1

Wstęp do tłumaczeń

prawniczych

2

Life path of translators

• Our profession is based on knowledge and experience. It has the

longest apprenticeship of any profession. Not until thirty do you

start to be useful as a translator, not until fifty do you start to be

in your prime.

The first stage of the career pyramid –the apprenticeship stage–

is the time we devote to investing in ourselves by acquiring
knowledge and experience of life. Let me propose a life path:

grandparents of different nationalities, a good school education

in which you learn to read, write, spell, construe and love your

own language. Then roam the world, make friends, see life. Go

back to education, but to take a technical or commercial degree,

not a language degree. Spend the rest of your twenties and your

early thirties in the countries whose languages you speak,

working in industry or commerce but not directly in languages.

Never marry into your own nationality. Have your children. Then

back to a postgraduate course. A staff job as a translator, and

then go freelance. By which time you are forty and ready to

begin. [Lanna Castellano in M.Baker]

3

Basic TS terminology:

strategies

• SL-oriented

strategy

• SL-oriented

equivalent

• Ekwiwalent

ukierunkowany
na język
źródłowy

• TL-oriented

strategy

• TL-oriented

equivalent

• Ekwiwalent

ukierunkowany
na język
docelowy

Ekwiwalencja / equivalence

Ekwiwalencja / equivalence

4

Translation

Literary

General

LSP

Specialise

d
Technical

Language for Special Purposes
Tłumaczenia specjalistyczne

5

LSP Translation

• Legal Translation

• Business & Financial

Translation

• Scientific Translation
• Technical Translation
• Medical Translation
• Audiovisual Translation
• ...

6

Najstarsze znane tłumaczenie prawnicze

:

egipsko-hetycki traktat pokojowy
z

1271 r. p.n.e.

zawarty między

Egiptem Ramzesa II
a imperium hetyckim

Dla porównania:
pierwsze tłumaczenia Biblii - III w. p.n.e. (Nida)

Źródło: Wikipedia

7

Kamień z Rosetty:

dekret z 196 roku p.n.e. wydany
przez kapłanów egipskich dla
uczczenia faraona Ptolemeusza V

tekst dwujęzyczny w trzech wersjach
po egipsku pismem hieroglificznym
i demotycznym oraz po grecku

Źródło:

http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/aes/t/the_rosetta_stone.
aspx

Źródło: Wikipedia

8

język prawa

język prawniczy

• Język prawa

(preskryptywny):
język aktów
prawnych

• Język prawniczy

(deskryptywny):
język orzeczeń
sądowych, język
umów,
dokumentów,
broszur
informacyjnych -
metajęzyk

Wróblewski 1948

Tłumaczenia prawnicze

9

TEKSTY PRAWNE

• Tłumaczenie

aktów prawnych

• Tłumaczenie

prawa
wielojęzycznego
(np. unijne,
Kanada, Belgia,
Szwajcaria)

TEKSTY

PRAWNICZE

• Tłumaczenie

umów,
dokumentów
spółek, aktów
notarialnych itp.

• Tłumaczenia

poświadczone
(np. sądowe)

10

Na czym polega

specyfika tłumaczenia

prawniczego?

11

Terminy i pojęcia

całka
integral (EN), Integral (DE),

intégrale (FR), интеграл (RU)

• uniwersalność pojęć

w pewnych

dziedzinach

 język matematyki,

medycyny, techniki, informatyki

12

Terminy prawnicze

Spółka jawna

• Wymaga

rejestracji

• Niezbędne

zawarcie umowy
spółki w formie
aktu notarialnego

Partnership

• Nie wymaga

rejestracji

• Może być

utworzona na
mocy pisemnej lub
ustnej umowy
spółki

13

Różnice między pojęciami

z dwóch systemów prawnych

Organizacja pola

semantycznego

14

Instytucje prawne, które

nie mają odpowiedników w

TL

Terminy bezekwiwalentowe

• Trust
• Equity
• Common law
• użytkowanie wieczyste (



EN)

15

Nieprzystawalność pojęć

prawnych

• Pojęcia (instytucje) prawne są osadzone w

konkretnym systemie prawnym, w systemie prawnym
danego kraju - w jego realiach kulturowych,
społecznych, historycznych

• Asymetria systemów prawnych: nie ma dwóch

identycznych systemów prawnych na świecie; różnice
między systemami, np. system common law a system
civil law; łatwiej tłumaczyć w obrębie tej samej grupy
systemów, np. PL>DE, PL>FR niż PL>EN

• Ścisły związek języka z prawem

16

(Gizbert-Studnicki 2001)
•

Instytucje

prawne

mają

funkcję

skrótów

łączących zbiór

stanów faktycznych

ze zbiorem

konsekwencji prawnych

:

Jeżeli A kupił/odziedziczył/zasiedział S, to jest właścicielem S.
Jeżeli A jest właścicielem S, to może sprzedać/podarować/

wydzierżawić S.

Dla żadnego porządku prawnego te zbiory

stanów faktycznych i skutków prawnych nie są

identyczne.
Gizbert-Studnicki: nazwy instytucji prawnych są

nazwami

własnymi;

zdania

o

faktach

instytucjonalnych

są

nieprzetłumaczalne.

Prawnicy spoglądają na świat przez okulary

instytucji

prawnych,

właściwych

danemu

porządkowi

prawnemu.

Powoduje

to

niemożliwość

osiągnięcia

adekwatności

przekładu (2001).