WOLE GUZKOWE

TARCZYCY

WOLE

• (Struma nodosa) jest to przerost tarczycy

przez naruszenie początkowo jednolitej
struktury tarczycy w obrębie zrazików i tkanki
międzyzrazikowej. Prowadzi to do powstania
jednego lub mnogich guzków w obrębie
tarczycy. Niektóre guzki hormonalnie czynne
ulegają okoleniu torebką łącznotkankową i
powstaje gruczolak (adenoma).

UMIEJSCOWIENIE

• szyjne - zlokalizowane w obrębie szyi
• zamostkowe - wyczuwalne na szyi, schodzi

dolnymi biegunami za mostek

• śródpiersiowe - dolnymi biegunami sięga

do śródpiersia, może się mieścić zarówno
w śródpiersiu przednim jak i tylnym

CZYNNOŚĆ

• obojętne - (łac. struma neutralis, ang.

nontoxic goiter) wydzielanie hormonów
tarczycy nie ulega większemu zaburzeniu

• nadczynne - (łac. struma toxica, ang. toxic

goiter) hormony tarczycy wydzielane są w
nadmiarze

• niedoczynne - występuje niedobór

hormonów tarczycy

BUDOWA

MAKROSKOPOWA

• miąższowe - utworzone przez miąższ

tarczycy

• guzkowe - wyczuwalne guzki w gruczole
• miąższowo-guzkowe - wyczuwalne guzki

oraz powiększony miąższ

BUDOWA

MIKROSKOPOWA

WIELKOŚĆ

• Skala wielkości gruczołu tarczowego (WHO):
• I°- tarczyca niewidoczna przy normalnym

ustawieniu szyi, uwidacznia się dopiero po

odchyleniu głowy do tyłu

• II°- tarczyca widoczna przy normalnym

ustawieniu głowy, nie deformuje bocznych

zarysów szyi, widoczne uwypuklenie szyi przy

oglądaniu z profilu

• III°- tarczyca bardzo duża, widoczna z daleka,

deformuje boczne zarysy szyi, mogą wystąpić

objawy uciskowe, np. trudności w oddychaniu,

ucisk na tchawicę i przełyk, ochrypły głos (ucisk

na nerw krtaniowy).

PATOGENEZA

WOLE OBOJĘTNE I

NIEDOCZYNNE

• Przyczyną rozrostu tarczycy jest jej odpowiedź na

nadmierne pobudzanie przez hormon tyreotropowy

(TSH) wytwarzany przez przysadkę. Nadmierna

produkcja TSH jest zazwyczaj skutkiem obniżonego

poziomu hormonów tarczycy we krwi. Najczęstszą

przyczyną niewystarczającej produkcji hormonów

tarczycy jest niedobór jodu, pierwiastka będącego

ich głównym składnikiem. Inne przyczyny to

działanie substancji wolotwórczych, obniżających

produkcję hormonów tarczycy, np.: tolbutamid,

sulfadiazyna, PAS, rodanki, jod podawany przez

długi czas. Zwiększone zapotrzebowanie organizmu

na hormony tarczycy (dojrzewanie, ciąża, stres).

• Wole endemiczne jest to występowanie

wola obojętnego lub niedoczynnego u
więcej niż 10% dorosłych mieszkańców
danego terenu ( więcej niż 5% dzieci w
wieku 6 - 14 lat). Wywołane jest
chronicznym niedoborem jodu w
pokarmach. Wole endemiczne spotykane
było często na terenie Polski. Obecnie
praktycznie nie występuje.

WOLE NADCZYNNE

• Występuje w przypadku trzech jednostek

chorobowych: choroba Gravesa-Basedowa,
wole guzkowe nadczynne, gruczolak toksyczny.

• Wole guzkowe nadczynne - (łac. struma

nodosa toxica) występuje najczęściej u osób,
które przez lata posiadały wole guzkowe
obojętne. Można stwierdzić występowanie
guzków nadczynnych, obojętnych jak i guzków
nieaktywnych. Tarczyca jest twarda, nierówna.
Nie stwierdza się szmeru naczyniowego.

• Gruczolak toksyczny - (łac. adenoma

toxicum) jest to najczęściej pojedynczy
guzek, który wymknął się spod kontroli
układu podwzgórze - przysadka - tarczyca.
Jest to tzw. guzek "gorący". Wychwytuje on
prawie cały jod i na skutek sprzężenia
zwrotnego hamuje aktywność pozostałej
części gruczołu.

WOLE GUZOWATE

• W wyniku badania metodą scyntygraficzną na

podstawie oceny jodochłonności guzków, wyróżnia się

następujące rodzaje guzków:

guzki ciepłe - chłonące jod identycznie, jak przyległy

miąższ tarczycy

guzki zimne - słabiej lub zupełnie nie wychwytujące

jodu (np. rak tarczycy)

guzki gorące - wychwytujące duże ilości jodu,

hormonalnie bardzo czynne, nie podlegają sterowaniu

przez TSH. Guzek gorący hamuje aktywność)

pozostałej części gruczołu. Guzki gorące bardzo często

powodują zaburzenia rytmu serca, nerwowość),

wychudzenie. Podlegają czynnemu leczeniu.

PRZYCZYNY

• Do przerostu tarczycy dochodzi w wyniku

nadmiernej produkcji TSH (hormon
tyreotropowy) przez przysadkę, w wyniku
niskiego poziomu hormonów tarczycy w
osoczu na skutek niedoboru jodu.

DIAGNOZA

• Diagnoza wola guzkowego polega na

oznaczeniu stężeń hormonów, badaniu
palpacyjnym i USG tarczycy stwierdzające
obecność guzków w gruczole.
Stwierdzenie guzka w obrębie tarczycy
wymaga podjęcia dodatkowych badań
różnicowych, przez biopsję cienkoigłową.
O ostatecznym rozpoznaniu decyduje
dopiero badanie histopatologiczne.

LECZENIE

• Wole leczy się farmakologiczne i

operacyjne.

LECZENIE

ZACHOWAWCZE

• W przypadku wola niedoczynnego

wywołanego niedoborem jodu stosuje się
uzupełnianie diety w ten pierwiastek.

• Wole nadczynne leczy się lekami

przeciwtarczycowymi lub za pomocą jodu
promieniotwórczego.

LECZENIE OPERACYJNE

• Wskazania do leczenia operacyjnego:
• rak tarczycy
• wole guzkowe nadczynne
• wole zamostkowe
• wole śródpiersiowe
• duże wole na szyi dające objawy ucisku
• nawroty choroby w leczeniu zachowawczym
• oporność na leczenie zachowawcze
• nadczynność tarczycy w pierwszych

miesiącach ciąży

• Przed przystąpieniem do zabiegu operacyjnego,

należy zlikwidować nadczynność jeżeli taka

istnieje i doprowadzić chorego do stanu

eutyreozy, czyli prawidłowego poziomu

hormonów tarczycy. Najcięższym powikłaniem

zabiegu operacyjnego, występującym w

przypadku wola nadczynnego jest tzw. przełom

tyreotoksyczny.

• Przełom tyreotoksyczny (łac. crisis

thyreotoxica) jest zespołem objawiającym się

zaburzeniami wielonarządowymi wynikającym z

nagłej zmiany stężenia hormonów tarczycy.

Występuje bardzo wysoka gorączka,

pobudzenie, niepokój, tachykardia, wymioty,

biegunka. Może pojawić się niewydolność

krążenia. W późniejszym okresie pobudzenie

przechodzi w apatię.