnej.

• Przewodniczący Senatu mianuje trzech członków

Rady Konstytucyjnej, a grupa 60 senatorów może

złożyć wniosek o zbadanie konstytucyjności ustawy

i traktatu międzynarodowego. W rzeczywistości

pozycja francuskiego Senatu zależy od interesów

rządu – gdy potrzebuje on wsparcia, zaczyna ściślej

współpracować z omawianą izbą.

Zgromadzenie Narodowe

• Zgromadzenie Narodowe jest niższą

izbą parlamentu
francuskiego.Reprezentuje cały
naród. W obecnej kadencji składa się
z 577 deputowanych (posłów)
wybieranych na 5 letnią kadencję.
Siedzibą Zgromadzenia jest Pałac
Burboński.

Senat

• Senat zapewnia reprezentację jednostek

terytorialnych. Składa się z 343
senatorów. Jego skład jest obierany przez
około 145 tysięcy elektorów. Mandat
senatora daje prawo zasiadania w izbie
przez 6 lat, przy czym co 3 lata połowa
członków Senatu jest
wymieniana(wcześniej kadencja wynosiła
9 lat, a co 3 lata wybierana była 1/3
składu).

System wyborczy

• Zgromadzenie Narodowe

• Ordynacja wyborcza z 1958 r. przyjęła

następujące zasady wyborów parlamentarnych

do Zgromadzenia Narodowego:

• • Jednomandatowość okręgów (kraj dzieli się

na tyle jednostek, ile jest mandatów do

obsadzenia)

• • Dwie tury wyborów:

• o I tura – by zdobyć mandat potrzebna jest

bezwzględna większość głosów

• o II tura – by zdobyć mandat potrzebna jest

względna większość głosów

• Senat nie jest ciałem przedstawicielskim –

wybory nie są więc powszechne i

bezpośrednie. Senat jest wyższą izbą

parlamentu, która współdzierży władzę

legislacyjną ze Zgromadzeniem

Narodowym. W 2004 r. wprowadzono

zmiany dotyczące funkcjonowania tej

instytucji. Senatorowie zamiast na 9 lat

wybierani są na 6 lat, a bierne prawo

wyborcze będzie przysługiwać obywatelom

od 30 roku życia zamiast od 35.

• Prezydent: Kandydatem na prezydenta może

być każdy obywatel francuski, który posiada

bierne prawo wyborcze i ukończył 23 lata. Od

nowelizacji z 1962 roku prezydent jest

wybierany w wyborach powszechnych i

bezpośrednich w dwóch turach. W pierwszym

etapie uczestniczą kandydaci z poparciem

przynajmniej 500 obywateli piastujących funkcje

z wyboru (deputowani, senatorowie, merowie,

członkowie rad generalnych, Rady Paryża lub

zgromadzeń terytorialnych terytoriów

zamorskich).Zwycięzcą wyborów prezydenckich

jest osoba z największą bezwzględną liczbą

głosów. Jeśli w I turze nikt takiego wyniku nie

uzyska, odbywa się tura II, w której spotykają

dwaj kandydaci o najwyższej liczbie głosów.

Władza sądownicza

• W rozumieniu konstytucji V Republiki właściwą

władzę sądowniczą stanowią sądy powszechne.

Prezydent, który pełni funkcję przewodniczącego

Najwyższej Rady Sądownictwa, jest gwarantem

niezależności władzy sądowniczej.

• Sędziowie są nieusuwalni, a ich status –

podobnie jak status prokuratorów – reguluje

ustawa organiczna.Rada Stanu , Rada

Konstytucyjna oraz sądy administracyjne nie

należą do omawianej władzy. Rada Stanu

wywodzi się jeszcze z dawnej Rady Królewskiej,

a swój obecny kształt uzyskała w 1795 roku.

Natomiast sądownictwo administracyjne

wyodrębniło się z Rady Stanu w 1953 roku.

Rada Konstytucujna

• Rada Konstytucyjna ocenia zgodność

aktów prawnych z konstytucją oraz z

przyjętymi traktatami

międzynarodowymi. Postępowanie przed

Radą może zostać wszczęte tylko na

wniosek:

• Prezydenta
• Przewodniczących izb
• Premiera
• Grupy 60 senatorów lub 60 posłów.

System partyjny

• Francja stanowi przykład kraju o klasycznym systemie

wielopartyjnym. W okresie powojennym nastąpiła wyraźna

ewolucja od wielopartyjnego rozbicia do systemu

dwublokowego.W V Republice obserwuje się tendencje do

zastąpienia rozbicia partyjnego tworzeniem bloków

grupujących siły lewicy, prawicy, centrum.

• Tworzenie bloków wymusza istniejący ustrój polityczny,

ponieważ konstytucja wymaga dla normalnego funkcjonowania

władz istnienia nie tylko większości prezydenckiej, ale i

parlamentarnej. W celu zdobycia większości partie muszą się

porozumiewać, tworzyć koalicje.Istniejący system wyborczy

wyjątkowo nie sprzyja ugrupowaniom działającym w izolacji

politycznej, zmusza do zawierania sojuszy,szczególnie w

obliczu drugiej tury wyborów.Sojusz partii prowadzi zaś w

istocie do biopolaryzacji.Jest rzeczą charakterystyczną, że we

Francji zanika centrum.O ile jeszcze w latach 70. na forum

politycznym występowały trzy bloki, to obecnie maleje

samodzielnośc centrum, które szuka sojuszy wyborczych z

partiami prawicy.

Prawica

• Prawica i Centroprawica Unia na

rzecz Ruchu Ludowego UMP Nicolas
Sarkozy główna partia prawicy
(posiada prezydenta, premiera,
przewidniczących obu izb parlamentu

• Narodowe Centrum Niezależnych i

Chłopów

• Forum Socjalnych Republikanów

Centryści

• Ruch Demokratyczny
• Nowe Centrum

• Zieloni:
• Niezależny Ruch Ekologiczny
• Pokolenie Ekologii

Lewica

• Partia Socialistyczna - główna partia

lewicy

• Lewicowa Partia Radykalna
• Ruch Obywatelski i Republikański
• Francuska Partia Komunistyczna

Eurosceptycy

• Ruch dla Francji
• Obudzenie Republiki
• Partie te posiadają znikome poparcie.