FUNKCJE

FUNKCJE

KOMPENSACYJNE W

KOMPENSACYJNE W

CHODZIE

CHODZIE

PATOLOGICZNYM

PATOLOGICZNYM

Bartczak Marzena
AM Wydział Nauk O
Zdrowiu
FIZJOTERAPIA rok 2,
grupa7

CHÓD

CHÓD



Dwunożna lokomocja

Dwunożna lokomocja



Naturalny sposób poruszania się człowieka

Naturalny sposób poruszania się człowieka



Realizacja chodu – współdziałanie szeregu

Realizacja chodu – współdziałanie szeregu

układów

układów

Utrata zdolności poruszania

Utrata zdolności poruszania

się

się



Ograniczenie funkcji utylitarnych i

Ograniczenie funkcji utylitarnych i

zawodowych

zawodowych



Należy zadbać o przywrócenie

Należy zadbać o przywrócenie

zdolności samodzielnego poruszania się

zdolności samodzielnego poruszania się

DYSFUNKCJA

DYSFUNKCJA



Utrata funkcji ruchowych

Utrata funkcji ruchowych



Przyczyna wielu dysfunkcji jest

Przyczyna wielu dysfunkcji jest

złożoność budowy i funkcji układu

złożoność budowy i funkcji układu

ruchu

ruchu



Stosunkowo łatwo można spowodować

Stosunkowo łatwo można spowodować

uciążliwe w skutkach uszkodzenie

uciążliwe w skutkach uszkodzenie



Złożoność struktury i plastyczność UN

Złożoność struktury i plastyczność UN

dają szansę na kompansację

dają szansę na kompansację

utraconych funkcji ruchowych

utraconych funkcji ruchowych

KOMPENSACJA

KOMPENSACJA



Zmiana struktury wewnętrznej

Zmiana struktury wewnętrznej

wzorca ruchowego (aktywności

wzorca ruchowego (aktywności

zespołów mięśniowych)

zespołów mięśniowych)



i/lub zmiana wzorca mechaniki ruchu

i/lub zmiana wzorca mechaniki ruchu

celem prawidłowego wykonania

celem prawidłowego wykonania

zadania ruchowego

zadania ruchowego

KOMPENSACJA w dysfunkcji

KOMPENSACJA w dysfunkcji

narządu ruchu

narządu ruchu

ZEWNĘTRZNA

ZEWNĘTRZNA

np. zastosowanie

np. zastosowanie

odpowiedniego

odpowiedniego

obuwia

obuwia

ortopedycznego z

ortopedycznego z

obcasem w

obcasem w

przypadku

przypadku

trwałego skrócenia

trwałego skrócenia

kończyny

kończyny

WEWNĘTRZNA

WEWNĘTRZNA

np. chód na palcach

np. chód na palcach

skróconej kończyny

skróconej kończyny



Powoduje większe

Powoduje większe

zmiany

zmiany

przeciążeniowe

przeciążeniowe

narządu ruchu niż

narządu ruchu niż

kompensacja

kompensacja

zewnętrzna

zewnętrzna

BADANIE FUNKCJI

BADANIE FUNKCJI

KOMPENSACYJNYCH

KOMPENSACYJNYCH

CELE

CELE

1.

1.

Określenie mechanizmów kompensacji

Określenie mechanizmów kompensacji

2.

2.

Określenie wpływu kompensacji na

Określenie wpływu kompensacji na

realizowanie celu

realizowanie celu

3.

3.

Określenie wpływu kompensacji na

Określenie wpływu kompensacji na

przeciążenia innych odcinków narządu

przeciążenia innych odcinków narządu

ruchu

ruchu

4.

4.

Określenie możliwości korekcji

Określenie możliwości korekcji

kompensacji

kompensacji

METODOLOGIA BADAŃ

METODOLOGIA BADAŃ

1.

1.

Analiza kinematograficzna

Analiza kinematograficzna



Służy do oceny techniki chodu, oraz

Służy do oceny techniki chodu, oraz

kompleksowej analizy chodu

kompleksowej analizy chodu



Efekt: wartości położenia, prędkości i

Efekt: wartości położenia, prędkości i

przyspieszenia w 3 płaszczyznach ruchu

przyspieszenia w 3 płaszczyznach ruchu

pojedynczych cz. ciała i ogólnego środka masy,

pojedynczych cz. ciała i ogólnego środka masy,

pęd poszczególnych cz. ciała

pęd poszczególnych cz. ciała

2.

2.

Pomiar rozkładu siły nacisku stopy na

Pomiar rozkładu siły nacisku stopy na

podłoże

podłoże



Niezbędna część systemu to buty pomiarowe z 8

Niezbędna część systemu to buty pomiarowe z 8

czujnikami siły

czujnikami siły



System CDG

System CDG

3

3

EMG

EMG



Pomiar aktywności bioelektrycznej mięśni

Pomiar aktywności bioelektrycznej mięśni



Pomiar potencjałów elektrycznych mięśni

Pomiar potencjałów elektrycznych mięśni

BADANIA

BADANIA

Pierwszy cykl badań – utrata funkcji m. czworogłowego

Pierwszy cykl badań – utrata funkcji m. czworogłowego



Cel badań

Cel badań

: określenie zmian w kinematyce chodu

: określenie zmian w kinematyce chodu

oraz określenie funkcji kompensacyjnych

oraz określenie funkcji kompensacyjnych

pozostałych zespołów mięśniowych

pozostałych zespołów mięśniowych



Osoby badane

Osoby badane

1.

1.

mężczyzna: uszkodzenie więzadła krzyżowego

mężczyzna: uszkodzenie więzadła krzyżowego

przedniego po skręceniu lewego stawu

przedniego po skręceniu lewego stawu

kolanowego

kolanowego

2.

2.

kobieta: po usunięciu lewej rzepki u której ciągłość

kobieta: po usunięciu lewej rzepki u której ciągłość

aparatu wyprostnego odtworzono wykonując

aparatu wyprostnego odtworzono wykonując

plastykę więzadła rzepki

plastykę więzadła rzepki

3.

3.

mężczyzna zdrowy o pełnej sprawności fizycznej

mężczyzna zdrowy o pełnej sprawności fizycznej

WYNIKI POMIARÓW SIŁY

WYNIKI POMIARÓW SIŁY

NACISKU STOPY NA

NACISKU STOPY NA

PODŁOŻE

PODŁOŻE



W kończynie zdrowej większa

W kończynie zdrowej większa

reakcja siły pionowej na czujnik

reakcja siły pionowej na czujnik

pod piętą (hamowanie)

pod piętą (hamowanie)



Skrócenie czasu fazy hamowania

Skrócenie czasu fazy hamowania

k. chorą u osób z uszkodzonym

k. chorą u osób z uszkodzonym

więzadłem krzyżowym przednim

więzadłem krzyżowym przednim

WYNIKI POMIARU SIŁY

WYNIKI POMIARU SIŁY

NACISKU STOPY NA

NACISKU STOPY NA

PODŁOŻE

PODŁOŻE



Różny stosunek wartości sił

Różny stosunek wartości sił

przodostopia do pięty po

przodostopia do pięty po

stronie chorej i zdrowej

stronie chorej i zdrowej

Histogram rozkładu sił na stopie u

Histogram rozkładu sił na stopie u

pacjenta z uszkodzonym więzadłem

pacjenta z uszkodzonym więzadłem

krzyżowym przednim

krzyżowym przednim

Przebieg zmian nacisku stopy na podłoże u

Przebieg zmian nacisku stopy na podłoże u

pacjenta z osłabionym

pacjenta z osłabionym

aparatem

aparatem

wyprostnym stawu kolanowego

wyprostnym stawu kolanowego

CHÓD OSOBY Z USZKODZONYM

CHÓD OSOBY Z USZKODZONYM

WIĘZADŁEM KRZYŻOWYM

WIĘZADŁEM KRZYŻOWYM

PRZEDNIM JEST WOLNIEJSZY I

PRZEDNIM JEST WOLNIEJSZY I

BARDZIEJ OSTROŻNY Z

BARDZIEJ OSTROŻNY Z

UTYKANIEM NA KOŃCZYNĘ

UTYKANIEM NA KOŃCZYNĘ

CHORĄ

CHORĄ

BADANA

BADANA

OSOBA

OSOBA

KOŃCZYNA

KOŃCZYNA

A

A

B

B

C

C

Z

Z

CH

CH

Z

Z

CH

CH

L

L

P

P

Długość kroku

Długość kroku

[m]

[m]

1.22

1.22

1.07

1.07

1.31

1.31

1.16

1.16

1.52

1.52

1.58

1.58

Prędkość chodu

Prędkość chodu

[mś]

[mś]

1.06

1.06

0.99

0.99

1.13

1.13

1.06

1.06

148

148

1.45

1.45

Częstość

Częstość

kroków [krś]

kroków [krś]

68.9

68.9

64.9

64.9

51.9

51.9

50.5

50.5

107

107

109

109

Faza podparcia

Faza podparcia

[s]

[s]

0.64

0.64

9

9

0.46

0.46

8

8

0.87

0.87

5

5

0.56

0.56

0

0

0.70

0.70

7

7

0.69

0.69

6

6

[%]

[%]

70.6

70.6

57.1

57.1

76.1

76.1

62.2

62.2

61.5

61.5

58.5

58.5

Faza wymachu

Faza wymachu

[s]

[s]

0.27

0.27

1

1

0.35

0.35

2

2

0.27

0.27

5

5

0.34

0.34

0

0

0.44

0.44

3

3

0.49

0.49

4

4

[%]

[%]

29.4

29.4

42.9

42.9

23.9

23.9

38.9

38.9

38.5

38.5

41.5

41.5

WYNIKI POMIARÓW EMG

WYNIKI POMIARÓW EMG



Wcześniejsza wzmożona aktywność

Wcześniejsza wzmożona aktywność

elektryczna mięśni zginaczy stawu

elektryczna mięśni zginaczy stawu

kolanowego

kolanowego



U osób z uszkodzonym stawem

U osób z uszkodzonym stawem

kolanowym zginacze są bardziej

kolanowym zginacze są bardziej

obciążone w porównaniu do osoby

obciążone w porównaniu do osoby

zdrowej

zdrowej

Elektromiogramy kończyny

Elektromiogramy kończyny

dolnej podczas chodu

dolnej podczas chodu

MECHANIZM KOMPENSACJI CHODU U

MECHANIZM KOMPENSACJI CHODU U

OSÓB Z OSŁABIONYM APARATEM

OSÓB Z OSŁABIONYM APARATEM

WYPROSTNYM STAWU KOLANOWEGO

WYPROSTNYM STAWU KOLANOWEGO



Zwiększone hamowanie na zdrowej

Zwiększone hamowanie na zdrowej

kończynie

kończynie



Wczesne obciążenie przodostopia

Wczesne obciążenie przodostopia

kończyny chorej w celu włączenia

kończyny chorej w celu włączenia

m. trójgłowego łydki który blokuje i

m. trójgłowego łydki który blokuje i

hamuje zgięcie w stawie kolanowym

hamuje zgięcie w stawie kolanowym

MECHANIZMY KOMPENSACJI –

MECHANIZMY KOMPENSACJI –

cd

cd

.

.



Dobre przyparcie przodostopia: umożliwia

Dobre przyparcie przodostopia: umożliwia

czynną kontrolę stabilizacji stawu kolanowego

czynną kontrolę stabilizacji stawu kolanowego



Warunek stabilizacji kompensacyjnej: rzut środka

Warunek stabilizacji kompensacyjnej: rzut środka

ciężkości przed staw kolanowy-zablokowanie

ciężkości przed staw kolanowy-zablokowanie

stawu dzięki pracy m. trójgłowego

stawu dzięki pracy m. trójgłowego

Typ chodu włączający wcześniej

Typ chodu włączający wcześniej

hamujący mechanizm m.

hamujący mechanizm m.

trójgłowego łydki, z pierwotnym

trójgłowego łydki, z pierwotnym

obciążeniem przodostopia

obciążeniem przodostopia

pozwala na wczesne

pozwala na wczesne

zablokowanie stawu kolanowego

zablokowanie stawu kolanowego

bez przeprostu, który jest

bez przeprostu, który jest

szkodliwy i prowadzi do zmian

szkodliwy i prowadzi do zmian

przeciążeniowych

przeciążeniowych

Model kd i mechanizm

Model kd i mechanizm

blokowania kolana

blokowania kolana

CHOROBA

CHOROBA

ZWYRODNIENIOWA STAWU

ZWYRODNIENIOWA STAWU

BIODROWEGO

BIODROWEGO



Prowadzi do zaburzenia wzorca ruchowego

Prowadzi do zaburzenia wzorca ruchowego



Przyczyną choroby są stany

Przyczyną choroby są stany

przeciążeniowe

przeciążeniowe

OBJAWY CHZSB

OBJAWY CHZSB



Bóle rozbiegowe po przerwie w chodzeniu

Bóle rozbiegowe po przerwie w chodzeniu

(np. siedzeniu) przechodzące w bóle stałe

(np. siedzeniu) przechodzące w bóle stałe

po dłuższym chodzeniu

po dłuższym chodzeniu



Ból spowodowany tarciem uszkodzonych

Ból spowodowany tarciem uszkodzonych

powierzchni stawowych o siebie prowadzi

powierzchni stawowych o siebie prowadzi

do usztywnienia mm. stawu biodrowego

do usztywnienia mm. stawu biodrowego

CHZBS - objawy

CHZBS - objawy



Stałe usztywnienie stawu biodrowego-

Stałe usztywnienie stawu biodrowego-

napięcie mięśni: krawieckiego,

napięcie mięśni: krawieckiego,

smukłego, półścięgnistego,

smukłego, półścięgnistego,

półbłoniastego mających przyczepy

półbłoniastego mających przyczepy

dolne na kości piszczelowej co

dolne na kości piszczelowej co

powoduje bóle okolicy stawu

powoduje bóle okolicy stawu

kolanowego po dłuższym chodzeniu

kolanowego po dłuższym chodzeniu



W dysfunkcji stawu biodrowego

W dysfunkcji stawu biodrowego

najczęściej ograniczony jest ruch

najczęściej ograniczony jest ruch

rotacji wewnętrznej

rotacji wewnętrznej

KOMPENSACJA

KOMPENSACJA

OGRANICZENIA ROTACJI

OGRANICZENIA ROTACJI

WEWNĘTRZNEJ

WEWNĘTRZNEJ



Odciążenie stawu biodrowego

Odciążenie stawu biodrowego

kulą – kompensacja

kulą – kompensacja

zewnętrzna

zewnętrzna



Kompensacja przez supinację

Kompensacja przez supinację

stopy o której świadczy

stopy o której świadczy

przebieg linii obciążenia stopy

przebieg linii obciążenia stopy

po stronie zewnętrznej stopy

po stronie zewnętrznej stopy

Przebieg obciążenia stopy w

Przebieg obciążenia stopy w

chodzie z ograniczoną rotacją

chodzie z ograniczoną rotacją

wewnętrzną

wewnętrzną

ENDOPROTEZA STAWU

ENDOPROTEZA STAWU

BIODROWEGO

BIODROWEGO

Po leczeniu operacyjnym zmian

Po leczeniu operacyjnym zmian

zwyrodnieniowych w stawie biodrowym

zwyrodnieniowych w stawie biodrowym

stwierdza się:

stwierdza się:



Wadliwe usztywnienie stawu biodrowego

Wadliwe usztywnienie stawu biodrowego

w czasie chodu (nabyte przed operacją)

w czasie chodu (nabyte przed operacją)



Ruchomość rotacyjną w stawie

Ruchomość rotacyjną w stawie

biodrowym bez kompensacji w ruchach

biodrowym bez kompensacji w ruchach

stopą

stopą



W chodzie niekontrolowanym typowe

W chodzie niekontrolowanym typowe

zmiany dla chodu ze sztywnym stawem

zmiany dla chodu ze sztywnym stawem

KOMPENSACJA W DYSFUNKCJI

KOMPENSACJA W DYSFUNKCJI

STAWU BIODROWEGO

STAWU BIODROWEGO

BÓL

BÓL



KOMPENSACJA WEWNĘTRZNA

KOMPENSACJA WEWNĘTRZNA

:

:

objaw Duchenna: pochylenie

objaw Duchenna: pochylenie

tułowia na stronę bolącego

tułowia na stronę bolącego

biodra w fazie pojedynczego

biodra w fazie pojedynczego

podparcia. Kompensacja ta

podparcia. Kompensacja ta

zwiększa przeciążenie

zwiększa przeciążenie

kręgosłupa i mm. drugiej

kręgosłupa i mm. drugiej

kończyny

kończyny



KOMPENSACJA ZEWNĘTRZNA

KOMPENSACJA ZEWNĘTRZNA

:

:

odciążenie stawu kulą trzymaną

odciążenie stawu kulą trzymaną

po stronie przeciwnej

po stronie przeciwnej

KOMPENSACJA W DYSFUNKCJI

KOMPENSACJA W DYSFUNKCJI

STAWU BIODROWEGO

STAWU BIODROWEGO

OGRANICZENIE RUCHOMOŚCI

OGRANICZENIE RUCHOMOŚCI



Przykurcz zgięciowy

Przykurcz zgięciowy

: chód

: chód

Chińczyka: przodopochylenie

Chińczyka: przodopochylenie

miednicy w fazie podparcia ze

miednicy w fazie podparcia ze

względu na brak możliwości ruchu

względu na brak możliwości ruchu

wyprostu w stawie biodrowym-

wyprostu w stawie biodrowym-

zwiększenie lordozy lędźwiowej

zwiększenie lordozy lędźwiowej

lub pochylenie całego tułowia do

lub pochylenie całego tułowia do

przodu. Przeciążenie odc.

przodu. Przeciążenie odc.

lędźwiowego.

lędźwiowego.



Przykurcz odwiedzeniowy

Przykurcz odwiedzeniowy

:

:

wydłuża funkcjonalnie kończynę i

wydłuża funkcjonalnie kończynę i

powoduje chód na szerokiej

powoduje chód na szerokiej

podstawie z przemieszczaniem

podstawie z przemieszczaniem

środka ciężkości na boki

środka ciężkości na boki



Przykurcz przywiedzeniowy

Przykurcz przywiedzeniowy

:

:

skraca funkcjonalnie kończynę

skraca funkcjonalnie kończynę

powoduje chód na zwężonej

powoduje chód na zwężonej

podstawie

podstawie

DYSKOPATIE ODCINKA

DYSKOPATIE ODCINKA

LĘDŹWIOWEGO

LĘDŹWIOWEGO

KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUPA



Nieprawidłowy patologiczny chód, silny ból

Nieprawidłowy patologiczny chód, silny ból



Klasyfikacja pacjentów

Klasyfikacja pacjentów

1.

1.

Grupa L4/L5

Grupa L4/L5

: uszkodzenie krążka

: uszkodzenie krążka

miedzykręgowego na tym poziomie i

miedzykręgowego na tym poziomie i

związane z tym objawy na obwodzie to

związane z tym objawy na obwodzie to

dysfunkcja mm. prostowników stopy

dysfunkcja mm. prostowników stopy

2.

2.

Grupa L5/S1

Grupa L5/S1

: typowe objawy na

: typowe objawy na

obwodzie to dysfunkcja mm. zginających

obwodzie to dysfunkcja mm. zginających

stopę podeszwowo

stopę podeszwowo

3.

3.

Grupa L4/L5/S1

Grupa L4/L5/S1

: uszkodzenie i objawy

: uszkodzenie i objawy

dotyczące zginaczy i prostowników

dotyczące zginaczy i prostowników

BADANIA nad mechanizmem

BADANIA nad mechanizmem

kompensacji funkcji

kompensacji funkcji

ruchowej podczas chodu u

ruchowej podczas chodu u

chorych którzy cierpią z

chorych którzy cierpią z

powodu silnego bólu

powodu silnego bólu

BADANIA

BADANIA

-system CDG

-system CDG



Otrzymano wartości czasu

Otrzymano wartości czasu

obciążenia i siły nacisku dla

obciążenia i siły nacisku dla

kończyny zdrowej i chorej

kończyny zdrowej i chorej



Stwierdzono różnice czasu

Stwierdzono różnice czasu

obciążenia w obrębie tyłostopia

obciążenia w obrębie tyłostopia

WYNIKI BADAŃ

WYNIKI BADAŃ



Chorzy później obciążają k.

Chorzy później obciążają k.

chorą, czyli kończynę do której

chorą, czyli kończynę do której

promieniuje rwa kulszowa

promieniuje rwa kulszowa



Pięta k. chorej później osiąga

Pięta k. chorej później osiąga

max wartość siły

max wartość siły



Wyhamowanie pędu chodu

Wyhamowanie pędu chodu

przerzucone na k. zdrową (gr.

przerzucone na k. zdrową (gr.

L4/L5/S1)

L4/L5/S1)

WYNIKI BADAŃ-cd.

WYNIKI BADAŃ-cd.



W dysfunkcji mm prostowników

W dysfunkcji mm prostowników

(gr. L4/L5) zmniejsza się

(gr. L4/L5) zmniejsza się

obciążenie tyłostopia a rośnie

obciążenie tyłostopia a rośnie

przodostopia

przodostopia



Sytuacja odwrotna w przypadku

Sytuacja odwrotna w przypadku

osłabienia zginaczy

osłabienia zginaczy

podeszwowych stopy (gr. L5/S1)

podeszwowych stopy (gr. L5/S1)



Im większe osłabienie mm tym

Im większe osłabienie mm tym

różnice są większe

różnice są większe

WYNIKI BADAŃ-cd

WYNIKI BADAŃ-cd

.

.



Zwiększenie obciążenia pięty k.

Zwiększenie obciążenia pięty k.

zdrowej w porównaniu z chorą

zdrowej w porównaniu z chorą



Przejęcie funkcji hamowania

Przejęcie funkcji hamowania

przez k. zdrową

przez k. zdrową

WYNIKI BADAŃ-cd

WYNIKI BADAŃ-cd

.

.



Przy całkowitym porażeniu

Przy całkowitym porażeniu

prostowników stopy pacjenci

prostowników stopy pacjenci

od razu stawiają całą stopę a

od razu stawiają całą stopę a

nawet najpierw palce potem

nawet najpierw palce potem

piętę

piętę

WYNIKI BADAŃ-cd

WYNIKI BADAŃ-cd

.

.



Gr. L5/S1: mocne obciążenie pięty

Gr. L5/S1: mocne obciążenie pięty

może być wynikiem kompensacji

może być wynikiem kompensacji

osłabionego m. trójgłowego przez

osłabionego m. trójgłowego przez

m. czworogłowy, który

m. czworogłowy, który

zabezpiecza czynną stabilizację

zabezpiecza czynną stabilizację

stawu kolanowego

stawu kolanowego



Zmn. obciążenia przodostopia jest

Zmn. obciążenia przodostopia jest

efektem upośledzenia fazy

efektem upośledzenia fazy

wybicia stopy

wybicia stopy

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE



Zaburzenie funkcji =zjawisko

Zaburzenie funkcji =zjawisko

kompensacji

kompensacji



Dysfunkcja kkd w chodzie wyzwala

Dysfunkcja kkd w chodzie wyzwala

sposoby kompensacyjnego

sposoby kompensacyjnego

wyrównania zaburzeń

wyrównania zaburzeń



Sposoby kompensacyjnego

Sposoby kompensacyjnego

wyrównania zaburzeń prowadzą do

wyrównania zaburzeń prowadzą do

przeciążenia pewnych odc. narządu

przeciążenia pewnych odc. narządu

ruchu

ruchu

PODSUMOWANIE - cd

PODSUMOWANIE - cd

.

.



RZS- niebezpieczne wtórne

RZS- niebezpieczne wtórne

przeciążenia kompensacyjne-

przeciążenia kompensacyjne-

zmiany w innych stawach

zmiany w innych stawach



Skrócenie kończyny

Skrócenie kończyny

skompensowane obcasem =

skompensowane obcasem =

zmiany mechaniki chodu i zmiany

zmiany mechaniki chodu i zmiany

przeciążeniowe

przeciążeniowe



Laska czy kula jako kompensacja

Laska czy kula jako kompensacja

zew. w RZS przeciążają kkg

zew. w RZS przeciążają kkg

Wrażliwość stawów w RZS

Wrażliwość stawów w RZS

na czynniki wtórne

na czynniki wtórne

przeciążeniowe to dobry

przeciążeniowe to dobry

model do badania

model do badania

szkodliwego wpływu

szkodliwego wpływu

kompensacji

kompensacji

BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA



„

„

BIOMECHANIKA I INŻYNIERIA

BIOMECHANIKA I INŻYNIERIA

REHABILITACYJNA”

REHABILITACYJNA”

A. Seyfried i

A. Seyfried i

współaut.

współaut.

Rozdział 5.1 pt.

Rozdział 5.1 pt.

„Funkcje

„Funkcje

kompensacyjne w chodzie patologicznym”

kompensacyjne w chodzie patologicznym”