Henryk Januszek

Henryk Januszek

SOCJOLOGIA

SOCJOLOGIA

Wykład III

Wykład III

LOGIKA ANALIZY

LOGIKA ANALIZY

SOCJOLOGICZNEJ

SOCJOLOGICZNEJ

LOGIKA ANALIZY

LOGIKA ANALIZY

SOCJOLOGICZNEJ

SOCJOLOGICZNEJ

Człowiek to istota społeczna, która

Człowiek to istota społeczna, która

funkcjonuje w mniejszych i

funkcjonuje w mniejszych i

większych zbiorach i zbiorowościach

większych zbiorach i zbiorowościach

ludzkich.

ludzkich.

Zbiór społeczny

Zbiór społeczny

Zbiór ludzi to zbiór społeczny,

Zbiór ludzi to zbiór społeczny,

ponieważ jest wydzielony w sensie

ponieważ jest wydzielony w sensie

dystrybutywnym w praktyce

dystrybutywnym w praktyce

współżycia społecznego, ze względu

współżycia społecznego, ze względu

na jakąś wspólną cechę, ważną dla

na jakąś wspólną cechę, ważną dla

ludzi i zastaną przez badacza.

ludzi i zastaną przez badacza.

Zbiory ludzi dzielimy

Zbiór ludzi = społeczny

Proste zbiory społeczne Zbiorowości społeczne

Zbiory społeczne

Zbiory społeczne

dzielimy na

dzielimy na



Proste zbiory społeczne

Proste zbiory społeczne

- zbiorowiska

- zbiorowiska

- kategorie członkowstwa

- kategorie członkowstwa

- typy psychospołeczne

- typy psychospołeczne



Zbiorowości społeczne

Zbiorowości społeczne

- grupy społeczne

- grupy społeczne

- zbiorowości o wspólnej kulturze

- zbiorowości o wspólnej kulturze

- zbiorowości o wspólnych

- zbiorowości o wspólnych

zachowaniach

zachowaniach

Rodzaje prostych zbiorów

społecznych

Proste zbiory społeczne

Zbiorowiska

Zbiorowiska

społeczne

Kategorie

Kategorie

społeczno-demograficzne

społeczno-demograficzne

(płci, wieku

(płci, wieku

stanu cywilnego,

stanu cywilnego,

pokrewienstwa)

pokrewienstwa)

Typy

Typy

psychospołeczne

psychospołeczne

Zbiorowisko społeczne

Zbiorowisko społeczne

To zbiór ludzi przebywających mniej

To zbiór ludzi przebywających mniej

lub więcej stale w pewnych ramach

lub więcej stale w pewnych ramach

przestrzennych w takim skupieniu,

przestrzennych w takim skupieniu,

że praktycznie możliwa jest ich

że praktycznie możliwa jest ich

styczność bezpośrednia

styczność bezpośrednia

Kategorie członkowstwa

Kategorie członkowstwa

To zbiór ludzi wydzielony w praktyce

To zbiór ludzi wydzielony w praktyce

współżycia społecznego, ze względu

współżycia społecznego, ze względu

na określone cechy, np. płeć, wiek,

na określone cechy, np. płeć, wiek,

stan cywilny, stan rodzinny,

stan cywilny, stan rodzinny,

wykształcenie, zawód itd. Cechy te

wykształcenie, zawód itd. Cechy te

są ważne, ponieważ z ich

są ważne, ponieważ z ich

posiadaniem wiążą się określone

posiadaniem wiążą się określone

prawa i obowiązki społeczne, role i

prawa i obowiązki społeczne, role i

pozycje.

pozycje.

Proste zbiory społeczne cd.

Zbiorowiska

Zbiorowiska

społeczne

społeczne

zbiór

zbiór

mieszkanców

mieszkanców

miasta,

miasta,

np Poznania

np Poznania

zbiór

zbiór

terytorialny.

terytorialny.

mieszkanców

mieszkanców

wsi

wsi

inne

inne

zbiorowiska

zbiorowiska

terytorialne.

terytorialne.

Proste zbiory społeczne cd.

Kategorie społeczne

Kategorie społeczne

członkowstwa

członkowstwa

Według

Według

cech demograficznych,

cech demograficznych,

np. płci, wieku,

np. płci, wieku,

stanu cywilnego,

stanu cywilnego,

pokrewieństwa

pokrewieństwa

Według

Według

cech społecznych:

cech społecznych:

wykształcania

wykształcania

zawodu

zawodu

stanowiska

stanowiska

Według

Według

majątku

majątku

własności,

własności,

dochodu

Typy psychospołeczne

Typy psychospołeczne

Zbiory ludzi wydzielone ze względu

Zbiory ludzi wydzielone ze względu

na typy psychospołeczne obejmują

na typy psychospołeczne obejmują

ludzi wykazujących te same

ludzi wykazujących te same

właściwości i predyspozycje i

właściwości i predyspozycje i

fizyczne i osobowościowe, podobnie

fizyczne i osobowościowe, podobnie

oceniane pozytywnie lub

oceniane pozytywnie lub

negatywnie.

negatywnie.

Zbiory społeczne cd.

Typy

Typy

psychospołeczne

psychospołeczne

Według

Według

aktywności ludzi

aktywności ludzi

np. aktywni, bierni

np. aktywni, bierni

Wg

cech osobowych,

np.. intrawertycy,

ekstrawertycy

Wg

cech somatycznych

np. niscy wysocy,

chudzi grubi

Zbiorowości społeczne

Zbiorowości społeczne

To wszelkie takie zbiory ludzi, w

To wszelkie takie zbiory ludzi, w

których pomiędzy poszczególnymi

których pomiędzy poszczególnymi

członkami należącymi do tych

członkami należącymi do tych

zbiorowości zachodzi jakiejś

zbiorowości zachodzi jakiejś

wzajemne oddziaływanie, ze względu

wzajemne oddziaływanie, ze względu

na przynależność do nich

na przynależność do nich

Zbiorowości społeczne

Zbiorowości społeczne

Grupy społeczne

Zbiorowości o wspólnej kulturze

Zbiorowości o wspólnych
zachowaniach

Zbiory społeczne cd.

Zbiorowości społeczne

Grupy społeczne

Zbiorowości

o wspólnej

kulturze

Zbiorowości

o wspólnych

zachowaniach

W socjologii

W socjologii



Podstawowym rodzajem zbiorowości

Podstawowym rodzajem zbiorowości

społecznych jest grupa społeczna

społecznych jest grupa społeczna



Stąd socjologia często określana jest

Stąd socjologia często określana jest

jako nauka o grupach społecznych

jako nauka o grupach społecznych

Zbiory społeczne

Grupy społeczne

Ze względu na:

sposób

powstania:

pierwotne - wtórne

Ze względu na

wielkość:

małe, średnie, duże

Ze względu na

organizację:

formalne i nieformalne

Zbiorowości społeczne

Zbiorowości

o wspólnej

kulturze

plemię

naród

grupy etniczne

Zbiorowości społeczne

Zbiorowości

o wspólnych

zachowaniach

tłum

publiczność

zbiegowisko

Pojęcie grupy społecznej

Pojęcie grupy społecznej

Grupą społeczną nazywamy taki

Grupą społeczną nazywamy taki

zbiór ludzi,

zbiór ludzi,

który obejmuje co najmniej trzy

który obejmuje co najmniej trzy

osoby, wykazujące w swoim

osoby, wykazujące w swoim

współżyciu organizację społeczną

współżyciu organizację społeczną

Organizacja grupy

Organizacja grupy

Organizacja grupy ujawnia się w:

Organizacja grupy ujawnia się w:

- zróżnicowaniu działań jej członków

- zróżnicowaniu działań jej członków

- dopełnianiu się zróżnicowanych działań

- dopełnianiu się zróżnicowanych działań

- powtarzalności

- powtarzalności

- interpersonalności

- interpersonalności

- systemie sankcji stojącym na straży tych

- systemie sankcji stojącym na straży tych

zróżnicowanych, dopełniających się,

zróżnicowanych, dopełniających się,

powtarzalnych i interpersonalnych działań

powtarzalnych i interpersonalnych działań

Organizację społeczną

Organizację społeczną

wyznaczają:

wyznaczają:

* normy społeczne

* normy społeczne

* sankcje społeczne

* sankcje społeczne

Norma społeczna

Norma społeczna

Norma społeczna określa jak powinien

Norma społeczna określa jak powinien

zachowywać się członek danej grupy;

zachowywać się członek danej grupy;

co mu wolno a co nie wolno przejawiać

co mu wolno a co nie wolno przejawiać

w swoich

w swoich

Zbiór norm wyznacza wzór społecznego

Zbiór norm wyznacza wzór społecznego

postępowania

postępowania

Sankcje społeczne

Sankcje społeczne

sankcje społeczne rozumiane są

sankcje społeczne rozumiane są

jako pozytywna /nagroda/ lub

jako pozytywna /nagroda/ lub

negatywna /kara/ reakcja grupy na

negatywna /kara/ reakcja grupy na

przejawiane przez jej członka

przejawiane przez jej członka

zachowania

zachowania

Wzór społeczny

Wzór społeczny

wzór społeczny to zespół norm

wzór społeczny to zespół norm

określających te właściwości, które

określających te właściwości, które

winien wykazywać i te zachowania,

winien wykazywać i te zachowania,

które powinien realizować członek

które powinien realizować członek

grupy

grupy

Rozróżniamy wzory

Rozróżniamy wzory



Wzory idealne pozytywne /określające

Wzory idealne pozytywne /określające

ideał członka grupy/

ideał członka grupy/



Wzory idealne negatywne / określające

Wzory idealne negatywne / określające

jak członek grupy nie powinien się

jak członek grupy nie powinien się

zachowywać/

zachowywać/



Wzory przeciętne / określające

Wzory przeciętne / określające

minimum/

minimum/

Stereotyp społeczny

Stereotyp społeczny

Od wzorów społecznych należy

Od wzorów społecznych należy

odróżniać stereotypy społeczne

odróżniać stereotypy społeczne



Stereotyp społeczny to pewien

Stereotyp społeczny to pewien

względnie stały schemat

względnie stały schemat

przedstawiania sobie ludzi, rzeczy ,

przedstawiania sobie ludzi, rzeczy ,

sytuacji, grup - zawierający pewne

sytuacji, grup - zawierający pewne

wartościowania ale nie majce

wartościowania ale nie majce

charakteru normatywnego

charakteru normatywnego

Role i pozycje społeczna

Role i pozycje społeczna



Rola społeczna to całokształt

Rola społeczna to całokształt

wyznaczonych normatywnie

wyznaczonych normatywnie

obowiązków, zadań członka grupy

obowiązków, zadań członka grupy



Pozycja społeczna to całokształt

Pozycja społeczna to całokształt

wyznaczonych normatywnie

wyznaczonych normatywnie

uprawnień i przywilejów członka

uprawnień i przywilejów członka

grupy

grupy

Wzór a rola społeczna

Wzór a rola społeczna

Wzór to zespół norm określających

Wzór to zespół norm określających

wymagania wobec członka grupy, np.

wymagania wobec członka grupy, np.

vacat o kreślonym zakresie czynności

vacat o kreślonym zakresie czynności

Rola to normy realizowane, czyli

Rola to normy realizowane, czyli

pracownik na określonym stanowisku,

pracownik na określonym stanowisku,

np. spawacz

np. spawacz

Relacje wzorów i ról

Relacje wzorów i ról

społecznych

społecznych

w grupach mogą być relacje:

w grupach mogą być relacje:

-

Pokrywania się /matka, wychowawczyni/

Pokrywania się /matka, wychowawczyni/

-

Zawierania /wzory rodzinne w

Zawierania /wzory rodzinne w

państwowych/

państwowych/

-

Krzyżowania /żona - matka – pracownica/

Krzyżowania /żona - matka – pracownica/

-

Wykluczania /np. przynależność partyjna/

Wykluczania /np. przynależność partyjna/

-

Zewnętrzności /np. ze względu na

Zewnętrzności /np. ze względu na

odległość/

odległość/

Środowisko społeczne

Środowisko społeczne

W sumie uwzględniając wszystkie w.w.

W sumie uwzględniając wszystkie w.w.

elementy

elementy

możemy wskazać na środowisko społeczne -

możemy wskazać na środowisko społeczne -

które tworzy ogół jednostek, zbiorów i

które tworzy ogół jednostek, zbiorów i

zbiorowości społecznych, ich materialne i

zbiorowości społecznych, ich materialne i

niematerialne wartości, uregulowane i

niematerialne wartości, uregulowane i

wyznaczone normatywnie, oparte na

wyznaczone normatywnie, oparte na

interakcjach bezpośrednich i pośrednich

interakcjach bezpośrednich i pośrednich

w jakie jednostki i grupy wchodzą

w jakie jednostki i grupy wchodzą

wzajemnie.

wzajemnie.